Willem Talsma werkt aan
muzikale contra-revolutie
Kip hoedt jonge eendjes
in de prijzen
Mozaïekenstrijd in Noordwijk
Friese organist in Zuid-Spanje
Komend weekeinde zijn in Noordwijk volop mozaïeken van bloe
men te bewonderen. Particulieren, verenigingen, scholen en be
drijven nemen dan deel aan een door het bloemencomité Noord
wijk uitgeschreven wedstrijd in het maken van mozaïeken van
bloemen. Daarbij zullen gevelversieringen een grote rol spelen.
Het hoogtepunt van deze kleurrijke wedstrijd zal zich afspelen op
het Vuurtorenplein. Daar zullen een kleine tien mozaïeken van
vijftien vierkante meter worden gelegd en 's avonds worden ver
licht. Afhankelijk van de weersomstandigheden zullen de bloe-
menmozaïeken een week blijven liggen.
DONDERDAG 3 MEI 1 DQND1
„De kip is radeloos. Je moet we
ten dat die eendjes het water
,Myn leermeester heeft eens gezegd: 'Je hebt tien jaar
nodig om het vak van edelsmid goed onder de knie te
krijgen en nog eens tien jaar om beroemd te worden'
En zo is het ook"
Woorden van Leidse Peggy
Mantel-van Pampus, die vol
gend jaar aan de Haagse Vrije
Academie haar meesterteken
hoopt te halen.
Wanneer ze dat diploma heeft,
mag ze zich officieel edelsmid
noemen. Een vak dat haar
enerzijds niet vreemd is. Ze
heeft immers twee juweliers
in haar familie. Toch stonden
haar gedachten bij dat gege
ven niet stil toen ze voor de
keus stond. Peggy: „Op de
academie heb ik me eerst op
alle richtingen georiënteerd.
Het metaal lag me gewoon het
beste. Als je nagaat dat ik ja
renlang secretaresse ben ge
weest, komt deze keuze wel
licht überhaupt zonderling
Over die vaak noodzakelijke
beroemdheid gesproken: Bij
Peggy gaat het al aardig in die
richting. Behaalde ze vorig
jaar nog slechts een tweede
prijs in de nationale vrije
tijdsbestedingwedstrijd van
de huishoudbeurs, dit jaar
kwam ze in de categonè me
taal uit de honderden inzen
dingen als eerste uit de bus
De twee in de prijzen gevallen
ringen zijn op de huishoud
beurs in de Amsterdamse
RAI te aanschouwen
Droge boterham
Met die prijs heeft ze 250 gulden
in de wacht gesleept. En zo
wel dat bedrag als het beetje
roem dat die prijs oplevert
zegt de 28-jarige Leidse huis
vrouw best te kunnen ge
bruiken „Het is onstellend
moeilijk om als edelsmid een
behoorlijk bestaan op te
bouwen. Vaak kun je voor je
zelf er geen droge boterham
in verdienen. Behalve als je
een winkeltje in de binnen
stad hebt. Maar eer je je dat
kunt veroorloven gaan er wel
enkele jaren van driftig spa
ren overheen"
„Echt. Als nieuwkomer kom jé
haast niet aan de slag", zegt ze
in haar flat aan de Haviks-
Peggy Mantel aan het werk
horst. „Neem alleen het mate
riaal waarmee je werkt. Goud
of zilver. Dat is zo vreselijk
duur. Nee, als je dit als lief
hebberij zou willen doen, is
dat veel te duur"
Peggy is thans bezig een serie
zilveren ringen te vervaardi
gen. „Technisch gezien een
erg moeilijk karwei. Ik wil er
scharnieren in maken en dat
betekent een hoop priegel-
werk. Die ringen wil ik ten
toonstellen in een galerie. Ik
moet voor mijn meesterteken
trouwens toch dergelijke rin
gen maken"
Meesterteken
Dat meesterteken is volgens
haar erg belangrijk. Als je dat
briefje eenmaal hebt mag je
tevens onbeperkt exposeren
Maar eerst moet Peggv nog de
nodige werkstukken maken
Wil ze iets maken, dan tekent
ze eerst een ontwerp en gaat
dan met gereedschap aan de
slag. Met gasbrander, zaag.
'tandartsboor' en wat dies
meer zij. „Kort gezegd is het
veel zagen en lassen Niet luk
raak hoor, je moet, dacht ik
toch wel enig artistiek ver
mogen in je hebben. Het is je
reinste precisiewerk. Oever
loos vijlen", aldus Peggv die
overigens evenmin uit de weg
gaat voor het knopen van een
kleed of het opknappen van
haar flat
Tegelaar vertelt dat de kip de
drie eendjes (één van de vier
jongen is gistermiddag ten
prooi gevallen aan een toren
valk) volledig geaccepteerd
heeft en dat zij zo trots is als
een pauw. „Zij was broeds
maar er was geen haan in de
buurt. Ze had dus onbevruch
te eieren. Meestal loopt ze in
huis rond maar een week of
vier geleden ging ze telkens
het bos in. Dat doet ze anders
..Een gekke zaak. nietwaar? Op
een gegeven moment ben ik
haar achterna gegaan want ik
wilde graag weten wat ze daar
nou zat uit te vreten. Het
bleek dat ze een nest had ge
maakt, waarin vijftien onbe
vruchte eieren. En daar zat ze
maar op. Zonder resultaat na
tuurlijk. Ze had er wel tot Sint
Juttemis op kunnen gaan zit
ten"'
Volgens de 36-jarige Warmon-
der lag het dan ook voor de
hand, toen hij het verlaten
eendenest eenmaal had ont
dekt, de kip daarop te zetten.
En na drie weken van nijver
broeden zijn de vier eieren
uitgekomen.
Elke ochtend, steevast om tien uur, ga ik de stad en
regio in, op zoek naar mensen en dingen voor deze
rubriek. Tips en wensen voor "Publiek", kunt u tot klok
slag tien aan mij kwijt, tel. 071-144941, toestel 215.
Schriftelijke reacties zijn ook zeer welkom.
HILVE
levisi
in de
dach
verki
den
"Ste
waai
op
gaar
land
rope
wor
tot
tiek
lan|
Eur
mei
lost
De tb
ma
Pleegmoeder kip met haar kroost
in willen. En die kip begrijpt
dat niet. Maar je hoeft niet te
proberen om die eendjes
daarbij te helpen want dan
gaat de kip meteen pikken"
De kip kon in elk geval niet
voorkomen dat een torenvalk
het ene jong verorberde. Te
gelaar:,. Daarom heb ik ze nu
binnengehaald. Ik ben al be
zig om hier buiten een ren
voor hen te bouwen. Met flink
wat gaas erom, zodat de to
renvalken er niet bij kunnen
komen".
De broedse huiskip van
Warmonder H. Tegelaar
heeft in diens woning
aan de Laan van Oos
tergeest gisteren groot
opzien gebaard. De kip,
die Tegelaar vorig jaar
als souvenir uit Joego
slavië heeft meegeno
men, heeft de wonder
baarlijke prestatie ge
leverd een nest met
eendeëieren uit te
broeden. Een nest van
welk de moeder door
een auto overreden
r'*
(Door Peter Hattmk)
MARBELLA (GPD) - Vanuit het Andalusische Mar-
bella gaat de Nederlandse musicus Willem Retze
Talsma binnenkort een schop geven tegen de geves
tigde manier van uitvoeren van de klassieke muziek
Deze 52-jarige Fries, die vijfjaar geleden zijn schepen
in Nederland achter zich verbrandde, staat op het
punt een boek uit te geven waarin hij wijst op de
algemene technische verdwazing in de interpretatie
van de klassieke muziek
In zijn boek, dal deze zomer in
Oostenrijk en Zwitserland
uitkomt, beschouwt hij een di
rigent van een orkest als een
vervelende politieagent, die
beter weg kan blijven. Beet
hoven, alsmede tal van ande
re klassieke meesters, worden
te snel of te langzaam ge
speeld. Volgens Willem is het
beluisteren van een concert
een technische inspectie van
gelijktijdig draaiende mu-
ziekapparatendie onder lei
ding van een oppasser om een
of andere reden nog met de
hand worden bediend. Nog
even en de dirigent krijgt een
scheidsrechtersfluit om het
tempo van de klassieke wer
ken nog meer op te voeren.
Willem: „Met de komst van de
industriële revolutie heeft de
speelwijze van de muziek een
ingrijpende verandering on
dergaan. Aan de ene kant
werden de muziekinstrumen
ten sterker door het gebruik
van betere materialen, aan de
andere kant werd het techni
sche vernuft in de muziek een
doel op zich. Hoe sneller ie
mand een ingewikkeld stuk
kon spelen, hoe meer roem hij
als virtuoos verzamelde.
„De industriële revolutie bracht
een scheiding tussen ver
stand en gevoel. In de muziek
kwam dit tot uiting door het
opvoeren van het ritme tot
een haast machinale dreun.
Bij de werken die in een lang
zaam tempo gespeeld moes
ten worden, degenereerde
sentiment tot sentimentalitit
Gewone stukken werden
dikwijls tweemaal zo vlug ge
speeld als de bedoeling was
terwijl de „langzaam ge
schreven composities"
tweemaal vertraagd werden
uitgevoerd. Logisch dat er in
de eerste helft van de 19e
eeuw een dirigent aan te pas
moest komen, die er als een
politieagent voor moest wa
ken dat alle leden van het or
kest deze onnatuurlijke rit
mes gelijktijdig konden bij
houden.
..Alle klassieke werken die wij
kennen, speelt -men nog
steeds in dit kunstmatige
tempo. Daardoor komt bij
voorbeeld Beethoven vaak
over als een korzelige boeman
die, geplaad door een toene
mende doofheid, agressieve
en geniale composities maak
te. Maar in werkelijkheid
schreef hij heel lieflijke stuk
ken, zoals het laatste gedeelte
van de Sturmsonate"
Willem gaat achter zijn vleugel
zitten en speelt het stuk voor
op de manier zoals iedereen
dit kent. Met een beetje fanta
sie zie je de karakteristieke
Beethoven een grimmige len
testorm uitbeelden. Een
storm, waarin hij de wind
steeds minder dreigt te horen.
De tonen uit de vleugel rollen
over alle instrumenten in de
drukke, maar stoffige huis
kamer. Twee tafelpiano's.
twee clavecimbels en een cla-
vigord, allemaal instrumen
ten die gebouwd zijn in de 18e
en 19e eeuw, inclusief de con
certvleugel.
„Kijk", onderbreekt Willem,
„dit stuk wordt eigenlijk
tweemaal te snel gespeeld. Je
zou zeggen dat het een Presto
is, maar Beethoven schreef
Allegretto! Carl Czerny, de
grote leerling van Beethoven,
vertelde dat de componist dit
thema heeft ontleend aan het
geluid van een galopperend
paard, dat langs het raam van
de meester voorbij kwam. Dit
soort alledaagse geluiden in
spireerde Beethoven tot mu
ziek. Dit gedeelte heeft vroe
ger als volgt geklonken"-
Uit de vleugel komt een lieflij
ke, harmonisch en wat
nostalgisch klinkende melo
die. Het tempo is twee -keer
vertraagd en het grimmige is
weg uit de lentestorm. Zoon
lief Antonio, 6 jaar, komt de
huiskamer binnen en begint
spontaan met het Andalusi
sche stamp- en klapwerk. dat
wonderlijk genoeg heel na
tuurlijk overkomt. Vader en
zoon Talsma gaan helemaal in
hun muziek op. Door het
stamp- en klapwerk van An
tonio lijkt het paard aanzien
lijk langzamer te galopperen,
maar het kan ook zijn dat het
paard nu grotere sprongen
maakt".
„Als ik dit aan Spanjaarden laat
horen, zijn zij er meteen weg
van. In deze vorm blijven be
weging, ritme en melodie een
eenheid. Deze eenheid vormt
de basis van de volksmuziek,
waarin vooral de zigeuners
hel gevoel voor een zuivere
vertolking hebben bewaard.
Als je de muziek grafisch zou
moetea uitbeelden, dan zou je
een piramide kunnen teke
nen. De brede basis is de
volksmuziek en de top van de
piramide stelt de klassieke
kunstmuziek voor.
Gekunsteld
...Jammer genoeg is in de wes
ters klassieke cultuurbele
ving deze muziekpiramide
omgevallen, omdat de top het
contact heeft verloren met de
basis. De muziek is te gecom
pliceerd, te gekunsteld en te
onnatuurlijk om door de gro
te bevolkingslagen begrepen
te worden. In Spanje merk je
dit heel duidelijk. De Span
jaarden zijn geen liefhebbers
van de klassieke muziek in de
tempi waarin deze normaal
gespeeld worden. Als ik de
verbinding leg tussen de
klassieke muziek en het na
tuurlijke ritme, zoals bijvoor
beeld het Andaludische tem
po, dan gaat deze muziek voor
hun leven. Het spreekt ze aan
De muziek is dichterbij ge
komen"
Willem Retze Talsma heeft zijn
boek: „Terug naar de natuur
in de klassieke muziek" geba
seerd op uitvoerige studies
van metronoomgegevens uit
de periode voor 1850. Hij
heeft jarenlang onderzoek
gepleegd in het conservato
rium van Wenen, de bakermat
van de Europese klassieke
muziek. Waarom Wenen?
„Och, dit kwam toevallig zo uit
De archieven in Wenen zijn
het best bewaard gebleven",
aldus Willem, die op uitnodi
ging van de Oostenrijkse ra
dio ORF Tirol met Pinksteren
een concert zal geven. Even
als vorig jaar wordt het pink
sterconcert van Willem Retze
Talsrna aangekondigd met de
term: „im klassischcn Tem
po", hiermee bedoelt men het
natuurlijke ritme van de Ne
derlandse musicus. Dr O
Costa. directeur van deze
Oostenrijkse radiozender
spreekt over „im modernen
Tempo" als hij het ritme be
doeld waarmee bijvoorbeeld
Wilhelm Kempf Beethoven
laat uitvoeren.
De muziek van Willem Retze
Talsma gooit in Spanje hoge
ogen Enthousiast vertelt hij:
„Ik leg de Spanjaarden in het
begin uit dat ze moeten den
ken aan dansen. Ineens zien
zij dan de eenheid van bewe
ging, ritme en melodie. Beet
hoven heeft zijn muziek zo
geschreven dat iedere -noot
speel- en hoorbaar is, die elk
zijn betekenis heeft. Met de
natuurlijke tempi komt dit er
helemaal uit! Het is niet lan
ger een verzameling van vir
tuoos technisch knap voort
gebrachte geluiden.
Speelser
rest van Europa heeft men
er moeite om mijn (hoo
rn te accepteren. Eerst
eten de mensen los komen
i hun strakke denksehe-
uziek terug brengen i
ma's. Op een ontspannen ma
nier moeten zij zich van hun
krampen bevrijden; pas
daarna kunnen zij gevoel voor
beweging krijgen Zij moeten
zich los kunnen maken van
een maatschappij die meer in
tellectualistisch dan intellec
tueel is geworden. De Span
jaarden zijn als mediterraans
volk veel speelser; in Spanje
bestaat gelukkig nog de vonk
van de extroverte uitdruk
king".
Willem: „Ik dacht van niet. Ik
breng de klassieke muziek
alleen maar terug naar haar
natuurlijke proporties. Vroe
ger maakte men gezamenlijk
muziek zonder dat vernuftige
en ingewikkelde technische
gedoe. Voor veel collega's is
het natuurlijk wel een hard
gelag dat zij nu een Beetho-
vensonate veel langzamer
kunnen en moeten spelen.
Het is natuurlijk erg verve
lend dat musici ontdekken
dat achttien uur per dag stu
deren overbodig is geworden.
Vaklieden die hun leven lang
geconcentreerd op techniek
hebben gespeeld, krijgen
vanzelfsprekend grote moeite
om het natuurlijke karakter
van de compositie weer terug
te vinden. Het natuurlijke
tempo van de klassieke mu
ziek is eigenlijk een vergeten
aspect in hun ziel gewor-
dem".
Andalusic blijft niet ongevoelig
voor de muzikale contrare
volutie van Willem Retze
Talsma. Vorig jaar is een
langspeelplaat gemaakt van
zijn muzikale interpretaties
op het orgel van de kathedraal
van Malaga. De opbrengst
van deze plaat was bestemd
voor de restauratiewerk
zaamheden aan het Mala-
gueense orgel. Zonder enige
publiciteit vlogen er in de eer
ste drie weken na de opname
alleen al 7f)0 langespeelplaten
de winkels uit; een ongekend
aantal in het klassieke muzie-
kwereldje van Malaga. Deze
zomer gaat Willem Retze
Talsma tijdens de weekein
den concerten op zijn eigen
muziekinstrumenten geven
in de romantische patio van
het Bisschoppelijke Paleis te
Malaga. Een plaats waar een
toerist nauwelijks komt.
Fee
Als uitsmijter geeft Willem nog
een voorbeeld. Het is een so
nate in D-Groot van de Span
jaard Antonio Soler, die leef
de in de tweede helft van de
18e eeuw.
In de normale uitvoering lijkt
het alsof een vlinder in een
overdadig trappenhuis op een
zonnige avond fladderend
zijn weg zoekt naar beneden.
In de versie van Talsma is de
fladderende vlinder veran
derd in een elegante fee, die
statig de trappen afdaalt en
eenmaal beneden een menuet
danst in het licht van de on
dergaande zon. Een fee, waar
je nostalgisch naar terug kunt
verlangen.
Bij de natuurlijke interpretaties
van klassieke muziek doe je
tenslotte nog een verlate ont
dekking. De melodieën be
staan uil bekende thema's,
die je in een andere vorm als
tophits van popmusici
kent
