Sadat waarschuwt
Arabische landen
Carter brengt plan
besparing energie
Hulp aan Indonesië
wordt uitgebreid
Diverse landen tegen executie Mahlangu
Executie
in Ameriks
uitgesteld
Rijk van Amin
steeds kleiner
Solomon mahlangu.
Verbitterd over conferentie Bagdad
f
Vrouwen
gewond in
W.-Duitse
gevangenis
stop oe execudè vw*
VRIJDAG 6 APRIL 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
Veiligheidsraad doet laatste beroep op Zuid-Afrika
DEN HAAG - Leden van de Anti-Apartheidsbeweging Nederland heb
ben gistermiddag op het Binnenhof gedemonstreerd tegen de terechtstel
ling van de jonge Zuid-Afrikaan Mahlangu
NEW YORK - BONN - DEN HAAG
- BRUSSEL - JOHANNES
BURG (AP/UPI/ANP) - De Vei
ligheidsraad van de Verenigde
Naties heeft gisteravond een laat
ste beroep op de Zuidafrikaanse
regering gedaan het leven van de
ter dood veroordeelde Afrikaan
se nationalist Solomon Mahlangu
te sparen.
Zes uur voor de vastgestelde exe
cutie gaf de Raad een unanieme
verklaring uit waarin zij vraagt
het leven van Mahlangu en ook
dat van andere zwarte nationalis
ten die een zelfde lot wacht, te
sparen.
De Raad verdaagde daarna de ver
gadering met het verzoek aan de
autoriteiten van de Verenigde
Naties het beroep onmiddellijk
door te zenden aan president
Vorster van Zuid-Afrika.
West-Duitsland heeft het verzoek
aan de regering van Zuid-Afrika
herhaald om het leven te sparen
van de 23-jaar-oude voormalige
student uit Soweto die ter dood
veroordeeld is voor zijn ver
meende aandeel in de moord op
twee blanke Zuid-Afrikanen.
Klaus von Dohnanyi, staatssecreta
ris van buitenlandse zaken,
stuurde de Zuidafrikaanse am
bassadeur, Von Schirnding, "een
dringend verzoek van de West-
duitse regering om de executie
van Solomon Mahlangu uit hu
manitaire overwegingen op te
schorten", aldus luidde een ver
klaring van het Westduitse minis
terie van buitenlandse zaken.
"De regering heeft op 28 september
van het vorig jaar reeds een be
roep op de president van Zuid-
Afrika gedaan om gratie te verle
nen en heeft kort geleden nog
geïnformeerd hoe het met dit
verzoek gesteld is".
De verklaring vermeldde voorts dat
de Franse ambassadeur in Preto
ria gisteren uit naam van de Eu
ropese Gemeenschap eveneens
een beroep op gratie gedaan heeft
en verzocht om het doodvonnis
in gevangenisstraf om te zetten.
Minister Van der Klaauw van bui
tenlandse zaken was gisteren
bang, dat het doodvonnis tegen
de Zuidafrikaanse vrijheidsstrij
der Mahlangu zou worden vob
trokken en dat Zuid-Afrika bui
tenlandse verzoeken tot clemen
tie naast zich neer zou leggen.
Zijn Zuidafrikaanse collega heeft
hij nog een telegram gestuurd
met een verzoek om clementie.
Dat zou een verzoenend gebaar
zijn, dat de verhoudingen in dat
land ten goede kan komen, zei de
bewindsman in antwoord op vra
gen in de Tweede Kamer van de
socialist Ter Beek.
De Belgische minister van buiten
landse zaken, Henry Simonet
heeft de Belgische ambassadeur
in Pretoria opdracht gegeven de
Zuidafrikaanse president Vor
ster en diens minister van bui
tenlandse zaken te vragen Am
nestie te verlenen aan de jonge
zwarte nationalist.
Een twintigtal Belgische organisa
ties had Simonet verzocht stap
pen te doen om te trachten de
executie te voorkomen.
"Het is geen toeval, dat de datum
van 6 april is gekozen voor de
executie van Solomon Mahlangu.
Op 6 april 1652 landde Jan van
Riebeek bij Kaap de Goede
Hoop, waarna voor het Zuidafri
kaanse volk een tijdperk van ko
loniale roof en plundering aan
brak".
Dit zei het Afrikaanse Nationaal
Congres (ANC) in een verklaring
enige u ren voor de terechtstelling
in Zuid-Afrika van Mahlangu.
Volgens het ANC wil de Zuidafri
kaanse regering de 327ste ver
jaardag van het koloniale tijd-
fierk vieren met deze "afschuwe-
ijke moord". De voorgenomen
executie is een nieuwe uitdaging
aan het Zuidafrikaanse volk en
de internationale publieke opi
nie, aldus het ANC.
Volgens de bevrijdingsbeweging is
het onbegrijpelijk dat het ijskou
de Vorster-regime wordt toege
staan in te gaan tegen de eisen
van de overgrote meerderheid
van de mensheid. Zelfs op dit late
uur moet het regime worden
overgehaald om Mahlangu te
sparen. Wordt Mahlangu toch
opgehangen, dan moet de alge
mene verontwaardiging tot ui
ting worden gebracht in een ver
dere isolatie en boycot van Zuid-
Afrika, zo zegt het ANC.
Ook president Carter van Amerika
heeft opgeroepen het leven van
Mahlangu te sparen.
De Zuidafrikaanse premier Pieter
Botha reageerde op Carters op
roep tot het verlenen van gratie
met de verklaring dat hij de
"normale rechtsgang niet kon
onderbreken."
Mahlangu's broer Lucas verklaarde
dat de veroordeelde jongeman er
bij zijn familie op had aange
drongen 'dapper* te zijn en op
God te vertrouwen.
Het dagblad Rand Daily Mail
meldde dat in het psychiatrisch
rapport dat het gratieverzoek aan
de Zuidafrikaanse president
John Vorster vergezelde, was ge
zegd dat de jongeman "zeer bang
is te sterven".
,Hij bidt en leest de bijbel. Hij
denkt dikwijls aan psalm 23 en in
het bijzonder over het gedeelte
over de vallei van de schaduw des
doods", aldus het rapport.
A
John Eva
WASHINGTON (UPI/ANP) -
Rechter William Rehnquist
van het Amerikaanse federale
Hooggerechtshof in Washing
ton heeft gisteren de terecht
stelling van John Louis
Evans tijdelijk tegengehou
den.
Evans, die in de staat Alabama
wegens moord ter dood is
veroordeeld, zou vandaag zijn
terechtgesteld door de elek
trische stoel.
Ongeveer vijftig leden van de
Tweede Kamer van PvdA,
D'66 en PPR vroegen deze
week in telegrammen aan de
gouverneurs van Alabama en
Florida om gratie voor Evans
en John A. Sprenkelink, een
Amerikaan met een Neder
landse vader, die in Florida
ter dood is veroordeeld.
Rechter Rehnquist heeft voor
lopig uitstel gegeven tot 13
april. Hij handelde op verzoek
van de moeder van de 29-jari-
ge Evans. Het uitstel werd
verleend "in afwachting van
een diepgaander onderzoek
naar de zaak". Evans werd ter
dood veroordeeld wegens
moord op een pandjesbaas.
Evans' moeder heeft gesteld dat
haar zoon, die heeft gevraagd
zo spoedig mogelijk te wor
den terechtgesteld, ontoere
keningsvatbaar is.
Het uitstel (tot 14 april 01.00 on
ze tijd) kwam zes uur voor
Evans zou zijn terechtgesteld.
Hij zit gevangen in de gevan
genis van Atmore in Alaba-
De ter dood veroordeelde wei
gert een psychiatrisch onder
zoek. Tot verslaggevers zei hij
woensdag nog: "ik verkies de
dood boven een hel op aarde
in de gevangenis".
Rechter Rehnquist zegt dat, als
het aan hem ligt, het vonnis
wordt uitgevoerd. Hij wijst
erop dat Evans schuldig is
bevonden en veroordeeld en
dat het vonnis daarna is be
vestigd door het Hof van ap
pèl van Alabama en het
Hooggerechtshof van die
staat.
Alleen omdat executie onher
roepelijk is, is hij bereid de
zaak-Evans voor te leggen
aan het voltallige federale
Hooggerechtshof. De negen
leden van dit hof komen goe
de vrijdag, de dag tot
uitstel is verleend, bijeen.
CAIRO (AFP/UPI) - President Sadat van Egypte heeft in
het parlement in Cairo met nadruk verklaard dat "het
vredesverdrag tussen Israël en Egypte de hoeksteen is
voor een alomvattende oplossing van het conflict tus
sen Israël en de Arabische Staten en dat aan de brief
waarin gesproken wordt van de band tussen dit verdrag
en de totale oplossing dezelfde betekenis en waarde
moet worden toegekend als aan een verdrag".
Sadat zei dat de op 26 maart gete
kende documenten "de eerste
stap zijn op weg naar de oplos
sing van het Palestijnse
probleem dat - en hier legde hü
speciale nadruk op - de kern is
van het totale probleem, zonder
de oplossing waarvan er geen
vrede zal zijn in het Midden-Oos
ten".
Met betrekking tot Jeruzalem zei
de Egyptische president dat zijn
standpunt niet gewijzigd was na
de rede die hij op 19 november
1977 in het Israëlische parlement
gehouden heeft.
Twee maal in zijn rede herhaalde
Sadat dat "Egypte weigert de Is
raëlische soevereiniteit over het
Arabische deel van de stad te er
kennen".
Hij onderstreepte dat voor Egypte
Jeruzalem deel uitmaakt van de
bezette westelijke Jordaanoever
en dat "de 700 miljoen moham
medanen nooit zullen aanvaar
den dat het Arabische Jeruzalem
onder Israëlisch gezag blijft".
Hij ontkende dat er sprake is van
geheime afspraken die gemaakt
zouden zijn toen het vredesver
drag tussen Egypte en Israël
werd gesloten.
"Ik heb teveel eerbied voor mijn
volk en zijn vertegenwoordigers
om geheime afspraken te maken
over een vraagstuk dat zo belang
rijk is voor het Egyptische volk",
zei Sadat. "Alleen de teksten die
u ter bekrachtiging zijn voorge
legd zullen geldig zijn".
FRAN KFORT (DPA) - De 28-jarige
Rosemarie Priess, die in Frank
fort .terecht staat, is djnsdag vol
gens haar advocaat in dc gevan
genis door politiefunctionarissen
ernstig verwond. De Duitse slaat
met drie andere vrouwen en ze
ven mannen terecht wegens het
bezetten van een dépendance van
het Duitse persbureau DPA.
Haar advocaat Alexander von Pale-
ske. die ook arts is, zei gisteren
tegen journalisten dat het tong
been van zijn clieënte was gebro
ken en dat ook de andere vrou
wen gewond waren. De verdedi
ging heeft, naar haar zeggen, een
strafvordering ingediend wegens
poging tot moord en toebrenging
van lichamelijk letsel. De jonge
vrouwen, die als terroristen wor
den beschouwd in West-Duits
land, moesten zich na terugkeer
van het proces in de gevangenis
uitkleden. Enige tijd daarna heeft
„een knokploeg" van de politie
hen in elkaar geslagen, aldus de
advocaat.
Verbitterd
Hij toonde zich verbitterd over de
reactie van de overige Arabische
staten. Zij hebben zich door "hun
emoties" laten meeslepen, nog
voordat ze kennis hadden geno
men van de teksten van Camp
David en zijn in Bagdad bijeen
gekomen om "een verdrag van
beledigingen en smaad" (tegen
Egypte) te sluiten, aldus de Egyp
tische president.
President Sadat deed een beroep
op de Palestijnen zich los te ma
ken van de Arabische critici en
deel te nemen aan de komende
onderhandelingen over hun toe
komst.
Egypte zou fel terugslaan als Pale
stijnen guerrilla-aanvallen op
Egyptische belangen zouden on
dernemen. Als Palestijnen zou
den proberen "een van onze am
bassadeurs te gijzelen of een bom
zouden plaatsen dan zal ik
zeer krachtige vergeldingmaat
regelen nemen", aldus Sadat.
"Egypte kan terugslaan en wij
zullen dat honderd en duizend
keer krachtiger doen".
In zijn toespraak ter verdediging
van het vredesverdrag die bijna
drie uur in beslag nam, zei de pre
sident tot de Palestijnen dat An
ti-Israëlische demonstraties en
bomaanslagen hun land niet
zouden bevrijden, maar dat auto
nomie hun de mogelijkheid van
zelfbeschikking zou kunnen ge-
"Ik doe een beroep op het Pale
stijnse volk op de westelijke Jor-
daan-oever en in Gaza en in Pale
stijnse volk op de westelijke Jor-
daan-oever en in Gaza en in elk
Arabisch land niet in te gaan op
clowneske oproepen van leiders
die hun heilig missie vergaten en
die hun toevlucht namen tot sa
botage en dreigementen. Ik zeg
tot het lijdende Palestijnse volk
dat demonstraties de bezetter
niet verdrijven en dat leuzen niet
een. probleem oplossen.
Schaamteloosheid
In zijn toespraak verwierp Sadat de
anti-Egyptische besluiten van de
conferentie in Bagdad die hij als
een "smerige schaamteloosheid"
kenschetste. Cairo zal echter
geen tegenmaatregelen nemen.
De Arabische politieke blokkade-
stelt Egypte voor geen enkel
probleem. Wat de economische
boycot betreft zei Sadat dat
Egyptes lot niet te koop is. Egyp
te torent hemelhoog en kan niet
door die dwergen worden ge
raakt. aldus Sadat.
"Als de bewakers van de Arabische
natie de Syrische Baath-partij, de
Iraakse Baath-partij, de gek van
Libië en de huurlingen van Zuid-
Jemen zijn, als dat de aanvoer
ders van het (Arabische) stand
punt zijn, dan een duizendvoudig
vaarwel".
Sadat noemde de PLO een mario
net van Syrië en kwalificeerde de
recente hereniging van PLO-lei-
der Jasser Arafat en koning
Hoessein van Jordanië als "een
verbond van de ongelukkige en
de hopeloze".
Hoessein verzet zich tegen het vre
desverdrag omdat de westelijke
Jordaan-oever. die vóór 1967 deel
uitmaakte van Jordanië, niet aan
de Jordaanse monarch zal wor
den teruggeven maar de bewo
ners van ht gebied over hun toe
komst mogen beslissen, zo zei
Sadat.
Sadat: "Krachtige vergeldingsmaatregelen"
NAIROBI/DAR ES SALAAM
(Reuter/AFP) - Langzaam maar
zeker wordt het rijk van Idi Amin
Dada door Tanzaniaanse troepen
en Oegandese opstandelingen
opgeslokt. Een belangrijke mijl
paal was gisteren de verovering,
overigens zonder slag of stoot,
van het belangrijke vliegveld En
tebbe. Het ziet er momenteel naar
uit dat de Tanzanianen zich ge
reed maken om de hoofdstad
Kampala binnen te rukken. In
diplomatieke kringen in Nairobi
werd gezegd dat zij de stad van
drie Kanten hebben ingesloten.
Wat president Amin betreft roept
de Oegandese radio nog steeds
om dat hij het goed maakt en dat
zijn troepen achter hem staan om
tot de laatste man te strijden en
'de vijand te verdrijven'. Hon
derden Libische militairen, die
naar Oeganda waren gestuurd
om het bewind van Amin op de
been te houden, zouden bezig zijn
zich terug té trekken naar de in
het noorden gelegen lucht
machtbasis Nakasongolo om
vandaar te worden gerepatrieerd
naar Libië, vermoedelijk in ge-
Olieprodukten worden duurder
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - President
Carter, tussen de hamer
van een gebrek aan grond
stoffen voor energie en het
aambeeld van de inflatie,
heeft gisteravond in een
televisietoespraak tot het
Amerikaanse volk geko
zen voor een energieplan,
dat onvermijdelijk zal lei
den tot hogere prijzen voor
olieprodukten.
In Amerika gewonnen olie, die tot
nu toe goedkoper was dan de olie
die de VS op de wereldmarkt
aanschaffen, zal duurder worden
tot in september 1981 alle prijs
controle wordt opgeheven. Car
ter wil daarnaast een speciale
belasting, die de extra-winst die
de oliemaatschappijen daarmee
zou toevallen moet indammen.
Een dergelijk plan is al tweemaal
door het Congres verworpen.
Wanneer de staten van de VS niet
bij machte zijn olie te besparen
volgens Carters richtlijnen zal hij
overgaan tot sluiting van benzi
nestations op zondag. Het Con
gres zal ook Carters plannen
moeten goedkeuren om de ther
mostaten in kantoor- en andere
niet voor bewoning bestemde
gebouwen in de winter tot een
temperatuur van 18,3 graden Cel
sius terug te brengen, terwijl in
de doorgaans hete Amerikaanse
zomer niet mag worden gekoeld
beneden een temperatuur van
26,6 graden Celsius. Alleen de
manoeuvre met de thermostaten
zou de VS 390.000 vaten olie per
dag besparen, dat is ongeveer 2
procent van de totale import.
Carter heeft voorlopig nog wat
ruimte gegeven aan een ander
kwaad: de luchtvervuiling. De
plannen om de hoeveelheid lood
in benzine te verlagen zijn een
jaar uitgesteld. Op die
gaat geen grondstof mee:
ren dan noodzakelijk is. Andere
maatregelen gericht op een be
sparing door de federale overheid
van 5 procent: geen vrij parkeren
meer voor de federale employees,
teneinde het gebruik van minder
voertuigen voor meer - geza
menlijk - vervoer te bevorderen.
Amerikaanse automobilisten
moeten volgens Carter per week
hun tochten beperken met 16 tot
32 kilometer. Zestien kilometer
per persoon per week minder zou
nog eens ongeveer 1,6 procent
van de invoer besparen oftewel
300.000 vaten per dag.
Met het oog op de nucleaire ener
gie, sedert de ramp te Harrisburg
een gewantrouwde vervanger
voor andere energie, heeft Carter
een onafhankelijke commissie
van deskundigen in het vooruit
zicht gesteld die de gang van za
ken moet onderzoeken. Niette
min maande hij Amerika tot
voorzichtigheid en rede bij de
beoordeling van kernenergie en
zei erbij dat die industrie tot nu
toe kan bogen op een uitstekende
veiligheid en een onmisbare ver
vangende energiebron
vormt.
zeischap van Amin en diens hof
houding.
Kampala, zo wordt in Nairobi ge
zegd, wordt praktisch niet verde
digd en de Tanzaniaanse inva
siemacht kan vanuit de buiten
wijken op elk gewenst ogenblik
de stad binnentrekkén.
Vanuit Kampala zelf wordt een be
trekkelijke rust gemeld. Nu én
dan klinkt vanuit de verté het ge
dreun van zware wapens.
Wat de inwoners van de hoofdstad
zorgen begint te baren is de voed
selsituatie. Er is namelijk geen
aanvoer meer en de meeste win
kels zijn gesloten.
Volgens sommige Oegandezen
hadden zij president Amin
woensdag nog in het noorden van
Kampala gezien. Hij was goedge
humeurd en zag er gezond uit. De
aanwezigheid van Amin in de
hoofdstad is niet zo onwaar
schijnlijk, aangezien de noorde
lijke toegangsweg niet door de
Tanzaniaanse troepen is afgeslo
ten. De reden hiervoor zou zijn
dat zij de Amin-gezinde troepen
de kans willen bieden de stad te
verlaten om daardoor voor de
burgerbevolking rampzalige
straatgevechten te vermijden.
De president van Zaïre, Mobutu
Sese Seko, heeft gezegd dat de
afgelopen tien dagen vluchtelin
gen uit Oeganda in Zaïre waren
aangekomen. Hij noemde geen
aantal, maar zei dat hij de hoge
VN-commissaris voorvluchte
lingen zou vragen zich met deze
zaak bezig te houden.
Tanzania heeft Libië er gisteren van
beschuldigd dat een Libische
bommenwerper in dienst van
president Idi Amin van Oeganda
een aanval heeft gedaan op het
noordwesten van Tanzania, zon
der overigens schade aan te rich
ten.
In een officieel communiqué van
de regering in Dar Es Salaam
stond dat het bombardement -
het tweede van deze aard -
plaatshad op een bos op 11 kilo
meter van de stad Bukoba op de
westelijke oever van het Victo-
riameer en dat het dinsdag werd
uitgevoerd.
Het Tanzaniaanse dagblad 'Daily
News' vernam van het 'Nationale
bevrijdingsfront van Oeganda'
dat een aantal hoge regerings
functionarissen in Kampala, on
der wie Amins particulier advi
seur. de Brit Bob Astles, zijn ge
deserteerd en zijn uitgeweken
naar Nairobi.
Behalve over Astles gaat het om
generaal Ali Fudhull een lid van
het kabinet, minister van arbeid
kolonel Lukakawa, de gouver
neur van de centrale provincie
luitenant-kolonel Nassur en de
permanent-vertegenwoordiger
van Oeganda bij de Verenigde
Naties, Chalid Kinene.
AMSTERDAM (ANP) - De in
dustrielanden van het Westen
gaan. rechtstreeks en via de
internationale instellingen,
de ontwikkelingshulp aan
Indonesië aanzienlijk vergro
ten. Voor 1979/80 zal de offi
ciële ontwikkelingshulp van
de landen en instellingen, die
in de IGGI (Intergouverne
mentele Groep Inzake Indo
nesië) samenwerken, iets
meer dan 1.9 miljard dollar
bedragen. Dit is gisteravond
na afloop van de jaarlijkse
conferentie van de IGGI in
Amsterdam medegedeeld. In
1978/79 heeft Indonesië 1.64
miljard dollar aan officiële
ontwikkelingshulp ontvan
gen. De komende jaren zal de
hulp verder worden ver
hoogd. De IGGI-landen,
waartoe nagenoeg alle indus
trielanden van het Westen
behoren, hebben op aanbe
veling van de Wereldbank be
sloten, dat de gezamenlijke
hulp in de jaren 1979 tot en
met 1983 minstens 2,3 miljard
dollar per jaar zal bedragen.
Het gaat de goede kant op met
de Indonesische economie, zo
verklaarde de Indonesische
delegatie zelf en de Wereld
bank in een speciaal rapport
voor de conferentie. In de af
gelopen tien jaar is de pro-
duktie van goederen en dien
sten in Indonesië jaarlijks
met acht procent toegeno
men. Er is veel gespaard en
geïnvesteerd en het con-
sumptiepeil van alle inko
mensgroepen is verbeterd. Er
zijn geen aanwijzingen, dat de
verschillen in welvaart en in
komen kleiner zijn geworden,
maar de Wereldbank heeft
wel kunnen constateren, dat
de „volslagen armoede" aan
zienlijk is verminderd.
In 1978 is volgens de Indonesi
sche delegatie de economi
sche vooruitgang bevredi
gend geweest. Zo is de rijst-
produktie met ruim tien pro
cent gestegen tot het record-
peil van 17,5 miljoen ton. De
in fiat ie is teruggedrongen
van twaalf procent in 1977 tot
zes procent in 1978.
