Rechter wilde zijn vrouw kwijt
Theorieën Rademakers niet overtuigend
Terugblik op monsterproces in België
De Funès: clerus op de hak
Vrolijke vakantie beelden
VRIJDAG 6 APRIL 1979
FILM
PAGINA 11
VLISSINGEN (GPD) - Het bericht slaat in België, vooral
in justitiële kringen, in als de spreekwoordelijke bom.
Het is dan ook niet niks: een onderzoeksrechter, in Ne
derland heet zo iemand rechtercommissaris, is gearres
teerd op verdenking van een moordpoging en moord op
zijn 38-jarige vrouw Rosine de Sutter, van deelneming
aan een overval waarbij voor acht en driekwart ton
wordt buitgemaakt en voor het roven van een fortuin
ter omvang van drieëneenhalf miljoen gulden uit een
bankkluis.
Onderzoeksrechter Guy Jespers:
een 42 jaar oude in Polen geboren
telg uit een Gentse handelaars-
familie, aanvankelijk substituut
krijgsauditeur in Brussel en
Gent, later privé-secretaris van
de vice-eerste-minister van Bel
gië, Willy de Clercq. Op het mo
ment van zijn arrestatie was zelfs
zijn benoeming aanstaande tot
procureur des Konings in
Gent.
De aanhouding van drie mensen,
daags tevoren, brengt in die ge
denkwaardige februaridagen van
1977 de zaak aan het rollen. Het
gaat hier om een directeur van
een bankfiliaal, een nachtclubei
genaar en een garagehouder.
Twee van de drie onthullen bij
hun verhoor dat onderzoeksrech
ter Guy een van de initiatiefne
mers is geweest van een overval
eerder die maand op een bejaar
de, rijke dame, van wie de echt
genoot, een architect, op dat
moment in het ziekenhuis ver
toeft.
Als de oude vrouw daarna de rest
van haar fortuin naar een bank
kluis brengt, slagen volgens de
afgelegde verklaringen, de on
derzoeksrechter en de nacht-
clubeigènaar, die goede vrienden
zijn, erin een safe te bemachtigen
naast die van de vrouw, zodat zij
vrij toegang krijgen tot de kluis-
kamer. Een man die volgens de
verklaringen de onderzoeksrech
ter zelf zou zijn geweest, ontfut
selt haar de lettercombinatie en
verwisselt de sleutel. Daarna
brengt het tweetal met hulp van
de garagehouder het fortuin dat
bestaat uit goudstaven, aandelen
en geld, over naar een kluis in een
bankfiliaal.
De zaak komt aan het licht als de
garagehouder bij een routinecon
trole door de rijkswacht erop
wordt geattendeerd dat een van
zijn achterlichten niet brandt. De
man doet nogal nerveus en dat
maakt de rijkswacht nieuwsgie
rig. Hij doet de klep van de kof
ferruimte open en treft daar in
bruin pakpapier ongeveer de
helft aan van het fortuin van de
bejaarde vrouw en een cheque
die is gesteld op naam van de on
derzoeksrechter.
De garagehouder, die het eerst
doorslaat, vertelt in één adem dat
de onderzoeksrechter een jaar
eerder zijn vrouw heeft ver
moord, nadat een eerdere poging
om haar door het laten ontploffen
van haar auto van kant te maken
is mislukt. Deze verklaring werpt
ineens een nieuw licht op de gang
van zaken rond de dood van de
vrouw van de magistraat. Vol
gens een eerdere doktersverkla
ring was zij in haar bad verdron
ken toen zij bewusteloos was ge
raakt na wat een samenloop van
omstandigheden werd genoemd:
een permanent lage bloeddruk
van het slachtoffer, gecombi
neerd met de enorme inspanning
die de rechters vrouw had gele
verd tijdens een tennistoernooi.
Bij een onderzoek ten huize van
rechter Guy treft de rijkswacht
echter een detectiveboekje aan,
waarin staat beschreven hoe een
man zijn vrouw in haar bad om
het leven brengt door haar aan
haar tenen op te tillen. Het ver
moeden bestaat dat de moord
zich op dezelfde wijze heeft afge
speeld.
„In eigen vlees"
De Belgische procureur-generaal
die de eerste berichten rond de
verdenking van de onderzoeks
rechter op een persconferentie
naar buiten brengt zegt tot de
journalisten: „Het is pijnlijk in
eigen vlees te moeten sniiden.
Vorig jaar verbleef regisseur Fons
Rademakers met scenario
schrijver Gerard Soeteman in het
Belgische Gent. waar toen net de
rechtszaak tegen onderzoeks
rechter Guy Jespers aan de gang
was. Het tweetal raakte gefasci
neerd door wat in België al vlot
"het proces van de eeuw" werd
genoemd.
Negen weken volgden ze de zaak in
het Paleis van Justitie tot en met
de jury-uitspraak, waar Radema
kers het volstrekt oneens mee
was. Jespers, die tot twintig jaar
dwangarbeid werd veroordeeld,
was - volgens Rademakers - het
tragische slachtoffer van garage
houder en nachtclubeigenaar
Luc de Cramer. De slimme
volksjongen, die zichzelf had op
gewerkt, kon niet verkroppen dat
hij nooit echt geaccepteerd werd
in de kringen van de bourgeoisie,
waarin hij zich zo graag bewoog.
Jespers, die hem dat een keer te
verstaan had gegeven, werd
daarvan het slachtoffer. Poging
tot moord op rijn vrouw, mede
plichtigheid aan het beroven van
een rijke oude dame en diefstal.,
uit een bankkluis (totale buit: 1*,'3
miljoen) werd hem door de ge
wiekste De Cramer handig in de
schoenen geschoven, die daarbij
zelf vijftien jaar dwangarbeid op
de koop toe nam.
Een interessant uitgangspunt, dat
lijnrecht staat tegenover de me
ning van de jury en bovendien
een uitstekend gegeven is voor
een film. Om juridisch geen
Mijn vriend: regie: Fons Radema
kers: hoofdrollen: Peter Faber
en André van den Heuvel; thea
ter: Lido 1; 12 jaar.
moeilijkheden te krijgen werd
wat met de namen gespeeld: zo
werd Luc de Cramer Jules de
Praeter en Guy Jespers John
Jensens. In de uitwerking van
zijn theorieën is Rademakers uit
gegaan van de persoon van die
Jules de Praeter. Ondertitel van
Mijn Vriend werd dan ook. Het
geheime leven van Jules de Prae
ter.
Een recensie over een film als Mijn
Vriend valt (uiteraard) in twee
delen uiteen. Niet alleen moet het
artistieke aspect onder de loupe
worden genomen, maar boven
dien de vraag hoe Rademakers
zijn visie op de zaak-Jespers ge
stalte geeft. Wat dat laatste be
treft: Rademakers' theorie kan
niet geheel overtuigen. Veelzeg
gend is bijvoorbeeld het feit dat
hij de wisselende verklaringen
van Jespers zelf over de juwelen
roof heeft weggelaten. Boven
dien is de veronderstelling dat
een rechter als een soort "slacht
offer van de maand" er door De
Cramer op alle manieren wordt
ingeluisd weinig geloofwaardig.
De fundamenten waarop Rade-
makers zijn hypothese laat rusten
zijn niet erg sterk en hebben in
België (en niet alleen van de kant
van de justitie) dan ook al veel
kritiek gekregen.
Zo aanvechtbaar als de kijk van
Rademakers op de affaire-Jes-
pers is, zo goed is eigenlijk de film
zelf. Met Max Havelaar bewees
hij het, na enkele jaren stilstand,
nog niet verleerd te zijn en met
Mijn vriend zet Rademakers de
goede lijn voort. Het trio Rade
makers, Soeteman en Faber be
wijst elkaar weer uitstekend aan
te voelen. Soeteman, die ook Max
Havelaar in filmtaal omzette,
heeft een vlot lopend verhaal ge
schreven, waarin maar weinig
scènes van de terechtzitting in
voorkomen. Het accent ligt. zoals
gezegd, op de ambitieuze De
Cramer en Peter Faber is weer op
dreef als het slimme, wat ordinai
re lefgozertje. Mijn vriend is zo
gefixeerd op De Cramer, dat de
andere karakters (zelfs Jespers
niet) weinig worden uitgediept.
Een des te groter compliment
daarom voor André van den
'Heuvel, die desondanks iets
moois van zijn rol als Jespers
maakt. Een pluim ook voor ca
meraman Theo van der Sande.
Vooral in de rechtszaal maakte
hij erg mooie plaatjes.
Een laatste opmerking over hel
taalgebruik, dat de Nederlands-
Vlaamse verhouding weer eens
aardig typeert. Faber en Van den
Heuvel larderen hun gewone Ne
derlands met kreten als "zotteke"
om het een (zogenaamd) Belgisch
tintje te geven. Dat zullen die
Vlamingen, die het met al die
moppen toch al zo zwaar te ver
duren hebben, erg op prijs stel
len
BART JUNGMAN
De in staat van beschuldiging ge
stelde onderzoeksrechter be
strijdt op de eerste plaats dat hij
de barhouder aandelen heeft ge
geven teneinde bommen te ko
pen om zijn vrouw om het leven
te kunnen brengen. De aandelen
zou hij aan De C. hebben gegeven
als aandeelhouder van een on
derneming die zij beiden zouden
oprichten rond het op de markt
brengen van medische appara
ten. En wat de roof en de diefstal
uit de bankkluis betreft: daarbij
zou De C. hem via een ingenieus
plannetje hebben betrokken. Het
badkamerverhaal, de karateslag:
rechter Guy doet het verhaal af
als een verzinsel van de barhou
der. „Hij is er nooit geweest", zo
laat de rechter aan de jury we
ten.
Tijdens het proces rijst de vraag
waarom de rechter bij de roof
overval en de kluisdiefstal be
trokken zou zijn geweest. Voor
het geld hoefde hij het beslist niet
te doen: een raadsman maakte ter
zitting een optelsommetje: Rech
ter Guy bezit 22 huizen en appar
tementen, waarvan hij maande
lijks tienduizend gulden op
strijkt, in een kluis heeft hij 22
goudstaven van een kilo liggen
en de waarde van zijn effecten
zou omstreeks f260.000 omvat
ten.
Maar wij zullen die operatie uit-
De deksel van de beerput wordt
dagen later een stukje verder op
getild. Uit de onwelriekende geur
die er uit opstijgt vormt zich het
gegeven dat de rechter zich ook
schuldig zou hebben gemaakt
aan misdrijven gepleegd tijdens
de uitoefening van zijn ambt. De
rechter zou een vriend die direc
teur is van een filiaal van de kre
dietbank in een verduisterings
zaak de hand boven het hoofd
hebben gehouden en een dossier
hebben verdonkeremaand.
Onder grote publieke belangstel
ling begint op maandag 28 no
vember 1977 voor het met een ju
ryrechtspraak werkende Hof van
Assisen in Gent, midden in de
vroegere werksfeer van de rech
ter, het proces tegen Guy J. De
behandeling die negen weken zal
duren krijgt al snel de ondertitel
van „het proces van de eeuw". Op
basis van de verklaringen van
Jespers' vnend Luc de Craemer,
de barhouder, zijn de beschuldi
gingen tegen de rechter inzake de
diefstal, roofoverval, moordpo
ging en moord geformuleerd.
Samen met J. Nemen nog vijf an
dere verdachten plaats in de be
klaagdenbank: de barhouder Luc
de C„ de garagehouder Jacky van
R., de directeur van het bankfi
liaal en een advocaat. Tenslotte
de dochter van een Gentse com
missaris van politie, een vriendin
van barhouder Luc.
Mooie jongen
Vanaf de aanvang van het proces
ontpopt de tweede beklaagde, de
barhouder, een mooie jongen van
het type dat kans ziet om met een
enkele oogopslag een vrouw
murw te maken, zich als een rad
spreker, die zonder enige moeite
kans ziet om het justitiële proto
col omver te werpen, de zaal de
ene keer laat schudden van de
lach en dan weer de menselijke
emoties zo bespeelt dat de dames,
die zitting hebben in de twaalf
koppige jury een zakdoekje voor
de dag halen om hun betraande
ogen te deppen. De C. verdedigt
zich met een ongelooflijke gevat
heid, brengt een magistraat in
verlegenheid met opmerkingen
als „U bent maar een magistraat,
maar ik heb ondervinding" en
straft de verdediging van rechter
Beeld uit de film die is gemaakt over de zaak-Jespers die twee jaar geleden veelopzien baarde in België .Tweede vanlinks André van de
Heuvel in zijn rol van rechter Jespers. Rechts naast hem Peter Faber (Luc de Craemer).
De scène speelt zich af in een garage bij het wrak van Jespers auto die is ontploftLinks de schade-expert en rechts een werknemer van het
garagebedrijf.
J. af met constateringen als: „Ik
wist niet dat een advocaat zulke
stomme vragen kon stellen".
De welbespraakte Luc de Craemer
laat weten dat de rechter hem had
verzocht diens vrouw van het le
ven te beroven. De C. wist van de
rechtersvrouw Rosine dat de
huwelijksrelatie slecht was en
dat mevrouw Jespers een vriend
had met wie ze seksuele betrek
kingen onderhield. De rechter
hield er op zijn beurt een vriendin
op na. Daarmee zou hij later in de
gevangenis in het huwelijk tre
den.
Bommen
Barhouder De C. vertelt dat hij Ro
sine kost wat kost wilde be
schermen. De met een door de
rechter beschikbaar gesteld be
drag van twee ton in de onderwe
reld gekocht bommen - in ruil
daarvoor zou De C. een pak aan
delen hebben gekregen - dupt hij
in een riviertje. Hij vervaardigt
zelf twee bommetjes waarvan hij
weet dat ze niet sterk genoeg
zouden zijn om de vrouw te do
den. Een van de bommen wordt
uitgeprobeerd in een regenton
die later nog in tact blijkt. De an
dere bom wordt op een decem
beravond in 1975 gemonteerd in
de auto waarmee mevrouw J.
zich naar haar vriend begeeft. De
bom ontploft bij het starten van
de motor, maar rechtersvrouw
Rosine blijft ongedeerd. Alleen
haar wenkbrauwen schroeien
weg.
Volgens de barhouder zou de rech
ter van zijn vrouw af hebben ge
wild zonder scheiding en andere
trammelant, omdat dat naar zijn
zeggen de mogelijkheid zou be
perken dat hij het ooit nog eens
tot procureur des konings zou
kunnen worden benoemd. „Die
lastpost moest dood, zodat de
rechter kon gaan samenwonen
met zijn lief', zo vat de barhouder
de mening van de rechter sa-
Dan rept barhouder De Craemer
van een „benauwd" telefoontje
waarin de rechter hem vraagt
snel naar zijn huis terug te ko
men. Bij zijn aankomst ziet hij de
rechter met het slappe lichaam
van Rosine in zijn armen de bad
kamer binnengaan, waarna de
deur aan de binnenkant wordt
afgesloten. De C. ter zitting:
„Daarna hoorde ik een plons".
Hij vertelt verder dat hij de on
derzoeksrechter die na een tijdje
de badkamer uitkomt, een kara
teslag toedient en nog probeert
om kunstmatige ademhaling op
het slachtoffer toe te passen. Dit
heeft geen effect. Vermoedelijk
omdat de vrouw een verdovend
middel was toegediend, aldus De
C. in een latere verklaring. Als
rechter Guy aan het woord komt
roept hij uit „Ik ben het slachtof
fer geworden van een verschrik
kelijke manipulatie en van het
toeval. Ik ben volkomen on
schuldig aan het ten laste geleg
de".
Gooi- en smijtwerk, dat is het
eerste waar je aan denkt als
oningewijde in de humor van
Louis de Funes. Het voor-
filmpje dat een paar weken
geleden in Luxor draaide gaf
doorvoor ook alle aanleiding.
Inderdaad begint "De gendar
me ziet ze vliegen" met een
ongewilde tocht van twee po
litiemensen in de achterbak
van een auto. De heren wor
den na een wilde achtervol
ging uit hun netelige positie
bevrijd en het belooft dus een
typische slapstick te worden.
Maar dat valt toch wel een
beetje mee. De gein bij dit
Funes-produkt zit hem ei
genlijk meer in de manier
waarop de Franse politie, de
clerus en de ambtenarij als
potsierlijke idioten worden
afgeschilderd. Vandaar datje
je dan minder snel verveelt.
Zo belandt de Funes in zijn da-
dendrift in een klooster waar
hij verkleed als non (om niet
De gendarme ziet ze vliegen.
Regie Jean Girault. Hoofd
rollen Louis de Funes, Mi
chel Galabru. Luxor, Leiden.
Alle leeftijden.
op te vallen, u snapt het al) als
sopraan in het koortje op een
verschrikkelijke manier de
mist ingaat, waarna hij het
hazenpad kiest.
Aardig is daarbij de figuur van
de moeder-overste, van een
volstrekt ongeloofwaardige
devotie, en we zullen haar la
ter dan ook nog in badpak aan
het strand aantreffen.
Als je een politiekorps collectief
de mist in laat gaan moet er
natuurlijk ook nog zoiets zijn
als een collectieve vijand. In
dit geval zijn dat buitenaardse
wezens die een soort "proef-
landing" op aarde hebben in
gezet. Ze hebben het vermo
gen om zich in willekeurig
welke persoon dan ook te
veranderen. Dit levert de
meest vreemde persoons
verwisselingen op, zodat aan
het eind van de film niet meer
duidelijk is wie de politie
mensen nu eigenlijk zijn:
roestige robotten of mensen
van vlees en bloed. Louis de
Funes: aardig voor een keer
tje
HENK VEGTER
Wie onder deze grauwe weers
omstandigheden stilletjes
naar zon, zee en natuur zit te
verlangen kan aan "De
Bruinbakkers" zijn hart op
halen. Een film die 99 procent
van de duur niks meer en niks
minder pretendeert te zijri
dan een oppervlakkige
vakantiefilm. Goed, als de
vakantiegangers eenmaal op
het prachtige eiland zijn gear
riveerd regent het pijpeste-
len, maar de volgende mor
gen is de lucht opgeklaard en
kan de vakantie beginnen.
Onder het motto 'ik ben ook
maar een mens' beleven de
meeste vakantiegangers de
meest gekke avonturen, ter
wijl de leiding als enig doel
heeft 500 gasten zo goed mo
gelijk te vermaken. De amo-
reuze escapades van met na
men de vier hoofdrolspelers
worden nauwlettend ge
volgd.
Jammer dat de regisseur toch
"De Bruinbakkers", (les Bron
zés) van Patrice Leconte.
Spelers: Josiane Balasko,
Michel Blanc, Marie-Anne
Chazel en Christian Clavier,
theater: Trianon.
nog heel even heeft gepoogd
zijn film een serieus tintje
mee te geven, want in zijn
genre heeft "de Bruinbak
kers" dat niet nodig.
Dat tintje bestaat uit een dode
lijk ongeluk van een uit Parijs
afkomstige conferenciér. Als
hij een duik neemt in het hel
der blauwe water wordt hij
gestoken door een rog. Zijn
vriendinnetje, verdwaasd
door het vakantiekamp lo
pend na het vernemen van de
slechte tijding, wordt door
een nietsvermoedende vrien
din opgevangen met de vraag
'of ze geen stukje heerlijke
rog wil proeven'. Wat wrang,
deze dissonant in de verder zo
ongecompliceerde film, maar
afgezien van dit kleine sto
rende element is "De Bruin
bakkers" een humoristische
film die weinig sporen in de
ziel achterlaat.
MIEP DE GRAAFF
Blijvers
"Foul play"; plezierige kome
die met Goldie Hawn, Camera,
al.
"Live and let die"; Bondfilm.
Lido I, Leiden, 12 jaar.
"Een vrouw als Eva"; Monique
van der Ven als huisvrouw die
troost vindt bij een vriendin
Lido III, Leiden, 16 jaar.
"Interiors"; mooie kleurenfilm,
Studio, Leiden, 16 jaar.
Nieuw in Alphen
"Mijn vriend en het verborgen
leven van Jules de Praeter";
verfilming van een geruchtma
kend proces; Euro I en II, 12
jaar.
"De gendarme ziet ze vliegen";
nieuwe film van Louis de Fu
nès, Euro III, al.
Sexfilms
"Babyface"; jong geleerd, oud
gedaan. Rex, Leiden, 16 jaar.
Kindermatinee
"Speedy Gonzales"; Camera,
Leiden.
"Tom en Jerry"; Lido III, Lei-,
den.
"De Reddertjes"; Studio. Lei
den.
"Vrijbuiters in het woud"; Eu
ro II, Alphen.
Nachtfilms
"Last tango in Paris"; Camera,
Leiden.
"Klaar terwijl u wacht"; an
ders nog iets van uw dienst.
Rex, Leiden
"Mijn vriend en het verborgen
leven van Jules de Praeter";
Verfilming van een geruchtma
kend proces in België, Euro I,
Alphen.
"The great Gatsby"; Euro II,
Alphen.
"Plankgas"; Euro III, Alphen.
"Sexamen"; gaat u doorvoor de
volgende ronde? Euro IV, Al
phen.
Haagse bioscopen
APOLLO 1: "De gendarme ziet
ze vliegen", dag. 2.30, 7 en 9.15
uur, zo. 2.4.30,7 en 9.15 uur, AL.
APOLLO 2: "Exit 7", dag. 7.30
en 9.45 uur, 16 jaar.
ASTA: "Superman", dag. 2,6.45
en 9.30 uur. zo. 1.15, 4, 6.45 en
9.30 uur. AL.
BIJOU: "I never promised you
a rose garden", dag. 2, 7.30 en
9.45 uur, zo ook 4.15 uur, 16 jaar.
CALYPSO: "Les Bronzés",
dag. 2.15,7 en 9.30 uur, zo. 1.45,7
en 9.30 uur. Al.
CAMERA: "Dog soldiers", dag.
2.15, 6 45 en 9.30 uur, zo. 1.30,
4.15, 6.45 en 9.30 uur, 16 jaar.
CINEAC: "Slap shot", dag. 1.30,
4, 7 en 9.30 uur, za., zo. en woe 7
en 9.30 uur, 16 jaar.
CORSO: "BattlestarGalactica",
dag. 2, 7 en 9.15 uur, zo. ook 4.15
uur, AL.
DU MIDI: "Force 10 from Na-
varone", dag. 8.15 uur, vr. en za.
7 en 9.30 uur, zo. 3.30 7 en 9.30
uur, 12 jaar.
EURO: "De twaalf veroordeel
den", dag. 1 45 en 7.45 uur, za.,
zo. en woe. 3.45 en 7.45 uur, 12
jaar.
METROPOLE 1: "Mijn vriend",
dag. 2, 6.45 en 9.30 uur. zo. 1.15,
6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15, 4, 6.45
en 9.30 uur. 12 jaar.
METROPOLE 2:
"Foul play", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4. 6.45 en 9.30 uur,
al.
METROPOLE 3: "Een vrouw
als Eva", dag. 2,6.45 en 9.30 uur,
zo. 1.15, 4. 6.45 en 9.30 uur. 16
METROPOLE 4: "Moord op de
Nijl". dag. 2 en 8.15 uur, al.
METROPOLE 5: "Interiors",
dag 2, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,
4, 6.45 en 9.30 uur, 16 jaar.
ODEON 1: "The deerhunter",
dag. 1.45, en 7.45 uur, 12 jaar.
ODEON 2: "Kentucky friend
movie", dag. 2, 6.45 en 9.15 uur,
zo. ook 4.30 uur. 16 jaar.
ODEON 3: "Nosferatu", dag. 2,
6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur,
ODEON 4: "Outrageous", dag.
1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo. ook
4.15 uur, 16 jaar.
PASSAGE: "The deerhunter",
dag. 2.15 en 8.15 uur, 12 jaar.
STUDIO 2000: "Les Bronzés",
dag. 2, 7 en 9.30 uur. zo. 1, 7 en
9.30 uur. al.
DE UITKIJK: "Heaven can
wait", dag. 7 en 9.30 uur, do., vr„
ma. en di. ook 2 uur. AL.
