Rijksinkoopbureau is
niet monopolistisch
Controle op
politie
verbeteren
Castraties en
elektroshocks
in inrichtingen
Eenwording van Europa
is van groot belang'
mm
Schuchter begin van het voorjaar
SS'ers niet
automatisch
Duitser
Kleding
bedrijf
failliet
verklaard
Meer gas
verbruikt
door
strenge
winter
Pijnstillers uit
vrije verkoop halen
VRIJDAG 30 MAART 1979
AMSTERDAM - Op het Amsterdamse Leidseplein zijn de terrasjes al erg in trek. Vooral in de lunchpauze
genoten gisteren heel wat mensen van het lekkere weer.
DEN HAAG (GPD) - Minister An-
driessen van financiën is het niet
eens met de kritiek uit de Tweede
Kamer op het functioneren van
het Rijksinkoopbureau (RIB). Hij
bestreed gisteren in de Kamer dat
het RIB een monopolistische in
koopgigant is die marktversto
rend zou werken. Wel zegde hij
op details verbeteringen toe in de
structuur van het RIB.
Het Rijksinkoopbureau koopt cen
traal goederen in voor ministe
ries, gemeenten en andere over
heidsinstellingen. Jaarlijks gaat
voor bijna 2 miljard gulden aan
bestellingen om. De Kamer had
vooral kritiek omdat het RIB te
gen de laagste prijs inkoopt, vaak
in het buitenland, waardoor de
positie van het Nederlandse
midden- en kleinbedrijf in het
gedrang zou komen.
Tegen de wens van de meerderheid
van de Kamer in zei Andriessen
dat het RIB zich in de toekomst
meer zal gaan bezighouden met
het inkopen voor gesubsidieerde
instellingen, zoals bejaardente
huizen en ziekenhuizen. De
groeiende druk van deze instel
lingen op de rijksbegroting
rechtvaardigt dat volgens de mi
nister.
Het CDA-kamerlid Van Muiden zag
veel liever dat deze instellingen
zelf onderlinge inkoopcombina
ties vormen om niet te veel van
het RIB afhankelijk te zijn. Ook
bepleitte hij gemeentelijke in
koopcentrales, omdat anders het
RIB te veel een monopolie zou
krijgen. Hij diende zelfs een mo
tie van die strekking in, maar mi
nister Andriessen liet zich daar
niet al te positief over uit. De be
zwaren richtten zich ook tegen de
mogelijke verplichting voor deze
instelingen om geneesmiddelen
via het RIB te kopen. Maar An
driessen zegde de Kamer toe
eerst nog enig onderzoek te zul
len doen. Bovendien zal hij de
Kamer inlichten wanneer hij fei
telijk tot uitbreiding van het aan
tal instellingen dat via het RIB
koopt, overgaat.
Andriessen bestreed dat het RIB
het midden- en kleinbedrijf be
nadeelt. In veel gevallen wordt
via het RIB juist bij middenstan
ders gekocht. Maar hij zegde toe
de grens waar beneden niet via
het RIB gekocht mag worden op
te trekken van 200 tot 500 gulden.
Dat zal de kleine middenstanders
ten goede komen.
De minister zal de openheid rond
het werken van het RIB verbete
ren, zo zei hij. Nu wordt nog te
veel in de sfeer van de geheim
houding gedaan, luidde de kri
tiek uit de Kamer en Andriessen
kon zich in die kritiek deels wel
vinden. Hij zegde ook toe na te
zullen gaan hoe de rijksoverheid
via het RIB de vernieuwing van
de Nederlandse industrie kan
bevorderen, bijvoorbeeld door
het kopen van technisch geavan
ceerde produkten bij Nederland
se bedrijven. De D'66'er Engwir-
da en de socialist Rienks hadden
daar om gevraagd.
Andriessen gaat ook na of het mo
gelijk is het functioneren van het
RIB bij wet te regelen. Nu ge
schiedt dat nog bij Koninklijk
Besluit, maar dat vond de Kamer
niet voldoende. De minister wees
overigens met klem een motie
van het CDA af (gesteund door de
PvdA) om de koninklijke beslui
ten, waarin de door de Kamer
gewenste veranderingen in de
structuur van het RIB worden
uitgevoerd, vooraf aan de Kamer
ter beoordeling voor te leggen.
Dat is staatsrechtelijk niet juist,
zo betoogde Andriessen.
Ten slotte kondigde Andriessen
aan dat de kosten van het RIB,
voor zover het de voorraadvoe-
ring ten behoeve van de afnemers
betreft, doorberekend zullen
worden aan die afnemers. Nu ge
beurt dat niet en de Kamer had
dat een vorm van roncurrentie-
vervalsing ten opzichte van het
bedrijfsleven genoemd. Maar het
ging Andriessen te ver om ook
alle andere onkosten aan de af
nemers (immers óók overheids
instellingen) in rekening te bren
gen.
DEN HAAG (GPD) - Ook recent
zijn nog bij patiënten in psychia
trische ziekenhuizen castraties
uitgevoerd. Bij drie ziekenhuizen
zijn in de jaren 1972 tot en met
1977 dergelijke ingrepen ge
daan.
Dit blijkt uit het rapport „Rechts
positie patiënten in psychiatri
sche ziekenhuizen" dat een dezer
dagen openbaar wordt gemaakt.
In het rapport staan de gegevens
verwerkt uit een enquete onder
alle psychiatrische ziekenhui
zen.
Van de drie ziekenhuizen die op de
enquete antwoorden dat castra
ties worden toegepast, gaat het
bij een ziekenhuis om drie ge
vallen. Het tweede ziekenhuis
antwoordt „Enige malen", het
derde: „destijds een ruim aantal".
Als reden voor de castratie geven
de drie instellingen op: „anti
conceptie".
Met name over dit laatste is het
Tweede-Kamerlid mevrouw
Beckers (PPR) verbijsterd. In een
reactie op het rapport zei ze ons
desgevraagd: „Ik ben er ontzet
tend van geschrokken, er staan
dingen in die ik absoluut niet be
grijp".
AMSTERDAM (ANP) - Nederlan
ders die in de Tweede Wereld
oorlog in dienst van de SS zijn
getreden, werden niet automa
tisch Duitser. Er moest een soort
naturalisatieprocedure plaats
vinden die de betrokkene zelf
aanhangig moest maken.
Tot die bevinding is A.J. van der
Leeuw, wetenschappelijk me
dewerker van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie, ge
komen na een archief-onderzoek
in West-Duitsland.
Tot nu toe zijn de rechters in West-
Duitsland er min of meer vanuit
gegaan dat buitenlanders die tij
dens de Tweede Wereldoorlog in
dienst van de SS traden op grond
van het zogenaamde Führer Er-
lass van Hitler van 19 mei 1943
automatisch de Duitse nationali
teit kregen.
Uit authentieke stukken blijkt dat
het nooit de bedoeling van Hitier
en zijn medewerkers is geweest
dat vrijwilligers uit de Germaan
se landen (zoals Nederland) on
der deze Führer Erlass zouden
vallen. Deze was bedoeld voor
volksduitsers zoals Roemenen,
Wit-Russen en Polen, aldus de
heer Van der Leeuw.
In het geval van de in West-Duits
land opgespoorde 58-jarige Ne
derlandse oorlogsmisdadiger, de
ex-SS-er Siert Bruins om wiens
uitlevering is gevraagd, is recen
telijk het materiaal van de heer
Van der Leeuw als deskundige
rapport aan de rechter in West-
Duitsland ter beschikking ge
steld. Bruins heeft nooit de Duit
se nationaliteit aangevraagd of
gekregen, aldus de heer Van der
Leeuw.
Mevrouw Beckers heeft inmiddels
een interpellatiedebat over het
rapport aangevraagd. Daarbij
heeft ze gevraagd om een kwar
tier spreektijd, „zodat ook de an
dere fracties ruimschoots de ge
legenheid hebben vragen te stel
len". Zou haar aanvraag voor een
debat worden gehonoreerd, dan
zal dat vermoedelijk volgende
week plaatsvinden.
Vorig jaar stelde het PPR-kamerlid
schriftelijke vragen over castra
ties onder gevangenen in tbr-in-
richtingen aan staatssecretaris
mevrouw Haars (justitie). De be
windsvrouwe antwoordde toen
onder meer dat in tbr-inrichtin-
gen na 1968 dergelijke ingrepen
niet meer hebben plaatsgevon
den.
Uit het rapport „Rechtspositie pa
tiënten in psychiatrische zieken
huizen" blijkt verder onder meer
dat
- in vijf psychiatrische ziekenhui
zen psychochirurgische ingrepen
(hersenoperaties) zijn uitge
voerd;
- in ruim 30 procent van deze zie
kenhuizen elektroshocks worden
toegepast. Bij één ziekenhuis
wordt deze aanvechtbare behan
deling, die ernstige neveneffec
ten kan hebben, zelfs zo'n 20 keer
per jaar gegeven.
Het rapport is eind vorig jaar sa
mengesteld door de „Werkgroep
rechtspositie patiënten in psy
chiatrische ziekenhuizen", die
onder leiding staat van de Gro
ningse hoogleraar prof. W. K. van
Dijk. Deze werkgroep werd in
1975 ingesteld door de toenmali
ge staatssecretaris van volksge
zondheid Hendriks.
Uitvoerig besteedt de enquete aan
dacht aan de zogenaamde elek
troshocks, waartegen fel stelling
is genomen door onder meer de
Gekkenkrant. Twaalf instellin
gen passen deze elektroshocks
nog toe, zo leert de enquete.
Bijna al deze ziekenhuizen doen dat
bij ernstige vormen van depres
sie, en dan doorgaans als andere
middelen niet helpen of als de pa
tiënt geen geneesmiddelen kan
verdragen.
ARNHEM (ANP) - Het Arnhemse
kledingbedrijf Elbi, wiens beide
directeuren wegens oplichting
door de politie zijn gearresteerd,
is gistermiddag door de recht
bank in Arnhem failliet ver
klaard. Schuldeisers waren ban
ken, die het bedrijf op grond van
een valse dubbele boekhouding
in totaal zes miljoen gulden kre
diet verstrekten.
Beide directeuren blijven in voor
lopig hechtenis en zullen zich tè-
zijnertijd voorde rechtbank moe
ten verantwoorden, aldus de
woordvoerder van het Openbaar
Ministerie in Arnhem. Een aantal
filialen van Elbi, waar 50 mensen
werken, waren gisteren gesloten.
AMSTERDAM - Op het Kleine Gartmanplantsoen in Amsterdam wordt hard gewerkt aan het nieuwe gezicht
van het plantsoen. In het midden komen plantenbakken. De werkzaamheden rond het Leidseplein zullen eind van
dit jaar voltooid zijn. Door de langdurige winter kon de oorspronkelijke streefdatum, deze zomer, niet worden
gehaald.
DEN HAAG (ANP) - Het Open
baar Ministerie heeft vorig
jaar twaalf maal besloten een
vervolging in te stellen tegen
politiemensen wegens ge
welddadig optreden. In 134
gevallen is een onderzoek in
gesteld. Dat heeft minister De
Ruiter van justitie geant
woord op schriftelijke vragen
van de socialistische Tweede
Kamerleden Stoffelen en
Moor.
APELDOORN (ANP) - De ab
normale koude van de afge
lopen winter heeft een hoger
gasverbruik door gezinshuis
houdingen opgeleverd ter
waarde van 380 miljoen gul
den.
Dit komt neer op gemiddeld 70
gulden in een meergezinswo
ning tot gemiddeld 140 gul
den in vrijstaande woningen
Het landelijk gemiddelde be
draagt 95 gulden per woning
Dit heeft de Vegin, de vereni
ging van exploitanten van
gasbedrijven, gisteren in
Apeldoorn bekend gemaakt.
In de maanden december, ja
nuari en februari is ruim 2,8
miljard kubieke meter gas
meer afgezet dan in de verge
lijkbare periode een jaar ge
leden. Dat is een stijging van
30 procent. Ruim 80 procent
van deze stijging is toe te
schrijven aan de extreme kou.
De helft van dat hoger aardgas
verbruik komt voor rekening
van gezinshuishoudingen.
Gerekend naar de huidige ta
rieven komt dat neer op een
bedrag van 425 miljoen gul
den. 45 Miljoen gulden daar
van staat niet direct in ver
band met de strenge winter.
De rest van het hoger gasver
bruik komt voor rekening van
het niet-huishoudelijk ver
bruiken bedraagt310 miljoen
gulden. Een belangrijk deel
hiervan komt voor rekening
van de tuinbouwsector, on
geveer 60 miljoen gulden.
Politici in Leiderdoqn:
LEIDERDORP - Een grote
mate van eenstemmigheid
heerste er gisteravond in
Leiderdorp tijdens een
politieke discussiebijeen
komst over de zin (en on
zin) van de op 7 juni te
houden Europese verkie
zingen.
Die eenstemmigheid was wel te be
grijpen want er waren slechts po
litieke kopstukken van progres
sieve huize aanwezig (Ien van den
Heuvel van de PvdA, Aart de
Goede van D'66 en Leo Jansen
van de PPR). Wellicht dat CDA-
lijsttrekker Bouke Beumer voor
enig tegenwicht had kunnen zor
gen maar uitgerekend deze uit
AR-kring afkomstige politicus
was verhinderd terwijl een ver
vanger niet voorhanden bleek.
Het bleef daarom gisteravond bij
nuance-verschillen in de wijzen
waarop de aanwezige politici de
Europese eenwording en verkie
zingen benaderden. Alle drie
bleken voorstander van de ver
kiezingen, niet zozeer uit enthou-
DEN HAAG (GPD) - „Pijnstillers
hebben te veel bijwerkingen en
zijn te gevaarlijk om ze in de vrije
verkoop te laten. Daarom moeten
ze alleen nog maar op recept ver
krijgbaar zijn en moet reclame
ervoor verboden worden".
Dit zeiden de PvdA- en PPR-frac-
ties gisteren in de Tweede Kamer
tijdens het overleg van de vaste
commissie voor volksgezond
heid met staatssecretaris me
vrouw Veder-Smit.
CDA en WD zijn tevreden over het
beleid van mevrouw Veder-Smit,
maar benadrukken dat de voor
lichting aan de consument via de
bijsluiters verbeterd moet wor
den. Om aan de staatssecretaris
goed duidelijk te maken welke
onbegrijpelijke „mandarijnen-
taal" op de bijsluiters staat, stort
te mevrouw Jabaay (PvdA) tij
dens het overleg een hele tas met
pillen en bijsluiters op tafel voor
de staatssecretaris uit, die daar
door nogal overrompeld was.
PPR-kamerlid Beckers wil dat de
staatssecretaris uitvoert wat de
Geneesmiddelencommissie in
1977 in het ontwerp-advies heeft
voorgesteld. Die commissie wil
de toen een vergaande beperking
van de vrije verkrijgbaarheid van
pijnstillers. Nadat echter een
reactie op het ontwerp was ge
vraagd aan de Nederlandse far
maceutische industrie, heeft de
commissie het advies afge
zwakt.
De problemen gaan over drie stof
fen, waarvan er één altijd in pijn
stillers gebruikt wordt. Acetosal,
dat in ongeveer 60 procent van de
middelen zit, bijv. ook in asperi-
ne, heeft het bezwaar dat het bij
een heel kleine groep mensen een
maagbloeding kan veroorzaken,
zelfs bij kleine hoeveelheden.
Het tweede middel, Fenacetine,
kan tot nierbeschadiging en zelfs
nierbekkenkanker leiden na
langdurig gebruik. Mensen die
dit middel veel gebruiken, kun
nen er bovendien verslaafd aan
raken.
Staatssecretaris Veder-Smit wil dat
echter niet, want zij is bang dat
dan te veel van het derde middel,
Paracetamol, gebruikt zal wor
den. Dit middel is zeer gevaarlijk,
omdat de gebruiker een acute le
verbeschadiging krijgt als hij
meer dan twintig tabletten (10
gram) hiervan inneemt. Dat kan
al gauw tot de dood leiden. Veel
deskundigen vinden Paraceta
mol een onveilig middel.
siasme voor het te vormen Euro
pese parlement als wel omdat het
alternatief, een verbrokkeld Eu
ropa, allerminst aantrekkelijk is.
Leo Jansen noemde de Europese
Gemeenschap als structuur van
belang omdat bij een uiteenval
len van de EG het gevaar op
doemt van "geheime diplomatie
in achterkamertjes tussen de gro
te landen".
Ien van den Heuvel zei een Euro
pees parlement van belang te
vinden omdat elk land gecon
fronteerd wordt met problemen
die uitstijgen boven het nationale
belang. De verkiezingen achtte
zij zinvol omdat er voor de eerste
maal sprake is van rechtstreeks
gekozen Europese parlementa
riërs wat de gekozenen naar haar
mening zal stimuleren harder te
vechten dan thans het geval is
voor uitbreiding van de nog ge
ringe bevoegdheden van het Eu
ropees parlement. Volgens haar
zullen de verkiezingen tevens een
graadmeter zijn voor de populari
teit van het kabinet-Van Agt.
Aart de Goede haakte daar op in
met de opmerking het te zullen
betreuren als de verkiezingen in
de landelijke sfeer zouden wor
den getrokken. De oud-staatsse
cretaris van financiën vindt het
van belang de burgers uit te leg
gen dat het deze keer juist om Eu
ropa'gaat. Volgens hem kan het
Europees parlement betekenis
hebben "als het maar wil". Als
aanzet daartoe noemde hij het af
dwingen van een beleidsverkla
ring van de Europese Commissie
(het dagelijks bestuur van de
EG.)
Alle drie waren van mening dat het
geringe aantal Nederlandse ze
tels in het Europees parlement
(25 van de 400) geen beletsel hoeft
te vormen om toch een rol van
betekenis in Straatsburg en
Luxemburg (waar het Europees
parlement afwisselend zetelt) te
spelen. Aart de Goede verwoord
de het aldus: "De Nederlandse
mening blijkt' op Europees en
ook wereld-niveau vaak mee te
tellen en mede vormend te zijn.
Die invloed is dikwijls groter dan
de numerieke sterkte waarover
we beschikken".
Van de 134 zijn achttien onder
zoeken in 1978 niet afgerond,
25 waren nog in behandeling
bij de officier van justitie en
een tegen een marechaussee
bij de militaire autoriteiten.
In 63 gevallen bestond geen
grond om tot vervolging over
te gaan. Het Openbaar Minis
terie vond in veertien geval
len, dat getroffen disciplinai
re maatregelen voldoende
waren. Eenmaal is een agent
te verstaan gegeven, dat hij
een volgende maal zou wor
den vervolgd. Het Openbaar
Ministerie heeft toen reke
ning gehouden met de om
standigheden waaronder de
betrokken agent tot zijn ge
welddadig optreden kwam.
Controle
De controle op het functioneren
van de politie moet worden
uitgebreid. De overheid moet
wat dat betreft een grotere
vinger in de pap krijgen. Nu
wordt meestal pas achteraf
gecontroleerd, bijvoorbeeld
door het stellen van vragen in
de Tweede Kamer.
Dit concludeert de 35-jarige P.
van Reenen in zijn proef
schrift "overheidsgeweld"
waarop hij gisteren aan de
Rotterdamse universiteit
promoveerde. Van Reenen
was van '64 tot '71 politie-in-
structeurle Rotterdam. Sinds
1971 is hij verbonden aan het
studiecentrum voor hogere
politieambtenaren te Warns-
veld. In '71 studeerde hij af als
socioloog.
In zijn proefschrift schrijft Van
Reenen dat de politie met ge
bruik van geweld meer te
rughoudendheid toont dan
vroeger, hoewel dat niet zo
lijkt, getuige de uitbreiding
van arsenaal en manschap
pen (sinds '70 met 40 procent).
Van Reenen meent dat het
gebruik van geweld onder
controle blijft.
De mogelijkheid tot controle
ren zoekt Van Reenen in eer
ste instantie binnen het po
litieapparaat zelf. De politie
bonden wensen die controle
en ook enkele hoofdinspec
teurs van grote steden. Ook
de pers bekijkt het reilen en
zeilen van de politie kritisch.
Van Reenen vindt dat van
belang en hij sluit zich aan bij
de Utrechtse hoofdcommis
saris Doesburg, die het liefst
bij ieder politie-optreden pers
vertegenwoordigd zou zien.
Er zijn nog steeds politiemen
sen, aldus de socioloog, die de
mogelijkheid van geweld
overschatten. Hij denkt dan
ook dat zijn boek niet bij ie
dereen binnen het politie-ap-
paraat goed zal vallen.
Van Reenen heeft problemen
met de geslotenheid van het
apparaat. "Een buitenstaan
der krijgt bij het verzamelen
van gegevens niet of nauwe
lijks de medewerking van de
politie die ik als politieman
heb gehad. Men is bang dat
fouten naar buiten komen",
zo verklaart Van Reenen deze
geslotenheid. Hij vindt dat de
politie meer en diepgaander
aandacht moet krijgen.
