Israël nu definitief
akkoord met verdrag
Arabische landen hebben VS in de kou laten staan
Singer naaimachine
Winst voor
Finse
conservatieven
Amerika levert Egypte wapens na tekening vrede
Na gevechten nu
bestand in Iran
DINSDAG 20 MAART 1979
PAGINA 9
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - Amerika zal
Egypte wapens gaan leveren
wanneer de vrede met Israël een
feit is. Dit heeft de Amerikaanse
minister van defensie, Harold
Brown, zijn Egyptische collega
Kamal Hassan Ali maandag be
loofd. Brown voert in deze dagen
besprekingen met Ali en Israels
minister van defensie Weizman
over de militaire consequenties
van een vredesverdrag.
De Egyptische delegatie is met een
lange boodschappenlijst naar
Washington gekomen. Sadat wil
F-16-gevechtsvliegtuigen (die Is
raël reeds afneemt), fregatten en
onderzeeboten voor zijn marine
en Hawk-raketten voor de lucht
verdediging. Binnenkort gaat
een groep Amerikaanse deskun
digen naar Egypte om verdere
details uit te werken.
Amerikaanse leveranties aan Egyp
te zullen ongetwijfeld zowel in Is
raël als in de VS nog steeds met
een zekere argwaan worden be
keken, zeker in het licht van Sa-
dats verklaring dat hy niet wil
proberen de dominante rol die de
sjah via militaire macht in het
Midden-Oosten een tijdlang heeft
kunnen spelen, over te nemen.
De VS ontkomen er evenwel niet
aan Egypte op veel grotere schaal
dan voorheen wapens te gaan
verschaffen als honorering voor
de vrede en teneinde de afspraak
tussen Israël en Egypte daarom
trent niet tot een tweederangs
verdrag te degraderen.
Israëls Weizman heeft inmiddels la
ten weten dat de Amerikanen
hebben toegezegd drie miljard
dollar (6 miljard gulden) te willen
bijdragen aan de bouw van twee
nieuwe luchtmachtbases in de
Negevwoestijn. Deze moeten de
militaire vliegvelden in de Sinal
vervangen, die bij terugtrekking
van de Israëlische troepen zullen
worden ontruimd. De Israëlische
bewindsman wil, voordat hij naar
huis vertrekt om daar het kabinet
in te lichten over het resultaat van
zijn besprekingen in Amerika
aan de vooravond van het debat
in het parlement over de vredes
verdragen, ook met Egypte nog
definitieve afspraken maken
over het tijdschema van de Israë
lische terugtrekking uit de Si-
kwam, om nu al de Palestijnse
autonomie aan de orde te stellen
om Egypte nog voor de tekening
van het verdrag de Israëlische
beginselen van de (schyn)auto-
nomie voor te schotelen.
Het Israëlische parlement, de
Knesset, begint vandaag aan een
marathon-debat waarvan het re
sultaat eveneens vaststaat: een
grote meerderheid zal het ver
drag goedkeuren. Maar ook hier
zijn heftige emoties en ruzies te
verwachten over de Palestijnse
autonomie. Voor het debat is 30
uur uitgetrokken, te verdelen
over twee dagen. Als dat allemaal
voorbij is, gaat' premier Begin
vrijdag aan het hoofd van een
grote delegatie naar Washington
voor de ondertekening de maan
dag daarop.
Delegatie
(Van onze correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische regering heeft gisteren de
finitief het vredesverdrag met Egypte goedgekeurd,
maar wel na een heftige ruzie binnen de ministerraad
over de vraag of het wenselijk is nu al een debat te
wijden aan de Palestijnse autonomie, nog voor de teke
ning van het verdrag.
Het uiteindelijke resultaat was dat
er geen serieus debat kwam,
maar wel een regeringscommis
sie die zich na de tekening van het
verdrag - volgende week maan
dag - over de autonomie gaat
buigen, en verder een zeer kwade
minister Sharon, die samen met
minister Landau tegen het ver
drag stemde.
Reden voor Sharon om tegen te
stemmen was dat de regering
eerdere beslissingen niet na-
Ook westerse
politici bij
schandaal in
Zuid-Afrika
betrokken?
LONDEN (ANP) - Het „Mulderga-
te-schandaal" rond het inmiddels
opgeheven ministerie van voor
lichting in Zuid-Afrika zou ook
belastend kunnen zijn voor poli
tici in West-Duitsland, Frankrijk,
Groot-Brittannië en de Verenig
de Staten. Het Britse blad Daily
Telegraph, dat dit gisteren meld
de, noemt in dit verband de naam
van president Giscard d'Estaing
van Frankrijk.
Volgens het blad zijn geluidsban
den van Eschel Rhoodie, de in het
buitenland ondergedoken voor
malige staatssecretaris van het
Zuidafrikaanse ministerie van
voorlichting, in handen gekomen
van Britse en Amerikaanse tele
visiemaatschappijen. De banden
en andere documenten zouden
aantonen dat Zuid-Afrika steek
penningen heeft betaald aan wes-
- terse politici. De banden zouden
verder beweringen bevatten dat
Rhoodie zelf pro-Zuidafrikaanse
redevoeringen had opgesteld
voor toppolitici in westerse lan
den en de derde wereld. Daarbij
zou ook een toespraak zijn die
Giscard d'Estaing heeft gehou
den toen hij nog minister van fi
nanciën was.
De Zuidafrikaanse zakenman Joe
van Zyl, die onlangs naar Parijs
ging om te proberen Rhoodie er
van te weerhouden zijn materiaal
aan de openbaarheid prijs te ge
ven, zei later dat de onthullingen
van het "Muldergate-schandaal"
het Lockheed-schandaal in de
schaduw zou stellen.
Het staat nu wel vast dat er alleen in
Washington, en niet in Cairo en
Jeruzalem getekend zal worden,
zoals Israël had gewild. Het hele
Israëlische kernkabinet en de
ministeriële commissie voor de
fensie zullen bij de onderteke
ning aanwezig zijn. Vice-premier
Jadin, minister van buitenlandse
zaken D^jan, en minister van de
fensie Weizman zullen zeker deel
uitmaken van de delegatie. Ook
heeft premier Begin oppositie
leider Peres en oud-premier Ra
bin gevraagd bij de plechtigheid
aanwezig te zijn.
Aan de vooravond van de laatste
zitting van het kabinet voor de
ondertekening was er nog met
een kabinetscrisis gedreigd door
de kant van de Nationaal Reli
gieuze Partij. Onderwerp was al
weer de veel omstreden autono
mie: de religieuze partij eiste dat
er niet alleen een debat zou wor
den gehouden vóór de onderte
kening, maar dat de regering zich
tevens achter de beginselen zou
scharen die de Nationaal Reli
gieuze Partij heeft opgesteld voor
de autonomie, zoals: geen Pale
stijnse staat, vrijheid voor joodse
nederzettingen en blijvende Is
raëlische controle over de water
bronnen.
De Nationaal Religieuze Partij nam
na twee langdurige vergaderin
gen met premier Begin ten slotte
genoegen met de vorming van de
regeringscommissie voor auto-
nomiezaken.
Militair
Alle militaire aspecten van het vre
desverdrag tussen Israël en
Egypte zyn naar bevrediging van
Israël geregeld. Naar verwach
ting zal het totale vredesverdrag
volgende week maandag in Was
hington worden getekend.
Dit heeft de Israëlische minister
van defensie Ezer Weizman gis
teravond in Washington bekend
gemaakt.
"We zijn tot overeenstemming ge
komen met minister Brown", al
dus Weizman. "Ik ga nu terug
naar het Madison hotel om af
scheid te nemen van generaal Ali
(de Egyptische minister van de
fensie Kamal Hassan Ali) en als
alles goed gaat zal maandag de
plechtige ondertekening van het
verdrag plaatsvinden". De Israë
lische bewindsman verklaarde
dat zyn land ermee had inge
stemd zijn troepen uit El Arisj in
de Sinai terug te trekken binnen
drie maanden na ondertekening
van het verdrag. Maar Israël zal
zijn eenheden niet van die olie
velden in de Sinai terugtrekken
voordat negen maanden na de
ondertekening van het verdrag
zijn verlopen, zo voegde hij eraan
toe. Deze twee punten hadden de
besprekingen vertraagd die
Weizman het afgelopen week
einde met generaal Ali voerde
over de militaire kant van het
vredesverdrag.
Later zei minister Weizman dat Is
raël en Egvpte nog niet het laatste
punt dat hun vredesverdrag in de
weg stond, hadden opgelost.
Maar hij zei er absoluut zeker van
te zijn dat dit vraagstuk - de da
tum van Israël terugtrekking uit
de olievelden in de Sinai - in de
komende dagen zou worden op
gelost.
Hij zei dat er een "dom verschil van
60 of 90 dagen" tussen beide par
tyen bestond. Er zou een mede
werker, generaal Ayram Tamir,
in Washington blijven voor con
tact met de Egyptische minister
van defensie, Kamal Hassan Ali.
ADVERTENTIE
Met recht een hoofdprijs, deze Singer Futura - Electronic. De eerste
volledig electronische naaimachine. Een druk op de knop en deze machine,
ter waarde van f 1899,-
gehoorzaamd.
De mini-computer zorgt
ervoor dat naaien een echt
plezier wordt. Als u niet
wint is er al een automati
sche Singer zig-zag voor
f349,-. (Evt. prijswijzigingen
voorbehouden.)
Koerden in opstand
t.b.v. Nat. Puzzelactie „Het Gehandicapte Kind"
TEHERAN (DPA/UPI) - Het Iraan-
se leger en Koerdische rebellen in
het Westen van het land zijn na
bemiddeling door islamitische
geestelijken een bestand over
eengekomen, zo berichtte radio-
Teheran gisteren. Eerder waren
uit dit gebied hevige gevechten
gemeld, waarbij zeker zeven do
den en 200 gewonden zouden zijn
gevallen.
Koerdische opstandelingen heb
ben gisteren felle gevechten ge
leverd met de Iraanse lucht
macht, die regeringstroepen in de
Westelijke Iraanse stad Sanandaj
te hulp was gesneld. De opstan
delingen hadden het plaatselijke
radiostation en het hoofdbureau
van politie overvallen. Daarnaast
belegerden ze de legerbarakken
in Sanandaj. Volgens de Iraanse
radio "de stem van de revolutie"
zijn er tientallen doden gevallen
voordat gisteravond een bestand
-werd overeengekomen. Het leger
zou de situatie nu onder controle
hebben.
Volgens betrouwbare bronnen in
Sanandaj, de hoofdstad van het
Iraanse Koerdistan, kon slechts
een wapenstilstand worden be
reikt na interventie van de hoog
ste religieuze leiders van de
Koerden (met name sjeik Ezzd-
dine Hoesseini). Men voegde er
aan toe dat ook na het ingaan van
het bestand nog schoten werden
gehoord.
De gevechten, die zondagavond
uitbraken, zouden volgens cijfers
van de ziekenhuizen in Sanandaj,'
5 doden hebben gekost en 156
gewonden. Maar het slagveld is
nog niet schoongemaakt. Prak
tisch alle huizen die zich in de
omgeving van de legerbarakken
bevinden zijn met de grond gelijk
gemaakt door beschietingen met
bazooka's en zware artillerie. De
definitieve verliescijfers zouden
daarom gemakkelijk op 100 do
den en meer dan 300 gewonden
kunnen uitkomen. Het radiosta
tion van Sanandaj is nog steeds in
handen van de "bevolking" en
zendt, volgens niet-bevestigde
berichten, programma's in het
Koerdisch uit.
De Iraanse religieuze leider Cho-
meini riep gisteren op tot militair
verzet tegen de opstandelingen.
Hij verbond daaraan tevens de
wens dat de eenheid wordt her
steld tussen de sji'itische meer
derheid van Iran en de Soenniti
sche minderheid, waartoe de
meeste Koerden behoren. De op
roep van de ajatollah leek erop te
wijzen dat religieuze menings
verschillen gedeeltelijk de oor
zaak waren van de gevechten in
het politiek-gevoelige gebied van
de Koerden, nabij de grens met
Irak. Chomeini zei dat allen die
politiemensen of legerbarakken
aanvielen buitenlandse agenten
waren die niet tot de islamitische
bevolking behoren.
Koerdische leiders stelden echter
de nog overgebleven delen van
het leger van de sjah verantwoor
delijk.
HELSINKI (UPI) - De Finse
kiezers hebben bij de zondag
en gisteren gehouden verkie
zingen voor het uit één kamer
bestaande parlement van 200
zetels een duidelijke niet-so-
cialistische meerderheid ge
kozen die de conservatieven
een veel grotere stem zal ge-
De twee belangrijkste niet-so-
cialistische partijen wonnen
samen 16 zetels waardoor zij
met de samenwerkende
groeperingen in totaal 116 ze
tels verwierven tegen 84 voor
de socialistische partijen.
De communisten, die in het vo
rige parlement 40 zetels had
den, verloren vijf zetels en de
sociaaldemocraten drie.
De conservatieve nationale
coalitiepartij heeft nu 46 ze
tels en is de op een na grootste
partij in het parlement na de
sociaaldemocraten.
Opiniepeilingen duidden op
een conservatieve koers on
der de kiezers die naar de
stembus gingen na een cam
pagne die geconcentreerd
was op economische kwes
ties, vooral werkloosheid en
een stagnerende economi
sche groei. Finland kampt op
het ogenblik met een record
cijfer van acht procent werk
loosheid en heeft te lijden van
de gevolgen van de economi
sche recessie in westelijke
landen.
Politieke deskundigen zeiden
dat de conservatieve groepe
ringen, vooral de nationale
coalitiepartij, moeilijk een
aandeel in een nieuwe rege
ring zou kunnen worden ont
houden. Verwacht wordt dat
de coalitiepartij in het parle
ment zal samenwerken met
gematigde bewegingen zoals
de centrum- en liberale par
tyen.
Het Sowjetrussische partijblad
de Prawda waarschuwde de
Finse kiezers vorige week dat
een grotere rol voor de con
servatieven in de Finse poli
tieke de tere Fins-Russische
vriendschap zou kunnen
schaden.
Deskundigen merkten nog op
dat communistische minis
ters zouden weigeren deel te
nemen aan een kabinet
waarin conservatieven zou
den zitten.
Finland wordt op het ogenblik
geregeerd door een coalitie
van vijf partijen onder leiding
van de sociaaldemocratische
premier, Kalevi Sorsa, waar
toe gematigde leden van de
centrum- en liberale partijen
en drie leden van de Finse
communistische partij beho-
Volgens de Finse wet moet pre
sident Urho Kekkonen ie
mand kiezen voor de vorming
van een nieuwe regering. Het
hoeft geen lid van de grootste
partij of coalitie in het parle
ment te zijn en het hoeft ook
geen lid van het parlement te
zijn.
Waarnemers zeiden dat het, in
verband met de winst van de
conservatieven en de belang
rijke rol van de communisten
in de Finse politiek, moeilijk
zal zijn een nieuwe regering te
Het nieuwe parlement zal voor
het eerst op 4 april bijeenko-
BEIROET (GPD) - In bijna alle Arabi
sche hoofdsteden valt te beluisteren
dat een tijdperk van grote onzekerheid,
politieke onrust en zelfs militair ge
weld zal aanbreken wanneer de Egyp
tische president Sadat en de Israëli
sche premier Begin hun vredesverdrag
zullen tekenen. Dit valt samen met
Amerikaanse pogingen het verzet te
gen het vredesakkoord van de zijde
van gematigde pro-westerse Arabische
landen, zoals Saoedi-Arabië en Jorda
nië te neutraliseren. Enkele dagen ge
leden reisde president Carters advi
seur voor nationale veiligheidszaken,
Zbigniew Brzezinski langs de hoofd
steden van Saoedi-Arabiê, Jordanië en
Egypte.
In Cairo heeft Brzezinski president Sadat
niets anders^Kunnen vertellen dan dat
zijn missieis mislukt. In Riad werd zijn
bezoek niet de bekende Saoedische
discretie omgeven. Aanvankelijk put
ten dé Amerikanen grote moed uit de
uitspraken van de Saoedische „sterke
man", kroonprins Fahd (gedaan in een
interview met het Amerikaanse
weekblad Newsweek), dat Saoedi-
Arabië zal doorgaan met economische
hulp aan Egypte, ook na Sadats hand
tekening onder een vredesverdrag met
Israël.
Deze positiebepaling kan in de inter-
Arabische verhoudingen tot de nodige
spanningen leiden. Immers, de Saoe-
di's hebben met alle 21 andere Arabi
sche staten tijdens de topconferentie
van Bagdad in november vorig jaar be
sloten tot economische, politieke en
diplomatieke isolering van Egypte,
mocht Sadat een afzonderlijke vrede
met Israël afsluiten.
De kritiek van militant Arabische zijde
op Saoedi-Arabië is in feite al losgebar
sten: dr. George Habash, secretaris
generaal van het marxistische volks
front voor de bevrijding van Palestina
(PFLP) voorspelt een splitsing in de
anti-Sadat rangen, als Saoedi-Arabië
zich niet houdt aan de Bagdad-resolu-
ties. Habash sprak tijdens een politieke
bijeenkomst ter nagedachtenis van de
gesneuvelden in de strijd bij de Israëli
sche invasie in Zuid-Libanon, precies
een jaar geleden. Het linkse Beiroetse
dagblad „As Safir" bracht zondag een
verhaal onder de kop: „Saoedi-Arabië
ondergraaft de Bagdad-besluiten en
prins Fahd dankt Carter voor zijn vre
desinspanningen".
As Safir citeert vervolgens een „gezag
hebbende Arabische bron in Parijs"
volgens welke Saoedi-Arabië niet mee
zal doen aan drastische strafmaatre
gelen tegen Egypte: Riad zou wel zit
tingen van de Arabische liga buiten
Egypte voorstaan, maar gekant zijn te
gen verplaatsing van het hoofdkwar
tier van de liga van Cairo naar een an
dere Arabische hoofdstad, aldus As Sa
fir.
Politieke waarnemers in Beiroet wijzen
erop dat de Saoedi's - wat de economi
sche strafmaatregelen tegen Egypte
betreft - de Arabische solidariteit mis
schien kunnen verbreken, maar dat
hun politieke stellingname onveran
derd blijft. Kroonprins Fahd heeft
Brzezinski afgelopen weekeinde dui
delijk gemaakt dat zijn land tegen een
afzonderlijke vrede tussen Egypte en
Israël is, omdat een dergelijke vredes
regeling het Palestijnse probleem
nauwelijks aanpakt.
En de voor de Saoedi's overgevoelige
kwestie van Arabisch Oost-Jeruzalem
met de heilige moslijnplaatsen niet
eens noemt kortom een constructie
die volgens de Saoedische pers „tot
grote spanningen in het Midden-Oos
ten zal leiden". „Veiligheid en stabili
teit kan in het Midden-Oosten alleen
bereikt worden door een oplossing die
acceptabel is voor de Arabisch-Islami-
tische natie en voor het Palestijnse
volk", aldus de Saoedische minister
van buitenlandse zaken, prins Saoed el
Feisal na besprekingen met Brzezin-1
ki.
Ook in de Jordaanse hoofdstad Amman
kreeg Brzezinski afgelopen zondag een
koele ontvangst. Na een onderhoud
van drie uur met koning Hoessein
werd geen communiqué uitgegeven,
een aanwijzing voor de grote irritatie
die in Jordaanse regeringskringen
heerst over de Amerikaanse Midde-
nOostenpolitiek. Daags ervoor gaf
Jordanië wèl een gemeenschappelijk
comminuqué uit na de verzoeningsbe
sprekingen tussen PLO-chef Jasser
Arafat en de Jordaanse koning. Beide
leiders riepen op tot onmiddellijke
tenuitvoerlegging van economische en
politieke sancties tegen Egypte, mocht
Sadat tekenen. Het communiqué
sprak zelfs van Jordanië's steun „bij
het stichten van een onafhankelijke
Palestijnse staat", een zeer opmerke
lijke politieke uitspraak, omdat Hoes
sein in het verleden nooit verder heeft
willen gaan dan „ondersteuning van
het recht van de Palestijnen op zelfbe
schikking".
Volgens westerse diplomatieke kringen
in Amman is deze ontwikkeling niet zo
verwonderlijk: de Jordaanse koning
heeft - als reactie op de Amerikaanse
vredespogingen - zijn standpunt de
laatste weken verhard. Hoessein heeft
duidelijk voor de „as" Syrië-Irak-Jor-
danië-PLO gekozen als tegenwicht
voor de Amerikaans-Egyptisch-Israë-
lische manoeuvres om hem te „betrek
ken" bij het vredesoverleg en de kleine
koning een bestuurlijke rol te geven bij
toezicht op de Palestijnse „autonomie"
op de westelijke Jordaanoever.
Hoesseins ontmoeting met Arafat - de
eerste topbespreking in Jordanië zelf
tussen de PLO en de monarch sinds
Hoesseins bedoeienen-regimenten de
PLO in 1971 op bloedige wijze het land
uitjoegen - vond nog geen 24 uur plaats
voordat Brzezinski voet op Jordaanse
bodem zette: duidelijker heeft Hoes
seins politieke hint aan Carters advi-
seurmiet kunnen zijn.
Volgens welingelichte kringen heeft
Brzezinski zowel in Saoedi-Arabië als
in Jordanië de tactiek van het „rode
gevaar" toegepast. Hij zou zijn gasthe
ren verteld hebben dat de toenemende
invloed van de Sowjet-Unie en het „op
rukkende marxisme" de grootste be
dreigingen zijn voor de Arabieren, voor
heel het Midden-Oosten. Hierop zou
koning Hoessein geantwoord hebben
dat niet het communisme, maar Israëls
politieke onbuigzaamheid en de ex
pansionistische neigingen van Tel
Aviv, vooral de joodse vestigingspoli-
tiek in de bezette gebieden, de grootste
bedreigingen vormden voor het Mid
den-Oosten en dat alleen in het kader
van de Verenigde Naties een oplossing
gevonden kan worden voor het Israë-
lisch-Arabische conflict.
Deze mening wordt door bijna alle onaf
hankelijke politieke waarnemers in de
Arabische wereld gedeeld: Amerika's
bijna onvoorwaardelijke steun aan Is
raël doet juist de Sowjet-invloed in de
regio toenemen en vrede in het Mid
den-Oosten kan alleen worden bereikt
via een conferentie in Genève onder
gedeeld voorzitterschap van Amerika
en Rusland, waaraan alle partijen (ook
de PLO) moeten kunnen deelne-
En de Saoedi's kunnen Brzezinski's be
nadering niet waarderen: aangezien
Saoedi-Arabië voor zijn veiligheid bij
na geheel afhankelijk is van Amerika's
militaire macht en men in Riad inder
daad als de dood is voor „het opruk
kende communisme", wordt Ameri
ka's druk op de Saoedi's om nu toch
langzamerhand maar eens mee te gaan
doen aan het Egyptisch-Israëlische
vredesoverleg, door de olieprinsen als
regelrechte chantage ervaren. Deze
tactiek wordt de laatste maanden met
name toegepast door de Amerikaanse
senator Frank Church, op dit moment
zo'n beetje een vloek in Saoedische re
geringskringen.
Brzezinski is vrijwel met lege handen in
Washington teruggekeerd. De twee
belangrijkste pro-westerse Arabische
landen, Saoedi-Arabië en Jordanië,
hebben hem beleefd in de kou laten
staan. Niet dat kroonprins Fahd en ko
ning Hoessein een „Amerikaanse vre
de" in het Midden-Oosten in principe
afwijzen, maar omdat Washingtons
huidige Midden-Oostenbeleid - in hun
ogen tenminste - is gericht op het vei
ligstellen van Amerika's regionele
oliebelangen, waarbij misbruik wordt
gemaakt van angst voor het commu
nisme, met als nu wel vaststaand eind
doel: een afzonderlijk Egyptisch-Is-
raëlisch vredesverdrag dat in Arabi
sche ogen zeer in het voordeel is van
Israël en dat ten koste gaat van wezen
lijke Arabische en vooral Palestijnse
belangen. Als alles goed gaat wordt
volgende week maandag de Egyptisch-
Israëlische vrede in Washington gete
kend: in de Arabische wereld houdt
men het hart vast
RIENKO WILTON
Koerdische strijders poseren voor de fotograaf
nandaj in West-Iran.
plaatsje bij Sa-
