Nog steeds speculaties over datum Boeren tegen afval kernenergie De man achter de schermen NAAST HET NIEUWS Wreedheid tegen IRA-gevangenen Uitstel executie ex-premier Iran Kans voor Oeganda lijkt te keren ZATERDAG 17 MAART 197!) Jean Monnet PARIJS (AFP/DPA/AP) - Jean Monnet, die gisteren op 90-jarige leeftijd in zijn woning bij Mont- fort-l'Amaury, een Parijse bui tenwijk stierf, is de grote kracht geweest achter de pogingen de vrije Europese landen econo misch en politiek aaneen te sme den. De man die zich een "poli tiek econoom" noemde, heeft zijn hele leven min of meer achtec de schermen gewerkt. Hij schuwde de publiciteit. Monnet werd op 9 november. 1988 in Cognac gebo ren. Hij was aanvankelijk hoofd van de cognacfirma Monnet en cie. maar kreeg tijdens de Eerste Wereldoorlog de taak als econo misch bemiddelaar tussen Frankrijk en zijn bondgenoten op te treden. Van 1919 tot 1923 was Monnet plaatsvervangend secretaris-ge neraal van de Volkenbond. Bij het begin van de Tweede We reldoorlog werd hij voorzitter van een Frans Britse coördinatiecommissie op het gebied van economie, bewa pening en transport en werkte hij nauw samen met de toenmalige premier. Winston Churchill. In 1944 werd Monnet belast met het voorbereiden van plannen voor het economisch herstel van zijn land en in 1946 kreeg hij daar de leiding over. Monnet ontwierp daarna het plan-Schuman (de toenmalige Franse minister van buitenlandse zaken) voor de op richting van de EGKS. Dat plan werd het voorbeeld voor de EG en .Euratom. Monnet was ervan overtuigd dat een verenigd West- Europa de voorwaarden zou scheppen voor ontspanning tus sen Oost en West In 1961 zei hij: "als Amerika en Eu ropa iedereen duidelijk hebben gemaakt dat het Westen uit eigen wil van binnenuit verandert, maar niet door druk van buitenaf kan worden veranderd, en da thet zijn eenheid op lange termijn consolideert, dan zijn de voor- qaarden geschapen vooreen blij vende, vreedzame regeling tus sen Oost en West. Monnet heeft nooit rechtstreeks politieke activiteiten bedreven hij was de man "die er achter zat". Hij verstond de kunstvrienden te maken en mensen te beïnvloe den. Vijftig jaar lang heeft hij daarorr gegolden als een van de leiders van de vrije wereld. Tot zijn velt en persoonlijke vrienden be hoorden onder meer de Ameri kaanse president Franklin Roo sevelt, Britse premiers zoals Winston Churchill en Edward Heath presidenten als Charles dt Gaulle en Valëry Giscard d'Es- taing - welke laatste vaak om raad bij hem kwam aankloppen - en de Chinese leider maarschalk Tsjiang Kai-sjek. Vredesverdrag Egypte-Israël: CAIRO/WASHINGTON (Reuter/UPI/GPD) - Terwijl het Witte Huis in Washington gisteren probeerde de speculaties dat Egypte en Israël komende week in Washington het vredesver drag zullen ondertekenen, enigszins de kop in te drukken, betoonde president Sadat van Egypte zich in Cairo verlangend komende week naar Washington te gaan om het verdrag te tekenen. "Uitgenodigd of niet, ik ga naar Washington", zo zei de president in een interview met Amerikaan se verslaggevers. De perschef van het Witte Huis, Jody Powell, liet echter weten dat het onwaar schijnlijk is dat de ondertekening al zo gauw plaats vindt. Het Is raëlische parlement moet nog formeel zijn goedkeuring hech ten aan het verdrag en het parle- mentsdebat daarover zal niet vóór aanstaande maandag be ginnen. Ook wees hij er op dat premier Begin van Israël door griep aan huis gebonden is. Tegelijkertijd gingen in Washing ton geruchten op 4at het vredes verdrag tussen Fgvpte en Israël op 26 maart in het Witte Huis zal worden ondertekend door Car ter, Sadat en Begin. Ervan uit gaande dat het Israëlische parle ment het verdrag goedkeurt dan zal op 26 maart de Engelse tekst van het verdrag tijdens een cere moniële plechtigheid in het Witte Huis worden getekend", aldus niet nader genoemde bronnen. Gered Naar gisteren is gebleken heeft de Israëlische minister van buiten landse zaken D^jan begin deze Swapo-vleugel naar overleg over Nambië WINDHOEK (Reuter) - De bin nenlandse vleugel van Swapo, de nationalistische onafhankelijk heidsbeweging van Namibië, zal deelnemen aan het Namibië- overleg dat morgen in New York moet beginnen, zo is in de hoofd stad Windhoek bekendgemaakt. Swapo vaardigt zes bestuursle den af naar het overleg, dat is bij eengeroepen door de 'contact groep' van de Verenigde Staten, Canada, Engeland, Frankrijk en West-Duitsland. Deze landen, die indertijd het initiatief hebben genomen tot het huidige VN-plan voor een vreedzame onafhanke lijkheidsoverdracht, hopen met deze bijeenkomst de huidige im passe te doorbreken. Ook Zuid-Afnka zal deelnemen, evenals de meeste politieke groeperingen in Namibië. Swa po's belangrijkste tegenstander, de Democratische Turnhalle- Alliantie (DTA) heeft tot deelne ming besloten nadat de Ameri kaanse minister van buitenland se zaken Cyrus Vance aan zijn Zuidafrikaanse collega Pile Bo tha had verzekerd dat het niet gaat om nieuwe onderhandelin gen, maar om de uitvoering van het overeengekomen plan. Ook het Multiraciale Nationaal Front van Namibië, de Swapo- democraten (een afgescheiden groepering onder leiding van Andreas Shipanga) en de rechtse, blanke Aktur-partij sturen verte-, genwoordigers. Zuid-Afrika heeft twee grote be zwaren tegen het huidige plan: het ontbreken van VN-controle op Swapo-bases in Angola en Zambia, en de mogelijkheid dat Swapo-strijders zich in Namibië kunnen hergroeperen nadat het bestand van kracht is geworden. In Westerse diplomatieke kring in Kaapstad is men niet optimis tisch over de vooruitzichten van het overleg in New York. Diplo maten signaleren een groeiende onverzettelijkheid in de Zuid afrikaanse standpunten en vre zen dat de Zuidafrikaanse rege ring uit is op een interne regeling in Namibië, naar het Rhodesi- sche voorbeeld. week de vredesonderhandelin gen gered, op een moment dat zij geheel waren vastgelopen. Dat was maandag, toen president Carter in het Israëlische parle ment, de Knesset was waar een rumoerige ceremonie te zijner ere plaats vond. Achter de regerings tafel zat Mosje D^jan, die tijdens de zitting plotseling opstond, wegging en weer opdook op de galerij, waar hij naast zijn Ameri kaanse collega Vance ging zitten. 5r waren op dat moment nog drie knelpunten, die Carter tijdens zijn rede "bezorgd, voorzichtig en hoopvol" maakten. Israël wei gerde in Gaza Egyptische ver bindingsofficieren toe te laten, het wilde een contract voor olie op lange termijn in het vredes verdrag opnemen, en weigerde een gedetailleerd tijdschema voor terugtrekking uit de Sinaï aan Egypte voor te leggen, in ruil voor uitwisseling van ambassa deurs. Dajan had een nieuw idee. Zowel de zaak van de olie als die van Gaza stonden niet in het oor spronkelijke verdrag van Camp David. Was het geen goed idee om die zaken er opnieuw uit te lichten en tot later datum te be waren, buiten het vredesverdrag om? Ook de ambassadeurskwes tie komt in het Camp David-ver- drag niet voor, maar daar had Is raël alle belang bij. Israël zou dus alsnog dat tijdschema moeten goedkeuren dat net in november al had afgewezen, en de rest zou voor het moment worden ge schrapt, om in een later stadium weer aan de orde te komen, do verbindingsofficieren natuurlijk bij de onderhandelingen over de autonomie zelf. Vance gaf het idee door aan Carter; Dajan legde het heel voorzichtig voor aan Begin en zijn kabinet (dat Dajan zeer wantrouwt voor manipulaties achter hun rug om). Het werd de oplossing tot hel "drama". Djyans idee werd uit eindelijk formeel als een Ameri kaans voorstel aan Begin en latei aan Sadat voorgelegd.. TEHERAN (AFP/Reuter) - De Iraanse premier Bazargan heeft de ^jatollah Chomeini zover ge kregen dat hij gisteren de rechts zaken bij het"revolutionaire hof van Teheran heeft opgeschort. Hierdoor is de veroordeling van de Iraanse oud-premier Hoveida, wiens zaak bij het hof aanhangig is, uitgesteld. Volgens de stem van de revolutie (voorheen radio Teheran) heeft KAMPALA (DPA) - In het gewa pende conflict tussen Oeganda en Tanzania heeft de toestand zich kennelijk ten gunste van Oe ganda gewijzigd. Westelijke di plomaten in Kampala verklaar den gisteren dat een tegenoffen sief van de troepen van Amin de vijandelijke troepen tot ongeveer 120 km van de Oegandese hoofd stad vandaan had teruggedreven. De teruggedreven strijdkrachten bestonden uit Tanzaniaanse mili tairen en Oegandezen in balling schap. Maar naar de mening van diploma tieke waarnemers is er nog geen sprake van, dat de in Oeganda binnengevallen troepen reeds zijn verslagen. Chomeini toegestemd dat het is lamitische revolutionaire hof volgens een "reglement" uit spraak gaat doen. Dit reglement moet nu worden opgesteld door de "raad van de revolutie" en de Iraanse regering gezamenlijk. Totdat deze nieuwe procedure in werking is getreden, worden de rechtszaken bij het hof opge schort. Ook de provinciale recht banken mogen niet langer von nissen vellen zonder voorafgaan de toestemming van de regering van Bazargan. De premier is gisteren naar Qom gegaan in een poging het leven van Hoveida te redden. Hij vreest een golf van verontwaardiging in de wereld, als Hoveida ter dood wordt veroordeeld, hetgeen hij schadelijk acht voor het aanzicht van de Iraanse revolutie. Over het hoogste orgaan in de Iraanse hiërarchie, de "raad van de revolutie", heerst onduide lijkheid. De ^jatollah is de grote kracht achter de raad. maar de samenstelling ervan is niet ge heel bekend. Het islamitische re volutionaire hof komt er uit die de Perzische rege ring voor foto- en televisie-jour nalisten heeft afgekondigd is gis teren nader omschreven. Bekendgemaakt werd dat voortaan militaire installaties, radiosta tions en "andere kwetsbare pun ten" niet mogen worden gefoto grafeerd. Een nadere omschrij ving van die "kwetsbare punten" werd er niet bij gegeven. Alle journalisten die "het doel van de revolutie" tegenwerken of on rust stichten zullen het land moe ten verlaten. Arrestatie bevel tegen Esehel Rhooclie KAAPSTAD (Reuter) - Tegen het voormalige hoofd van het Zuidafrikaanse departement van voorlichting, Eschel Rhoodie, zal een arrestatie bevel worden uitgevaardigd wegens fraude en diefstal, zo heeft de Zuidafrikaanse pre mier Pieter Botha gisteren aan het parlement meege deeld. Rhoodie verblijft op het ogenblik in Europa. Botha zei voorts dat de regering een ruimere opdracht heeft gegeven aan de commissie- Erasmus, die een onderzoek instelt naar het schandaal. De commissie moet nu ook on derzoeken of de regering poli tieke schuld in deze kwestie kan worden verweten. Rhoodie heeft in recente inter views gezegd dat het hele ka binet op de hoogte was van de geheime projecten, die alle waren gericht op verbetering van het imago van de Zuid afrikaanse regering met name in het buitenland. Een van de projecten was de oprichting van een Engelstalige, rege ringsgezinde krant, The Citi zen, waarin 30 miljoen rand (70 mil joen gulden) werd gestoken. Rhoodie zegt over belastende documenten te beschikken. Botha verklaarde dat het rap port van de commissie-Eras mus openbaar zal worden gemaakt, althans voor zover de staatsveiligheid en de be trekkingen met andere lan den niet geschaad worden door publicatie. RIOOLGROT TROUWJURK VOOR PATTY Deze ivoor-zijden satijnen trouwjurk, verrijkt met Alen- con-kant, zal op 1 april door Patricia Hearst worden ge dragen. Dan treedt zij name lijk in het huwelijk met haar 'lijfwacht' Berbard Shaw. De jurk werd ontworpen door Frank Masandrea. Patty Hearst kwam in het nieuws toen zij werd ont voerd door een stadsguerril- labeweging en werd betrapt bij een bankroof, die zij sa men met de leden van de be weging pleegde. Voor deze daad werd zij veroordeeld tot enkele jaren gevangenisstraf, maar zij werd enige tijd geleden op vrije voeten gesteld. Steeds meer grotten en holen in Frankrijk gaan op riolen lijken. In plaats van zuiver water vinden de Franse grotonderzoekers bij vrijwel elke afdaling stinkende en gevaarlijke resten van de geïn dustrialiseerde samenleving. In veel grotten hangen in de zomer zoveel kwalijke dampen, dat men er niet meer kan toeven. VIJFDAAGSE Het ziet ernaar uit dat de Japanse werknemers binnen afzienbare tijd ook zullen kunnen genieten van een vijfdaagse werkweek. Premier Masayosji Ohira heeft namelijk voorgesteld een studie te maken van de mogelijkheden van invoering van een vijfdaagse werkweek op korte termijn voor de gehele werkende bevolking, maar in het bijzonder voor de overheidsdienaren. Verkorting van de werkweek van zes tot vijf dagen zou volgens de premier een bijdrage kunnen leveren aan vermindering van het energiever bruik in Japan. In het particuliere bedrijfsleven gaan steeds meer ondernemingen over tot invoering van werken gedurende vijf dagen elke week of om de week. De ambtenaren in Japan werken echter nog steeds een halve dag op zaterdag. Brits onderzoek: Rouwende vrouwen herdachten gisteren op de plaats waar hij op 16 maart vorig jaar werd ontvoerd, de dood van de 61-jarige Italiaanse oud-premier Aldo Moro. Moro werd na een tijdlang door zijn ontvoerders te zijn vastgehouden tenslotte vermoord. LONDEN (Reuter) - Er zijn geval len van wreed optreden tegen van guerrilladaden verdachte perso nen in Noord-Ierland, maar het komt ook voor dat mishandelin gen worden verzonnen en ver wondingen zelf worden toege bracht. Dit is de conclusie van een door de Britse regering inge stelde commissie, die vorig jaar de opdracht kreeg een onderzoek in te stellen naar beweerde wreedheden tegen IRA-gevan genen. Die beschuldiging kwam toen van de mensenrechtenorga nisatie Amnesty International. De drie leden van de commissie, een rechter, een voormalig hoofdinspecteur van politie en een hoogleraar in de klinische neurologie, concludeerden dat zij gevallen waren tegengekomen waarbij er medische bewijzen waren dat de verwondingen niet door het slachtoffer zelf waren veroorzaakt, zoals een blauw oog, een gezwollen neus, een ge scheurde lip en blauwe plekken op diverse plaatsen van het li chaam, alle bij eenzelfde persoon. Maar, aldus de commissie, er waren andere gevallen waarbij klachten inzake lichamelijke mishande ling tijdens politieverhoren dui delijk verzonnen waren en ande re waarbij de verwondingen zon der twijfel zelf waren toege bracht. De commissie zegt in haar rapport dat er ruimte is voor verbetering in de behandeling van verdach ten door hun ondervragers, maar zij constateert tevens dat er spra ke is van een propagandacam pagne tegen de overwegend uit protestantse leden bestaande Noordierse politie. Volgens de commissie zouden in de verhoorkamers gesloten televi siecircuits moeten worden geïn stalleerd, zodat buiten deze ruim ten de ondervraging door ande ren gevolgd kan worden. Er zou ook een algemene gedragscode voor verhoren moeten komen. Weer spionnen bekend in W.-Duitsland REGENSBURG (DPA) - Een nieuw spionagegeval heeft zich voorgedaan in West-Duitsland. Een jong echtpaar uit Regens burg in Beieren heeft zich bij de politie aangegeven. Het bekend enige maanden voor de veilig heidsdienst van de DDR te heb ben gewerkt. Het echtpaar heeft onder druk van grote schulden zelf aangeboden de DDR informatie te verschaf fen. Het heeft gegevens over ge beurtenissen op de universiteit van Regensburg en foto's van verscheidene bedrijven doorge speeld. Akkoord BEIROET (UPI)- De stafchefs van de beide Jemens zijn het gisteren eens geworden over een tijd schema voor de terugtrekking van hun strijdkrachten uit het grensgebied, waardoor er een eind komt aan het grensconflict dat drie weken heeft geduurd. De terugtrekking begint vanavond en moet volgende week vrijdag zijn voltooid. (Van c correspondent) BONN-HANNOVER - „Herr Al- brecht, wij komen". Onder dit motto gaan de boeren uit de om geving van Gorleben eind deze maand naar Hannover om te pro testeren tegen het voorgenomen atoomopslagcentrum dicht bij de Oostduitse grens. Vanaf zondag 25 maart tot en met 31 maart wordt een gedeelte van het land Nedersaksen, waarvan Ernst Al- brecht minister-president is, be heerd door een demonstratie van tegenstanders van kernenergie. Paarden, tractoren en boerenkar ren worden ingezet. De demon stranten willen geen geweld: „Wij brengen bloemen mee". Als in het jaarbeursgebouw van Hannover nog 50 internationale wetenschappers bezig zijn om de deelstaatregering hulp te bieden een uiteindelijke beslissing over het nucleaire opwerkings- en af- valcentrum te nemen, marcheren de boeren de hoofdstad van Ne dersaksen binnen. Hun geschenk voor minister-president Al- brecht een 50 kilogram zware steen, waarin met hamer en beitel de namen van de kernenergiete genstanders zijn vereeuwigd. De „Landkreis" Luchow-Dannen- berg was tot voor kort een rustig, vriendelijk plattelandsdistrict. Daar is verandering in gekomen. Vooral sinds woensdagmorgen, toen een begin werd gemaakt met de eerste proefboringen voor de „atoomfabriek". Weliswaar is van alle kanten verzekerd dat dit niet betekent dat het afvalcentrum er ook werkelijk komt, maar de te genstanders van kernenergie willen dat niet geloven. Atoomstaat Zij verwijzen naar de 2000 man sterke beschermingstroepen (politie en grensbewakers), naar de voortdurend groter wordende controle van de bevolking, naar de barricaden, naar de verstoring van de oude landelijke structu ren. „Dat willen wij allemaal niet - wij willen geen atoomstaat! Gorleben mag niet de meest gif tige plaats ter wereld worden! De plannen voor de atoomfabrieken betekenen dat wij uit onze omge ving worden gedreven!" Als het „grootste Europese indus trieproject" van circa 12 miljard mark inderdaad wordt gebouwd - dat is als gezegd niet zeker - dan verandert het enige gebied in Duitsland waar bij wijze van spreken nog geen verkeerslich ten zijn te vinden, op een manier die nauwelijks voor is te stellen. Er komen tot 60 meter hoge reus achtige .betonnen bunkers. Al leen al de bovenste verdieping van het atoomcentrum zal. zo voorspelt het weekblad Stern, zo groot zijn als een dorpscentrum. August Quis, bouwdirecteur van het district Luchow-Dannen- berg: „Uit de bouwtekeningen blijkt dat de binnenwanden drie meter dik moeten zijn. Dat is technisch bijna niet te doen. En de reactor-veiligheidscommissie eist bovendien extra veilig heidsmaatregelen. Dat moet u zich maar eens in omvang voor stellen - dat is klinkklare waan- Stern citeert uit een nog „geheime" studie: „In het midden van de tachtiger jaren zullen dagelijks 300 vrachtauto's en bijna 6000 personenwagens dagelijks naar het bouwterrein rijden, op hoog tijdagen tot 40 procent meer. Veertien dorpen krijgen ringwe gen, de verbindingsweg naar de stad Lucho w wordt verlegd en ter ontlasting van het personenauto verkeer is een spoorwegtracé ge projecteerd". s Het natuurbeschermingsgebied Lucie wordt onherstelbaar ver woest. Er moet bijvoorbeeld twee miljoen m3 grind worden opge slagen om de betonnen bunkers te kunnen bouwen. Klok Het jaar 1979 wordt overigens, zo schijnt het, niet alleen een „Gor- leben-jaar", maar gewoonweg een „kernenergie-jaar". Niet al leen bezorgde milieubescher mers hebben alarm geslagen, ook de atoomindustrie zelf heeft de klok geluid: „Zonder het opwer kings- en afvalcentrum is het met de kernenergie in de Bondsre publiek gedaan". Het door de industrie geprodu ceerde nucleaire afval hoopt zich op, kan niet meer op tijd worden verwerkt, hoopt zich aldus verder op, en zal op een dag „overlopen". Wat zich nu in de Bondsrepubliek openbaart, is het gevolg van een jarenlang wegschuiven van de eigenlijke problemen. In blind vertrouwen op de uitvindings kracht van de techniek, op „te kentafel-experimenten" en op de tolerantie van de bevolking zijn kerncentrales gebouwd. Pas door massale openbare protesten is het besef doorgedrongen dat de atoomtechnologie mogelijk grote gevaren met zich meebrengt. Er kend wordt dat de consequenties van kernenergie niet of slechts met grote moeite onder de knie kunnen worden gekregen. De tijd is voorbij dat de voorstanders van kernenergie het argument „An ders gaat binnenkort het licht uit", gebruikten. In Luchow hebben de Bondsrege ring en de deelstaatregering van Nedersaksen „atoomombuds mannen" aangesteld. De West- duitse minister van technologie en onderzoek, Volk'er Hauff (SPD), wil een „uitgebreide in formatie van de bevolking". In brieven aan organisaties en bur gerinitiatieven pleit hij voor een „gemeenschappelijke basis" om een faire dialoog te voeren. Hauffs ministerie heeft een handboek met het thema opwër- king van nucleair afval samenge steld, dat in een oplage van 100.000 exemplaren is gedrukt. Dit is zeker een reactie op de „propagandavloed", zoals een plaatselijke burgemeester het uitdrukt, waarmee de kernener gie-tegenstanders de bevolking hebben overspoeld. De Bondsregering blijft onvermin derd voorstander van Gorleben. Hauff: „Nog niemand heeft mijn argumenten voor het geïnte greerde afvalcentrum kunnen weerleggen". De deelstaatrege ring van Nedersaksen neemt, al dus woordvoerder Hilmar von Poser, een „scheidsrechtersposi- tie" in. „Wij willen", aldus Von Poser, „niet werven voor een project, waarvan nog niet is be sloten of het definitief gebouwd wordt of niet". Manipulatie De principiële beslissing wordt pas genomen nadat de 50 weten schappers zijn gehoord en dan nog alleen als extra expertises niet noodzakelijk zijn. De Gorle- ben-tegenstanders geloven ech ter bewijzen in handen te hebben dat de hearing in Hannover wordt gemanipuleerd. Rapporten van „niet welgevallige" experts zijn in de brandkasten verdwenen. Wetenschappelijke medewer kers van een firma, die een basis analyse van Gorleben moesten maken, zouden plotseling zijn ontslagen. Geprofileerde critici, zoals de Bremer natuurkundige, prof. Dieter von Ehrenstein, mo gen ineens geen advies meer ge- De burgerinitiatieven vragen zich, aldus bestuurder Josef Leinen, af hoe onafhankelijk wetenschap per eigenlijk kunnen zijn, die worden betaald door dezelfde in stellingen, die sterk voor de uit breiding van kernenergie zijn. Een hoge ambtenaar van het minis terie van binnenlandse zaken in Bonn, die zich uitsluitend met Gorleben bezighoudt, vertelde mij gelaten dat hij die ongeloof lijke opwinding over kernenergie eigenlijk niet goed begrijpt. „Het verkeer vraagt ik weet niet hoe veel slachtoffers en daar maakt kennelijk niemand zich druk om. Hoe zit dat nu?"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9