Een smidse voor de oecumene
Giainama
Mormonen bouwen kerk in Leiden
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 17 MAART 1979
Dr. Van den Heuvel in Handreiking: De vaart is er een beetje uit
Er mag dan nog zoveel veranderen, een broedplaats van
experimenten is de kerk zeker niet. Dat hoeft niemand
te verwonderen, want het gemiddelde kerklid en vooral
degenen die bij het beleid zijn betrokken zijn vaak be
wakers van het bestaande. Experimentele groepen ope
reren meestal aan de rand van wat zijzelf „de officiële
kerk" noemen of zelfs daarbuiten.
Toch ziet dr. Albert van den Heu
vel, secretaris-generaal, van de
Hervormde Kerk, het experi
ment in de kerk als een van de
wortels waarmee de oecumene
haar levenskracht opzuigt. De
spanning tussen traditie en expe
riment schokt hem niet. Hij zou
het veel erger vinden als er geen
spanningen meer waren. Want
dat zou kunnen betekenen dat
men elkaar heeft afgeschreven.
"En er zou niets onchristelijker
en on-oecumenischer zijn dan
dat".
Hoewel Van den Heuvel, getuige de
titel van zijn Handreiking 'voor
plaatselijk oecumenisch werken,
de lokale gemeente de functie
toekent van een „smidse voor de
oecumene" - met ruimte voor
nieuwe belevings- en uitdruk
kingsvormen -, heeft hij wel de
gelijk oog voor de betrekkelijke
kant van het experiment. Het kan
slagen, maar het mag ook mis
lukken. "Nieuwe wegen kunnen
onbegaanbaar blijken te zijn". En
als de proef mislukken mag, be
hoedt dat mensen voor kramp
achtigheid.
Dr. Van den Heuvel acht het wel
raadzaam, het experiment in de
herk met de nodige zorgvuldig
heid te omgeven. Men moet niet
al te gauw met zijn oordeel klaar
staan. Experimenten hebben al
tijd met vernieuwing te maken
En vernieuwing is een zeer bij
belse notie.
eenheid; het instituut, zo redene
ren zij, is star en taai en verspert
Voet op rem
"Samen op weg"
Ongeveer 400 hervormde gemeen
ten werken nu op de een of ande
re manier samen met de gere
formeerde kerken ter plaatse.
Dat wil zeggen dat de helft van
de 800 gereformeerde kerken bij
verking is betrokken.
Doorzijn belangstelling, opleiding,
loopbaan en positie is Van den
Heuvel een man met een wijde
blik op de wereldkerk. Zijn aan
dacht kent geen grenzen en alles
wat hij op grond van zijn functies,
nationaal en internationaal, on
derneemt is daarmee in overeen
stemming. Hij is er zich voortdu
rend van bewust dat de kerk
waarvan hij topfunctionaris is
een onderdeeltje is van de alge
mene christelijke kerk en dat zij
als zodanig iets van haar oecu
menische opdracht moet probe
ren waar te maken.
Maar wereldoecumene en landelij
ke organen kunnen alleen zinvol
werken als het plaatselijke vlak
zich betrokken weet bij wat er
binnen en over onze grenzen aan
de hand is. Dat bracht Van den
Heuvel op de vergelijking van de
plaatselijke kerk als „smids^van
de oecumene". Speciaal voor die
lokale „werkplaats" heeft hij de
Handreiking geschreven die nu
in vele kerkeraden, werkgroepen
en kringen wordt gebruikt. Als
bijdrage tot een nadere bezinning
op eenheid en tot een vinding
rijkheid die nodig is om die roe
ping in praktijk te brengen.
De plaatselijke oecumene geeft dr.
Van den Heuvel geen reden tot al
te grote uitbundigheid, al gebeu
ren er hier en daar zeker opmer
kelijke dingen. Maar in het alge
meen is de vaart er een beetje uit.
De voet kwam op de rem.
"Rome", met zijn invloed op de na
tionale kerken, is daarvan niet
alléén de oorzaak. Ook in andere
kerken neemt Van den Heuvel
tegenkrachten waar. „Zelfs de
vooruitstrevenden lieten verstek
gaan. Zij konden het geduld niet
opbrengen om op achterblijvers
te wachten. Bovenden rees bij
velen van hen twijfel aan de zin
van kerkelijk-organisatorische
Het contact is heel verschillend. In
het ene geval is men nog niet ver
der gekomen dan een gemeen
schappelijke zangdienst op een
tweede feestdag, in het andere
geval doet men alles samen en is
er zelfs één predikant voor beide
kerken. Waar nog geen vormen
van samenwerking zijn of contact
zelfs geheel ontbreekt - en dat be
treft dus het merendeel van de
hervormde gemeenten en de
helft van het aantal gereformeer
de kerken -, moet dit worden toe
geschreven aan principiële en so
ciologische verschillen, gebrek
aan interesse, laksheid of een te
starre gerichtheid op de eigen
kerk.
Hoewel dr. Van den Heuvel de ge
reformeerd-hervormde samen
werking, die algemeen wordt
aangeduid als de beweging "Sa
men op weg", kerkelijk „het
meest belovende gebeuren" in
ons land noemt, betekent een
eventuele hereniging, oecume
nisch gezien, voor hem toch niet
zo erg veel. Immers, die samen
werking heeft verreweg de mees
te kansen. Velen achten de schei
ding een achterhaalde zaak.
Ook kleine kerken
Met "Rome" ligt het veel moeilij
ker. De rooms-katholieke gezags
organen zijn behoedzamer ge
worden. maar de kerken van de
reformatie waren weinig voorbe
reid op de grote ommekeer in de
verhoudingen na het tweede Va-
tikaanse concilie.
De bisschoppen konden een con
ceptvooreen gemeenschappelijk
vieren van de „maaltijd des He
ren" niet aanvaarden. Ze vonden
de herkenbaarheid van de rooms-
katholieke leer daarin onvol
doende. "Maar", zegt Van den
Heuvel, "avond maalsgemeen-
schap is niet het enige op weg
naar grotere geestelijke een
heid". Hij noemt dan: bijbelstu
die, woord- en gebedsdiensten,
vormingswerk voor leden van
kerkeraad en parochieraad, dia-
konale taken en vooral het pasto
raat. Dat laatste speciaal ter be
geleiding van gemengd-gehuw
den. "Er zijn streken in ons land
waar het aantal gemengde huwe
lijken meer dan 50 procent be
draagt".
Bij het zoeken naar partners zou
den de grote kerken ook aan de
kleine moeten denken, meer dan
tot nu toe gebeurt.
"Het bewustzijn iets eigens te bezit
ten speelt bij de kleine kerken
een even grote rol als bij de grote
re. De grote zouden ook wel eens
wat duidelijker kunnen tonen dat
zij iets van de kleine kunnen le
ren en ontvangen". Van den
Heuvel denkt hier ook aan con
crete dienstverlening, admini
stratief, personeel of financieel.
DR. ALBERT VAN DEN HEUVEL
.kerkmensen gedragen zich nog
te veel als "eigenaars"
De middelgrote kerken van het ge
reformeerde type bieden oecu
menisch weinig perspectief. Het
gaat hier weliswaar om gelijkge
zinden, maar ondanks hun grote
eenstemmigheid ten a
de belijdenis blijft hun
nische bijdrage r
Suggesties
Vier kenmerken bepalen in d
schets van dr. Van den Heuvel i
belangrijke mate het gedrag va
een oecumenisch ingestelde ge
meente: zij bevordert het ge
loofsgesprek, is gastvrij - kerk
mensen gedragen zich nog te
veel als „eigenaars" heeft zorg
voor vergeten groepen en houdt
rekening met andere kerken en
geloofsgemeenschappen ("doe
niets buiten de ander om").
Hij laat bij zijn ideeën voor plaatse
lijke oecumenische actie het ge
loofsgesprek duidelijk voorop
gaan. Juist de geloofsvragen wa
ren het die tegenstellingen schie
pen, ook al hebben vele andere
factoren de scheidingen verhard.
"De ontdekking dat wij in dezelf
de Heer geloven kan tegenstel
lingen overbruggen, al zullen er
verschillen blijven". Materiaal
voor dit gesprek is aan alle kan
ten ruimschoots voorhanden.
Een paar andere suggesties: geza-
melijk evangelisatiewerk (ver
onderstelt openheid en belang
stelling voor de ander), aandacht
in de kerkdiensten voor bedreig
de en vervolgde mensen (kan zeer
verbindend werken), plaats in het
kerkewerk voor zwakke groepen
(bijvoorbeeld lichamelijk- en
verstandelijk-invaliden), belang
stelling voor experimentele
groepen en voor gastarbeiders,
gemengd-gehuwden de gelegen
heid geven kerkelijk volledig
mee te leven, bijdragen tot be
scherming van het leefmilieu en
het benutten van buitenlandse
vakantiereizen voor oecumeni
sche contacten.
Grootste plaats
Wat de verhouding tot de experi
mentele groepen betreft pleit
Van den Heuvel voor een open
staan voor vormen van echt-bij-
belse vernieuwing. De plaatselij
ke kerk hoeft zeker niet alles over
te nemen wat van die kant wordt
aangereikt, maar deze groepen
kunnen wel zicht geven op ver
waarloosde elementen in het
kerkelijke leefpatroon.
En over de gemengd-gehuwden:
over twintig jaar zullen zij de
grootste plaats innemen in het
ledenbestand van alle kerken die
bij de Raad van Kerken zijn aan
gesloten. Van den Heuvel zegt
het ronduit „Iedereen weet het,
niemand houdt er serieus reke
ning mee".
Een kerkorde - op een bepaald tijd
stip voor lange tijd vastgesteld -
is voor een waakzaam reageren
op die ontwikkeling vaak ontoe
reikend. Beweging laat zich niet
strikken in formuleringen. Dan
moet er geïmproviseerd worden.
Geschriften als deze Handreiking
kunnen helpen om toch verant
woorde beslissingen te nemen.
S.J. DE GROOT
mi
Liedboek. De kerkeraad van de hervormde gemeente te Valkenburg
heeft met 15 tegen 2 stemmen besloten het nieuwe liedboek voor de
Kerken met ingang van 6 mei in de kerkdiensten te gaan gebruiken.
Onlangs sprak een grote meerderheid van de kerkleden zich bij stem
ming vóór invoering van het Liedboek uit.
In een verklaring zegt de kerkeraad te beseffen dat er nog vrij veel gemeen
teleden zijn die moeite zullen hebben met deze beslissing. "Hun vragen
wij, er begrip voor te hebben dat vroeg of laat deze beslissing toch zou
moeten worden genomen. Er zyn heel veel gemeenten in ons land waar
het boek al een aantal jaren wordt gebruikt". De kerkeraad staat een
geleidelijke invoering voor. Voorlopig worden 250 exemplaren van het
Liedboek aangeschaft. De oude boekjes blijven nog een tijd in de kerk
liggen.
Een ouderling heeft naar aanleiding van dit besluit gemeend zijn ambt te
moeten neerleggen. De kerkeraad betreurt dat, maar respecteert het
ook.
Orgel.. Het orgel in de hervormde kerk te Noordwijk aan Zee (Hoofd-'
straat) is gerestaureerd. In verband daarmee wordt op woensdag 28
maart om 8 uur een muziek-en zangavond gehouden, met medewerking
van de organist Johan Zweers en het Noordwijks dubbelkwartet.
Afgeschaft. De gereformeerde kerk te Heerlen heeft de tweede kerk
dienst op zondag met ingang van 1 april afgeschaft. Er was te weinig
belangstelling voor. Op een brief van de kerkeraad aan alle gemeentele
den waarin dit voornemen werd kenbaar gemaakt, kwamen maar zes
reacties binnen.
De kerkeraad gaat op het ogenblik in overleg met de plaatselijke hervorm
de gemeente, na of een vormings- en toerustingsprogramma voor be
langstellende kerkleden een alternatief kan zijn.
Beroepingen
Hervormde kerk: beroepen te Oude Tonge G. van den End Papen-
drecht; bedankt voor Giessendam-Nederhardinxveld J. den Hoed Slie-
drecht, voor Stolwijk P. Koeman Oene.
Gereformeerde Kerken: aangenomen de benoeming tot godsdienstleraar
aan de interkerkelijke school voor gezins-en bejaardenverzorgden Uyt-
terdijk te Leiden. (Turkooislaan 1) M.G. Veenstra (godsdienstleraar)
Nijverdal, naar Olst kandidaat N.J. Dekker aldaar, naar Feldhausen
(W-Duitsland), A. Klompmaker Bunde (W.-Duitsland), naar Groningen
(voor het Diaconessenhuis) kandidaat mevr. M.A. Schaap-de Vries.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt: beroepen te Albany (West-Austra
lië) J.A. Boersma Mildan-Heerenveen, te Oegstgeest - Lisse kandidaat
C. Kleijn Zwolle; bedankt voor Assen C.J. Smelik Enschede, voor
Schildwilde H.D. van Herksen Heemse.
Baptistengemeenten: beroepen te Tweede Exloërmond A. Nijland Stave
ren; bedankt voor Emmen C. Eijer Treebeek.
Celibaat. In een gesprek met studenten van het priesterseminarie in
Madrid achtte de voorzitter van de Spaanse bisschoppenconferentie
kardinaal Taracon, het waarschijnlijk dal binnenkort gehuwde man
nen bepaalde taken van priesters gaan overnemen.
De kardinaal gelooft wel dat het verplichte celibaat blijft, maar hij zag
daar geen theologische verklaring voor. Er zijn volgexxs hem alleen kerk
politieke en pastorale redenen. Een ongehuwde man heeft meer moge
lijkheden de kerk te dienen dan een gezinshoofd. Priesterschap en celi
baat zijn twee verschillende gavenzo meende de kardinaal, die wees op
het voorbeeld van de Ooster-orthodoxe Kerk.
LEIDEN - Op de plaats in Zuid-
West waar eens een hervorm
de kerk zou worden gebouwd,
hoek Brahmslaan - Mendels-
sohnpad, wordt vanmiddag
de eerste spade in de grond ge
stoken ten teken dat volgende
maand de bouiv begint van
een kerk voor de mormoonse
gemeenschap in de Leidse re
gio.
Er leven in ons land ongeveer
8000 mormoonse gelovigen.
Onder de "gemeente Leiden"-
een groot gebied om de stad
heen-ressorteren er ruim 200.
Hun geestelijke tehuis, in 1830
door ene Joseph Smith in
Amerika gesticht, heet offi
cieel: "Kerk van Jezus Chris
tus van de Heiligen der Laat
ste dagen".
Een kenmerk van deze kerk -de
totale aanhang wordt geschat
op een paar miljoen leden - is
haar zendingsdrift. Geregeld
komen jongemannen uit
Amerika (Salt Lake City) ook
naar ons land, om door
straat- en deurevangelisatie
de mormoonse leer te verbrei
den. Heel langzaam wint deze
godsdienst hier enig terrein.
Tot de gemeenschap behoren
nogal wat Engels-spreken
den.
Al vele jaren komen de Leidse
"Heiligen" elke zondagmor
gen samen in het Logegebouw,
Steenschuur 6. Hun moeite om
een geschikte plek te vinden
voor een eigen gebouw en de
plannen goedgekeurd te krij
gen wordt nu eindelijk be
loond. De hervormde plannen
voor kerkbouw op die plaats
werden indertijd teruggeno
men omdat gereformeerden
en hervormden samen de Be
vrijdingskerk gingen gebrui
ken.
Het architectenbureau Van
Walraven - Drexhage in Dor
drecht heeft het plan voor ae
mormoonse kerk gemaakt.,
Het bevat een kerkzaal van 10
bij 10 meter en een bijgebouw
met verdieping ervóór. In dat
bijgebouw zijn onder meer
een doopbassin en een kamer
voor de gemeentepresident
(op het ogenblik de heer H.G.
Drost) geprojecteerd. De ver
dieping krijgt zes zaaltjes van
gelijke grootte, bestemd voor
het eigen verenigingswerk.
Het gebouw blijft, op de toren
na, binnen een hoogte van 6,5
meter.
Een groot deel van de mormoon
se gemeenschap - Mormon
was, volgens de overlevering,
een profeet en Joseph Smith de
vinder van diens boek, dat de
bijbel zou completeren - was
vanmiddag getuige van de
eerste spade. De leider van de
ring Den Haag.de heer C. van
der Put, mocht de schop han
teren. Over een jaar moet de
kerk er staan.
LEIDEN - Herv. Gem.: Hoogl. kerk 10 ds
Langenbach, 11.45 oec. stud, dienst; Ma-
rekerk 10 ds De Jong, 5 ds Blenk Oude
water; Maranathakerk L. Morsw. 10 ds v.
Achterberg; Meren wijk 9.30 pastor v.
Well en ds v. Leeuwen, 11 pastor v. Well;
Bethl. kerk Driftstr. 10 ds Pannekoek;
Bevr. kerk ZW 10.30 ds Boogert, 5 dr
Wind Kampen, themadienst, mmv Ex
Animo; Vredeskerk 10 mevr ds De Mey;
Waalsek. 10.30ds Ribs; Acad. Z. 10.15ds
Hemmes; Diac. huis 10.30 ds Van 't Hof;
Jeugdkapel Vredeskerk 10 Jeugdkapel
De Goede Herder, O. Vest, 10.30; Ende
geest 9.30 ds Friederich. Geref. Kerk:
Zuiderkerk 10 dr. Wind Kampen, 5 ds
Sijtsma; Petrakerk 10 ds Sijtsma, 5 ds
Stolk Alphen; Oude Vest 10 ds Koolstra,
5 ds Verdoom; Mar. kerk L. Morsw. 10 ds
v. Achterberg, 5 ds Koolstra; Bevr. kerk
ZW 9 ds v.d. Veen Amstelveen, 5 dr
Wind, themadienst; Groenh. 10 ds Ver
doom; De Mirt 10 hr Venema; Mieren
nest 10 hr v.d. Zwan; Merenwijk 9.30 en
11. Dolerende Noodgemeente Groot
Leiden (Pieterskerkstraat 1): 9 en 5 hr
Veth. Geref. Kerk Vrijg. (Herengracht
70y. 10 leesdienst, 5 kand. Wilschut. Chr.
Geref. Kerk (Steenschuur 9): 10 en 5 ds
Slofstra, Broek op Langedijk, avond
maal. Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds
Boogaard. Geref. Gem. m Ned. (Bethl.
kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht):
10.15 ds Happee. Remonstr.-Doopsgez.
Gem. (Pieterskerkstraat 1): 10.30 hr
Knoppers. Baptistengemeente (O. Rijn
3y. 10. Evang. Christengemeenschap
(Middelstegracht 3): 10 hr Dikkes. Zen
dingswerk Middemachtsroep (Zoeterw.
singel 21): 5 nam. hr De Leeuw. Evange
liecentrum Zijlsingel 2: zo. 10 en di. 8 hr
Zijlstra. Pinkstergemeente (O. Rijn 3): 3
evang. Riekerk. Leger des Heils (Hooi
gracht): 10 en 7.30. Nieuw-Apost. Kerk
<H. Rijndyk 24Y. 9.30 en 4. wo. 8. Chris
tian Science (Steenschuur 6): 10.30. Kerk
van J. Chr. v. d. Heiligen der L. Dagen
(Steenschuur 6): 10.15. Zevendedag-ad
ventisten (Lokhorstkerk): elke zat. 9.45
bijbelstudie, 11 prediking. Oud Kath.
Kerk (Zoeterw. singel): 10. Rooms-Kath.
Kerken: Merenwijk 9.30 en 11; Haagweg
zat 7, zond. 9, 10.45 en 12; Steenschuur
zat. 10 en 7, zond. 8.30, 10, 11.30, 6 en 7;
Lammenschansweg zat. 7, zond. 9,10.30,
12 en 6; Haarl.str. zat. 7, zond. 9.3U, 1U.4D
en 12.15; Rijndyk 281 zat. 7. zond. 9.30 en
11.30; Boshuizerlaan zat. 7, zond. 9.30, 11
en 12.15; Herensingel zat. 7, zond. 8.30,
9.30 en 11.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds
Goverts, 7 ds Rang, jeugddienst.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem. 10
ds Wolthaus, 7 zangdienst. Geref. Kerk:
10 ds Stolk. 6.30 ds Vree. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 2.30 _ds De Vries. Heerde.
R.K. Kerk zat. 7. zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adventkerk 10 ds Bogers; Kruis
kerk 10 ds v.d. Broek Vinkeveen; Opst.
kerk 10 ds Honnef te Leiderdorp, 6.30 ds
Van Hoegee; Nabij 10 jeugdkapel) Mar.
kerk 6.30 mr Reugebnnk L.dorp, jeugd
dienst; G.H. Kerk 10.30 dr v Santen, 6.30
ds Verheul; De Bron 9 dr v. Santen, 6.30
ds Hoogendijk; Driehoome 7 ds Koers;
Ashram 8 9.30 ds Hoogendijk;
Oudsh.kerk 10 jongerendienst; Sions-
kèrk 9.30 kand. Langerak, 6.30 ds Van
Dop Amersfoort. Geref. Kerk Mar.kerk
10 ds Vree, Winterswijk, 6.30 ds Stolk;
G.H. kerk 9 en 6.30 ds Verheul; De Bron
10 ds v.d. Ree, 10.30 ds Verheul, 6.30 ds
Hoogendijk. Zie verder herv. gem. Ge
ref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 10 en 4.30 ds
Verleur, Eikenlaan 233. Geref. Kerk
Vrijg.: 8.45 dienst, 6.30 stud. Jonkman.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds Ham
stra. Oud Geref. Gem.: 9.30 en 4, di. 20
maart 3 en 7.15 hr. v.d. Meer, biddag.
Baptistengemeente: 10 evang. Bouhof,
6.30 ds Koekkoek; Noord (Sportl.) 10 hr.
v. Barneveld. Volle Evang. Gem. (school
Preludeweg): 10 hr. Van Putten. Pink-
stergem. Alphen (R.-Kruisgeb): 10 hr. v.
d. Laan. Pinkstergem. Bethel (R.-Kruis-
geb.): 6 nam. Leger des Heils: 10 en 6.30
Com. de Vlamingstr. R.K. Kerken Bon.
kerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30; Pius-
kerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en 11.45; De
Bron zat. 7, zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6
ds Exalto. Geref. Gem.: 9.30 leesdienst,
3.30 ds Driessen.
BODEGRAVEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Droogers, 6.30 ds Koole Den
Haag; Salv. kerk 10 ds Richter, 6.30 ds De
Vreugd; Bethl.kerk 10 ds De Vreugd,
6.30 ds Cirkel Woudenberg. Geref. Kerk
10 en 6.30 ds Buitenhuis.
BOSKOOP - Herv. Gem.: Dorpskerk
9.30 ds Heymans, 6.30 dr Haitsma; De
Stek 9.30 ds Stelwagen. Geref. Kerk 9.30
ds Dijkstra, 5 ds Versluys. Chr. Geref.
Kerk 9.30 ds Van Langevelde, 5 ds v.
Heest Ridderkerk. Geref. Gem.: 9.30 en
6. Opwekkingsgemeente (Concordia):
9.30. Verg. v. Gelovigen (Nieuwstraat):
9.30 en 5. R.K. Kerken: kerk zat. 7, zond.
9.30 en 11; De Stek zat. 5.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 ds
Schuurman Zoetermeer, 6.30 ds Boog
ert, Leiden, jeugddienst. Geref. Kerk 10
ds Versluys, 5 ds Nierop. R.K. Kerk An
ker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15; Bemardus
10; dorp zat 7, zond. 8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds v.
Bruggen, 5 ds Rothfusz. Geref. Kerk 10
hr Brouwer Katwijk, 5 zie herv. Chr. Ge
ref. Kerk 10 leesdienst, 7 ds v. Dijken.
R.K. kerk Mart. kerk zat. 7, zond. 8.30,
10,11.30 en 12.45; Jozefkerk zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
H OOGMADE- Herv. Gem.: 10 drv Vliet.
R.K. Kerk: zat. 7, zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 10 ds Carstens,
afscheid. R.K. Kerk zat. 7, zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Dorpskerk lOdsMakkenze Joure,
6 ds GEbraad; Ontm. kerk 10 ds Ge
braad, 6.30 ds v. Niel. Geref. Kerk 9.30 ds
Van Halsema, 5 ds Baerends te Nieuw-
Vennep. R.K. Kerk zat. 7, zond. 9.30 en
11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem.: N.
Kerk 10 ds De Jong, 6 ds Van Roon; O.
Kerk 10 ds Boer, 6 ds Vroegindewey;
Ichthuskerk 10 ds Schuurman, 5 ds Ho-
vius; Pniëlkerk 9.30 ds Vroegindewey. 6
ds Schuurman; Gr. v. Pr.school 10 cis
Vink; Hoeksteen 10 dovendienst;) Over-
duin 2 ds Baas. Geref. Kerk Vr.kerk 10
ds v.d. Horst, 5 ds v. Halsema; Tr. kerk 10
dr Vlijm Leiden. 5 ds v.d. Horst. Geref.
Kerk Vrijg.: 10.15 en 3.30 leesdienst. Ge
ref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 8.45 ds Rou-
kema, 7 ds v.d. Brink. Chr. Geref. Kerk
10 en 5 leesdienst, wo. 21 maart 3 en 7.45
ds Hamstra, biddag. Geref. Gem.: 10 en 5
leesdienst. wo. 3 en 7.30 ds Boogaard,
Leiden, biddag. Volle Evang. Gem.
(Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds v.d. Steen te Waddinxveen,
jeugddienst, 7 ds Van Ieperen te Berg-
schenhoek. Geref. Kerk 10 ds Nierop, 7
ds Dijkstra te Boskoop.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk 10 ds Knorth, 6.30 ds
Van Loenen; Hoofdstr. kerk 10 ds Geur-
sen; Scheppingskerk 9 en 10.30 ds Vein
Loenen; Leythenrode 10 ds Lutmers, av.
Baptistengemeente: 10 br. De Vries.
R.K. Kerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds Sirag
R.dam, Dorpshuis Kudelstaart 10 ds De
Vree. Genef. Kerk 9.30 ds Los, 7 kand.
Van Oudl&usden. R.K. Kerk zat. 7, zond.
7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem.: Dorpskerk 10 ds
De Gelder; Pauluskerk 10 ds "t Hooft, 7
ds De Gelder. Geref. Kerk 10 ds De Wit,
7 ds v.d. Meulen Wassenaar. Geref. Kerk
Vrijg.: 10 en 2.45 stud. Rougoor. Geref.
Kerk Vrijg. Buiten V.: 9 ds Schuurman, 7
ds Bakker. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30
ds v. Dijken. Geref. Gem.: 10 en 4 ds
Hakkenberg. Oud Geref. Gem.: 9.30 en 3.
R.K. Kerken: Agathakerk zat. 7, zond.
8.30,10 en 11.30; Poelhuys zat. 7, zond. 9
en 11.30; Mariakerk zat. 7, zond. 8.30, 10
en 11.45; Engelbew. zat. 7, zond. 8, 9.30,
11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem 9.30 hr
Goedhart, 6.30 ds De Vos Katwijk. Geref.
Kerk 9.30 en 6.30 ds Warner Utrecht.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst. 2.1d ds
Hamstra. R.K. Kerk zat. 7, zond. 9,10.45
en 7.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 ds
Molenaar, 6.30 ds De Jong, Leiden. Ge
ref. Kerk: 10 en 7 ds Helderman. R.K.
Kerk zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gem.: 9.30 ds
De Harder, 7 ds Goverts. Geref. Kerk
9.30 ds Rang, 4.30 ds Wijngaarden. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 3 ds Oosterbroek
Opperdoes. R.K. Kerk zat. 7, zond. 9.30
en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds Bos
Otterlo, 7 ds Zoutendijk. Geref. Kerk
(Woerdense Verlaat): 10 en 7 ds Noote-
boom. R.K. Kerk zat. 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Voorstr. 10
dr Jansen; Vinkenlaan 5 ds Keuning;
Sole Mio 9 dr Jansen; Hoofdstr. 9 ds
Keuning, gezinsdienst, 10.30 ds War-
nink, 5 ds Jansen; De Rank 10 ds v.d.
Velden Woerden, 5 ds Koudstaal Bolnes.
Geref. Kerk Vinkenlaan 9.30 ds Elgers-
ma, jeugddienst; St. Kerk 11 ds Elgers-
ma. Zie verder herv. gem. Ned. Prot.
Bond: 10.30 hr Khjnsma Sassenheim in
aula Oude Zeeweg. R.K. Kerken: Binnen
zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30; Zee zat. 7,
zond. 9.30 en 11; aula Boerenburg zond.
11.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds Bos Badhoevedorp; De Zilk 10 ds
Kalkman. R.K. Kerk Jozefkerk zat. 7,
zond. 10 en 11.30; Viktorkerk zat. 7, zond.
9.30.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Gr. Kerk
10 ds Ter Linden en pastor Koste,r oec.
dienst; Pauluskerk 10 ds Sasse; Gem.
centr. 10.30 ds Wagenvoorde 7 ds De
Haan; Gem. Centr. 10.30 jeugdkerk; Van
Wyckerslooth 4.30 ds Heemskerk. Geref.
Kerk lOdsVegter. Zie verder herv. gem.
Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 3.30 ds Hordijk.
Geref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 8.45 en 4 ds
v.d. Berg. R.K. Kerk Will.kerk zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 12; Bon.kapel zat. 6.30,
zond. 9 en 11. Volle Evangeliegem
(gem.centr.): 4 hr. v.d. Brugge.
OUD-ADE - R.K. Kerk zat. 7, zond. 8.30
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 ds Lalleman. Geref.
Kerk 9.30 ds Wijngaarden, 5 ds Rang.
R.K. Kerk zat. 7, zond. 9.30. Remonstr.
Gemeente: 10 mevr. Vos.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. Ker
ken: P. Banden zat. 7, zond. 9.30, 11 en
12.15; M. Pres. zat. 7, zond. 9 en 11.
RIJNSATER WOU DE- Herv. Gem.: 9.30
kand. Vos, 7 ds Stelwagen. Boskoop.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 2.15 ds
RIJNSBURG - Herv. Gem.: Gr. Kerk
9.30 ds v.d. Bogerd, 5 ds v Niel; Bethel-
kerk 9.30 ds v. Niel, 5 ds v.d. Bogerd.
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds Huisman,
5 ds v. Wijk Amstelveen; Immanuelkerk
9 en 10.30 ds Baayen, 5 ds Damsma;
Mar.kerk 9.30 ds Damsma, 5 ds Huisman
en hr. Goedhart, Nieuwkoop, opendeur-
dienst. Geref. Kerk Vryg.: 10 en 5.15 ds
Zomer. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds De
Joode. Evang. Christengemeente (aula
mavo): 10 dienst. R.K. Gemeenschap
(aula tuinb. school): zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9 en 10.30
ds v.d. Meer, 6.30 ds Van Achterberg,
Leiden. Chr. Geref. Kerk 10 ds Ribbcrs
Aalsmeer, 5 ds Drechsler Haarlem. Ned.
Prot. Bond: 10.30 ds Werner Wassenaar.
R.K. Kerk zat. 7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem.: 9.30 ds Quak
Vianen, 6.30 ds Lindenburg. Geref.
Kerk 9.30 ds Bezemer, 6.30 ds v.d. Hei
den. R.K. Kerk dorp zond. 9 en 12; Lan-
geraar zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gem.: 10 ds
Reyenga te Leiderdorp, 6.30 ds Batelaan
te Voorschoten. Geref. Kerk 9.30 en 6.30
ds De Raadt, avondmaal. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 en 5 ds Hoff.
VOORHOUT - Herv. Gem10 ds Bro
kerhof. R.K. Kerk zat. 7, zond. 9,10.30en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Meijering, 7 vicaris Bijl; Hulp
en Heil 10 ds Lentz; aula NH 9.30 ds De
Zeeuw; kapel Rijndijk 10 ds Van der
Schoot; De Ark 10 jongerendienst. Ge
ref. Kerk 10 en 5 ds De Zwart. Geref.
Kerk Vrijg.: 10.15 en 4.30 ds Boxman.
R.K. Kerken: Laur.kerk zat. 7, zond. 10
en 11.30; aula NH 11; M. Godskerk zat. 7,
zond. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gem.: Be-
thelkerk 10.30 ds Verwelius, 6.30 ds Jon-
gerden Veenendaal, 9 ds Verboom, 5 ds
Verwelius; Hoeksteen 9.30 ds v.d. Haar
Houten, 6.30 ds Verboom; Imm. kerk 10
en 5 ds Hulst. Geref. Kerk: Kr.kerk 10 ds
v.d. Bnnk A.foort, 5 ds De Vries Pernis;
Ontm.kerk 10 en 5 ds v.d. Berg. Oud Ge
ref. Gem.: 10 en 6.30. Chr. Afgesch.
Gem.: 9.30 en 5. Volle Evang. Gem. (Lin-
dengaarde 17a): 9.30 hr v.d. Heijden.
R.K. Kerk Ontm.kerk zat. 7, zond. 8.45,
11.45 en 5; Viktorkerk zat. 7, zond. 10.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 ds Den
Tonkelaar, doop. R.K. Kerk zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR-Herv.Gem.: Dorpskerk
10 ds Steenstra, 4.30 ds Tukker, 7 ds
Wiersma; Kievietkerk 10 ds Wiersma;
Messiaskerk 10 ds v. Zanten; Dorpscen
trum 9.30 ds Roetman Waddinxvene.
Geref. Kerk 10 ds v.d. Meulen, 5 ds De
Wit Lisse; Zuid 10 en 5 ds Van der Kamp.
Ned. Prot. Bond: 10.30 ds Cuperus Den
Haag.
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.30 ds
Bouman te Katwijk aan Zee, 6.30 ds
Blenk Oudewater. Geref. Kerk 9.30 en
6.30 kand. v. d. Hoek. Ned. Prot Bond: 7
nam. ds Marwitz Haarlem. R.K. Kerk
zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds
Nicolai. Geref. Kerk 9.30 hr. v.d. Kraan
R.dam, 7 ds v.d. Ree, Alphen. R.K. Kerk
zat 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem.: 10 dr
Lamping, Leiden. R.K. Kerken Jans-
kerk zat. 7.30, zond. 10.30; Chr. Dienaar-
kerk zat. 7, zond. 9.15; Rijndijk, Meer
burg zat. 7, zond. 10, 12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 10
kand. Jongkind, 6.30 ds Richter, Bode
graven. Geref. Kerk 10 ds v.d. Heiden,
6.30 ds Bezemer.
