ARABISCHE WERELD ONGERUST
KABINET AKKOORD
Lof,
maar ook
wantrouwen
voor Carter
Deelstaatverkiezingen in
Duitse Bondsrepubliek
Eerste paalvoor Gorleben geslagen
Vijandige
reacties
op
resultaat
Carters
missie
Kritiek
Kosygin
op Chi
ma
Executies
in Iran
gaan door
Vliegtuig
ongeluk
in China
DONDERDAG 15 MAART 1979
(Van c
correspondent)
JERUZALEM - Met een grote
meerderheid heeft het Israëli
sche kabinet gisteren de laatste
twee Amerikaanse voorstellen
goedgekeurd die aan het vredes
verdrag ontbraken. Een voldane,
doch zeer vermoeide premier
Begin deelde na afloop mee, dat
hij een eveneens voldane presi
dent Carter op de hoogte had ge
steld. Formeel zal de regering
zondag over het hele verdrag
stemmen, dan komt ook de auto
nomie ter sprake. Gisteren ston
den alleen de twee Amerikaanse
voorstellen op de agenda. Vijftien
ministers stemden voor, twee
bewindslieden namen niet aan de
stemming deel.
De regering ging ermee akkoord
dat het oliecontract voor lange
termijn niet in het vredesverdrag
zal worden opgenomen. Egypte
zal olie aan Israël verkopen, maar
via de gewone markt. Minister
van energiezaken, Modui, die
zich steeds tegen het vredesver
drag heeft verzet, toonde zich
„voldaan" over deze regeling,
waarvan de details nog niet be
kend, en ook niet uitgewerkt
zijn.
De regering ging er verder mee ak
koord aan Egypte een tijdschema
voor te leggen voor een versnelde
terugtrekking uit de Sinai tot de
lijn El Arish-Ras Mohummed,
een voorstel dat in november van
het vorig jaar werd verworpen. In
de praktijk betekent dit voorstel
dat Egypte al binnen een paar
maanden de stad El Arish terug
krijgt, belangrijk voor het Egyp
tische prestige. In ruil voor die
Israëlische concessie is Egypte
nu bereid om een maand na het
voltooien van de eerste fase van
de terugtrekking ambassadeurs
uit te wisselen en dat is dus uiter
lijk over elf maanden.
Gelatenheid
De Israëlische man in de straat
loopt niet warm voor de vrede,
die voorlopig niets in zijn dage
lijks leven zal veranderen, en die
de probemen van het land niet zal
oplossen, als hij al stand houdt.
Desondanks zal in de Knesset het'
verdrag een grotere meerderheid
krijgen dan indertijd het Camp
David-akkoord.
De Palestijnen kopen voor dat alles
niet veel, zoals zij gisteren op
nieuw in Jeruzalem, Rammal en
El Bireh op de Westoever aan
toonden. In Jeruzalem werden in
de ochtenduren stenen gegooid.
Winkels bleven dicht en de poli
tie voerde versterkingen aan en
ruimde barricaden op.
Ook binnen het Israëlische kamp
deed zich een ernstig incident
voor. De militaire gouverneur gaf
de inwoners van de Israëlische
nederzetting Ofra, nabij Ramalla,
opdracht hun wapens in te leve
ren. Dat bevel kwam nadat inwo
ners van Ofra bij rellen het heft in
eigen hand hadden genomen, en
waren begonnen barricaden op te
i ook in de lucht scho
ten. De militaire gouverneur
noemde deze militie-activiteit
onduldbaar, en eiste dat de wa
pens die de inwoners van de ne
derzetting hebben voor zelfver
dediging, onmiddellijk worden
ingeleverd, hetgeen werd gewei
gerd met het argument dat het le
ger in gebreke blijft hen afdoende
te beschermen.
De militaire gouverneur, generaal
Ben Eliezer heeft nu gewaar
schuwd dat hij opdracht zal ge
ven om met geweld de wapens in
beslag te nemen als ze niet vrij
willig worden ingeleverd. Veilig
is het in het toekomstig autono
me gebied allerminst, in het bij
zonder 's avonds en 's nachts. Zo
weigert de busmaatschappij Eg
ged om een extra avondbus in te
zetten, omdat de chauffeurs het
rijden in het donker te riskant
vonden. Ook overdag worden de
bussen naar Ofra door een mili
taire jeep begeleid.
(Van c
correspondent)
WASHINGTON - De lof is al
gemeen voor president Car
ter, na zijn triomfantelijke te
rugkeer uit het Midden-Oos
ten. Daarmee is zijn politieke
status in Amerika zelf en in
het buitenland ten zeerste ge
diend. Inmiddels heeft echter
in Washington al het verwijt
geklonken, dat de Ameri
kaanse woordvoerders en in
zeker opzicht Carter zelf het
onmiskenbare succes met
een niet gerechtvaardigd ver
toon van somberheid, van
dramatische accenten heeft
voorzien, teneinde uit de si
tuatie zoveel mogelijk poli
tieke munt te slaan.
Jody Powell, de woordvoerder
van het Witte Huis, ontkent
ten stelligste dat hij in een
dergelijke samenzwering de
hand heeft gehad. Maar voor
al van Israëlische zijde is in de
afgelopen dagen bij herhaling
betoogd dat de Amerikanen
de stand van de onderhande
lingen veel te somber afschil
derden. Begin zei zelfs in een
televisie-interview dat Car
ters woordvoerders „vergif
fenis moeten vragen van het
Amerikaanse volk, dat zij
hebben misleid".
Powell stelt daartegenover dat
hij tijdens een persconferen
tie maandagavond de kansen
op een tot stand komen van
vrede tussen Israël en Egypte
als uiterst gering had gekwa
lificeerd. Hij was, naar zijn
zeggen, toen nog niet op de
hoogte van het feit dat Cyrus
Vance en Dajan diezelfde
avond de basis voor de uit
eindelijke overeenstemming
hadden kunnen leggen. Ech
ter de laatste ontmoeting tus
sen Carter en Begin, voordat
de president naar Cairo ver
trok op weg naar huis, was
volgens Powell voornamelijk
een „beleefdheidskwestie",
hoewel gedurende dat ontbijt
de overeenstemming ten slot
te gestalte kreeg.
Het is op zijn minst opvallend,
dat ook tijdens de conferentie
van Carter met Sadat en Be
gin in Camp David een dra
matisch succes eerst in laatste
instantie en geheel in strijd
met de heersende verwach
tingen aan de wereld werd
prijsgegeven.
Inmiddels oogst Carter reeds de
vruchten van zijn hoe dan ook
opmerkelijke succes, dat de
VS een zeer grote som geld
gaat kosten aan economische
en militaire bijstand. In het
Congres heerst in het alge
meen de opinie dat vrede deze
prijs meer dan waard is, gege
ven de kosten die een oorlog
zou meebrengen, met als
waarschijnlijke consequentie
het afsnijden van de olievoor-
ziening. In die zin hebben
zich niet alleen Democraten
als Frank Church en George
McGovern uitgelaten, maar
ook de Republikein Howard
Baker, een potentieel kandi
daat voor het presidentschap
in 1980.
(Van c
espondent)
BEIROET - De Arabische wereld heeft buitengewoon
vijandig gereageerd op het positieve resultaat van de
vredesmissie van de Amerikaanse president Carter. De
„doorbraak" die, dat wordt beseft, op korte termijn zal
zorgen voor een Israëlisch-Egyptisch vredesverdrag,
heeft dan ook grote ongerustheid teweeg gebracht in
menige Arabische hoofdstad. Er was ook op gerekend:
alle politieke calculaties gingen aanvankelijk uit van
een mislukken van de Carter-missie.
Niet alleen de radicale regin
maar ook de gematigde. pro-Wes
terse landen zijn fall kant tegen
het op de Camp Davidakkoorden
gebaseerde afzonderlijke Egyp-
tisch-Israëlische vredesverdrag.
De Jordaanse regering, aan wie
Carter vorige week een brief
stuurde met de mededeling dat
„een Egyptisch-Israëlisch ver
drag voor Washington slechts het
begin is van een algehele vredes
regeling in het Midden-Oosten",
reageerde gisteren met een
scherpe veroordeling van het re
sultaat van de missie van Carter
Volgens Amman zal de vrede tus
sen Cairo en Tel Aviv resulteren
in het stilzwijgend accepteren
van Israels blijvende bezetting
van de Syrische Golan-hoogte en
de door Palestijnen bewoonde
westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook.
Ook de Saoedische pers drukt zich
in negatieve bewoordingen uit
over Egypte en Israël. Het blad Al
Jazira stelt dat „een afzonderlijk
Egyptisch-Israëlisch akkoord
niet de vrede kan opleggen aan de
PLO en andere Arabische lan
den". In de kleinere Arabische
oliestaten is de oppositie tegen
Sadats politiek op elk niveau be
speurbaar: Koeweits vertegen
woordiger in de Veiligheidsraad
in New York verklaarde gisteren
dat Egypte uit de Arabische Liga
gezet dient te worden. De pers in
Bahrein. Qatar en de emiraten
keurt unaniem het Egvptisch-Is-
raëlische vredesakkoord af.
In de meer radicale Arabische lan
den is de toon ronduit vijandig.
Radio Damascus noemt het
voorgestelde verdrag een „sa
menzwering" en beschuldigt
president Sada4 van het doen van
„vernederende concessies". Na-
ssar Kaddour, Syriës ondermi
nister van buitenlandse zaken,
zei eerder deze week dat zijn land
vast besloten was „Egypte bin
nen de Arabische wereld te isole
ren en te boycotten op politiek,
diplomatiek en economisch ter-
Anti-Amerikanisme overheerst bij
Syriës uniegenootin-spe Irak:
een gemeenschappelijke verkla-
NIEUW DELHI (DPA/Reuter) - De
premier van de Sowjet-Unie,
Alexej Kosygin, heeft tijdens zijn
bezoek aan India in scherpe be
woordingen de Chinese invasie
in Vietnam bekritiseerd. In een
interview met de Indiase televisie
betichtte hij de regering in Pe
king ervan, dat zij de buitenwe
reld bedrogen heeft toen zij be
weerde dat haar troepen zich te
rugtrokken. Geheel in strijd met
deze bewering verstevigt China
zijn feitelijke greep op het buur
land, zo zei de leider van de Sow-
jet-regering.
De Indiase minister van buiten
landse zaken, Aftal Behari Vaj
payee, heeft journalisten meege
deeld, dat beide landen het "vol
ledig eens" zijn ten aanzien van
de kwestie-Vietnam. Moskóu en
Nieuw Delhi vinden samen, dat
de Chinese invasietroepen zich
onvoorwaardelijk volledig moe
ten terugtrekken. Verder heeft
India er bij Vietnam op aange
drongen, dat het zijn troepen uit
Kampuchea terugtrekt. Dit ver
zoek wordt niet ondersteund
door de Sowjet-Unie.
Vandaag vliegt Kosygin terug naar
Moskou.
ring van de Baathpartij, de Iraak-
se communistische partij en de
Koerdisch Democratische Partij
spreekt van Washingtons „ag-
gressieve daden, naast het bij el
kaar brengen van Sadat en Begin,
het aanwakkeren van regionale
conflicten (Noord- en Zuid-Je-
men) en. het versterken van de
Amerikaanse militaire presentie
in de Indische Oceaan en de
Golf' (het zenden van het vlieg
tuigmoederschip Constellation
en versnelde wapen leve ran ties
aan Noord-Jemen).
Offensief
Syrië en Irak ondernemen op dit
moment een gecoördineerd di
plomatiek offensief, gericht op
versnelde uitvoering van de re
soluties van de Arabische Bag-
dad-top van november vorig jaar.
waarin Egypte min of meer uit de
Arabische gemeenschap zou
worden gestoten wanneer Sadat
een vredesverdrag met Israël te
kent.
De Palestijnen reageren het felst:
PLO-chef Jasser Arafat noemt
Sadats aanvaarding van de Ame
rikaanse compromisvoorstellen
„het allerhoogste hoogverraad
tegen de Arabische wereld". Gis
teren riep Arafat op tot een Ara
bisch olie-embargo tegen Egyp
te.
Bij de Palestijnen op de westelijke
Jordaanoever en in Gaza - aan
wie Sadat, Begin en Carter nu een
„autonomie" moeten zien op te
leggen - heerst woede en teleur
stelling: alle burgemeesters en
notabelen hebben de Ameri
kaanse voorstellen verworpen.
De burgemeester van Gaza, Ras
had Shawa, heeft zijn afkeuring
uitgesproken over Egyptische
pogingen Gaza van de Westoever
„af te scheiden" wat betreft door
voering van de Palestijnse auto
nomie. Shawa zei, volgens de Is
raëlische radio, dat beide gebie
den één waren, en hij benadrukte
dat elke regeling die niet geba
seerd is op het zelfbeschikkings
recht van de Palestijnen en de
centrale rol daarin van de PLU.
zou worden verworpen. Wat dit in
de praktijk betekent, bewijzen de
demonstraties en stakingen op de
Westoever.
De vijandige reacties in de Arabi
sche wereld (afgezien van Egyp
te) en het verzet van de Palestij
nen (waar ze zich ook bevinden)
tegen het ophanden zijnde Egyp-
tisch-Israëlische vredesverdrag,
zouden een teken aan de wand
moeten zijn voor de Amerikanen.
Carters verklaringen tijdens zijn
Midden-Oosten-missie gaven aan
dat de Amerikaanse president
zich bewust is van het Palestijnse
aspect van de crisis in het Mid
den-Oosten. Maar de volledige
reikwijdte van de centrale positie
van de Palestijnen schijnt aan
Washington voorbij gegaan te
De Israëlische soldaat diegisteren tegen een groepvan 76 Palestijnen werd uitgewisseld,omhelst zijn kinderen,
die hij bijna een jaar niet had gezien. Abraham Amram, zoals de man heetwerd vorig jaar april in Zuid-Libanon
door Palestijnen gevangen genomen.
zijn
nge
drag tussen Egypte en Israël te
bewerkstelligen als eerste stap
naar een algehele vredesrege-
DEN HAAG (ANP) - Deze en vol
gende maand worden in de Duit
se Bondsrepubliek regionale
verkiezingen gehouden, die inte
ressant kunnen zijn als graadme
ter voor de wel of niet gestegen
populariteit van de partijen. Als
eerste mogen op 18 maart de
kiesgerechtigde burgers van
West-Berlijn en die van de deel
staat Rijnland-Palts naar de
stembussen om hun nieuwe re
gionale parlementen te kiezen.
Óp 29 april volgt Sleeswijk-Hol-
stein en op 7 oktober de stadstaat
Bremen.
In West-Berlijn zijn de Christen-
Democraten (CDU) op het
ogenblik de sterkste partij. De
regering van deze stadstaat be
staat echter uit SPD en FDP, die
bij de verkiezingen van vier jaar
geleden respectievelijk 42,6 en
7,1 procent behaalden. Het wordt
algemeen verwacht dat SPD en
FDP ook op 18 maart weer ge
noeg steun zullen krijgen om de
regeringscoalitie voort te zetten.
Het Huis van Afgevaardigden heeft
147 zetels. SPD en FDP beschik
ken samen over 78 zetels, de CDU
heeft er 69. Kiesgerechtigd zijn
1.540.000 inwoners. Naar hun
gunst dingen, naast de in het re
gionale parlement vertegen
woordigde partijen, ook de So-
zialistische Einheitspartij West-
berlijn (SEW), de Kommunisti-
sche Bund Westdeutschland
(KWB) en de Alternative Liste für
Demokratie und Umweltschutz
(AL). De neo-nazistische NPD is
in West-Berlijn verboden.
De gedeelde stad was na de Tweede
Wereldoorlog een bolwerk van de
sociaal-democratische SPD. De
ze regeerde langdurig met een
absolute meerderheid en werd
alleen in de jaren 1953 tot 1955
door een conservatieve regering
onder leiding van de CDU ver
drongen. Bij de verkiezingen van
1975 verloor de SPD haar absolu
te meerderheid en sindsdien re
geert zij samen met de liberale
FDP.
Lijsttrekker van de SPD is de bur
gemeester van West-Berlijn, Die
trich Stobbe, die in mei 1977 zijn
voorganger Klaus Schuetz op
volgde.
Aanvoerder van de CDU is een poli
ticus uit Bonn, Richard Weiz-
saecker, lid van de Bondsdag, het
federale parlement. Voor de FDP
voert Wolfgang Lüder, loco-bur
gemeester en senator voor eco
nomische zaken, de kandidaten
lijst aan.
In de deelstaat Rijnland-Palts
wordt evenmin als in West-Ber
lijn op een regeringswisseling ge
rekend. Hier is de CDU sinds
1947 onafgebroken aan de macht.
Lijsttrekker voor de CDU is de hui
dige premier, Bernhard Vogel.
Hij bekleedt deze functie sinds
eind 1976, toen zijn voorganger,
dr. Helmut Kohl, oppositieleider
in de Bondsdag werd. De sociaal
democraten hebben als aanvoer
der Klaus von Dohnanyi, minis
ter van staat op het ministerie van
buitenlandse zaken in Bonn en
bij de FDP staat de plaatselijke
partijvoorzitter, dr. Hans-Otto
Scholl, op de eerste plaats.
Minder overzichtelijk is de politie
ke barometer in de deelstaat
Sleeswijk-Holstein. Hier be
schikt de CDU over een zeer ge
ringe meerderheid, 50,4 procent.
Het is daarom niet uitgesloten dat
de SPD (40,1 procent) en de FPD
(7,1 procent) er in zouden kunnen
slagen gezamenlijk op 29 april de
CDU voorbij te streven en een
coalitieregering te vormen.
Verder in het verschiet liggen dan
nog regionale verkiezingen in de
kleinste deelstaat, de stadstaat
Bremen. Hier heeft de SPD het al
meer dan dertig jaar voor het zeg
gen en het ziet er vooralsnog niet
naar uit dat daaraan een einde zal
komen.
TEHERAN (Reuter/DPA/ANP/
GPD) - Een generaal en vier poli
tiemannen van het bewind van de
sjah zijn gisteren doodgeschoten.
Het aantal op last van islamiti
sche revolutionaire rechtbanken
gevelde doodvonnissen bedraagt
nu 48.
De terechtgestelde generaal Akbar
Ghaffarian, bevelhebber van een
gepantserde brigade in de garni
zoensplaats Dezful, was de vijf
tiende topofficier die het leven
liet voor een vuurpeloton sinds
het begin van de revolutie.
De ter dood gebrachte politieman
nen waren twee kapiteins en twee
lagere officieren. Drie van de vier
doodvonnissen werden voltrok
ken in Dezful, een stad in het
zuidwesten van het land, waar
kort voor het vertrek van de sjah
naar het buitenland militairen
hardhandig optraden tegen anti-
sjahbetogers. Daarbij vielen aan
de kant van de betogers enkele
tientallen doden.
Uit de Iraanse provincie Koerdis-
tan zijn gisteren weer nieuwe ge
vechten gemeld. Volgens het
blad "Kayhan" hebben ongeveer
500 gewapende mannen gister
nacht een kazerne tussen de
plaatsen Mahabad en Naghadeh
aangevallen.
Enkele weken geleden is ook al
melding gemaakt van schermut
selingen aan de grens tussen Irak
en Iran.
De Koerden eisen een grotere mate
van zelfbestuur binnen een gede
centraliseerd, federaal regerings
stelsel. De voorlopige revolutio
naire regering van Bazargan
heeft twee delegaties naar het ge
bied gestuurd om over de politie
ke eisen te onderhandelen.
Tweede Kamer
De meerderheid van de Tweede
Kamer maakt zich grote zorgen
over de doodvonnissen en execu
ties die in Iran zijn geveld tegen
belangrijke functionarissen uit
de regeringsperiode van de sjah.
Dit blijkt uit schriftelijke vragen
die kamerleden van CDA, PvdA,
D'66 en VVD hebben gesteld aan
minister Van der Klaauw van
buitenlandse zaken.
De kamerleden willen dat de minis
ter, liefst in overleg met de andere
landen van de Europese Ge
meenschap, bij de nieuwe mach
thebbers in Iran laat weten dat
Nederland "ernstig verontrust"
is over de doodvonnissen. De mi
nister zou volgens de vragen
stellers ook moeten aandringen
op eerlijke en openbare recht
spraak bij de processen die nog
worden verwacht.
De situatie in Iran heeft ook nog tot
kamervragen aan minister Van
der Klaauw geleid van de
WD'ers Bolkestein en Evenhuis
over executies "vanwege sek
suele voorkeur of té liberale op
vattingen". De minister wordt
opnieuw gevraagd alles in het
werk te stellen om aan die situatie
een einde te maken. Van de op
nieuw ingestelde verplichting in
Iran dat vrouwen gesluierd moe
ten zijn vinden Bolkestein en
Evenhuis dat het nieuwe bewind
in Iran de vrouwen dwingt tot
keuzen "die blijkbaar volstrekt
de hunne niet zijn". Volgens de
WD'ers worden de Iraanse
vrouwen teruggedrongen in een
voor ons "middeleeuws" aan
doend keurslijf.
PARIJS (DPA) - Een ongeluk met
een Chinees militair vliegtuig in
de buurt van Peking heeft giste
ren aan ongeveer 200 mensen het
leven gekost. Het toestel stortte
volgens ooggetuigen neer op een
fabriek. Twee gebouwen hiervan
werden vrijwel geheel vernield,
waarna het toestel op het derde
gebouw ontplofte.
Het verongelukte toestel zou een
"Trident" van Britse makelij zijn.
De militaire voorlichting in Peking
heeft overigens ontkend dat zich
een vliegtuigongeluk heeft voor
gedaan.
Nog geen zekerheid over opslagcentrum atoomafval
9?
(Van c
correspondent)
BONN - Onder bescherming van honder
den politieagenten en eenheden van de
grensbewaking is gisteren een begin ge
maakt met proefboringen voor het even
tuele opslagcentrum voor atoomafval bij
het Westduitse plaatsje Gorleben. Zowel
de Bondsregering als de deelstaatregering
van Nedersaksen hebben er de nadruk op
gelegd dat dit niet betekent dat het
nucleaire afval- en opwerkingscentrum
ook daadwerkelijk wordt gebouwd. Er
komt eind deze maand nog een weten
schappelijke hoorzitting. Bovendien is
In eerste instantie dienen de „oppervlakte-
boringen" ervoor om vast te stellen of de
betreffende bodem in sta^t is om de reus
achtige betonnen bunkers met hun me
tersdikke wanden te dragen.
De door velen gevreesde „veldslag" tussen
politie en tegenstanders van kernenergie
is vooralsnog uitgebleven. Weliswaar
probeerden een paar honderd demon
stranten via een sit-in te voorkomen dat de
boorkranen hun doel konden bereiken.
maar zij werden door een overmacht aan
politie en grensbewakers vreedzaam
weggedragen.
De gisteren begonnen proefboringen zijn
niet te vergelijken met de boringen, die
over enkele jaren moeten worden uitge
voerd om te onderzoeken of de zoutlagen
onder de bodem bij Gorleben geschikt
zijn om atoomafval, wat niet meer kan
worden bewerkt, stralingsvrij op te slaan.
Voordat het echter zover komt, moet het
wetenschappelijk „bewijs" zijn geleverd
dat dit zonder gevaar voor de veiligheid
van mensen en milieu mogelijk is.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat in Gor
leben het grootste Duitse industrieproject
van Duitsland tot stand komt. De kosten
van de atoomopslag- en opwerkingsin-
stallatie bedragen naar schatting meer
dan 10 miljard mark.
Regeringswoordvoerder Klaus Bolling
heeft een beroep op alle burgers gedaan
om „de regels van de democratische
rechtsstaat in acht te nemen en elke vorm
van geweld en inbreuk op de rechtsorde af
te wijzen". De verschillende milieugroe
pen hebben voor het eind van de maand
een grote demonstratie aangekon
digd.
