Centrum en rechts gehecht
aan
Morgen verkiezingen in Spanje
WOENSDAG 28 FEBRUARI 1973
PAGINA 11
LONDEN - De inwoners van
Schotland en Wales trekken
morgen naar dampige stem
lokalen om te laten weten of
zij een beperkte vorm van
zelfbestuur willen of niet.
Volgens sommigen is dat een
wassen neus, volgens ande
ren een kwestie van leven of
dood. Hoe dan ook, de volks
stemming, op zichzelf al een
niet veel voorkomend ver
schijnsel in de Britse politiek,
kan verstrekkende gevolgen
hebben.
De zelfbestuurskwestie in het
Verenigd Koninkrijk, aange
duid als „devolutie" (decen
tralisatie van het gezag van
het parlement in Londen),
heeft alle registers van het
Britse volksgemoed open ge
trokken en er bestaan dan ook
even veel meningen over, als
mensen die men erover aan
klampt. Deze meningen va-'
riëren van onheilsvoorspel
lingen voor de toekomst van
het Verenigd Koninkrijk, dat
als gruis uiteen zou vallen, tot
grootse visies voor een glan
zende toekomst.
Omdat het in te voeren zelfbe
stuur voor Wales en Schot
land vaak omschreven wordt
als het opzetten van een „mi
ni-parlement', heeft de me
ning postgevat van een ge
deeltelijke afscheiding, die
tot het ontstaan van twee on
afhankelijke staten zou kun
nen leiden, analoog aan de
Gemenebestlanden, die de
Britse kroon erkennen als een
symbolisch begrip, maar voor
de rest hun eigen belangen
behartigen. Niets is echter
minder het geval.
Creatie
In de eerste plaats is het ,,de-
volutie"-plan een creatie van
het parlement in Londen en
ten tweede is de meerderheid
van dat parlement niet uit
Schotland of Wales afkom
stig, maar uit Engeland. Het
parlement zou daarom nooit
instemmen met wetten die
tegen de belangen van het
Verenigd Koninkrijk indrui
sen en die zijn eigen invloed
en macht zouden ondermij-
De voorgestelde Assemblées
zijn in feite het best te verge
lijken met wat in Nederland
de Provinciale Staten worden
genoemd. Provinciale Staten
zijn volgens de Nederlandse
staatsinrichting lichamen die
de belangen van de provin
cies behartigen en daarby zijn
gebonden aan in de wet vast-
De Schotse mannenrok (kilt) heeft voor buitenstaanders alleen
maar nadelen, vooral bij guur weer, paalklimmen, trappen
bestijgen gevolgd door anderen die hun nieuwsgierigheid niet
kunnen bedwingen, en bij het tegen de wind in fietsen. Volgens
wijlen Oliver Brown, een vurige Schot uit de Hooglanden, die
de kilt dagelijks droeg, is er één medisch voordeel dat alle
nadelen overtreft. Hij zei dat het dragen van broeken on
vruchtbaarheid bij mannen kon veroorzaken. Dat is echter niet
de reden waarom veel Schotten toch broeken dragen. Dat is
eerder toe te schrijven aan het overgeleverde feit dat Schotten
sex meer bedrijven uit plichtsgevoel dan uit genoegen.
Door
mr. H. L. Leffelaar
gelegde beperkingen van hun
bevoegdheden. De As
semblées, die in Cardiff (Wa
les) of in Edinburgh (Schot
land) zouden moeten komen,
zijn niet veel meer dan
dat.
Er is een aantal belangrijke ver
schillen, want waar Neder
land geen minister of staats
secretaris voor iedere provin
cie in Den Haag heeft, hebben
Schotland en Wales (en
Noord-Ierland) er wel een in
Londen. Deze post wordt ook
onder het in te voeren sys
teem gehandhaafd, met het
argument dat deze „minister'
dan de beste tussenpersoon is
tussen de Assemblées en de
regering in Westminster.
Deze als „minister" aangeduide
vertegenwoordigers voor
Wales en Schotland (voor
Noord-Ierland is het zelfbe
schikkingsrecht niet aan de
orde) worden door de Eerste
Minister benoemd en volgens
de parlementaire roddel wor
den voor deze posten bij
voorkeur personen uitge
zocht die zo min mogelijk op
de hoogte zijn van de regio die
s de regering „behe-
Volgens deze roddel is een „in
sider" uit deze gebieden wel
ongeveer het laatste wat de
premier wil, omdat hy dan
kan worden geconfronteerd
met belangen- en pressie
groepen, waar hij zich het
hoofd niet over wil breken.
Vanuit dat oogpunt is er dus
iets te zeggen voor de voorge
stelde Assemblées. Er is nog
een andere vraag op te wer
pen, namelijk: waarom bij
voorbeeld een graafschap als
Yorkshire, dat meer inwoners
telt dan Schotland of Wales en
meer voor de nationale schat
kist „verdient", ook niet een
eigen Assemblée zou moeten
hebben.
Binnen het Britse denk-kader
zijn daar twee antwoorden op.
Het eerste is dat de Schotten
en de Welshmen een sterkere
identiteit hebben dan de in
woners van Yorkshire. Het
tweede is dat Yorkshire tot
Engeland behoort, ook al
wordt het in het parlement
vertegenwoordigd door poli
tici die er geen andere bin
ding mee hoeven te hebben
dan dat hen door hun partij
daar een kiesdistrict werd
toegewezen.
Gevoelig
Er zijn Schotse koningen ge
weest die een groot deel van
Engeland, Wales en Ierland
regeerden en omgekeerd wa
ren er ooit heersers uit Wales
die een groot stuk van Enge
land aan zich hadden onder
worpen. De relatie tussen de
ze drie gebieden is altijd ge
voelig gebleven en het is niet
zonder reden dat kroonprins
Charles Prins van Wales is en
Koningin Elizabeth 2
haar embleem mag niet op de
Schotse brievenbussen
dat hij en zijn jongere broer
Edward hun opleiding geno
ten aan de Spartaanse kost
school Gordonstoun in
Schotland. Het koninklijk
huis heeft daarmee kennelijk
de banden met deze twee ge
bieden willen benadruk
ken.
De devolutie-gedachte heeft in
Schotland een andere bete
kenis dan in Wales. Een be
langrijke reden daarvan is dat
Wales onder de Engelse wet
ten valt, terwijl Schotland af
wijkende wetten heeft (geba
seerd op het Romeins recht).
Devolutie is voor Wales min
der geladen met dromen over
volledige onafhankelijkheid,
maar meer met een verlangen
naar erkenning en het herstel
van een eigen cultuur, die
ernstig ondermiind is.
In Schotland heeft devolutie te
maken met een geschiedenis
van koningen en veldslagen,
met de rooms-katholieke en
presbyteriaanse kerken, met
rivaliteit, intriges, gevoelens
van minderwaardigheid te
genover de Engelsen en tradi
ties. Schotland heeft nog iets
anders, dat geen onbelangrij
ke rol speelt in het devolutie-
debat: de olie uit de Noord
zee, die voornamelijk bij
Aberdeen naar binnen
stroomt.
In Schotland worden nog
steeds hier en daar brieven
bussen vernield, die door het
gehele Verenigd Koninkrijk
staan. Niet omdat er zoveel
analfabeten zouden zijn die
geen brieven kunnen schrij
ven en dus geen brievenbus
sen nodig hebben, maar om
dat de bussen gesierd zijn met
het embleem van koningin
Elizabeth de Tweede. De eer
ste Elizabeth was geen ko
ningin van Schotland en dus
vinden de Schotten dat hun
bussen getooid moeten wor
den met het embleem van Eli
zabeth de Eerste.
Opzet
In de huidige opzet blijven er
vertegenwoordigers van bei
de gebieden in het Lagerhuis
in Londen (Westminster) en
theoretisch is het dus moge
lijk dat een Westminster-
parlementariër tegelijkertijd
lid is van één van beide As
semblées. De redenering is
dat aangezien het Lagerhuis
het op veel gebieden in beide
regio's voor het zeggen blijft
houden, het onjuist zou zijn
Lagei huisleden uit die regio
geen stem te geven (hoe ge
ring dan ook) over zaken die
de Engelsen aangaan. Ten
slotte bestaat de bevolking
van het Verenigd Koninkrijk
voor 83 procent uit Engel-
Een van de rechten die West
minster behoudt is dat van
belastingheffing (behalve
gemeentebelastingen), waar
uit volgt dat de Assemblées
voor hun begrotingen afhan
kelijk zijn van wat Londen
daarvoor vaststelt.
De Assemblées zullen ook niets
te zeggen hebben over de be
trekkingen met de Europese
Gemeenschap en mogen geen
eigen kantoren in Brussel
vestigen. Wat ze wel mogen, is
beslissen hoe het geld dat de-
-rfiiifi '1
ze gebieden jaarlijks voor hun
ontwikkeling uit Londens
schatkist krijgen, besteed zal
worden (8 miljard gulden
voor Schotland, 3,5 miljard
voor Wales).
Hoewel de Schotten zich altijd
van hun identiteit bewust zijn
geweest, is niet iedere Schot
noodzakelijkerwijs een voor
stander van zelfbestuur, laat
staan van volledige onafhan
kelijkheid. Zelfs in de natio
nalistische (of moet men zeg
gen: regionalistische) Schot
se Nationale Partij (SNP) lo
pen de meningen uiteen. Er
zijn er die tegen zijn omdat zij
vrezen dat zelfbestuur tot af
scheiding zal leiden. Anderen
zijn tegen omdat de ambtelij
ke bureaucratie alleen maar
kan toenemen, of omdat zij -
alleen maar volledige onaf
hankelijkheid wensen en het.
devolutieplan niet ver genoeg
vinden gaan.
Zo is het ook met de voorstan
ders. Men is vóór omdat het
een stap dichterbij kan zijn op
weg naar volledige onafhan
kelijkheid of omdat het de ex
tremisten, die afscheiding
n, juist de mond zal
óf omdat men hoopt
dat Schotland dan econo
misch beter aan zijn trekken
komt.
Spectrum
Dit spectrum van meningen is
ook terug te vinden in de La-
bourpartij en bij de liberalen,
maar in mindere mate bij de
conservatieven, die zich in
hoofdzaak tegen devolutie
hebben uitgesproken. Een
paar belangrijke politieke fei
ten moeten bij dit alles niet
over het hoofd worden ge
zien. Het eerste is dat de
Schotse Nationale Partij met
één zetel in het Lagerhuis in
1970 begon en er nu elf heeft
en dat het aantal kiezers dat
op de partij stemde in die drie
jaar bijna verdriedubbeld is
van 300.000 tot ruim
800.000.
Geen grote partij in het Lager
huis kan zo'n ontwikkeling
over het hoofd zien. Premier
James Callaghan en zijn La-
bourregering hebben al on
dervonden dat de steun van
de Schotse parlementariërs
hard nodig is om aan de
macht te blijven. Wat Callag
han en zijn ministers nooit
zullen toegeven, is dat een
stem vóór devolutie niet al
leen een stem vóór het Schot
se nationalisme is, maar zeer
zeker ook voor de huidige
Labourregering.
Spanje is een groot nieuw kleurboek. De nieuwe de
mocratische grondwet, die op 27 december 1978 door
koning Juan Carlos is bekrachtigd, zijn de witte te
keningen, die ingekleurd moeten worden met de van
de constitutie afgeleide wetten. Alle politieke partij
en doen in de verkiezingsstrijd hun best om de grijze
Spaanse kiezersmassa warm te maken voor hun
kleuren, die aan de nieuwe democratische maat
schappij een Europees tintje moeten geven.
De kleine politieke partijen
hebben hun schreeuwerige
politieke kleuren van de ver
kiezingen van 15 juni 1977
verwisseld voor pasteltinten,
want de kiezers hebben de
laatste anderhalf jaar laten
blijken dat zij niet van felle
kleurschakeringen houden.
De twee grootste politieke
partijen, de regeringspartij
Unie van het Democratisch
Centrum (UCD) en de socia
listische arbeiderspartij
PSOE hebben hun politieke
strategie afgestemd op de
massa: hun programma's
wijken in de grote lijnen
nauwelijks van elkaar af. De
verkiezingsstrijd in Spanje
verloopt saai. De grote mid
denmoot van de kiezers, die al
weet wat hij gaat stemmen,
bezoekt de verkiezingsbij
eenkomsten weinig. De fana
tiekere Spanjaarden gaan va
ker naar de partijbijeenkom
sten, om nog eens te horen
wat zij al dachten.
De Democratische Coalitie
(CD), een heropgerichte
groepering van drie politieke
partijen onder leiding van
oud-minister Manuel Fraga
Iribarne, trekt veel publiek.
Fraga Iribarne heeft zijn
rampzalige visie op de maat
schappij, die hem bij de ver
kiezingen van 15 juni 1977
kenmerkte, voor een groot
deel laten varen. Het Franco-
verleden, waar hij anderhalf
jaar geleden nog trots op was,
wordt nauwelijks meer in zijn
verkiezingsredes aangehaald.
Voorop staan orde en rust in
een vaderlandslievend
Spanje, waar kerk en politiek
innig zijn verweven.
Sjiek restaurant
De verkiezingscampagne is in
Midden- en Noord-Spanje
een winterse aangelegenheid.
Politieke partijen huren zaal
tjes, waarin het publiek zich 's
avonds politiek en fysiek
hoopt te verwarmen. De in
leider van de CD, die de spre
kers voorstelt, wees er niet
zonder enige trots op dat zijn
groepering juist dit lokaal in
de Madrileense volkswijk
Fuencarral heeft gekozen om
te laten zien dat de CD een
groepering is, waarin alle
rangen en standen thuisho
ren. De zaal behoort toe aan
het restaurant Monterrey, de
enige sjieke eetgelegenheid
binnen een omtrek van drie
kilometer.
De inleider vervolgt: „Moeder
van vijf kinderen. De typisch
Spaanse opofferingsgezinde
vrouw, die leeft voor haar ge
zin en die de heilige waarde
van de familie verdedigt. Lina
Ortas, onze kandidate voor de
Tweede Kamer in Ma
drid!"
Dames in forse bontjassen
klappen opgelucht. „Wat een
schattig modern vrouwtje,
gelukkig niet verknald door
marxistische invloeden", zegt
een gezette vrouw op leeftijd
tegen haar dochter, die er en
gelachtig bedeesd uitziet. Het
publiek van de CD knikt in
stemmend als Lena Ortas be
toogt dat de familie de we
zenlijke cel is, die de maat
schappij overeind houdt en
dat de CD deze cel wil be
schermen door een ministerie
voor familiezaken te creëren.
Ook het onderwerp abortus
wordt aangeroerd. „Natuur
lijk mogen wij vrouwen met
ons lichaam doen wat we
goed vinden. Maar zeven da
gen na de conceptie is de foe
tus een ander lichaam! Het
weggooien van een ander li
chaam is moord!" De vrou
wen in de zaal reageerden
goedkeurend door elkaar een
begrijpende blik toe te wer
pen en de mannen klappen
,,Muy Bien
Fernando Enabral, kandidaat
van CD voor de Senaat: „Mili
taire dienst is geen verplich
ting..." Verward denken de
mannelijke toehoorders dat
CD een wet op gewetensbe
zwaren in petto heeft. „...Nee,
militaire dienst is een eer!!".
Enthousiast applaus ge
mengd met kreten als „muy
bien!" (heel goed!). De spre
ker heeft het publiek op zijn
hand. „Stemmen op de De
mocratische Coalitie bete
kent stemmen voor een niet-
marxistische maatschappij,
waarin niet iedereen hetzelf
de is, zoals in een collectief
geheel. De fout van de
marxisten is dat zij menen dat
iedereen gelijk is. Nee, ieder
een moet dezelfde mogelijk
heden hebben in de samenle
ving, maar mensen zijn niet
aan elkaar gelijk!".
Het mannelijke publiek, dat be
seft dat het met CD de ver
overde privileges in stand kan
houden, applaudiseert op
gelucht.
Uitsmijter van CD is de r
tische boeman, die in de
van socialisme, c
en terrorisme door Spanje
dwaalt. „Als christen-demo
craten zijn wij voor de dood-
staf. Waarom? Als de maat
schappij een terrorist, die een
onschuldige dienaar van het
volk - zoals een politieagent
of een militair - heeft ver
moord, in de gevangenis
voort laat leven, zullen zijn
collega-terroristen hem pro
beren te bevrijden. Daartoe
zullen zij opnieuw moordaan
slagen plegen. Om deze esca
latie van geweld, die uit moet
monden in een marxistische
maatschappij, te voorkomen,
is de samenleving helaas ver
plicht in dit geval de dood
straf toe te passen".
De potentiële kiezers, met de
„sociale gerechtigheid" van
het systeem onder Franco
nog vers in het geheugen,
klappen lauw, want ze voelen
dat er iets in deze redenering
niet klopt.
Steriel
De verkiezingsbijeenkomsten
van de regeringspartij Unie
van het Democratisch Cen
trum (UCD) hebben iets weg
van politieke voorlichtings
avonden door ambtenaren.
De kandidaten voor het
Spaanse parlement spreken
dikwijls voor weinig publiek,
dat eerder de indruk geeft dat
men met gewetensnood te
kampen heeft dan dat men
daadwerkelijk geinteresseerd
is in de vorming van een poli
tieke opinie.
Zonder demagogie verheerlijkt
men de prestaties van de
UCD, die zich de laatste an
derhalfjaar opwerpt als de in
spirator van de democrati
sche grondwet, de basis van
de nieuwe Spaanse maat
schappij. Ideologische aspec
ten, zoals abortus en echt
scheiding, worden steriel be
handeld alsof het om onder
werpen gaat, die men onder
het oog van de kerk liever in
de doofpot stopt. Echtschei
ding mag wel in noodgeval
len, maar abortus blijft uit
den boze. Voor de UCD vor
men marxisten de grauw
sluier die de Spaanse samen
leving kleurloos zou kunnen
maken.
Een teer punt voor zowel de
Democratische Coalitie als de
Unie van het Democratisch
Centrum is onderwijsvrij
heid. Propageren socialisten
en communisten openbare
scholen, waar godsdienston
derwijs gegeven kan worden
als de ouders dit willen, de so
ciaal-democraten, liberalen,
christen-democraten en neo
fascisten zijn voor de in
standhouding van particulie
re scholen, waar de kerk vat
op heeft. De niet-marxisti-
sche partijen gaan ervan uit
dat neutraliteit in het onder
wijs niet haalbaar, ja zelfs on
gewenst is en dat de privé-
scholen door middel van sub
sidies gelijkgesteld moeten
worden aan de eventueel nog
te creèren „neutrale" staats
scholen.
Eén onderwerp wordt op de
verkiezingsbijeenkomst van
de UCD niet aangeroerd: het
misbruik dat de centrumpar
tij, die van het begin af aan
verweven is geweest met de
macht, maakt van de Spaanse
televisie. In een vlaag van
vermeende neutraliteit heeft
de regering beslist dat noch
de Spaanse radio, noch de
Spaanse televisie in hun
nieuwsuitzendingen melding
mogen maken van het ver
loop van de verkiezingscam
pagne. Als tegenaanbod gaf
de UCD-regering alle politie
ke partijen zendtijd, die toe
bedeeld is aan de hand van
het aantal kiesdistricten
waarin de politieke partijen
met lijsten uitkomen. De ze
ventien politieke partijen die
in 26 of meer kiesdistricten
uitkomen, hebben driemaal
zoveel zendtijd op de televisie
als de partijen die in 25 of
minder van de 52 kiesdistric
ten uitkomen.
In de drie journaaluitzendingen
per dag van de Spaanse tele
visie, die maar over één net
beschikt waarmee alle pro
vincies bereikt kunnen wor
den, heeft men het officieel
nooit over de verkiezings
campagne. Aangezien er da
gelijks nieuws is over Span
jaarden, die lid zijn van een
politieke partij, kan de tv niet
ontkomen aan het uitzenden
van nieuws waarbij politici
zijn betrokken. Het Madri
leense dagblad El Pais heeft
uitgerekend hoeveel tijd er
dagelijks in de tv-journaals
besteed wordt aan politici, die
lid zijn van een politieke par
tij.
Vanaf het begin van de verkie
zingscampagne op 7 februari
heeft de regeringspartij UCD
maar liefst gemiddeld 97,5
procent van de zendtijd in be
slag genomen. Het onderzoek
van de krant heeft zich slechts
beperkt tot het misbruik dat
de UCD-regering maakt van
de tijd in de journaals. Dokter
Pedro Ortive Riva, hoogleraar
aan de journalistieke faculteit
van de Madrileense universi
teit Complutense heeft een
analyse in voorbereiding over
tijd en informatie in het tv-
journaal gedurende de ver
kiezingscampagne. Zijn
voorlopige conclusie: het
UCD-kabinet misbruikt de
zendtijd op grove wijze en
manipuleert de informatie
stroom op een schandelijke
manier, die totaal in strijd is
met de werkelijkheid in
Spanje.
