De mythe en de leugen
zijn oppermachtig potter bij paus
Er zijn alternatieven voor de „eigen bijdrage
^32QjjQgg$g-
Geref. zending
ruim
20 nieuwe
werkers nodig
Hervormde schets over kernbewapening
%3 XX O sn wnhl ahensfsfc*'mmt
Familie Lenselink
blijft nog in Iran
VRIJDAG 23 FEBRUARI 1979
Verootmoediging;. Morgenoch
tend om 11 uur wordt in de Joris-
kerk te Amersfoort een bijeen
komst gehouden in het kader van
i „Dag van verootmoediging
gebed", naar aanleiding van
het wetsontwerp inzake abortus.
Sprekers zijn: dr. W. Aalders, ds.
W. Glashouwer, prof. dr. W. H.
Velema en de evangelist J. Kits.
Er is ook muzikale medewerking:
van Femmy van de Weg, sopraan;
Paul Hofstede, bariton en Arie
Pronk, orgel. De bijeenkomst,
waarin een pau2e van anderhalf
uur is ingelast, eindigt om half 4.
Moskee. De hervormde gemeen
te in Veendam heeft een kapel,
die zij zelf nog maar af en toe ge
bruikt, beschikbaar gesteld als
moskee voor de plaatselijke
Turkse gemeenschap. Er wonen
ongeveer tweehonderd Turken in
De Gereformeerde Kerken zullen
dit jaar waarschijnlijk dertien
theologen en nog eens acht of ne
gen andere werkers nodig heb
ben voor uitzending naar het
zendingsterrein.
De directeur van het Zendingscen
trum, ds. A. Vos, die dit meedeelt
in het blad "Kerkinformatie",
wijst erop dat niet in Leusden
wordt bepaald waar een plaats
vrijkomt voor een zendingswer
ker. Het zijn de kerken overzee
zelf die de vacatures -vaststellen
en om een man, vrouw of echt
paar vragen. Het centrum in
Leusden gaat dus niet op zoek
naar een plek voor mensen die te
kennen hebben gegeven in zen-
dingsdienst te willen. Wel wor
den deze mensen op een lijst ge
zet. Ook de uiteindelijke benoe
ming gebeurt door de kerk die
om assistentie heeft gevraagd.
Aan deze benoeming gaat een
uitgebreide selectie-procedure
vooraf. Tussen het verzoek van
de kerk overzee en het in werke
lijke dienst treden van de zen
dingswerker ligt in de regel een
dik jaar. De gegadigden moeten
ten slotte nog een voorbereiden
de opleiding volgen aan het Hen
drik Kraemer Instituut te Oegst-
geest.
Kerkelijke uitspraken over de kernwapens zijn nog zeld
zaam. Kerken - en ook het Vaticaan en de Wereldraad -
wijken hoogstens „marginaal" (niet wezenlijk) af van
het beleid van regeringen. Zij doen op dit gebied in
meegaandheid weinig onder voor Oosteuropese kerken.
Aldus de voorlopige schets voor
een nieuw geschrift over de
kernwapens waarover de synode
van de Hervormde Kerk, zoals
wij gisteren al berichtten, op
dinsdag 6 maart zal discussiëren.
Dit ter voorbereiding van een af
gerond document dat de synode
omstreeks februari volgend jaar,
nadat ook de plaatselijke her
vormde gemeenten zich hebben
beraden, in staat moet stellen
zich over de problematiek van de
kernbewapening uit te spreken.
In de schets zoals de hervormde
Raad voor Overheid en Samenle
ving die nu aan de synode heeft
verstrekt, wordt aanbevolen, ook
het bezit van kernwapens onaan
vaardbaar te verklaren. In het sy
nodale rapport van 1962 werd het
gebruik van kernwapens radi-
kaal afgewezen. Een duidelijk
„nee" dus. Daarin lag de kracht
van dit rapport, zo meent de Raad
voor Overheid en Samenleving,
al was de degelijkheid van de in
het rapport verstrekte informatie
ook van groot belang. "Ook de
nieuwe schets moet degelijk zijn
en zijn kracht ontlenen aan het
simpele woordje „nee", aldus de
raad.
Geloven
Het rapport geeft uitvoerige actuele
informatie over wat kernwapens
zijn en over internationaal-poli-
tieke ontwikkelingen na 1962. De
samenstellers illustreren onder
andere met voorbeelden van Ne
derlands overheidsbeleid „dat
wij als samenleving in het af
schrikkingssysteem zijn gaan ge
loven".
"De ethiek is daaraan onderge
schikt gemaakt. De politiek heeft
zijn greep op de wapenrace verlo
ren en het denken over deze za
ken is vaak van alle logica ge
speend". Dat is, volgens de her
vormde voorlopige schets, ook
aanwijsbaar in het kernwapen
rapport van de regering (1978).
De schets beziet het vraagstuk ook
heel concreet uit geloofsstand-
punt. Het gaat hier om zo ingrij
pende zaken dat het niet slechts
zijdelings met de „bekering" tot
God heeft te maken. Bekering be
tekent ook afkeer van een sys
teem dat teert op angst, angst
voedt en daarin veiligheid zoekt.
Persoonlijk
Het „ethische handelen" op dit ge
bied gaat niet alleen die mensen
aan die vanuit hun beroep met
deze dingen bezig zijn; het betreft
hier een persoonlijke keuze van
iedereen. De Raad voor Overheid
en Samenleving meent, dat dit in
het document duidelijk tot uit
drukking moet komen.
"De huidige situatie is zonder uit
zicht en hoop. De mythe en de
leugen zijn oppermachtig. Het
heil wordt nog slechts verwacht
van het massale vertrouwen op
dood en terreur. En wie daarte
gen protesteert, ondermijnt de
afschrikking
Als een politieke toestand in
grijpend verandert, zoals in
Iran, moeten uitgezonden
medewerkers dan naar hun
land worden teruggeroepen?
Over die vraag voert op het
ogenblik het Algemeen Dia-
konaal Bureau van de Gere
formeerde Kerken te Leus
den, waarvan dr. J. van Klin
ken directeur is, intern be
raad.
In Iran werken enkele mensen
van dit bureau, dat steun
geeft aan vier projecten in en
om de plaats Isfahan. De lei
ding van het bureau voelt veel
voor de opvatting van de En
gelse Church Mission Society
die de vuistregel hanteert dat
uitgezonden medewerkers
pas vertrekken als zij daartoe
worden gedwongen. De aan
het blindenwerk in Isfahan
verbonden familie Lenselink
heeft dan ook het advies ge
kregen het werk gewoon te
blijven voortzetten. In die
omgeving is het nog vrij rus
tig-
Mochten de Iranese autoritei
ten onverhoopt alle buiten
landers dwingen het land te
verlaten, dan zal de-blinden-
boerderij moeten worden ge
sloten en zullen de daar werk
zame Iranezen worden over
geplaatst naar projekten in Is
fahan: een ziekenhuis, een
meisjesinternaat en een jon
gensinternaat met werk
plaats.
Het Algemeen Diakonaal Bu
reau beraadt zich erover of
het "blijf zitten waar je zit"
een algemene gedragsregel
moet worden.
deze plaats. Een „culturele com
missie voor de islam", die ten
doel had de al jaren bestaande
plannen voor de stichting van een
moskee voor Veendam en omge
ving te verwezenlijken, huurt de
kapel drie dagen in de week. Op
vrijdag zijn er Turkse gebeds
diensten en zaterdags en zondags
krijgen kinderen er godsdien
stonderwijs.
Geen sauna
Woningen in kerk. Een bouw- en
exploitatiemaatschappij in Ben-
nebroek bouwt in de rk Spaarne-
kerk te Haarlem, die zij voor
850.000 heeft gekocht, 36 wo
ningen en sport- en recreatie
ruimten in acht verdiepingen. In
de pastorie komen 12 woningen
en de kosterij blijft eengezins
huis. De woningen gaan de koper
120.000 tot 150.000 kosten.
De buitenkant van de kerk en de
toren zullen worden gerestau
reerd. Daarvoor is subsidie aan
het rijk gevraagd.
Het was eerst de bedoeling in het
bouwplan ook een sauna op te
nemen, maar Öat stuitte op be
zwaren van de kant van de bis
schop.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Vriezenveen
G. van den End Papendrecht;
aangenomen naar 's Heerenhoek-
Nieuwdorp (Zeeland) kandidaat
J. van der Linden De Meern. Toe
gelaten tot de evangeliebedie
ning C. de Jonge te Leiden. Toe
gelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar gesteld me
vrouw H. Westera-Franke Lei
den.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Bloemendaal E. T. Thijs Eind
hoven; aangenomen naar Duis-
burg-Ruhrort (West-D.) P. J.
Schotanus Ermelo.
Map over DDR
Dwars door de muur. De Her
vormde Jeugdraad en het Lan
delijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk hebben een
werkmap uitgegeven getiteld:
„Dwars door de muur, kijken
naar de DDR". Hiermee komen
zij tegemoet aan de vele vragen
van plaatselijke jongerengroepen
naar informatiemateriaal over
Oost-Europa.
Gekozen werd voor Oost-Duitsland
omdat verscheidene groepen al
jarenlang informatie over dit land
verzamelen en alle samenstellers
van de werkmap de DDR hebben
bezocht.
Teleac-cursus. Op 23 maart be
gint Teleac een cursus over de
bijbel onder de titel: „De bijbel,
wat is dat voor een boek?" Teleac
heeft de cursus opgezet op ver
zoek van de Raad voor contact en
overleg van kerken inzake Bij
belaangelegenheden.
Vrouw. Kardinaal Hume van
Westminster gaat binnenkort
met de paus in Rome praten over
de priesterwijding van <Je vrouw
in de anglikaanse kerk en de ge
volgen hiervan voor de angli-
kaans-rooms-katholieke betrek
kingen.
De anglikaanse synode besloot
eind vorig jaar de wijding van
vrouwen nog niet in te voeren.
Dr. Coggan, aartsbisschop van
Canterbury, hoopt dat de kardi
naal de anglikanen binnenkort
zal laten weten op welke wijze de
dialoog met Rome hierover moet
worden voortgezet.
Waarom wordt er geen belasting op ongezond leven overwogen?
DEN HAAG (GPD) - De „eigen bijdrage", oftewel het
„ziekenhuisvijfje" dan wel (abusievelijk) eigen risico
genoemd, maakt maar weinig kans. De gezondheids
zorg zelf loopt er tegen te hoop, de meerderheid van
de Tweede Kamer staat afwijzend, ook de VVD lijkt
deze heffing al te laten vallen. Staatssecretaris me
vrouw Veder-Smit (volksgezondheid) is min of meer
op de taktische terugtocht. Zij heeft de „Zwarte Piet"
maar weer naar de Ziekenfondsraad teruggespeeld
en zoekt, inmiddels ook nog naar „alternatieve" op
lossingen.
Inmiddels is het wel nuttig aan
te stippen dat er heus wel al
ternatieven zijn, waarmee
(broodnodig) geld op te bren
gen is, zonder dat voorzienin
gen voor laagstbetaalden di
rect in de knoei komen. Zo
kan bijvoorbeeld worden ge
dacht aan „bestemmingshef
fingen", speciale belastingen
op bijvoorbeeld elk pakje si
garetten en shag of op suiker.
Ideeën daartoe zijn al meer
geopperd, laatstelijk nog van
CDA-kant in de Tweede Ka
mer. Toen ging het om het ex
tra geld voor het beter aan
pakken van de kankerbe
strijding.
Verhogen van sociale premies
kan het beoogde effect wel
opleveren, maar lijkt een
momenteel minder welkom
middel... Het ziekenhuisvijfje
is, hoe dan ook, een weinig
gesöhikte niethode om een
gerichter gebruik van ge
zondheidszorgvoorzieningen
te bevorderen. Wie in een zie
kenhuis wordt opgenomen is
niet meer in de positie om af
te wegen of hij-zij aan bespa
ringen kan bijdragen door
zich aan behandelingen te
onttrekken.
Vandaar de suggestie om toch
eens te denken aan de moge
lijkheden van, zoals men dat
in Amerika noemt, een „on
deugdbelasting", waar nu de
Stichting Bio-Wetenschap-
pen en Maatschappij de aan
dacht op vestigt. Dit houdt in:
mensen met een ongezonde
leefstijl meer premie te laten
betalen voor de ziekteverze-
kering (vergelijkbaar met een
verhoogde brandverzeke
ringspremie voor huizen met
rieten daken). Hiermee wordt
dan wel een „meetlat" veron
dersteld om de gezondheid
van gedrag te beoordelen.
Steeds meer
Ombuigingen in de kosten van
de gezondheidszorg? Ja, eni
gejaren lang leek het erop dat
een afzwakking van de groei-
curve tot stand was gekomen:
tussen de 8 a 9 procent per
jaar. Maar over vorig jaar
blijkt de toeneming al weer 11
procent te zijn en de verwach
tingen voor dit en de komen
de jaren zijn niet bijster laag.
In 1977 besteedde de Neder
landse samenleving ruim f21
miljard aan gezondheidszorg
en in 1982 zal het volgens een
raming van het ministerie van
volksgezondheid ruim f 32
miljard zijn.
Het ziet er dus niet naar uit dat
de kostenstijging zal afne
men, in dit licht is het haast
belachelijk om over een hon
derd miljoen per jaar (op
brengst van de „eigen bijdra
ge") te gaan stoeien... Er wor
den steeds weer nieuwe tech
nieken ontworpèn, die de
grenzen van de medische
hulpverlening verleggen.
Hierbij valt te denken aan de
geboorte van de reageerbuis
baby's: een aantal jaren gele
den zouden de ouders van de
(Britse) baby Louise Brown
met lege handen uit de kli
niek zijn gekomen.
Daarnaast lijkt het wel zeker dat
ook de levensstijl van de wes
terse mens - roken, te veel
eten, te weinig bewegen, om
enkele bekende factoren te
noemen - de kans op het krij
gen van kanker-, hart- en
vaatziekten te vergroten. De
ze ziekten, welvaartsziekten
genoemd, kunnen op een
alsmaar grotere wordende
klandizie rekenen. De laatste
jaren is, vooral om het aantal
patiënten met hart- en vaat
ziekten terug te dringen, erg
gehamerd op de zogenaamde
risicofactoren.
Velen hebben de termen
„meervoudige onverzadigde
vetzuren" en „cholesterol" op
de lippen. Het resultaat van
bepaalde campagnes kan niet
overweldigend worden ge
noemd. Vandaar ook dat in
medische tijdschriften re
gelmatig brieven worden af
gedrukt, waarin wordt voor
gesteld om de leefstijl öp een
andere manier dan door
voorlichting te beïnvloeden,
namelijk door met geldelijke
prikkels mensen te stimule
ren een gezonde leefwijze te
kiezen.
Accijnzen
In Nederland bestaat - zij het
niet formeel - een soort „on
deugd-belasting". Werd er
geen accijns op jenever gehe
ven, dan kon je met een daal
der al aardig in de olie zijn. De
zeer hoge accijnzen op tabak
en alcohol hebben gedeelte
lijk tot doel het ongebreidelde
gebruik van deze genotmid
delen tegen te gaan. Deze ac
cijnzen leveren bovendien
zoveel geld op dat de schat
kist er niet meer buiten
kan.
Mr. J. Reugebrink, verbonden
aan het fiscaal-juridisch insti
tuut in Leiden: „Op zich is de
accijnsheffing wel erkend als
een middel om gedrag te cor
rigeren. Deze gedragscorrige
rende maatregelen hebben
ook wel enig effect, maar dat
effect is globaal". In dit soort
ondeugd-belasting schuilt de
oneerlijkheid dat rijkere
mensen zich wel allerlei ris
kante luxes kunnen permitte
Staatssecretaris van volksgezondheid mevrouw Veder-Smit
ren en op de nullijn vertoe
vende arbeiders niet.
Over een eventuele verhoging
van de accijns zegt Reuge
brink: „Ik vind dat je de ac
cijnzen op alcohol en tabak
eigenlijk niet meer kunt ver
hogen. Je maakt dan de hef
fingen zo hoog dat er nauwe
lijks nog mensen zijn die het
gebruik kunnen betalen. Als
dat de bedoeling is, dus wan
neer de beleidsbepalers vin
den dat deze middelen eigen
lijk niet meer gebruikt dienen
te worden, dan moeten ze an
dere maatregelen nemen.
Anders vind ik dat de belas
tingen oneigenlijk gebruikt
worden".
In Amerika hebben sommige
verzekeringsmaatschappijen
al verschillende premiescha
len ingevoerd. Ieder die zich
wil verzekeren wordt eerst
medisch gekeurd. Iemand die
te dik is, krijgt enige weken
de tijd om te vermageren.
Lukt hem dat niet dan moet
hij onverbiddelijk meer pre
mie betalen vanwege het ver
hoogde risico. De Ameri
kaanse arts E. Fuller Torrey
stelde in een ingezonden brief
voor om mensen die niet ro
ken, weinig drinken en geen
auto bezitten, te belonen door
ze een korting te geven op de
premie. Ook al zou dit ge
schieden op basis van vrij
willigheid dan nog, zo geeft
Fuller toe, blijft het grote
probleem bestaan van hoe de
informatie te vergaren en te
controleren is zonder ie
mands privé-leven aan te tas-
Risico's
Wanneer mensen iets doen
waarvan ze weten dat ze hier
door extra risico's lopen, dan
lijkt het niet onbillijk dat ze
hiervoor wat meer dokken.
Wat nu overigens al gebeurt
bij sommige gevaarlijke spor
ten (er is een premieverho
ging om ski-risico's in winter
sportvakanties te dekken).
Ook van mensen die een on
gezond leven leiden zou in
principe verlangd kunnen
worden dat ze wat meer pre
mie betalen. Zij lopen een
groter risico om ziek te wor
den dan mensen die gezond
leven.
Gezondheid moet echter voor
gesteld worden als een schil
derij dat meer schakeringen
bevat dan alleen pikzwart en
spierwit, respectievelijk on
gezond en gezond. Het roken
van sigaretten mag met het
oog op longkanker een ge
vaarlijke bezigheid zijn, het
schenkt veel mensen onge
twijfeld ook enige gemoeds
rust.
De opvattingen over een ge
zonde leefwijze kunnen danig
veranderen. Een eeuw gele
den toen de tuberkelbacil npg
niet was ontdekt en men nog
niet over doeltreffende be
strijdingsmiddelen beschik
te, werden leefregels voor het
voorkomen van tbc gepropa
geerd die nu funest voor het
hart heten te zijn: het consu
meren van veel vlees, melk,
boter en eieren en veel licha
melijke rust. Was tbc op dit
moment nog niet bedwongen
geweest, dan hadden veel
Nederlanders op een stevige
premiekorting kunnen reke-
Verantwoordelijk
den om ongezond gedrag te
belasten of gezond gedrag te
belonen, om één ding: de wes
terse burger moet zich meer
verantwoordelijk gaan voelen
voor zijn eigen gezondheid.
Of geldelijke prikkels hem er
toe zullen stimuleren een ge
zonde leefwijze te kiezen
blijft de vraag. De toch niet
geringe belasting van tabak
heeft niet geleid tot een afna
me van het gebruik. Integen
deel, doordat steeds meer
vrouwen zijn gaan roken is
het gebruik gestegen.
Er zijn maatschappelijke be
lemmeringen voor „gezond"
gedrag. In Nederland is bij
voorbeeld gezelligheid bijna
onverbrekelijk verbonden
met eten. Denk aan het
koekje bij de koffie of het ge
zellige „Avondje AVRO",
compleet met pils en chips.
Bovendien wordt er volop
reclame gemaakt voor snoep,
sigaretten, auto's, eieren, enz.
Al deze geneugten liggen
voor het oprapen en wie ze
laat liggen lijkt in onze maat
schappij wel gek.
Er zijn nog teveel open vragen
betreffende de ondeugd-be
lasting om een snelle invoe
ring mogelijk te maken. Vra
gen als: wat hebben andere
met jouw leefstijl te maken?
Welke risico's moeten belast
worden? (Volgens sommigen
houdt iedere stap op straat
een onaanvaardbaar risico
in). Waarheen leidt een boete
maatschappij? Hoe ongezond
Het ministerie van volksge
zondheid is onlangs begon
nen met het maken van een
inventarisatie van maatrege
len, die kunnen worden ge
troffen om de leefstijl via gel
delijke prikkels te beïnvloe
den. Volgens een ingewijde
zal het nog heel wat commis
sies en jaren duren voordat er
eventueel „iets" uit zal ko-
