Chomeini roept op tot discipline
Hooghoudt
Dieptepunt Belgische crisis
Rhodesisch
vliegtuig
stort neer:
werk van
Carter ruikt Mexico's olie
STAATSGREEP IN TSJAAD VERIJDELD
JMMidfib
GEVOELIGE REIS
Buitenland
aanvaardt
nieuwe
situatie
in Iran
BUITENLAND
TEHERAN (GPD) - De veranderde politieke realiteit in
Iran is maandag door de Verenigde Staten aanvaard. Na
jarenlange steun door dik en dun aan door de sjah inge
stelde regeringen, verzette president Carter gisteren de
bakens door te verklaren dat Washington contact on
derhoudt met de nieuwe leiders in Iran en bereid is met
hen samen te werken.
Carter gebruikte als argument dat
het buitenlands beleid van Ame
rika altijd gericht is op samen
werking met degenen die macht
uitoefenen. „Wij hebben nooit
geprobeerd voor het volk te be
slissen wie zijn leider moet zijn",
verzekerde hij.
Washington heeft de nieuwe Perzi
sche regering nog niet erkend. De
Sowjet-Unie en een aantal islami
tische landen zijn daartoe wèl
overgegaan. De Russische pre
mier Kosygin stuurde zijn nieu
we Perzische collega gisteren een
telegram, waarin Moskou stelde
dat de relaties tussen beide lan
den gekenmerkt zullen worden
door gelijkheid, goed nabuur
schap en het niet tussenbeide
komen in eikaars binnenlandse
aangelegenheden.
In Teheran zelf werd het gisteren
tegen de avonduren wat rustiger.
Een oproep van ajatollah Cho
meini aan de bevolking om de
wapens in te leveren nu het leger
zijn verzet had opgegeven, werd
echter niet massaal opgevolgd. In
de volksbeweging die een eind
maakte aan het regime van de
sjah zijn nog verschillende
(marxistische) stromingen, die
het uitroepen van de islamitische
republiek niet als het einde van
de Iraanse revolutie beschou-
Verschil
Dat deze verschillende inzichten
ook in de top blijven bestaan,
blijkt wel uit het feit dat de zon
dag door Chomeini benoemde
premier Bazargan maandag nog
niet de samenstelling van een
nieuwe regering bekendmaakte.
Bazargan stelde, wel generaal
Gharani aan als chef van de gene
rale staf. Gharani volgt generaal
Gharagbani op, die zondag de
strijdkrachten terugriep naar de
kazernes en daarmee duidelijk
maakte dat het militaire opper
bevel Baktiar niet meer steunde.
De gewapende ordedienst van
Chomeini heeft op strategische
punten in Teheran stellingen be
trokken en probeert de bewa-
Commissaris
-Spaanse
politie
doodgeschoten
BILBAO, SPANJE (AFP) - In
Munguia in de Spaanse Baski-
sche provincie Biskaje is gister
avond de commissaris van poli
tie, Cesar Pinilla Sanz, voor zijn
woning doodgeschoten.
De politie vond op de plaats van de
moord hulzen van kogels waar
van men weet dat zij worden ge
bruikt door de commando's van
de Baskfsche afscheidingsbewe
ging ETA.
pende jongeren, die in grote
groepen door de Perzische
hoofdstad zwerven, te weerhou
den van aanvallen op hotels en
ambassades. Ook de vliegvelden
worden door Chomeini-aanhan-
gers bewaakt. Luchtverkeer was
onmogelijk, ook de grensover
gangen bleven gisteren geslo
ten.
Volgens generaal Hossein Rabaei,
voormalig bevelhebber van de
Iraanse luchtmacht, is al het (ul
tramoderne) materieel in het land
gebleven. Rabaei zei dit gisteren
tijdens een persconferentie in het
hopfdkwartier van Chomeini,
waar hij sinds zijn arrestatie zon
dag verblijft. „De voorlopige re
gering Bazargan beschikt nu
dank zij Amerikaanse hulp over
de op een na beste luchtmacht ter
wereld", aldus Rabaei. De lucht-
machtgeneraal verklaarde dat de
strijdkrachten de wapens hadden
neergelegd omdat zowel oud-
premier Baktiar als de huidige
premier Bazargan een einde wil
den maken aan de monarchie, zij
het met verschillende methoden.
„Als een gemeenschappelijk doel
wordt nagestreefd, waarom dan
bloedvergieten?", zei de gene
raal, die zich zondag voor ziin ar
restatie vóór de republiek had
uitgesproken.
Op dezelfde persconferentie ver
schenen ook oud-premier Amir
Abbas Hoveyda en enige leden
van zijn kabinet. De gewezen eer
ste minister, die onder de sjah ze
ventien jaar regeringsleider was,
werd toen de sjah nog aan de
macht was, gearresteerd onder
verdenking van corruptie. Zon
dag behoorde hij tot de 13.000
ontsnapte gevangenen, maar di-
rekt daarop werd hij weer opge
pakt door aanhangers van Cho
meini.
Hoveyda zei niets te weten van con
tacten tussen de Iraanse geheime
politie, Savak, en de Amerikaan
se geheime dienst CIA. Op de
vraag of hij zich medeverant
woordelijk voelde voor de „mis
daden" van de sjah, wilde Ho
veyda geen antwoord geven. Hij
zei te verwachten dat hij terecht
zal moeten staan, al was er nog
geen beschuldiging tegen hem
uitgebracht.
Dr. Yazdi, die benoemd is tot vice-
premier in de voorlopige rege
ring, belast met kwesties betref
fende de machtsoverdracht,
deelde op de persconferentie mee
dat alle politieke en militaire lei
ders die zijn aangehouden, zich
moeten verantwoorden voor een
„revolutionair tribunaal", waar
van de samenstelling dezer dagen
bekend zal worden gemaakt.
Onder de aangehoudenen bevindt
zich de voormalige leider van de
Savak, Nematuellah Nassiri, die
zondagavond op de televisie
werd getoond. Deze generaal was
al onder Baktiar onder arrest ge
steld. De kazerne waar hij gevan
gen zat, viel zondag in handen
van de aanhangers van Chomei
ni. Dat dit niet zachtzinnig was
gebeurd, was te zien aan het ver
band om het hoofd van Nassiri en
het bloed dat hem over het ge
zicht liep.
"Chomeini-soldaten" voeren geblinddoekte gevangenen naar het hoofdkwartier van de ajatollah.
Formateur Martens geeft opdracht terug
(Door onze correspondent)
BRUSSEL - De politieke crisis in België heeft een nieuw
dieptepunt bereikt: de poging van voorzitter Wilfried
Martens van de Vlaamse christen-democraten (CVP) een
regering te vormen is op een faliekante mislukking uit
gelopen. Vijf weken na zfjn benoeming tot formateur gaf
Martens de opdracht aan koning Boudewijn terug omdat
het diepe wantrouwen tussen de Vlaamse en Franstalige
partijen onoverbrugbaar bleek.
Martens streefde naar een rooms-
rode coalitie van christen-demo
craten en socialisten uit Vlaande
ren. Wallonië en Brussel. Maar de
Franstalige christen-democraten
en socialisten hielden vast aan
hun eis dat ook de Brusselse
Taaipartij FDF aan de regering
zou moeten deelnemen. Aan
Vlaamse kant was steeds gezegd
dat dit alleen kon als ook de
Vlaamse Volksunie ministers zou
leveren. Begin vorige week trok
de Volksunie zich echter terug uit
het formatieberaad.
gekozen parlement heeft name
lijk de bevoegdheid om de huidi
ge Grondwet te wijzigen, zodat de
voorgenomen „regionalisering"
van België metterdaad kan wor
den doorgevoerd. Over de wijze
waarop dat moet gebeuren, zijn
de partijen echter sterk ver
deeld.
met het FDF noemde Martens
een „nieuw gegeven" in de Belgi
sche politiek.
De impasse die nu is ontstaan - ve
len spreken al van een „Holland
se formatie" en van een crisis van
het parlementaire regime - heeft
alles te maken met de positie van
het gewest Brussel in het toe
komstige België. De begrenzing
van het overwegend Franstalige
Brussel ten opzichte van het om
ringende Vlaamse land, de rech
ten van de Vlamingen in Brussel
en die van Franstalige inwoners
in Vlaanderen vormen vragen
waarover Vlamingen en Brusse
laars diep verdeeld zijn. Op dit
punt trekken de Brusselse politi
ci - of ze van FDF, socialistisch of
christen-democratisch zijn - in
gesloten rijen op.
Martens die bij zijn streven naar
een rooms-rode regering werd
gesteund door de grote katholie
ke en socialistische vakbonden,
zei gisteravond: „Er moet zo'n
coalitie komen, dat is onvermij
delijk". Een drieledige combina
tie met de liberalen erbij achtte
hij onmogelijk, evenals een coali
tie van christen-democraten met
liberalen. Het ergste van alles zou
zijn, aldus de voormalige forma
teur, dat het tot een zakenkabinet
komt. Dat zou betekenen dat par
tij en parlement het bijltje erbij
neergooien".
Hoewel de sociaal-economische
problemen zich opstapelen,
draaide het formatieoverleg vier
van de vijf weken dat Martens ac
tief was, om de staatshervorming,
de opdeling van België in drie
gewesten (Vlaanderen, Wallonië
en Brussel). Het half december
Martens noemde het gisteravond
onbegrijpelijk dat de Franstalige
partijen niet waren ingegaan op
zijn voorstel direct een begin te
maken met de versterking van de
bevoegdheden van de regeringen
en parlementen in de drie gewes
ten. Hij sprak van „fundamenteel
onbegrip" en „diep wantrouwen"
tussen Vlamingen en Franstalige
politici, die in tamelijk hecht ge
sloten fronten tegenover elkaar
stonden. Het Franstalige front
KOEWEIT (UPI) - Koningin Eliza
beth van Engeland is gisteren
aangekomen in Koeweit, voor
een bezoek aan Perzische-Golf-
staten dat haar ook zal voeren
naar Bahrein, Qatar, Saoedi-Ara-
bië, de Verenigde Arabische
Emiraten en Oman.
Waarnemers noemen-de reis de 'ge
voeligste en meest dilicate' van
Elizabeths 27-jarige regering. Zij
zal in de Golfstaten
gelijke behandeld moeten wor
den door staatshoofden wier
vrouwen geen rol in het openbare
leven spelen.
Als gebaar van goede wil jegens de
islam heeft de Britse vorstin zich
volgens ingewijden een gardero
be aangeschaft die geen blote
arm of enkel laat zien.
SALISBURY, RHODESIE
(Reuter) - Luchtvaartdes
kundigen uit Salisbury bege
ven zich vandaag naar de plek
waar een lijnvliegtuig van de
Rhodesische luchtvaart
maatschappij van het type
Viscount gisteren veronge
lukte. Militaire kringen me
nen dat het toestel is neerge
schoten door. zwarte nationa
listische guerrilleros. Alle 59
inzittenden zijn om het leven
gekomen.
De deskundigen zullen door in
spectie van het wrak probe
ren de oorzaak van het onge
luk vast te stellen. De militai
re kringen hebben al de raket
ten geïdenteficeerd waarmee
het bejaarde, in Engeland ge
bouwde toestel is neerge
haald: geleide projectielen
van Russische makelij van
het type SAM-7.
Het vliegtuig, dat op weg was
van kariba, een vakantieoord
aan een meer in het noorden
van het land, naar Salisbury,
verongelukte kort na vertrek
boven een Afrikaans reser
vaat.
Een kwartier later werd het toe
stel uit Kariba gevolgd door
een andere Viscount van Air
Rhodesia, met onder zijn pas
sagiers luitenant-generaal Pe
ter Walls, de Rhodesische op
perbevelhebber en wellicht
de belangrijkste man in het
land, gezien het feit dat ne
gentig procent ervan onder
militair gezag is geplaatst. Dit
toestel kwarq veilig in Salis
bury'aan.
In september van het vorig jaar
werd op dezelfde route een
zelfde toestel door een raket
van zwarte nationalisten
neergeschoten. De verant
woordelijkheid hiervoor
werd aanvaard door Joshua
Nkomo, de guerrillaleider die
zijn basis heeft in Zambia en
die met Robert Mugabe hoofd
is van het Patriottisch Front
van Zimbabwe.
De guerrillaleiders in Loesaka
hebben nog niets over het
nieuwe ongeluk gezegd.
Als wordt vastgesteld dat ook
deze Viscount door nationa
listen is neergeschoten, dan
zou de militaire reactie van
Salisbury even snel kunnen
zijn als vijf maanden geleden.
Toen ondernam Rhodesië een
lucht- en grondoffensief te
gen „guerrillabases" in Zam
bia en doodde meer dan 1.500
„opstandelingen".
Rhodesië heeft gezegd dat bij
het incident in september
1978 tien overlevenden ervan
op de grond werden doodge
schoten door de guerrilleros
die de Viscount hadden neer
gehaald.
Aanhangers van Chomeini patrouilleren in de kofferbak van een perso
nenauto door de straten van Teheran.
MEXICO-STAD (AFP/UPI/Reu-
ter) - President Carter van de
niet alleen door de Iraanse si
tuatie energiehongerige Ver
enigde Staten zal tijdens zijn
driedaagse staatsbezoek aan
Mexico, dat morgen begint, een
Mexico aantreffen, dat vastbe
sloten is geen uitverkoop te
houden van recentelijk sterk
toegenomen olie- en gasrijkdom.
Alles wijst erop, dat het deze ster
ke troef vooral wil gebruiken
voor het afdwingen van export
concessies en hulp om deze ont
wikkeling mogelijk te maken.
Voor president Jose Lopez Portil-
lo, was de komst van Carter re
den te verklaren, dat hij, wan
neer hij met Carter over olie
spreekt, uitsluitend aan de be
langen van zijn land - en niet aan
Amerika's energieproblemen -
zal denken.
Hij zei ook, dat hoe succesvol
Mexico ook zou kunnen zijn in
het ontwikkelen van zijn olie
rijkdom het er voor het eind van
deze eeuw niet in zal kunnen
slagen zijn werkloosheids
vraagstuk op te lossen. „De olie-
opbrengsten zullen worden ge
bruikt om de enorme armoede
binnen Mexico te bestrijden", zo
zei hij.
Als Mexico puur om het geld en de
deviezen meer zou willen bin
nenhalen dan daarvoor nodig is
dan zou de economie van het
land kunnen worden gerui-
neerd, zo meent hij.
De Mexicanen verbeiden met
groot ongeduld de komst van
Carter, die het begin zal kunnen
betekenen van een ommekeer in
de economische en politieke be
trekkingen tussen beide landen,
doch vooral, omdat zij menen,
dat zij dankzij hun nieuw ver
worven olierijkdom voor het
eerst in de geschiedenis op ge
lijke voet zullen kunnen onder
handelen met hun machtige
noorderbuur.
Dit Mexicaanse vertrouwen is ge
baseerd op olievoorraden, die
even groot als, zo niet groter dan
die van Saoedi-Arabië zouden
kunnen blijken te zijn, en op het
besef dat Mexico veel heeft van
wat geïndustrialiseerde landen
nodig hebben.
.Wanneer de wereld problemen
begint te krijgen met koolwa
terstoffen als aardgas en olie zal
Mexico een van de weinige lan
den zijn dat over grotere hoe
veelheden en langer zal be
schikken dan wie ook", aldus
Jorge Diaz Serrano, directeur
van de Mexicaanse staatsolie
maatschappij Pemex, die een
monopolie heeft op de ontgin
ning.
ADVERTENTIE
TSJAAD (Reuter) - Soldaten,
trouw aan president Felix Mal-
loem van Tsjaad, lijken een
staatsgreeppoging van premier
Hissene Habre te hebben verij
deld na vuurgevechten die giste
ren in N'Djamena urenlang
duurdep.
Franse commando's in volledige
gevechtstenue werden te hulp
geroepen om de buitenlanders in
N'Djamena te beschermen. On
der hen zijn tweeduizend Fran
sen. De commando's stonden op
wacht in Europeanenwijken van
de hoofdstad.
De gevechten van gisteren vorm
den het hoogtepunt van een oude
strijd om de macht tussen presi
dent en eerste-minister.
Hoe het gaat met Habrè is op dit
ogenblik niet bekend. Tot voor
een jaar leidde de premier de
door Libië gesteunde guerrilla
beweging Frolinat (nationaal be
vrijdingsfront van Tsjaad). Hij
liep naar de regering over na uit
Frolinat te zijn gezet.
Helikopters met boordgeschut
vielen gisteren Habres woning
aan en de regeringstroepen om
singelden zijn leger in twee Afri
kaanse buurtschappen van
N'Djamena.
Habre is een moslim uit het noor
den van Tsjaad en hij heeft ge
probeerd de mohammedaanse
bevolking tegen de christenpre
sident Malloem uit het zuiden, op
te zetten.
Het vechten begon gistermorgen.
Volgens militaire kringen gingen
de regeringstroepen na een be
schieting van vijf uur van Habfes
mannen tot het offensief over.
De nationale radiostudio was
klaarblijkelijk door de soldaten
van de premier bezet alvorens hij
afbrandde.
Het schieten duurde tot in de avond
voort, maar volgens de militaire
kringen raakte de munitie van
Habres soldaten op.
De zwaarste gevechten hadden
plaats in de Afrikaanse wijken
van N'Djamena en dan vooral
rondom de moskee Al Feisal,
waar de meeste moslims onder de
500.000 inwoners wonen.
Geen der partijen heeft gezegd
hoeveel slachtoffers er gevallen
zijn.
In Tsjaad zijn ongeveer driedui
zend Franse soldaten gelegerd.
Ze werden er een jaar geleden
naar toe gestuurd om een offen
sief van Frolinat dat N'Djamena
bedreigde, te keren. Frolinat be
heerst nog altijd het noorden en
de Fransen 'zitten op' de demar
catielijn die Tsjaad opdeelt in
twee bijna even grote, gebieden.
Mini-Camp David" 21 februari
WASHINGTON (AFP) - Het Israë-
lisch-Egyptisch vredesoverleg
zal op 21 februari in Camp David
op ministerieel niveau worden
hervat, zo heeft woordvoerder
Hodding Carter van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken gisteren bevestigd.
Wh ueze mini-Camp David die
het resultaat is van Amerikaans
pogen de impasse in het vredes
overleg te doorbreken, zal wor
den deelgenomen door de Egyp
tische premier Chalil en de Israë
lische en Amerikaanse ministers
van buitenlandse zaken, Dajan en
Vance.
