Openbare leven
in de war door
aanhoudende kou
op
.Verdeel woningen
andere
manier'
VOORLOPIG GENOEG GAS EN STROOM
Falende
gasafïoer
werd fataal
Advies aan minister:
Vreemd verschijnsel
was kosmische steen
'n Ei hoort erbij
Minder
misdaad
in
hoofdstad
WOENSDAG 3 JANUARI 1979
AMBT-DELDEN (ANP/GPD)
- Een uitgebreid onderzoek
van politie en technische
deskundigen heeft gisteren
uitgewezen dat de vier kinde
ren uit het Ambtdeldense ge
zin Kleinsman en hun oma,
mevrouw Hollink, zondag
(oudejaarsdag) om het leven
zijn gekomen door koolmo-
noxyde.
Ook het echtpaar Kleinsman en
twee van hun kinderen, die in
een ziekenhuis zijn opgeno
men, hebben een grote dosis
van het giftige gas binnenge
kregen. De toestand van me
vrouw Kleinsman omschrijft
de politie nog steeds als
zorgwekkend.
Samenloop
Dat de boerderij van de familie
Kleinsman zo veel koolmo-
noxyde bevatte kwam vol
gens de experts door een uit
zonderlijke samenloop van
omstandigheden. Zij hebben
ontdekt dat de kachel van de
centrale verwarming, die zich
op de begane grond in de bij
keuken bevindt, in de nacht
van zaterdag op zondag niet
meer goed brandde. Dat was
naar de mening van de tech
nici een gevolg van de sneeuw
en de harde wind waardoor de
afvoer niet meer werkte. Gas
sen kwamen daardoor in de
woon-en slaapvertrekken te
recht.
Waarschuwing
„Elk gasapparaat, of het nu om
een ketel voor de centrale
verwarming, een geiser of een
kooktoestel gaat, is in princi
pe volkomen veilig. Voor
waarde is wel dat men aan de
voorschriften voldoet en dat
de apparatuur goed wordt
onderhouden"
Dat zegt de heer J. Klein Geb-
bink, hoofd van de afdeling
public relation en voorlich
ting van de Openbare Nuts
bedrijven in Enschede naar
aanleiding van de tragische
gebeurtenissen in Bentelo en
Hardenberg.
Dat onderhoud moet minstens
één keer per jaar plaats heb
ben, maar nog belangrijker is
dat ze voldoen aan de voor
schriften. Klein Gebbink: „In
deze dagen van strenge kou
en felle wind hebben'de men
sen de neiging om alles wat
tocht of kiert dicht te stoppen.
Dat wil dan ook wel eens de
ventilatieopening zijn in de
ruimte waar met gas wordt
gestookt. Zo'n opening is be
langrijk voor de aanvoer van
zuurstof, en die zuurstof is
weer nodig om het gas vol
doende te laten verbranden.
Is er gebrek aan zuurstof, dan
ontstaat koolmonoxyde. Nou
is dat normaal niet zo'n
probleem, als de afvoer goed
is, verdwijnt het wel. Maar als
er wel wat aan schort dan
blijft het hangen, en zoiets
moet ook in Bentelo het geval
zijn geweest"
Boosdoeners
Vooral een goede afvoer is dus
erg belangrijk. Losgeschoten
afvoerpijpen, maar ook lek
kende schoorstenen, zijn gro
te boosdoeners. „Neem de
gaskachels", aldus Klein
Gebbink, „dat zijn vaak appa
raten die er al tien, twaalf jaar
staan en waar niemand verder
naar heeft omgekeken. Hoe
gemakkelijk raakt zo'n toe
stel niet los van de afvoer als
er bijvoorbeeld een kind op
gaat zitten. Er zijn zoveel mo
gelijkheden dat het allemaal
niet meer zo goed zit. Daarom
is het onderhoud jaarlijks ook
zo belangrijk, want de appa
ratus moet steeds goed wór
den schoongemaakt. Hoe
meer vuil, hoe meer kans op
de vorming van koolmo
noxyde"
DEN HAAG (GPD) - De gas- en
elektriciteitsinstanties, verant
woordelijk voor een groot deel
van de nationale energievoorzie
ning, melden dat zij geen
problemen hebben in deze perio
de van felle kou. Uiteraard is nu
het verbruik wel hoger dan nor
maal, maar bij de aflevering doet
zich geen stagnatie voor. Matig
heid wordt te allen tijde aanbe
volen, maar voor tekorten is men
alleen bang wanneer het streng
blijft vriezen.
Ons aardgas stroomt nu elke dag
met nog grotere hoeveelheden
door het buizennet. Op oude
jaarsdag werd een record bereikt
voor 1978 met een afgifte op die
dag van 412 miljoen kubieke me
ter. De harde wind was hieraan
mede debet. Het absolute record,
414 miljoen kubieke meter op één
dag (vele jaren geleden), werd
nog net niet bereikt. De Gasunie
was voorbereid op hevige kou en
heeft geen bijzondere maatrege
len moeten i
Problemen voor de Randstad, waar
jarenlang op een extra reserve-
voorziening moest worden ge
wacht, die vooral bij felle kou
moet dienen, zijn
Deze extra voorziening, in de
vorm van een buffervoorraad op
de Maasvlakte, is vorig jaar
klaargekomen. Deze reserve
werd op oudejaarsdag „bijgezet",
zoals dat heet en helpt sedertdien
de levering voor het Westen op
peil te houden.
Zoveel mogelijk temperen heeft zin
met het oog op de gasrekening,
aldus-de Gasunie in Groningen.
Maar al te veel, zoals uit meldin
gen blijkt, is ook niet verstandig,
omdat bij volledig uitschakelen
tijdens afwezigheid met strenge
vorst radiatoren kunnen bevrie
zen. Aanbevolen wordt de pomp
van de cv-installatie te laten
draaien, evenals het instellen van
de thermostaat op lage stand.
Ook het aloude advies „gordijnen
dicht" geldt nog altijd.
De elektriciteitsvoorziening ver
loopt bevredigend, afgezien van
enkele kleine, plaatselijke sto
ringen, zo melden de Arnhemse
Instellingen van de Elektrici
teitsbedrijven. Er is in ieder geval
brandstof voldoende - olie voor
een paar maanden -, in noodge
vallen kan op aardgas worden
omgeschakeld. Het verbruik is
nu ongeveer 5 procent meer dan
normaal, vooral omdat er meer
verlichting brandt.
Voor de produktiecapaciteit (totaal
vermogen in ons land ongeveer
14.000 megawatt) betekent dit dat
tussen de 200 en 300 megawatt
meer is ingeschakeld. Als de kou
lang duurt zal daardoor de ver-
bruiksstijging in dit jaar worden
beïnvloed Wat vorig jaar betreft,
de zogenaamde maximale belas
ting, de gemiddelde benodigde
produktiecapaciteit, lag toen 6
procent hoger dan in 1977, dat is
9300 megawatt.
Praktisch de enige last die de afge
lopen dagen door harde wind
ontstond was het zogenaamde
„lijndansen". Dit betekent dat
hoogspanningskabels „in galop'
komen, elkaar raken en voor
kortsluiting zorgen. Vermoed
wordt dat dit verschijnsel mede
door vastgevroren sneeuw ont
stond, waardoor lijnen soms een
soort „vliegtuigvleugelprofiel"
krijgen. Dit euvel deed zich voor
al in vlakke gebieden, zoals de
Flevopolders, het noorden van
het land en sommige delen van
Noord-Holland. Maar de ver
bruikers hebben er in het alge
meen niets van gemerkt.
moesten lang wachten op de perrons omdat ook de NS te lijden
DEN HAAG (GPD) - De
manier waarop de over
heid probeert om wonin
gen zo eerlijk mogelijk te
verdelen, het zogenaamde
anti-speculatiebeding, is Dè overheid
streeft met regels uit het burger
lijk recht, regels die gelden voor
de betrekkingen tussen burgers
onderling en waarbij men alleen
in beroep kan gaan bij de recht
banken.
derzoeken of wettelijke bepalin
gen gemaakt kunnen worden om
de prijzen van huizen in het hele
land in de hand te kunnen hou
den.
DEN HAAG (GPD/ANP) - De winter heeft het leven in ons
land op de eerste werkdag van het nieuwe jaar danig
ontregeld. Treindiensten en luchtverkeer kampten gis
teren met ernstige ontregeling van dienstroosters,
veerdiensten werden, tijdelijk, uit de vaart genomen,
terwijl zich op de wegen - die in het gehele land slecht
tot niet berijdbaar waren - vooral in de ochtend- en
avondspits lange files vormden. Persoonlijke ongeluk
ken hebben zich vrijwel nergens voorgedaan.
De aanhoudende vorst leidt vrijwel
vanzelfsprekend tot gissingen
rond een mogelijke Elfsteden
tocht. Met het oog daarop heeft
het provinciaal bestuur van
Friesland een algeheel vaarver-
bod afgekondigd. Slechts de
twee grote kanalen, Prinses Mar
grietkanaal en het Van Harinx-
makanaal zijn van dat verbod
uitgezonderd, evenals de toe-
gangsvaarwegen tot Sneek en
Leeuwarden.
Helikopter
De Koninklijke Luchtmacht heeft
de districtsgeneeskundige dienst
in Ede helikopter-hulp toege
zegd, indien ambulances door de
sneeuw niet tijdig ernstige on
gelukken kunnen bereiken. In
het centrum van Ede is een ter
rein dichtbij het ziekenhuis ge
schikt gemaakt als landings
plaats voor de helikopters.
De gemeente Ede bestrijkt een
groot deel van de Veluwe, waar
de wegen momenteel uiterst
moeilijk te berijden zijn. De Ede-
se geneeskundige dienst heeft
i publiekrech-
geen juist middel. Het an
ti-speculatiebeding wordt
door sommige gemeenten
gebruikt om speculanten
te weren. Het beding
houdt ïn dat mensen die
een zojuist gekocht huis
weer willen verkopen
hiervoor een boete krijgen
die kan oplopen tot twee
derde van de waarde van
het huis
De Raad voor de Volkshuisvesting,
RAVO, ageert tegen het anti-spe-
culatiebeding in een advies aan
minister Beelaerts van Blokland
van ruimtelijke ordening en
volkshuisvesting. De raad vindt
onder meer dat de overheid goed
moet bekijken aan wie bouw
grond wordt uitgegeven.
Verder vindt de raad het onjuist dat
de zo eerlijk mogelijke verdeling
van woonruimte wordt nage-
telijke regeling moeten treffen,
vindt de RAVO. Het voordeel
hiervan zou zijn dat degene die
als speculant wordt beschouwd
in beroep kan gaan bij een demo
cratisch gecontroleerd orgaan,
zoals gedeputeerde staten.
De raad voor de volkshuisvesting
zegt ook dat het effekt van het
beding zeer beperkt is. De be
scherming van de eigen inwoners
en het beschikbaar houden van
goedkope woonruimte vinden
volgens de raad in de woonruim-
tewet 1947 een veel beter instru
ment.
De raad adviseert de minister de
gemeenten er op te wijzen dat de
normen die worden toegepast in
bepalingen welke de verkoop re
gelen (uitzondering van prijs) ook
kunnen worden neergelegd in
hun woonruimteverordening.
Deze normen kunnen dan ook
worden gehanteerd bij het verle
nen van een woonvergunning
aan de koper van een woning met
een koopsom van minder dan
270.000 gulden. Boven dit bedrag
is geen woonvergunning vereist.
De raad schrijft dat de bewindsman
de gemeenten, waar nog niet
geèist mag worden dat de aan
vrager economisch gebonden is,
nogmaals kan meedelen dat zij
kunnen verzoeken deze be
voegdheid toegekend te krijgen.
De raad adviseert tot slot te on-
ADVERTENTIE
DEN HAAG (ANP) - Het vreemde
lichtverschijnsel dat zondag
avond door een groot aantal men
sen werd waargenomen, was vol
gens het Sterrekundig Instituut
in Utrecht een stuk steen uit de
kosmische ruimte. Dit heeft prof.
dr. C. de Jager van het instituut
gisteren meegedeeld.
De vuurbol die op oudejaarsavond,
iets na acht uur, boven Nederland
verscheen, bewoog zich van
noord naar oost en liet een spoor
van vonken achter. Dit indruk
wekkende verschijnsel wordt,
volgens professor De Jager, ver
oorzaakt doordat een stuk steen
uit de kosmische ruimte de aarde
nadert met een snelheid van vele
tientallen kilometers per secon
de. Wanneer de steen in de hoge
atmosfeer komt, wordt de lucht
ter plaatse tot licht geven ge
bracht als gevolg van de hoge
snelheid van het binnendringen
de voorwerp, aldus professor De
Jager.
Het Sterrekundig Instituut deelt
mee dat dergelijke verschijnse
len vrij geregeld voorkomen,
maar slechts zelden boven ons
land te zien zijn.
Het lichtverschijnsel werd, volgens
de meldingen, alleen boven de
grote rivieren gesignaleerd. Ver
scheidene mensen zeiden het
verschijnsel ongeveer twintig se
conden te hebben gezien, ande
ren spraken van drie minuten.
LONDEN (UPI) - Olga Deterding, 49, die toen zij tien jaar t
miljoen gxdden erfde, en de rest van haar leven doorbracht met het
vergeefs zoeken van geluk, stierf met oudejaar te middernacht met een
glas champagne in de hand toen zij in Londen een toast uitbracht op het
nieuwe jaar.
Olga Deterding, wiens vader het rijk van Royal Dutch Shell Oil vestigde,
zakte op een nieuwjaarspartij in een club in Mayfair ineen. Er is een
onderzoek ingesteld naar de doodsoorzaak.
Als jonge vrouw was zij zes jaar lang verpleegster in de leprakolonie van
drAlbert Schweitzer in Afrika. Er is veel gepubliceerd over twee roman
ces. maar zij trouwde niet. Vrienden zeiden dat het leven haar niet meer
zo interesseerde. "Zij had alles behalve iemand om van te houden en zag
erg tegen weer een jaar op", zo zei een van hen.
ook haar ambulances, evenals in
andere delen van het land, uitge
rust met spijkerbanden en
sneeuwkettingen. Tevens is een
terreinauto geschikt gemaakt
voor vervoer van gewonden. On
danks deze maatregelen acht de
dienst het verstandig bij voorbaat
de hulp in te roepen van de
luchtmacht.
Op alle Nederlandse vaarwegen is
de ijsbezetting gisteren overigens
sterk toegenomen. Het meren
deel van kanalen en vaarten is
moeilijk tot niet bevaarbaar. Op
het IJsselmeer kwam gisteren
voor het eerst sinds 15 jaar weer
een ij breker in actie om doorvaart
te forceren voor onder meer
schepen met gevaarlijke stoffen
die niet langer in de haven van
Amsterdam mochten blijven lig
gen.
Het winterweer zorgde op Schiphol
voor een chaos. Ruim een derde
van het aantal vluchten dat was
gepland moest worden geannu
leerd, terwijl 36 toestellen met
vertraging vertrokken. Sneeuw
en windkracht 8 zorgden er ook
voor dat een beperkt aantal vlieg
tuigen niet op de luchthaven kon
landen, maar moest uitwijken.
Ook het openbaar vervoer heeft last
gehad van de winter. De spoor
wegen hadden het extra druk,
omdat veel reizigers die normaal
met de auto gaan, zich in verband
met de barre weersomstandighe
den tot de NS wenden.
Stuifsneeuw
Het treinverkeer ondervond grote
hinder van stuifsneeuw die bij
sommige treinen zelfs kortslui
ting in de motor veroorzaakte.
Door het slechte zicht lagen de
snelheden bovendien lager dan
gebruikelijk. Wissels raakten on
klaar door sneeuwval en vorst.
Ontkoppelen van treinstellen
bleek soms niet meer mogelijk.
Deuren gingen niet meer open of
dicht.
Ook de streekbussen ondervonden
in vrijwel het gehele land ernstige
vertragingen. Op de zwaar on
dergesneeuwde binnenwegen
was langzaam rijden - zo er al ge
reden kon worden - het parool.
De Afsluitdijk was gistermiddag
niet langer berijdbaar, evenmin
als de route Enkhuizen-Lelystad.
Op diverse trajecten werden ex
tra diensten ingezet om de "ga
ten" in de dienstregeling te dich
ten.
Het barre weer maakt overigens het
binnenlands vervoer duurder,
aldus het NOB. Volgens een be
paling mag het vrachtwagenver-
voer bij sneeuw en gladheid een
extra toeslag in rekening bren
gen. Wegens de verhoogde kans
op schade mogen de Rotterdam
se taxichauffeurs van hun ge
meentebestuur een gladheids
toeslag aan hun klanten bereke-
Door de verminderde aanvoer stijgt
de prijs van wintergroenten als
spruiten, boerenkool en prei met
sprongen. De enige wintergroen
te die nu nog goedkoop is is rode-
kool. Op diverse veilingen kwam
de prijs niet boven een kwartje
uit.
Inmiddels hebben schaatsfabri-
kanten en -importeurs het druk
met de vele bestellingen die zy
moeten verwerken. Vrijwel ner
gens is echter sprake van een
stormloop. Ondanks de goede
verkoop zijn er op veel plaatsen
behoorlijke voorraden.
Uit het hele land komen meldingen
over bevroren watermeters en
binnenleidingen. Het meest blij
ken vrijstaande woningen en
boerderijen op het platteland aan
dit euvel te lijden.
AMSTERDAM (ANP) - Een
voorlopige beschouwing van
de misdaadcijfers over 1978 in
Amsterdam geeft een geringe
teruggang of op zijn minst een
stabilisering te zien. Door
krachtig optreden van vooral
de narcoticabrigade van de
Amsterdamse politie hield de
hoofdstad op heroïnecen-
trum nummer één te zijn. Dit
merkte hoofdcommissaris
Th. Sanders vanochtend op in
zijn nieuwjaarstoespraak
voor het Amsterdamse poli
tiekorps.
Drugs
Sanders haakte daarbij in op
met name de rol van bepaalde
buitenlanders. "Hun verwij
dering werkte zeer bevrij
dend. vooral ten aanzien van
de handel in hard drugs". Hij
acht het van groot belang om
ten behoeve van de misdaad
bestrijding streng toezicht te
doen houden op de aanwe
zigheid van illegale buiten
landers in de stad. Er bestaat
volgens hem een onvoldoen
de inzicht in de door buiten
landers begane criminaliteit
van de ruim elfduizend per
sonen die voor een misdrijf
werden aangehouden, waren
er ruim 2400 buitenlanders.
Ondanks die vermihdering van
criminaliteit blijft de Am
sterdamse politie voor gigan
tische problemen staan, vol
gens Sanders. "Wat betreft
het gevoel van onveiligheid,
het vandalisme in buurten, op
sportvelden en dergelijke,
wordt al heel vlug de verwij
tende vinger in de richting
van de politie gestoken. Wij
onttrekken ons niet aan onze
verantwoordelijkheid, maar
wijzen ook op de medeve
rantwoordelijkheid van de
hele gemeenschap", aldus
Sanders.
Taak
Hierbij kwam ook de taak van
de politie ter sprake. De
hoofdcommissaris vindt de
bewaking van vooral buiten
landse vestigingen tegen
aanvallen van terroristische
aard geen taak voor een bur
gerlijk politie-apparaat. Vol
gens Sanders zijn bewape
ning, beveiliging, opleiding
en persoonlijke instelling van
de politiefunctionaris hieraan
niet aangepast.
Het aantal klachten over poli
tieoptreden daalde aanzien
lijk: in 1977 waren dit er 228
en het vorig jaar tot half no
vember 166. Van de 93 afge
dane klachten waren er vol
gens Sanders 23 gerechtvaar
digd. Hij zei het wel te betreu
ren dat het hier in enkele ge
vallen ongerechtvaardigd
ruw optreden van de politie
betrof. "Gewoon menselijke
fouten kunnen acceptabel
zijn. Ongerechtvaardigd ruw
optreden is dat nimmer", al
dus de hoofdcommissaris.
