MMIM-
Het
jaar
1978
in
vogel
vlucht
Troon van
de Sjah
wankelt
- ZATERDAG 30 DECEMBER 1978
PAGINA 25
Ondanks de grote verwachtingen die waren gerezen na president
Sadats historische reis naar Jeruzalem in november vorig jaar,
heeft 1978 geen vrede gebracht in het Midden-Oosten. Een ak
koord tussen Israel en Egypte leek soms dichtbij, maar met
name de eis van Sadat dat aan zo'n overeenkomst enige basis
principes voor de oplossing van het Palestijnse vraagstuk zou
den worden gekoppeld, ligt Menachem Begin en zijn ministers
zwaar op de maag.
De zeventiende december, de limiet die de twee regeringsleiders
waren overeengekomen op de door president Carter belegde
conferentie van Camp David, verstreek zonder dat er een hand
tekening was gezet.
Onze correspondent in Jeruzalem, Jaap van Wesel, beschrijft in
de twee onderstaande artikelen hoe gewone mensen (een Israë
lisch echtpaar, een Egyptenaar en een Palestijnse) denken over
een toekomst zonder oorlogsdreiging.
Een erg hoopgevend beeld schildert hij niet: Diepgeworteld wan
trouwen, materialistische verlangens en religieuze tegenstel
lingen worden met een vredesakkoord, als dat er komt, niet uit
de wereld geholpen.
Het milieu kreeg het weer hard te verduren in 1978. De ramp met de supertanker Amoco-Cadiz leidde lot
geweldige smeerboel op de stranden van Bretagne.
Camp David en de
JERUZALEM - „Zodra de grens
met Egypte open gaat, gaan wij er
heen, want ik geloof nooit dat die
vrede stand houdt. En dan hebben
wij in ieder geval de pyramides ge
zien". Itziek (35) is buschauffeur,
Aliza (32) zijn vrouw is verpleeg
ster.
Ze zijn jood, allebei in Israel geboren. De
ouders van Aliza komen uit Irak, die van
Itziek uit Syrië. Ze hebben een kleine maar
smaakvol ingerichte flat in Jeruzalem, waar
ze met hun twee kinderen wonen.
Het gaat ze financieel niet slecht. Samen
verdienen ze zo'n 1350 gulden in de maand,
meer dan het gemiddelde maandsalaris van
de Israëli (600 gulden in de maand). Itziek zit
als buschauffeur zelfs in een hogere loon
schaal dan artsen, onderwijzers, hooglera
ren. Al behoren buschauffeurs niet meer tot
de elite die zij in de pionierstijd waren. It
ziek en Aliza zijn trouwe Begin-stemmers,
maar zijn niet politiek bewust. Zij zijn te
leurgesteld omdat het onder Begin een even
grote chaos is gebleven als onder zijn voor
gangers. „Ze hebben het allemaal te druk
met vrede, Palestijnen en autonomie om
zich met de échte problemen bezig te kun
nen houden", vindt Itziek.
De tijd van Itziek en Aliza wordt vrijwel ge
heel gevuld met de problemen van het da
gelijks leven. Als zoveel Israëliërs hebben
zij de afgelopen maanden de koopziekte ge
kregen. Laatste aankopen: een andere
(tweedehands) auto, een ijskast, een stof
zuiger en een tweede televisie, alles op afbe
taling (elektrische apparaten zijn in Israël
zeker tweemaal zo duur als in Neder
land).
Die koopziekte komt natuurlijk niet uit de
lucht vallen. Het is een rechtstreeks gevolg
van de steeds sneller gaande inflatie, nu al 50
procent per jaar. Itziek: „Onze oude auto
heb ik twee jaar geleden voor 6500 gulden
gekocht. Nu heb ik er driemaal zoveel voor
teruggekregen, in ponden. Als je iets ge
bruikt en dat verkoopt, krijg je er meestal
minder voor, maar voor mijn auto kreeg ik
driemaal zoveel, terwijl mijn salaris in die
tijd maar met 30 procent is gestegen".
Aliza geeft een voorbeeld uit het dagelijks
leven: „Ik koop bij de kruidenier iedere dag
een fles yoghurt, twee flessen melk, een
brood en twee pakjes sigaretten. Een jaar
geleden betaalde ik daar twee gulden voor,
nu viermaal zoveel in ponden. De eerste
keer hoor je nog over de prijsstijging op de
televisie, maar daarna is het al vanzelfspre
kend geworden. Als ik wil verdienen dan
koop ik een lading waspoeder, want het is
het afgelopen jaar nog niet voorgekomen
dat ik daar tweemaal hetzelfde voor heb be
taald".
Voor Ifziek is alles wat hij in de winkel ziet
een spotkoopje - want de volgende maand is
het weer duurder. Dus je kan beter nu kopen
dan morgen. „Voor de ijskast heb ik drie
maanden geleden 1800 gulden betaald, nu
kost hij 2350 gulden". Itziek heeft een extra
draagbare tv gekocht. Niet omdat hij hem
nodig heeft, „maar omdat een tv geld is, zelfs
meer dan geld, want geld is waardeloos. Ik
heb er 800 gulden voor betaald. Dat is nu
drie weken geleden. Op dit moment kost hij
al duizend gulden"
Er is èèn maar: Itziek „investeert" in de
overbodige televisie met geld dat hij elders
moet lenen. Zijn hele maandsalaris en dat
van Aliza gaan op aan eten, drinken, de auto,
de kinderen en afbetaling van oude schul
den. Net als zeer veel andere Israëliërs heeft
Itziek een permanent negatief banksaldo.
Dat is vrij normaal in Israël, want de banken
plegen tegen zeer hoge rente een maande
lijks krediet ter hoogte van het maandsalaris
toe te staan. Hij heeft dus een permanent
negatief banksaldo, waar eens in de drie
maanden strafrente bijkomt.
Zoals gezegd, Itziek is geen uitzondering.
De gemiddelde Israëli leeft van zijn schul
den en staakt om loonsverhoging als het
kredietplafond bereikt is.
Het zwarte verborgen geld in Israël loopt in
de miljoenen. Aliza: „Hoe kunnen zoveel
mensen in Israël, die niet meer verdienen
dan 650 gulden (het gemiddelde maandsala
ris) zich zoveel permitteren: huizen kopen,
nieuwe auto's, televisie, noem maar op. Ik
heb er bijvoorbeeld geen flauw idee van
waar mijn broer van leeft. Hij is gescheiden,
betaalt alimentatie en heeft een dure auto.
Toch werkt hij maar twee dagen in de
Een feit is dat vrijwel iedereen de uiterst
chaotisch georganiseerde belastingdien
sten oplicht: bijna geen elektricien, tim
merman, arts, taxichauffeur, laboratorium,
garage, verhuizer of architect is bereid een
kwitantie te geven of anders dan contant
geld aan te nemen.
Een permanente malaise van oneerlijkheid,
zowel van de kant van de overheid als de
burger dus, waar Itziek en Aliza dagelijks
mee worden geconfronteerd, bij de kruide
nier, in de winkel en op het werk. Geen
wonder dat zij de Israëliërs bijna net zo wei
nig vertrouwen als de Arabier.
„Ik ben bang voor vrede met Egypte", zegt
Aliza. „Als de grenzen opengaan, dan gaan
er allemaal dingen gebeuren die ik niet kan
overzien. Dat vind ik doodeng. Nu zijn de
zaken duidelijk. Zij daar en ik hier. Als ik
hier iets voor tien gulden koop, dan weet ik
dat ik vijf gulden te veel betaal. Maar als
Egyptenaren hier en wij daar komen, dan zal
het allemaal nog veel erger worden, oplich
ting, bedrog, fraude en misdaad. Waarom?
Omdat wij zullen proberen in Egypte geld te
verdienen en de Egyptenaren zullen hier
willen komen werken. Ik geloof niet in eer
lijke samenwerking. Iedereen zal proberen
de ander een poot uit te draaien. Zij even
goed als wij"
Beter dus geen vrede? Itziek: „Ik zie vrede
als een soort ongeboren kind. Wij weten niet
wat het zal worden. Gezond, doodgeboren
of een mongooltje. Maar hij zal wel geboren
worden. En we zullen ermee moeten le
ven"
AMMAN - Mohammed is inge
nieur, 40 jaar, ongetrouwd en
Egyptenaar. Dat is voor ie
mand van zijn leeftijd in
Egypte geen uitzondering.
Trouwen is een kostbare zaak
Een huis, vrouw en kinderen
onderhouden nóg kostbaar
der. Huizen zijn in Egypte
schaars en duur. Van een sa
laris van f200 in de maand
moet je al bijna de helft aan
huur op tafel leggen. Daarom
heeft Mohammed gedaan wat
heel veel Egyptische mannen
plegen te doen: hij is een aan
tal jaren bij zijn ouders blij
ven wonen om te sparen en la
ter te kunnen trouwen. Nu
werkt hij in Jordanië als in
genieur, want daar zijn de
salarissen hoger en er is meer
werk.
Leila is Palestijnse, eveneens
ongetrouwd, maar 20 jaar
jonger dan Mohammed. Bei
den zijn zenaar eigen zeggen
gelovige moslims, maar van
een hu welijk kan geen sprake
zijn. Mohammed houdt niet
van Leila en Leila niet van
Mohammed. Of juister ge
zegd: Mohammed haal Pale
stijnen en Leila veracht Egyp
tenaren. Leila studeert aan de
universiteit van Amman.
Haar ouders zijn welgesteld
en komen uit Jeruzalem. Zij
zelf is in Amman geboren,
maar Palestina is haar va
derland. Lala is aanhangster
van het Volksfront voor de
Bevrijding van Palestina,
maar dal mag zij in Jordanië
niet hardop zeggen. Sadat is
volgens haar een verrader en
autonomie voor de Palestij
nen een belediging.
,Je kunt niet onderhandelen
over iets wat al van jou is. Ben
jij soms bereid om te onder
handelen over de aankoop
van je eigen huis. en nog wel
van de man die het van je ge
stolen heeft?". Leila heeft een
diepe minachting voor Sadat
Mohammed en hel Egyptische
volk, dat verblind achter zijn
leider aanloopt. „Sadat laat
zich vernederen. Hij krijgt de
Sinai lenig, maar de Sinai
blijft gedemilitariseerd. Mo
hammed vindt dat Leila een
grote mond heeft ,,De Arabie
ren hebben een grote mond als
het over de bevrijding van
Palestina gaat", zegt hij,
„maar de Egyptische soldaten
mogen sneuvelen in de oorlog
die wij voor de Palestijnen
gevoerd hebben. Natuurlijk
hebben de Palestijnen recht
op hun vaderland. President
Sadat heeft ze toch de weg ge
wezen? Kijk maar naar Gaza,
daar steunt 80 tot 90 procent
van de Palestijnen president
Sadat. Dat zal het voorbeeld
worden voor alle Palest ij-
hoe hij de Palestijnse zaak
verraadt tot schande van de
nagedachtenis van alle ge
sneuvelde Egyptische solda
ten? Begrijpt hij niet hoe hij in
de zionistische val loopt? De
zionisten hebben altijd ex
pansie nodig. Eerst hebben ze
Palestina opgeslokt, nu is
Egypte aan cle beurt.
Mohammed is het met Leila on
eens „Laat ze maar komende
zionisten, laat ze maar ko
men". Zijn ogen glimmen van
trots en genoegen. ,J£gypte is
zo groot, zooo groot. Wij heb
ben 40 miljoen mensen. Wij
zullen de zionisten absorbe
ren, en zij zullen in de massa
ten onder gaan. Zij zullen ten
onder gaan en Egypte zal
voortbestaan'.
„Ook als de Irakezen saboteurs
sturen om de boel in de war te
sturen?", probeert Leila. Nu
wordt Mohammed boos. ..Er
zijn niet meer dan een paar
duizend Iraakse agenten. Wij
hebben een voortreffelijke ge
heime politie, die precies weet
wat ze doen en laten. Het zal
welgeteld een minuut duren
om ze eruit te gooiende Ira
kezen en alle andere Arabie
ren. Wij laten niet met ons
spotten. Wij zijn geen Libane-
zen" Mohammed en Leila heb
ben elkaar weinig meer te ver
tellen. Leila heeft voor Mo
hammed eens te meer beves
tigd wat hij altijd al had ge
weten: hij vindt haar mooi.
maar immoreel en onzedelijk.
In het geheel geen goede mos
lim. .Arabieren zijn geen
goede moslims. Ze drinken,
plegen echtbreuk in gehein
ette
het
openbaar een vroom gezicht
op. Wij zien dal in onze nacht
clubs in Cairo. In Egj/pte
daarentegen gaan steeds
meer jonge mensen naar de
moskee, meer nog dan de ou
deren. Jongens en meisjes
gaan samen naar de universi
teit,maar blijven maagd voor
het huwelijk, in tegenstelling
tot de Arabische vrouwen. Ik
ken de Arabieren zo goed. Ze
komen naar Cairo, trouwen
met de eerste de beste dienst
meid en vertellen dan thuis
dat ze van voorname familie
is. Nee, vertel mij maar niets,
het zijn hypocrieten". Leila
heeft een wat genuanceerder
oordeel over godsdienst en
moraal. Bij haar op de uni
versiteit is een opleving van
de Islam duidelijk merkbaar
zoals in de hele Arabische we
reld, tot Iran toe. Leila be
schouwt zich voor 30 procent
westers, maar wel een gelovi
ge, zij het zondige moslim.
Zondig, want zij heeft geen
sluier en houdt ervan in biki
ni aan het strand te liggen.
Volgeiis de Islam een schan
delijke zaak, zoals enige van
haar medestudentes bestraf
fend tegen haar zeggen: een
man naar je laten kijken, is
hetzelfde als met hem naar
bed gaan. Dat gaat Leila wel
wat te ver. maar dat ze zon
digt, is een feit. met haar spij
kerbroek, sigaretten en make
up.
Leila heeft het moeilijk als geë
mancipeerde vrouw in een
on geëmancipeerde Arabische
maatschappijHaar schei"pe
tong wordt allerminst op prijs
gesteld. .Misschien ben ik wel
meer dan 30 procent westers",
geeft ze toe. Maar als Pale
stijnse heeft zij vertrouwen in
de toekomst. ..Het is een een
voudig rekensommetje. Er
wonen in Palestina 3 miljoen
joden en 2 miljoen Arabieren.
De Arabische bevolking ver
dubbelt zich iedere 18 jaar.de
joden nemen met 2 procent per
jaar toe. Over 20 jaar zijn er
dus even veel joden als Ara
bieren. Het is gewoon een
kwestie van tijd. De statistie
ken spreken voor zich
zelf.
Maar Mohammed kan geen 20
jaar wachten. Egypte moet 40
miljoen hongerige magen
voelen. Niet over 20 jaar.
Negentienhonderdachtenzeventig begint met rumoer
om Indira Gandhi en eindigt er ook weer mee. Op 3
januari wordt de Indiase ex-premier uit de Congres
partij gezet en eind december besluit het parle
ment, waarin zij na het stichten van een nieuwe partij
weer was doorgedrongen, dat haar praktijken uit het
verleden niet zonder gevolgen kunnen blijven: Zij
verliest haar zetel en verdwijnt naar een gevangenis.
Verschillende zaken die zich in
de eerste paar weken van 1978
afspelen, krijgen op turbulen
te wijze een vervolg in de rest
van het jaar.
Cambodja en Vietnam, ge
steund door respectievelijk
China en de Sowjet-Unie,
verbreken hun diplomatieke
betrekkingen, waarna de
spanningen in snel tempo
toenemen. In Iran opent de
politie voor het eerst het vuur
op demonstranten, hetgeen
de inleiding vormt tot een gi
gantische onrust die het ge
hele jaar voortduurt en de
troon van de sjah aan het
wankelen brengt. In Bolivia
komen leger en politie groot
scheeps in actie tegen linkse
extremisten, waarna het kli
maat rijp is voor twee staats
grepen in achtereenvolgens
juli en november. In Rhode-
sië wordt de vorming van een
blank-zwarte overgangsrege
ring aangekondigd, die ook
inderdaad tot stand komt,
maar een definitieve regeling
van het probleem blijft uit.
De guerrilla-oorlog duurt on
verminderd voort doordat het
Patriottisch Front van Nko-
mo en Mugabe van de voorge
stelde regelingen niets wil
weten.
In Tunesië
Op 26 januari doen zich in Tu
nesië bloedige rellen voor bij
een door de vakbonden uitge
roepen staking (gevolgd door
een golf van arrestaties) en op
de 23ste wordt in Parijs de
groot-industrieel baron Em-
Op 1 februari verdwijnt de
Westduitse minister van de
fensie van het toneel als ge
volg van afluisterpraktijken
van de inlichtingendienst.
Twee weken later gaat de
Bondsdag met slechts één
stem meerderheid akkoord
met de anti-terreurmaatre
gelen van de regering en doet
zich op de Cyprische lucht
haven een bloedbad voor als
Egyptische commando's een
einde proberen te maken aan
een door Palestijnen uitge
voerde vliegtuigkaping en
vervolgens slaags raken met
het leger van Cyprus. Tegen
het einde van de maand komt
het tot hevige gevechten in
Nicaragua, waar de pogingen
van de oppositiepartijen en
het Sanclistische Bevrijdings
front om de dictator Somoza
tot aftreden te dwingen in de
loop van het jaar onvermin
derd. maar tot nu toe tever
geefs, voortduurden.
Zeehonden
In de eerste weken van maart
heerst grote opwinding over
de slachting van zeehonden
in Canada. Op de 16e brengt
de ontvoering van Aldo Moro,
waarbij vijf lijfwachten wer
den doodgeschoten, Italië in
een vele weken voortdurende
crisissfeer.
De ramp met de olietanker
Amoco Cadiz leidt tot een
énorme vervuiling van de
Bretonse kust en in Japan
voorkomen hevige ongere
geldheden gedurende enige
tijd de opening van de nieuwe
luchthaven Narita.
Proces
Grote aandacht krijgt in april
het proces dat in het Beierse
Aschaffenburg volgt op de
dood van de "bezeten" Anne-
liese Michel. Twee priesters
waren vele maanden lang met
rituele middelen in de weer
om de 23-jange studente van
de satan te verlossen, maar
lieten na een arts te waar
schuwen toen „de duivel" het
meisje beval alle voedsel te
weigeren.
Eind april kost een staatsgreep
in Afghanistan duizenden het
leven.
Midden mei probeert een op-
standelingenleger zich mees
ter te maken van de provincie
Sjaba in Zaire. Franse en Bel
gische parachutisten komen
de westerlingen in het gebied
te hulp. Op 27 mei bevrijdt
een groepje vrouwen de ter
rorist Till Meyer uit een ge
vangenis in Berlijn.
V erontwaardiging
Het proces in juni tegen
de Russische dissi
denten Ginzbourg en
Sjtsjaranski wekt grote ver
ontwaardiging in het westen.
Op de elfde veroorzaakt een
van de weg geraakte tankauto
de afschuwelijke ramp op de
Spaanse camping Las Alfa-
ques. Franse verkeersleiders
veroorzaken tegen het eind
van de maand met stiptheids
acties grote vertragingen in
het luchtverkeer.
Op 6 augustus begint een dra
matische periode voor de
rooms-katholieke wereld.
Paus Paulus VI overlijdt en
zijn opvolger Albino Luciani
(Johannes Paulus I) wordt na
een pontificaat van maar net
een maand dood in zijn kamer
aangetroffen. Het opnieuw
bijeengekomen conclaaf
zorgt voor een verrassing:
voor het eerst na eeuwen
wordt een niet-Italiaan paus
van Rome: de Poolse kardi
naal Wojtyla.
In Iran vinden op 19 augustus
meer dan 400 mensen de dood
bij een aangestoken brand in
een bioscoop.
Aan het einde van de maand
maakt premier Vorster van
Zuid-Afrika plaats voor Pie-
ter Willem Botha.
Oktober geeft regeringscrises
te zien in Zweden en Portu
gal.
In Portugal wordt het kleurloze
kabinet van Nobre da Costa,
dat maar 17 dagen op de been
bleef, opgevolgd door de re
gering van Mota Pinto. Presi
dent Carter roept heftige dis
cussies op met zijn besluit
tactische kernkoppen in de
produktie te nemen die ge
schikt zijn voor de neutro
nenbom. Grote.arbeidsonrust
heerst er in Frankrijk.
Referendum
Eind oktober aanvaarden beide
kamers van het Spaanse par
lement (en later via een refe
rendum ook de bevolking) de
nieuwe grondwet. De daarin
vastgelegde autonomierege-
ling voor o.a. het Baskenland
inspireert de afscheidings
beweging ETA, die volledige
onafhankelijkheid nastreeft,
tot een golf van terreuracties.
Op 7 november treedt in Zuid-
Afrika de minister van plurale
betrekkingen, dr Connie
Mulder, af, na grote opschud
ding in het parlement over
corruptieschandalen op zijn
vroegere ministerie van
voorlichting, De wereld
maakt zich zorgen over de
2500 Vietnamese vluchtelin
gen op het vrachtschip Hai
Hong. Meer dan 900 leden van
sekte Peoples Temple
Gu
late
het
weekeinde van 18 op 19 i
vember door hun leider be
wegen zelfmoord te plegen of
worden gedood.
China
Groot nieuws brengt president
Carter in december: herstel
van de diplomatieke betrek
kingen tussen de V S. en Chi
na. waar inmiddels een ware
discussiedrift is uitgebarsten
en talrijke functionarissen die
tijdens de Culturele Revolu
tie in ongenade vielen, eer
herstel hebben gekregen.
