wimiir-w
Centraal
Comité op
Jamaica voor belangrijke beslissingen
Officier van justitie tolereert illegaal casino
Het Centraal Comité is het op
één na hoogste orgaan van de
Wereldraad van Kerken, in
belangrijkheid slechts over
troffen door de Assemblees
die één keer in de zeven jaar
plaatsvinden. De eerste As-
semblée van de nu dertigja
rige Wereldraad werd in 1948
in Amsterdam gehouden.
Sindsdien volgden Evanston
(1954), New Delhi (1961),
Uppsala (1968) en Nairobi
(1975). Sinds Nairobi kwam
het Centraal Comité twee
keer bijeen, beide keren in
Geneve De laatste keer dat
het Centraal Comité in Ne
derland bijeenkwam, was in
1972 in Utrecht.
De Wereldraad is een gemeen
schap van 293 christelijke
kerken met ruim vierhon
derd miljoen leden, die, zoals
de geloofsbelijdenis zegt,
„De heer Jezus Christus
overeenkomstig de Heilige
Schrift als God en Verlosser
belijden en daarom hun ge-
chappelijke roeping
willen vervullen ter ere van
de ene God, de Vader en de
Heilige Geest".
De twee Nederlandse leden
van het Centraal Comité zijn
mevr. ds. M. J. van der Veen-
Schenkeveld (51), gerefor
meerd predikant in Krimpen
aan de IJssel, en dr. Albert
van den Heuvel (46), secreta
ris-generaal van de Neder
landse Hervormde Kerk.
Behalve hervormden en ge
reformeerden doen wat Ne
derland betreft nog vier ker
ken mee in de Wereldraad:
Doopsgezinde Broeder
schap, Remonstranten, Oud-
Katholieke Kerk en Evange
lisch Lutherse Kerk.
Van 1 tot en met 11 januari komt het 140 leden
tellende Centraal Comité van de Wereldraad van
Kerken voor zijn jaarlijkse vergadering bijeen
op Jamaica.
De Toelangstelling voor deze bij-
j eenkomst is groter dan andere ja-
I ren het geval is. Op de agenda
I prijken namelijk twee onderwer-
i pen die de afgelopen maanden
I heel wat emoties hebben losge-
slagen: de gift van het Speciale
Fonds van het anti-racisme pro
gramma aan het Patriottisch
Front in Rhodesië en het moge
lijk vertrek van vier directeuren
van de Wereldraad, waaronder de
zeer geziene theoloog Lukas Vi-
scher.
Overigens is de Wereldraad zelf niet
zo blij met de belangstelling voor
deze twee onderwerpen. Met na
me van de ophef over het anti-ra-
cisme-programma heeft men in
Genéve, waar de staf van de We
reldraad zetelt, de buik meer dan
vol. Niet omdat de zaak waar het
om gaat geen aandacht zou ver
dienen, maar wel omdat het er
sterk op lijkt dat het werk van de
Wereldraad voor velen alleen nog
maar bestaat uit bestrijding van
Mevr. ds. M. J. van der Veen-
I Schenkeveld, gereformeerd pre-
I dikant in Krimpen aan de IJssel
(evenals haar man) en één van de
twee Nederlandse leden van het
Centraal Comité, gelooft zelfs dat
!er sprake is van een hetze tegen
de Wereldraad. „Als ik ergens
i moet spreken over het werk van
de Wereldraad, zeg ik bij voor-
baat: ik hoop dat u ook vragen
I hebt over andere zaken dan het
anti-racisme-programma".
Mevrouw Van der Veen hoopt dan
j ook dat het Centraal Comité dit
agendapunt snel afdoet: „We
I moeten gewoon ons verstand ge-
j; bruiken en erkennen dat het anti-
racisme-programma een uitste-
I kend handvat is om duidelijk te
maken dat het racisme ook in ons
I hart zit ingebakken. Die gift aan
j het Patriottisch Front stelde wei
nig voor. Er is in alle opwinding
meer geld,aan papier, telefoon er;
vergaderen uitgegeven dan aan
I de gift zelf. De gereformeerde sy-
I node heeft de gift betreurd, mis-
i schien was dat terecht, misschien
j ook niet. Zelf moest ik de afgelo-
j pen maanden voortdurend in de
verdediging. Ik vind dat het ge-
zanik nu maar eens afgelopen
moet zijn. Het is gewoon een stok
die door velen wordt gebruikt om
1 de Wereldraad te slaan. Er ge
beurt zo verschrikkelijk veel
meer, laten we daar nu eens1
waardering voor opbren
gen".
De verwachting is dat het anti-ra
cisme-programma in Jamaica
niet op noemenswaardig veel
verzet zal stuiten. De kerken uit
de Derde Wereld die de laatste ja
ren binnen de Wereldraad een
duidelijke meerderheid vormen,
zullen niet toestaan dat het pro
gramma wezenlijk wordt aange
tast. Wel zal er bij de Wereldraad-
staf op worden aangedrongen in
het vervolg wat meer aandacht te
besteden aan het „vertalen" van
de activiteiten naar het grond
vlak der kerken. Er is veel ver
warring geweest over de gift aan
het Patriottisch Front en voor- en
tegenstanders zijn het erover
eens dat veel opwinding voor
komen had kunnen worden door
wat meer tekst en uitleg vanuil;
Genéve.
Ruzie in staf?
De kwestie van de vier vertrekken
de directeuren vindt mevrouw
Van der Veen belangrijker. In
september werd bekend dat dr.
Lukas Vischer, Brigalia Bam,
Chirapurath Itty en Jurgen Hilke
waarschijnlijk geen verlenging
van hun contract zullen krijgen.
Itty en Hilke stappen uit eigen
beweging op, maar in de andere
twee gevallen schijnt het om een
fikse ruzie binnen de staf van de
Wereldraad te gaan.
Ds. Van der Veen en andere vrou
wen in het Centraal Comité ma
ken zich met name ongerust over
Brigalia Bam, een zwarte Angli
caanse uit Zuid-Afrika die sinds
1967 in Genéve werkt, waarvan
de laatste jaren als eerste verant
woordelijke voor „vrouwenza
ken" en daarnaast als voorzitster
van programma-eenheid 3
„Vorming en vernieuwing"
Formeel zit het met het ontslag
van Brigalia Bam en Lukas Vi
scher wel goed. De Wereldraad
heeft als vuistregel dat stafleden
niet langer dan negen jaar een
bepaalde post mogen vervullen.
De contracten worden om de drie
jaar herzien en zo doet zich de
mogelijkheid voor de contracten
van Bam en Vischer niet te ver
lengen.
Volgens de geruchten is er echter
meer aan de hand. Brigalia Bam
zou moeten wijken vanwege haar
kritiek op - alweer - het anti-ra
cisme-programma, terwijl Vi
scher het slachtoffer lijkt te wor
den van het feit dat hij slecht kan
opschieten met secretaris-gene
raal Philip Potter. In Jamaica zal
over deze zaken duidelijkheid
moeten komen. Mevrouw Van
der Veen wil zich in ieder geval
sterk maken voor Brigalia Bam.
Ze heeft haar vrouwelijke colle
ga's in het Centraal Comité bena
derd, zodat de vrouwen in Jamai
ca wellicht voor het eerst als een
gesloten blok zullen optreden.
Ds. Van der Veen: „De sfeer in de
Geneefse staf schijnt slecht te
zijn maar dat mag natuurlijk
nooit leiden tot dit soort maatre
gelen. Dit lijkt op botte bijl-
Kan Brigalia Bam rekenen op de
steun van de vrouwen, Lukas Vi
scher staat zo mogelijk nog ster
ker. Als vooraanstaand theoloog
heeft Vischer een grote naam in
de oecumenische beweging. Hij
is directeur van de afdeling „Ge
loof en Kerkorde" en heeft veel
sympathie bij met name de Oos-
ters-orthodoxe kerken en bij de
rooms-katholieke die in enkele
afdelingen van de Wereldraad
meedraaien. Ook het Vaticaanse
secretariaat voor de eenheid ziet
hem het liefst gehandhaafd op
zijn post.
Door alle opwinding van de laatste
maanden zijn andere agendapun
ten van het Centraal Comité in de
schaduw gedrongen. Mevrouw
Van der Veen betreurt dat, omdat
op die manier het werk van de
Wereldraad eenzijdig overkomt.
Zelf hecht ze bijvoorbeeld veel
waarde aan het project „Reken
schap van de hoop die in ons is",
dat in Jamaica een voorlopige af
ronding krijgt. Zeven jaar lang
hebben duizenden en duizenden
kerkleden in vrijwel alle delen
van de wereld meegedacht en ge
sproken over een eigentijdse ge
loofsbelijdenis. De uitnodiging
daartoe ging uit van de conferen
tie die „Geloof en Kerkorde" in
1971 in Leuven hield. Overal in de
wereld gingen sindsdien groe
pen, gemeenten en soms hele
kerken aan de gang om te ant
woorden op de vraag wat hier en
nu het geloof voor hen bete
kent.
Afgelopen zomer kwam „Geloof en
Kerkorde" in India bijeen om de
resultaten van dit project te ver
werken. Uit de veelheid en ver
scheidenheid van christelijk be
lijden wist men in India een do
cument te destilleren dat nu als
„Gemeenschappelijke Reken
schap van de Hoop" in Jamaica
aan de orde komt. In samenhang
met deze geloofsbelijdenis krijgt
het Centraal Comité een rapport
voorgeschoteld over het gesprek
met vertegenwoordigers van an
dere wereldgodsdiensten en
ideologieën (waaronder het
marxisme).
Militarisme
Tijdens de laatstgehouden As-
semblèe van de Wereldraad, in
1975 in Nairobi, werd het besluit
genomen een speciaal program
ma te lanceren ter bestrijding van
het militarisme. De eerste studies
en concultaties daarover zijn nu
afgerond en in Jamaica is een
voorstel te verwachten over de
opzet van deze nieuwe activiteit.
Gebleken is al dat men met het
begrip militarisme moeilijk uit de
voeten kan. Sommigen willen
daar iedere vorm van militaire
organisatie onder rekenen, ande
ren maken onderscheid tussen
militaire organisatie als verdedi
gingsmiddel en als doel op
zich.
Hoe dan ook, mevrouw Van der
Veen is blij met dit nieuwe pro
gramma: „Het is verschrikkelijk
belangrijk dat de kerken op zich
nemen om internationaal flink
lawaai te maken over de wapen
wedloop. Men wil proberen om
allerlei fraaie doctrines te ont
maskeren, zoals die over de na
tionale veiligheid en die over het
afschrikkingsevenwicht. Het is
goed dat er kerken zij n die dingen
durven te zeggen die de mensen
eigenlijk niet kunnen hebben.
Wat dat betreft ben ik erg blij met
de Wereldraad. Als ze iets aan
pakt, dan doet ze het grondig, met
alle fouten vandien, maar op den
duur werkt het. De wereldraad ir
riteert en roept verzet/op, en zo
moet het denk ik ook. Een vrou
welijke collega van me uit Zuid-
Afrika schreef me dezer dagen:
we zullen veel Heilige Geest no
dig hebben, want het gif tegen de
Wereldraad wordt steeds ster
ker".
Het veel gehoorde verwijt dat de
Wereldraad te hard van stapel zou
lopen, legt mevrouw Van der
Veen naast zich neer. „Als je ziet
dat er aan de „Rekenschap van de
Hoop" zeven jaar gewerkt is, en
aan het anti-racisme-programma
al bijna tien jaar, dan blijkt daar
toch wel uit hoe zorgvuldig het
werk wordt opgezet. Over het
programma ter bestrijding van
militarisme is, nog voordat het
van start is gegaan, nu al meer
dan drie jaar gewerkt".
Andere agendapunten die in Ja
maica aan de orde zullen komen,
zijn de verhouding tot de Rooms-
Katholieke Kerk, de serie ont
moetingen die de laatste jaren
hebben plaatsgehad met de grote
confessionele „wereldfamilies"
(baptisten, lutheranen, metho
disten, doopsgezinden, enz. en
een studie over de rol van vrou
wen en mannen in de kerk). Ver
der de conferentie die volgend
jaar in de Verenigde Staten wordt
gehouden over „Geloof, weten
schap en de toekomst" en de gro
te wereldzendingsconferentie die
gepland is voor 1980 in Melbour
ne onder het motto „Uw Konink
rijk kome".
De moeilijke financiële situatie van
de Wereldraad zal de gesprekken
in Jamaica als een schaduw
overheersen. Het uitdijende werk
en de schommelende dollarkoers
maken het noodzakelijk dat ook
de Wereldraad zijn Bestek '81
gaat opmaken. Er zal op pro
gramma en personeel bezuinigd
moeten worden en in ieder geval
zal de Wereldraad de komende ja
ren geen nieuwe initiatieven
kunnen ontplooien. Bij de finan
ciële perikelen speelt op de ach
tergrond ook nog mee dat het al
gemene budget van de Wereld
raad voor ongeveer veertig pro
cent wordt betaald door de Duit
se kerken die dikwijls moeite
hebben met de besluiten van de
Wereldraad. Ds. Van der Veen
gelooft niet dat de Duitsers deze
machtspositie zullen misbrui
ken, maar de dreiging alleen al
kan op een gegeven moment een
rol spelen.
Oppassen voor
wildgroei
Er is een Review Committee aan
het werk gezet die in Jamaica met
voorstellen zal komen. Mevrouw
Van der Veen verwacht dat de fi
nanciële krapte heilzaam zal
werken: „Als internationale or
ganisatie moetje altijd oppassen
voor wildgroei. Het is beter om
het bestaande werk zo goed mo
gelijk te doen in plaats van tel
kens nieuwe gebiedjes aan je
werkterrein toe te voegen".
Voor mevrouw Van der Veen is het
de derde keer dat ze een vergade
ring van het Centraal Comité bij
woont. Haar benoeming kwam in
1975 in Nairobi tot stand. Ziet ze
op tegen elf dagen vergaderen
over zoveel verschillende onder
werpen? „Het is vrij zwaar, maar
dat wist ik toen ik eraan begon.
Een voordeel is dat we na twee
keer aardig op elkaar ingespeeld
raken. Het fijnste onderdeel van
de vergadering zijn de Bijbelstu
diegroepen. Dat is een vast on
derdeel bij wat de Wereldraad
doet. Het is verrijkend om samen
met mensen van verschillende
kerkpolitieke en culturele ach
tergronden onbevooroordeeld
over een bijbeltekst te mediteren.
Het geeft een bevrijdend gevoel
om te ontdekken dat er zoveel
verscheidenheid mogelijk is bin
nen de christelijke geloofsbele
ving, waarmee je elkaar onder
ling verrijkt. Terwijl je elkaar
toch op hetzelfde Evangelie kunt
aanspreken. Zonder die bijbel
studies geloof ik niet dat we als
Centraal Comité zo vruchtbaar
zouden kunnen werken. En dat
geldt voor al het werk van de We
reldraad. De spiritualiteit is voor
mij één van de fijnste dingen van
de Wereldraad"
0 0 0 0 0 Q 0 0 Q Q 0 Q 0 0 0 0 0 0_0_0_0 0 0 O.Q_0_0_0_0_Q P-Q-QAP-Q-P 0.0 fl Q fl fl fl Qfl QQflflflJlJLPJULiLPJLSULPJUULJUULOJLlUlJULPJUUUUULiUUULlULQJL^ Q O O O O O O 0 0 O O 0 0 0 0 0 000 Q 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Q 0_Q_0_0_0_0_0_P_0_0_0_P,0_0_It:
innnroTnnnnnnroTnry^rEnroiroTroinroiroinr^
JTnmrrrrrrinrTrriryrrrrinrrirr^ vrrrrrrrirrrrrnrrraTwrririrrrnrtt-imro'rir»'»'rc'aTnrrro'rrirrryrrrTryTnrrrnnnr:
De Utrechtse officier van justi
tie mr. Droesen staat in zijn
interpretatie van cle Wel op de
Kansspelen lijnrecht tegen
over de opvattingen die bij de
afdeling kansspelen van het
ministerie van justitie over
deze wet beslaanHet verschil
van opvatting spitst zich toe
op de uit leci die gegeven word-t
van een artikel dat bepaalt
dal het verbod op het beoefe
nen van kansspelen niet van
toepassing is "voorgelegen-
heden die noch voor het
publiek opengesteld zijn, noch
bedrijfsmatig worden gege
ven". Met andere woorden
men mag spelletjes zoals rou
lette en Black Jack in besloten
gelegenheden die niet be
drijfsmatig van opzet zijn,
beoefenen.
Volgens het ministerie van jus
titie betekent dit dal een stel
vrienden op een besloten feest
je best een spelletje roulette
mogen spelen, maar dat dat
beslist niet iedere week mag
gebeuren. In dat laatste geval
is er namelijk sprake van re
gelmatig en stelselmatig spe
len, en in het woord bedrijfs
matig ligt besloten dat clat
niet mag. "Als je een ruimte
kansspelendan
bedrijfsmatig v
sing, en dan i
aldu
justitie
..r staving
ring een uitspraak van de
Hoge Raad van 1972 aan
haalt. De raad bepaalde dat
het beoefenen van kansspelen
verboden is indien daartoe
gelegenheid gegeven wordt
"op zo een geregelde en stel
selmatige wijze, dat ook bij
afwezigheid van winstbejag
sprake is van bedrijfsmatige
opzet".
Hel is duidelijk clat de Sociëteit
Keistad op een dergelijke wij
ze gelegeheid geeft en dus in
de ogen van de Hoge Raad en
van het', ministerie de wet
overtreedt. De Utrechtse offi
cier van justitie mr. Droesen
ioudt
•chter
op
Vuige
hem is de enige maatstaf bij
de beoordeling of gokactitivi-
teiten legaal of illegaal zijn,
de beslotenheid van de gele
genheid waar die activiteiten
worden beoefend. "Als een
club niet openstaat voor het
publiek, maar alleen voor ei
gen leden, en als men de ad
ministratie keurig bijhoudt
zodat de politie kan controle
ren of men zich inderdaad
aan de beslotenheid houdt,
dan kanmen in zo'n club doen
wat men wil."
I (Van onze correspondent)
AMERSFOORT - Onder de dek
mantel van een keurige, bij de
Kamer van Koophandel inge
schreven sociëteit wordt in
I Amersfoort al meer dan een half
jaar een illegaal casino geëxploi
teerd. Deze gokgelegenheid
wordt getolereerd door de
Amersfoortse politie en door de
Utrechtse officier van justitie mr.
I Droesen. Volgens een deskundi-
1" ge op het gebied van de Wet op de
Kansspelen van het ministerie
van justitie is wat er zich in het
pand afspeelt volledig in strijd
met de wet.
De bovenverdieping van de socië
teit is ingericht als speelgelegen-
heid. Er staan tweè roulettetafels,
twee tafels waaraan Black Jack
(eenentwintigen) gespeeld kan
worden en nog een tafel voor
backgammon, ofte wel trick-
track. Bovendien is er een bar,
I waaraan de spelers, allen leden
van de sociëteit, voor niets kun-
nen drinken.
De vereniging Sociëteit Keistad,
zoals de officiële naam luidt,
heeft het casino op 7 mei van dit
jaar officieel in gebruik genomen.
Aan deze openingsdag is een pe-
riode van ongeveer twee jaar
I voorafgegaan, waarin de initia-
I tiefnemers hun plannen zorgvul-
j dig hebben voorbereid. Contact
zou men o.m. gehad hebben met
politie- en justitieautoriteiten
over de opzet van de soos. De
openingsplechtigheid is ook, zo
beweert een aanwezige,- bijge
woond door een vertegenwoor
diger van de politie Amersfoort
en door een officier van justitie
van het arrondissement Utrecht.
Zowel politie als justitie ontken--
nen dit overigens ten stellig
ste.
De statuten van de sociëteit, waar
van het auteursrecht berust bij
een Amsterdamse jurist., komen
overeen met die van de befaamde
literaire sociëteit De Witte in Den
Haag. De oprichtingsacte van de
vereniging is op 24 april '78 door
de Amersfoortse notaris Keetell
gepasseerd. In deze acte staan
overigens geen onwettige zaken.
Zo stelt de vereniging zich ten
doel „het bieden van ontspan
ning in de ruimste zin des-
w'oords". Zij tracht dit doel te be
reiken door o.m. „het organiseren
van activiteiten" in of buiten het
clubgebouw.
Voorzitter van de soos is het Put-
tense ex-WD-raadslid P. Ster
renburg. De formulering van de
statuten stelt de leden van de so
ciëteit in staat, althans volgens de
officier van justitie in Utrecht,
aan diverse kansspelen deel te
nemen, ook al zijn die spelen vol
gens de Wet op de Kansspelen
verboden. Voorwaarde is wel dat
de sociëteit er strikt op moet toe
zien dat alleen leden en introdu
cés het clubgebouw betréden. De
politie controleert regelmatig of
de registratie door de portier van
het aantal aanwezige leden en in
troducés overeenkomt met het
aantal mensen dat zich in het
pand bevindt.
De vereniging telt op dit moment
ongeveer 250 leden.
Het lidmaatschap, 'dat alleen via ui
terst strenge ballotage verworven
kan worden, kost f 100 per echt
paar per jaar en voor dat bedrag
kan men alle door de soos geor
ganiseerde activiteiten gratis
bijwonen en het hele jaar door
voor niets drinken. De soos be
strijdt deeigen onkosten (huuren
inrichting van het kapitale pand,
optreden van gerenommeerde ar
tiesten, salarissen en sociale las
ten van zo'n zeven vaste perso
neelsleden) met cle opbrengst van
de gokspelen. Tot de vaste perso
neelsleden behoort ook een aan
tal Engelssprekende crou
piers.
De vereniging organiseert ook an
dere activiteiten, zoals diners
dansant, muziekavonden, back-
gammon-toernooien (de winnaar
van het laatste toernooi won een
tweeweekse, geheel verzorgde
reis naar Monte Carlo), tombola's
en bingoavonden, waarbij f500
per ronde gewonnen kan wor
den.
Voorzitter Sterrenburg geeft hoog
op van de gezelligheid van zijn
sociëteit en van het hoge peil van
de leden daarvan. In net gokken
ziet hij geen kwaad. „De staatslo
terij is veel erger, want daarbij
heb je veel minder kans om iets te
winnen dan bij ons in de soos"
Inderdaad gaan in de soos grote
bedragen om. Winst van een paar
duizend gulden in een paar uur
tijds is geen uitzondering, maar
het tegenovergestelde, verlies
van een paar duizend gulden in
een paar uur tijds, ook niet.
Het feit dat de Sociëteit Keistad
geen strobreed in de weg gelegd
wordt bij het gelegenheid-geven
tot gokken, is ook in andere
Amersfoortse kringen niet onop
gemerkt gebleven. In het recente
verleden zijn er in Amersfoort di
verse speelholen geweest, die
door de politie zijn opgerold. Bij
de mensen die deze illegale gele
genheden geëxploiteerd hebben,
leeft op dit moment het plan om
begin volgend jaar een soos-a-la-
Keistad te openen in de binnen
stad.
Volgens de korpschef van de
Amersfoortse politie is de politie
juridisch en strafrechtelijk niet in
staat tegen de soos en eventuele
nieuwe clubs, die volgens het
zelfde systeem opereren, op te
treden. „Wij hebben onze hou
ding in nauw overleg met de offi
cier van justitie in Utrecht be
paald. Wij kunnen niets anders
doen dan regelmatig controleren
of de beslotenheid van de soos
nog gehandhaafd wordt", aldus
commissaris Woltjer. „Als dit
zich erg gaat uitbreiden, gaat er
beslist gedonder van ko-
