Schuren: hoe en waarmee Primeur AEG „zescilinder" boormachine NU ISOLEREN IS EXTRA VOORDELIG De dokter wilde het brilrecept niet ondertekenen Nieuwopberg- systeem voor gereedschap WOENSDAG 27 DECEMBER 1978 EXTRA PAGINA 9 Je kunt nog zo'n enthousiaste doe-het-zelver zijn, schuren is en blijft een stomvervelend, tijdrovend, vermoeiend en vaak ook lastig karwei. Maar bijna altijd noodzakelijk, want al is een werkstuk keurig geconstrueerd, wanneer het niet gaaf is afgewerkt (en dat is vooral een kwestie van goed schuren), leg je er weinig eer mee in... Ook niet ten opzichte van jezelf. werk. De grove soorten zijn ge maakt van glaspoeder, dat op een papierlaag is gelijmd, bij de fijn ste soorten zijn onder meer mag nesiumkorrels toegepast. De „grofte" van het schuurpapier wordt aangegeven in nummers: nr. 30 bijv. is zeer grof, nr. 360 heel fijn. Wat laatstgenoemde soort betreft: we hebben het dan al over zgn. „waterproof schuurpa pier", waarmee laklagen kunnen worden gepolijst, metalen gla- zend gemaakt, enz. Gebruik wa terproof schuurpapier altijd „in het nat": het oppervlak of het schuurpapier steeds met water bevochtigen. Gelukkig bestaan er intussen heel wat hulpmiddelen, die het nare schuurkarwei aanzienlijk kun nen verlichten. Een vlakschuur- hulpstuk op de boormachine maakt vooral het schuren van grote oppervlakken gemakkelijk. Tot de verdere mechanische schuurvoorzieningen behoren ronde schuurschijven, schuur- rollen (beide op de boormachine te gebruiken), bandschuurma- chines, en dergelijke. Dat je met één machinaal schuur- gereedschap voorgoed van al het vermoeiende handschuurwerk verlost zou zijn, is een nog altijd levend misverstand. Was het maar waar... Sommige dingen kunnen echt alleen maar met de hand geschuurd worden. Maar ook in dat opzicht heeft de indus trie het ons al een stuk gemakke lijker gemaakt. Laten we de meest gebruikelijke schuurdin- gen egns op een rij zetten en te vens aangeven waar en wanneer ze het best toegepast kunnen worden. Schuurpapier Verkrijgbaar in vellen van diverse formaten, o.m. voor de gangbare vlakschuurmachines, echter ook te gebruiken voor handschuur- Sr is echter ook zgn. „droog water proof', een wat tegenstrijdige benaming. In het Engels wordt het „fre-cut" genoemd. Het heeft dezelfde functie als „nat water proof', dus het echte slijp- en po- lijstwerk voor de allerfijnste af werking, maar je hoeft het niet nat te maken. Het is voorzien van een smei'ende laag. Het kan ook worden gebruikt om zeer hard hout een allerlaatste schuuraf- werking te geven. In dat geval moet u beslist in de richting van de houtnerf schuren, omdat zelfs bij de allerfijnste konels zichtba re krasjes zichtbaar kunnen blij ven als u dwars of in cirkelvormi ge bewegingen schuurt. Cirkel vormig schuren is wel aan te be velen wanneer u een voor-laklaag voor de laatste keer schuurt, al vorens de definitieve laklaag aan te brengen. Schuurstaal Een schuurstaal zou je een „per manent schuurpapier" kunnen noemen. De Zweedse fabrikant Sandvik heeft het uitgevonden. Het schuurvlak is een stukje ge hard, roestvast chroomstaai, dat langs chemische weg is uitgeëtst, zodat er fijne en razend scherpe puntjes ontstaan die (in tegen stelling tot schuurpapier met glaskorrels) allemaal precies even hoog zijn. Dat geeft een ge lijkmatige afwerking. Schuur- stalen zijn in verschillende vor men en formaten en in drie ver schillende „korrels" verkrijg baar. Ze werken plezierig: geen gedoe met telkens verwisselen van stukjes schuurpapier, geen kurk of schuurblokje, maar een „all in one"-gereedschap, dat lange tijd meegaat voordat het zijn scherpte verliest. Met een staalborstel kunt u het op pervlak, wanneer dat wat volge lopen mocht zijn, schoonmaken hout blank, met beits, transpa rante kleurlak, enz. moet worden behandeld, altijd in de lichting van de houtnerf. De meeste mensen die een boor machine bezitten, hebben er als een van de accessoires ook een rubberen schuur- en polijstschijf bij. Daarop kan een lamswollen poetsvacht of een rond stuk schuurpapier worden bevestigd De kunst is om de enigszins flexibele schijf slechts voor een gedeelte met het houtoppervlak in aanraking te laten komen Probeer nooit het volle schijfop pervlak te gebruiken. De boor machine zou u uit de handen kunnen slaan. Voor het schuren van oppervlakken die (ook na de afwerking met beits, blanke lak, enz.) in het zicht blijven, mag u de roterende schuurschijf nooit ge bruiken, want de krasjes blijven zichtbaar. Ze manifesteren zich zelfs duidelijker na het lakken of beitsen. Een geheel nieuwe schuurschijf is die op basis van het al genoemde schuurstaal-principe: een uit èèn geheel bestaande schijf, waarbij dus de rubberen voet en het (na genoeg permanente) schuurstaal onverbrekelijk aan elkaar ver bonden zijn. U kunt ermee „uit de hand" werken, maar ook de boormachine met de schijf in een horizontale standaard plaat- Vlakschuurmachine Hoewel er schuurvellen met een grove korrel op de vlakschuur machine kunnen worden gezet, is dit gereedschap zeker niet be doeld om stevig „af te nemen" De schuurschijf volgens het schuurstaalprincipe: spaart u honderden vellen schuurpapier. i nagenoeg permanent schnuroppervlak. Zo'n schijf be- Probeer er dus geen al te ruwe oppervlakken gaaf mee te schu ren. Het is typisch een „fijn af werkingsgereedschap". Zet nooit druk op de machine: daardoor gaat het schuren niet sneller en u belast er alleen de motor van de machine onnodig mee. Bandschuurmachine Dat is wel een stevige „happer", ze- schuurband op hebt zitten. Een goede bandschuurmachine is niet goedkoop. Hij biedt wel heel wat mogelijkheden, althans wanneer u er regelmatig gebruik van maakt Ideaal om bijv. een houten vloer weer eens een fikse schuurbeurt te geven. Wanneer het om „werk in het zicht" gaat. zult u altijd in de lichting van de houtnerf moeten schuren. Een nadeel van deze machine is. dat u niet helemaal tot aan het uiteinde het materiaal kunt komen :n vloer schuurt. De overblijvende kanten moet u dus op andere wijze behandelen: met de vlakschuurmachine of met de hand. Tip: let er bi j machinaal schuren op dat het fiine schuurstof zich ver spreidt. Vermijd hetinademen zoveel mogelijk. Draag daarom een mond-neusmaskertje. Dat kost nauwelijks een gulden en bespaart u veel gekuch! Aan de moderne elektrische boor machine lijkt nauwelijks nog iets verbeterd te kunnen worden. Maar de fabrikanten blijven druk met het zoeken naar nieuwe „fea tures". Daar zitten natuurlijk duidelijke concurrentie-* gingen achter, maar leiden tot een werkelijke verbete ring van de werking, of vergro ting van de toepassingsmoge lijkheden van een produkt, is dat voor de consument een zinnige zaak. Zo heeft de AEG-Telefun- ken nu een nieuwe boormachine gelanceerd waarin een nieuw elektronica-principe is toegepast. Men heeft dat de „totaal-vermo- gen-elektronica" genoemd. Om ongeveer duidelijk te maken wat dat betekent, moet eerst even worden teruggegrepen naar de „normale" manier waarop een boormachine met de stroom om gaat. Een machine met een elek tronische toerenregeling heeft een thyristor die, om het gewen ste toerental te regelen, alleen de positieve „halve-golf' bein- Gereedschap heeft de merkwaar dige eigenschap "uit het zicht te raken". Om dit geheimzinnige door het huis verspreiden van hamers, beitels of schroeven draaiers te voorkomen is er een nieuw opbergsysteem ontwor pen met de naam CONCEPT 2000. Het is een systeem bestaande uit wandplaten, bergkastjes en kastjes van degelijk hardschuim en handige kunststofhaken (een achterwandje kost ongeveer 35,-, haken per stuk 0,60). Hardschuim dat niet alleen moei lijk brandbaar is, maar tevens zeer licht en toch stevig. De kunststofhaken zijn in speciale groeven gemakkelijk vast te klemmen. Handige aflegrichels kunnen in de wandplaten in een handomdraai op de gewenste plaats gezet worden. Uit elke ach terwand of muurplaat kan, als een bouwdoos, een gesloten kast worden gebouwd. Concept 2000 is uitgevoerd in oranje, haken en randen zijn mat- zwart. Los bij te leveren zijn me talen sloten, die de kasten tegen grijpgrage kinderhanden bevei ligen. Doorzichtige doosjes voor schroeven of andere kleine on derdelen kunnen op de richels worden vastgezet. Concept 2000 wordt in ons land geïmporteerd door Neerlandia Inter Union, Marconistraat 13, Ede, Postbus 197, 6710 BD, tele foon 08380-19049. vloedt. De negatieve halvegolf wordt bij die regeling in principe geblokkeerd (bij wisselstroom loopt de stroom in golfvormige bewegingen heen en weer). In de nieuwe en eerste boormachine volgens het totaal-vermogen- elektronica principe wordt nu ook gebruik gemaakt van de ne gatieve halvegolf. Daarvoor is een speciaal halfgeleiderelement ontwikkeld, de Triac. Deze kan, in tegenstelling tot de thyristor, in beide stroomrichtingen wor den „ontstoken" en daarmee ge leidend gemaakt worden. Een door de fabrikant ontwikkelde toerenautomaat bepaalt exact het toerental waarmee de machine is belast. De Triac levert via een hooggeintegreerd schakelcircuit op het juiste tijdstip en in over eenstemming met de belasting de ontsteekimpulsen. Wordt de ma chine nu belast, dan wordt de Triac automatisch vroeger ont stoken, zodat een grotere stroom- tijd-oppervlakte ter beschikking staat. Hij stuurt ook de „zachtaanloopau- Minder law tomatiek", waardoor de bekende aanloopschok van een slagboor machine uit de wereld is. En ver der wordt de ontlasting van de machine (bij stoppen met het werk of bij plotselinge geringere belasting tijdens het draaien) bliksemsnel geregistreerd, het geen het schrille lawaai dat een onbelaste machine pleegt te ma ken zodra de belasting wegvalt, wegneemt. De voordelen van het nieuwe elek tronica-principe zijn: een vol strekt constant blijvend toerental bij wisselende belasting; geen schok bij het inschakelen; volle dige benutting van het vermo gen; minder lawaai (40 pet) bij onbelaste machine. Het werken met de nieuwe machi ne (de SB 2E-750) maakt die voordelen „hard"; we hebben het uitgeprobeerd. Hij loopt „soepe ler", maakt duidelijk de indruk beheerst en optimaal om te gaan met zijn vermogen. Vandaar dat we in de titel van dit verhaal spraken van een „zes-cilinder" onder de boormachines. De ver gelijking tussen de voordelen van een 6-cilinder automotor ten op zichte van een 4-cilinder dringt zich namelijk heel sterk op als je met de TYE-boormachine bezig bengt. Weliswaar heeft een boormachine geen cilinders, maar de bedoeling van deze pa rallel zal duidelijk zijn. De nieuwe machine is geen „kleine jongen": opgenomen vermogen 750 w, afgegeven 400 w; toerental bij volle belasting 800-2500 omw per minuut; belast in de le ver snelling 250-950, 2e versnelling 800-3000 omw. per minuut; aantal slagen bij volle belasting 16.000-50.000 per minuut; boor- diameter in beton 20 mm, in staal 13 mm, in hout 40 mm. In de win kel gaat de machine f545,- kos ten. Het is nu extra aantrekkelijk om le isoleren in verband met een ver hoogde overheidssubsidie voor na-isolatie (alsnog isoleren van bestaande woningen). Bij de ou de regeling van vóór 1 juli jl. be droeg de overheidsbijdrage 22.22 procent over een maximum van f3000. Per 1 juli 1978 werd dit verhoogd tot 30 procent van maximaal f4000. En om aan elk misverstand een einde te maken, deze regeling geldt zowel voor mensen die het laten doen als voor hen die het zelf doen. Voor uitvoerige informatie hierover kunt u terecht bij de afdeling voorlichting van uw plaatselijk gasbedrijf. U moet dan vragen naar de subsidievoorwaarden van het „Nationaal Isolatie Pro gramma" kortweg NIP ge noemd. D oe-het-zelf-rol In ongeveer èèn uur isoleert u de hele vliering. Het enige wat u moet doen, is de doe-het-zelf- rollen dwars op de balken van uw niet beloopbare vliering leggen en uitrollen. Leg de papierlaag naar beneden en zorg ervoor dat er geen naden tussen de rollen ontstaan. Zo'n naad (isolatielek) vermindert de isolatiewaarde aanmerkelijk. Laat de rollen daarom overlappen. U kunt de rollen ook knippen op de breedte van de afstand tussen de balken Neem ook in dit geval de breedte iets aan de ruime kant, dan klemt het materiaal zichzelf tussen de balken en zijn isolatielekken uit gesloten. De illustraties geven meer informatie Gemakkelijk te voorkomen! Ge woon zo'n doe-het-zelf-rol tegen het dakbeschot aanbrengen met de papierlaag naar u toe. Vastnie- ten of spijkeren op de tengels (zie tekening), die u met een hart-op- hart-afstand van 60 cm (is tevens de breedte van de doe-het-zelf- rol) tegen de balklaag heeft ge spijkerd. Vervolgens de zaak af werken met houtwolcementpla- ten, gipskartonplaten en derge lijke voor een nette afwerking. Uit isolatie-oogpunt is deze af timmering niet noodzakelijk. Is de buitenzijde van uw dakbe schot voorzien van een dam- premmende laag: raadpleeg dan eerst even uw leverancier of de producent. Vloer Span tussen de vloerbalken een ge galvaniseerde draad en leg hierop de doe-het-zelf-rol. De rollen kunnen „koud" (zonder tussen ruimte) tegen de vloerdelen wor den aangebracht. Zorg ervoor dat de rollen iets breder zijn dan de hart-op-hartafstand tussen de balken, zodat er geen naden ont staan. Voor deze isolatieklus kunt u natuurlijk ook isolatiepla ten toepassen. Als u toch met de doe-het-zelf-rol bezig bent, neem dan meteen de waterleiding- en verwarmings buizen even mee! U voorkomt zowel overbodige warmteafgifte als bevriezing en om het werk hoeft u het niet te laten. Wikkel eenvoudig een strook isolatierol om de buis en zet het materiaal vast met draad of tape. Het hoeft allemaal niet zo fraai te zijn. maar isoleren doet het wel! Vilt u meer informatie, loop dan even bij een bouwmaterialen- handel of bouwmarkt binnen en laat u eens uitvoeriger informe ren over kostenbesparingen van de diverse isolatietoepassingen U zult verstelt staan van de mo gelijkheden om op uw stookkos ten te besparen. En dat is dan nog maar het halve verhaal, want goed isoleren helpt het hele jaar door! Het houdt 's winters de kou en 's zomers de warmte buiten (De doe-het-zelf-rol is glaswolma- tcriaal van Isover). I Een deel van de Nederlandse woninginrichters is sinds de vo rige week in staat de zich onente rende consumenten een informa tieve wegwijzer mee te geven in de vorm van een speciaal, 32 pa gina's dik tijdschrift, getiteld de "Thuiskrant". Omdat het gaat om konsumentenvoorlichting is dit tijdschrift dan ook geen opsom ming van wat er op dit gebied al lemaal te koop is, maar een prak tische leidraad voor de consu ment hoe men de eigen "leefwen- sen" kan vertalen in termen van woninginrichting. Je ziet tegenwoordig steeds meer reclame van opticiens, die luidt: "Laat uw ogen gratis testen met onze .moderne apparatuur. De computer vertelt u in drie minu ten hoe het met uw gezichtsver mogen is gesteld. Gemakkelijk en vrijblijvend. Kom binnen" Dat is aanlokkelijk. Want waar moetje anders terecht om je ogen te laten bekijken als je denkt dat het nodig is? Bij de oogarts. Eerst naar de huisdokter voor een ver wijzing, dan bij de oogarts af spreken voor over dikwijls lange tijd, in een volle wachtkamer zit ten, behandeld worden als een Bij de optiekzaak gaat dat allemaal veel prettiger. Je wordt vriende lijk en beleefd ontvangen in een mooi ingerichte zaak, je hoeft zelden echt lang te wachten, en je hoort steeds meer zeggen dat veel opticiens tegenwoordig betere apparatuur hebben dan de oude spullen waar sommige oogartsen nog mee werken. Dus waarom zou je niet voor zo'n test naar een optiekzaak gaan? Zo dacht ook lezer H. die ons over zijn belevenissen schreef. Hij had de laatste tijd last van hoofdpijn en hij dacht dat dit misschien kwam doordat zijn leesbril te zwak was geworden. Groot bedrag Hij liet daarom een gratis ogentest doen in een optiekzaak. Na een nader onderzoek verklaarde de opticien dat meneer H. een ande re bril nodig had. Wilde hij de beste glazen hebben, dan gingen die hem 384 per stel kosten. Dat was een bedrag dat meneer H. wel even deed schrikken. Hij vroeg aan de opticien: "Wat denkt u, zou het ziekenfonds daar aan meebetalen?" 'Ja", zei de opticien, "u krijgt wel iets terug, als u in het ziekenfonds bent. Daarvoor moet u dit recept, dat ik u mee zal geven, laten on dertekenen door uw huisdokter" "Goed", zei meneer H., "dat zal ik doen". En de volgende morgen ging hij met het recept naar zijn huisarts om het even te laten te kenen. Doorgestuurd Maar de huisarts bekeek het recept alsof er iets vies zijn spreekkamer was binnengebracht. "Een recept van een opticien", zei hij, "na een test met een computer? Nee hoor, daar heb ik geen vertrouwen in. Ik zal u doorsturen naar de oog arts, dan moet u zich daar eerst maar eens laten onderzoeken" Meneer H. kon een afspraak krijgen bij een oogarts, voor over een maand. Zo kwam hij toch nog in de lange wachttijden en de volle wachtkamers terecht. Het was overigens wel in een modern toe geruste kliniek. De oogarts onderzocht er de ogen van meneer H. grondig en ver klaarde dat zijn oude bril voor de eerstkomende twee jaar nog goed genoeg was. Geen nieuwe bril nodig. Dus geen recept. En van niemand een handtekening on der het recept van de opticien. "Ik heb ze al" Na zijn thuiskomst van de oogarts belde meneer H. naar de opticien om zijn wedervaren te vertellen. 'Meneer", zei de opticien hem, "Ik blijf ervan overtuigd dat u die nieuwe glazen wel nodig hebt. En bovendien, ik heb ze al klaar lig gen. Die glazen zijn voor u ge maakt, daar heb ik verder niets aan. U zult mij toch die 384 moe ten batalen". Wat een ramp. Wel een nieuwe bril - geen nieuwe bril. Wel een recept - geen recept. In elk geval géén ziekenfondsvergoeding. Wat moest meneer H. beginnen? Na veel praten kreeg hij van de op ticien gedaan dat hij niet meer dan 150 voor de annulering van de bril hoefde te betalen. Wat weliswaar een kleinere strop was, maar toch nog altijd zonde van het geld. Hoe gaat dat? Het leek ons het beste zijn ervaring voor te leggen aan de Nederland se Unie van Opticiens. Hoe gaat het er nu precies aan toe, bij die veelgepropageerde ogentests, vroegen wij. Hier is het antwoord: "Als men in een optiekzaak zijn ogen laat tes ten, en men krijgt daarbij te ho ren dat men een andere bril nodig heeft, dan moet men zelf beslis sen wat men verder doet. Men kan de opticien een nadere oog meting laten verrichten, of men kan eerst naar een oogarts gaan voor een brilrecept. Besluit de klant tot verder onderzoek, dan zal de opticien een nadere oog meting verrichten, een brilvoor- schrift uitschrijven, en de bril in bestelling Alleen op voorschrift De Unie van Opticiens zegt daar bij: "Voor ziekenfondsverzekerden geldt echter, dat zij hun recht op een overigens bescheiden zie kenfondsvergoeding slechts gel dend kunnen maken door het overleggen van een "medisch voorschrift" volgens de Beschik king Kunst- en Hulpmiddelen Ziekenfondsverzekering. Zo'n medisch voorschrift kan zijn een brilrecept van de oogarts, ofwel de handtekening van de huisarts onder een brilvoorschrift van de opticien". Een gekke zaak Volgens de Unie heeft de vergoe ding van het ziekenfonds eigen lijk maar weinig om het lijf. De opticiensorganisatie zegt "Door de bescheiden omvang van de ziekenfondsvergoeding, vaak slechts enkele tientjes, de veelal lange wachttijden bij menig oog arts, en het groeiende vertrouwen in de vakbekwaamheid van de opticien, komen steeds meer zie kenfondsverzekerden ertoe zich rechtstreeks tot de opticien te wenden en bewust af te zien van de ziekenfondsvergoeding." Dit laatste vinden wij, eerlijk ge zegd, een gekke zaak. Voor het ziekenfonds wordt premie be taald. Dat is een verzekering. Dan is het toch eigenlijk gek datje een uitkering van die verzekering zou laten lopen. Daar heb je toch premie voor betaald? Doch de praktijk is zoals de opti ciensorganisatie hem schetst. Dat bevestigt men ons bij een groot ziekenfonds. Daar noemt men de schatting van "enkele tientjes" vergoeding nog aan de hoge kant. Om dat te krijgen moet je wel erg sterke glazen no dig hebben. Voor zwakke glazen is de vergoeding maar een paar gulden per glas. Men zegt bij dit ziekenfonds dat men de indruk heeft dat bijna alleen nog maar oude mensen die weinig geld hebben en veel tijd, de moeite nemen om in wachtkamers te gaan zitten om de vergoeding te krijgen. Al jaren wordt ernaar ge streefd om de brilvergoedingen wat reéler te maken, maar zover is het nog altijd niet. Weet wat u doet U moet er in elk geval goed uw hoofd bij houden, als u voor een gratis ogentest naar binnen stapt bij een opticien. U moet zich na de test met de computer niet zo maar verder laten onderzoeken. Doet u dit verdergaande onderzoek wèl, dan wordt u in feite automa tisch klant van de opticien. Hij is dan bezig u een bril aan te meten. Dat doet hij niet voor de aardig heid. U laat in een kledingzaak ook niet een broek afspelden als u niet van plan bent hem te kopen. Bega vooral niet de fout de opticien aan te zien voor een soort ver lengstuk van het ziekenfonds, want dat is hij niet. Hij kan u niet garanderen dat u een vergoeding krijgt. Sommige opticiens trek ken het ziekenfondstarief als een soort korting van hun eigen prijs af. Dat is aardig van ze, mits ze dan maar wel eerlijk zijn over de precieze vergoeding en na aftrek controleerbaar goedkoper dan een ander... Dan is er niets op tegen om het op die manier te doen. Maar voor het overige kan alleen uw huisarts of de oogarts ervoor zorgen dat het ziekenfonds u iets terugbetaalt. En dat is, zoals gezegd, niet eens zo veel. Spreek goed af Voor de huisarts kunt u dus een re cept meekrijgen van de opticien. Daar moet de opticien dan wel uw ogen voor meten. Maar spreek dan vooral goed met hem af dat u nog helemaal niets bestelt. Dat de koop alléén doorgaat als u met de handtekening van uw huisarts onder het recept bij hem terug komt. En informeer, om tegen vallers bij het afrekenen te voor komen, goed hoeveel de bril zal gaan kosten en hoeveel u daarvan van het ziekenfonds terugkrijgt. Onthoud: een gratis ogentest is gra tis, maar alles wat daarna komt kost geld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1978 | | pagina 9