Turkije na bloedige onlusten
in staat
van beleg
Amerikaanse wijk
doelwit van rellen
Paus sprak vele talen
NAAST HET NIEUWS
Nerveus,
Overwerkt
Vermoeid...
Sanox
kalmeert
Israël en Egypte gaan
weer onderhandelen
politiek achter godsdiensttwisten
Olieproduktie Iran op dieptepunt
I wfmM
•13
/OENSDAG 27 DECEMBER 1978
(Van onze correspondent)
IOME - „Tot volkeren, naties, re
gimes, politieke, economische en
sociale systemen zeg ik: aan
vaardt de volle waarheid over de
mens, zoals die is geopenbaard in
de kerstnacht, aanvaardt het
mysterie waarin ieder mens leeft
sinds Christus is geboren. Eer
biedigt dit mysterie!"
Dit zei paus Johannes Paulus II in
9- zijn kerstboodschap op het Sint-
Pietersplein, voordat hij op eer-
et ste kerstdag de zegen „Urbi et
)p Orbi" aan de stad Rome en de we
reld gaf. „In dit mysterie", zo ging
de paus verder, „ligt de kracht
n van de mensheid. Vernietigt die
kracht niet. Alles wat menselijk
is, komt er uit voort en zonder die
j kracht gaat het ten gronde".
In kersttoespraak
Alleen dit deel van zijn rede was
gericht tot „de gemeenschappen
waarin de mensen leven en wer
ken". Verder sprak de paus
„rechtstreeks tot ieder mens af
zonderlijk, want Kerstmis is het
feest van de mens".
„Als wij Jezus' geboorte met zoveel
plechtigheid vieren, is dat om te
getuigen dat ieder mens uniek en
onherhaalbaar is. Als we onze
menselijke statistieken, onze
menselijke categorieën, onze
menselijke politieke, economi
sche en sociale systemen met hun
beperkte mogelijkheden de mens
niet de zekerheid kunnen ver
schaffen dat hij als een uniek en
onherhaalbaar wezen kan gebo
ren worden, leven en werken, dan
is het God die hem die zekerheid
geeft".
Ten slotte sprak de paus korte
kerstwensen uit in 25 verschil
lende talen, waaronder ook Rus
sisch en verscheidene andere
Oosteuropese talen, Japans en
Chinees. In het Nederlands
bracht hij niet zonder moeite uit
„Gezegend kerstfeest aan allen in
vrede en vreugde". Later veront
schuldigde hij zich schertsend
tegenover de talrijke tv-verslag-
gevers die hij na de zegen be
groette: „Het was maar goed dat
ik er zelf bij zei welke talen het
waren, anders hadden de i
het misschien niet gemerkt'
De laatste wens ging hem zeer vlot
af. Die was in het Pools en hij
vroeg verlof om hem wat langer
te maken dan de andere. Het zijn
juist deze onverwacht gewone
menselijke uitlatingen die de
nieuwe paus zo snel populair
hebben gemaakt en die ook dit
Romeinse kerstfeest weer net
even anders maakte dan alle
voorafgaande.
Op tweede kerstdag verscheen de
paus plotseling aan het raam van
zijn appartement en sprak de
kerstvierende gelovigen enigs
zins ironisch toe: U kwam zeker
kijken of de paus vandaag thuis
is? Welnu, ik ben er. Daarop gaf
hij de toegestroomde menigte
zijn zegen, een handeling die al
leen op zondagen en speciale
feestdagen gebruikelijk is.
In de Amerikaanse wijk in Teheran ontstond in de afgelopen dagen een chaos door de onlusten
Van onze correspondent)
TEHERAN -
Na enkele weken van be
trekkelijke rust is het in de afge
lopen vier dagen in de Iraanse
hoofdstad Teheran en in andere
steden opnieuw tot bloedige bot
singen gekomen tussen anti-sjah
betogers en het Iraanse leger.
Volgens niet-officiële cijfers zijn
hierbij tientallen doden geval
len.
Ook in het oliegebied van Iran is de
situatie aanzienlijk ernstiger ge-
Vluchtelingen
dreigen
met moord
HONG KONG (AP) - De Vietname
se vluchtelingen aan boord van
de Taiwanese vrachtvaarder
"Huey Fong" die geen toestem
ming heeft gekregen de haven
van Hong Kong binnen te varen,
hebben gedreigd de kapitein van
het schip te doden indien hij naar
een andere haven uitvaart.
Vele vluchtelingen zijn wanhopig
en tot alles in staat, aldus kapitein
Sju Wen-shin in een gesprek over
de scheepsradio. "Zolang als wij
niet gaan varen, gebeurt er niets,
maar als ik het anker laat hijsen,
zullen zij mij doden", zo zei hij.
worden. De produktie bereikte
gisteren een dieptepunt sedert
het begin van de laatste stakings
actie van arbeiders in de olie-in
dustrie. Ongeveer 2500 oliearbei
ders hebben gezamenlijk hun
ontslag genomen uit protest te
gen dreigementen van de rege
ring aan hun adres om het werk te
hervatten.
In Teheran leverden gisteren poli
tie en militairen op verschillende
plaatsen in de stad slag met voor
al jonge demonstranten. Zondag
en maandag werd vooral gevoch
ten in de buurt van de Ameri
kaanse ambassade in het cen
trum van de stad.
Hoeveel doden er gisteren in Tehe
ran zijn gevallen is nog niet dui
delijk. Wel werd een 27-jarige
hoogleraar door een kogel van
éen militair dodelijk getroffen,
toen hij deelnam aan de bezetting
van lokalen van het ministerie
van onderwijs uit protest tegen
de sluiting van de universitei
ten.
In de straten van de hoofdstad
schreeuwden betogers „dood aan
de sjah". Zij blokkeerden in de
wijk, gelegen tussen de Ameri
kaanse ambassade en de kanto
ren van de nationale Iraanse
oliemaatschappij, het verkeer,
stichtten branden en beplakten
autoruiten met pamfletten met
teksten gericht tegen de sjah en
de Amerikanen. Op winkelruiten
werden biljetten geplakt waarop
in het Engels stond: „Yankees, ga
voor februari naar huis, anders
gaan jullie eraan"
ADVERTENTIE
Het militaire gezag heeft inmiddels
bekend gemaakt, dat alle scho
len, vanaf vandaag opnieuw voor
onbepaalde tijd dicht zullen zijn.
Zaterdag waren de scholen na
wekenlange sluiting weer ge
opend.
Laag pitje
Inmiddels is de vorming van een
nieuwe burgerregering onder
leiding van de oud-minister van
binnenlandse zaken onder het
bewind van Mossadeq, Gholam
Hossein Sadighi, op een laag pitje
komen te staan. Nadat Sadighi
maandag een gesprek had gehad
met de sjah, verklaarde hij, dat hij
zijn besluit om al of niet een rege
ring te vormen heeft uitgesteld
tot een niet nader genoemd tijd
stip.
Volgens oppositiekringen is de si
tuatie thans zo, dat geen enkele
zichzelf respecterende politicus
zich in de ogen van het volk meer
kan permitteren zitting te nemen
in een regering, zolang de sjah
nog in het land is. Kringen rond
formateur Sadighi hebben toe
gegeven, dat deze nauwelijks in
staat is geschikte kandidaten
voor ministersposten te vin
den.
De woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken, Hodding Carter,
verklaarde gisteravond dat de VS
de sjah blijven steunen. „De sta
biliteit in Iran is om politieke re
denen van belang voor de Ver
enigde Staten - vanwege zijn lig
ging en als een belangrijk deel
nemer aan de economie van de
geïndustrialiseerde wereld", al
dus de woordvoerder.
ATHENE - De Turkse regering-Ecevit heeft
tweede kerstdag de staat van beleg afgekondigd
in 13 van de 67 provincies, na onlusten in de
zuidoostelijke stad Karamanmarasj die meer
dan 100 doden kostten.
Het gaat om de twee grootste ste
den in Istanboel en Ankara, Ka
ramanmarasj zelf en nog 10 pro
vincies waar godsdienstige of
Koerdische gevechten dreigen.!
Het parlement heeft de uitroe
iing 's avonds bekrachtigd met
slechts een stem tegen en een,
onthouding, maar niet zonder
enige vechtpartijen. Het zal zich
over twee maanden moeten uit
spreken over eventuele voortdu
ring ervan.
De gebeurtenissen in Marasj - het
voorvoegsel Karaman (held)
kreeg de stad omdat zij zich na de
Eerste Wereldoorlog krachtig te
gen buitenlandse bezetting ver
zette - vormden de climax van
politieke geweldpleging die het
nu bijna afgelopen jaar volgens
officiële cijfers zo'n 700, maar in
werkelijkheid vermoedelijk bij
na 1000 slachtoffers heeft geeist.
Er is van vrijdag tot zondag ge
vochten nadat uiterst rechtse
personen hadden getracht, de
begrafenis van twee ongekomen
linkse studenten te verhinderen.
medaanse meerderheid en de
sjietisch-mohammedaanse min
derheid. Anders dan in Penzië,
waar ze de overgrote meerder
heid vormen, onderscheiden de
sjiieten in Turkije zich niet door
religieus fanatisme. Ze genieten
echter een linkse reputatie, en de
neo-kolonel Turkesj oogt op reli
gieus terrein meer de behouden-
de-soenistische lijn.
Het was vooral in de sjiietische wijk
van Marasj waar blindelings
brand werd gesticht in gebou
wen, waarvan delen instortten.
Nog steeds wordt onder het puin
naar lijken gezocht. Anderen, ook
vrouwen en kinderen, werden
door vuurwapens of steniging om
het leven gebracht.
Legereenheden hebben in de loop
van maandag de orde ter plaatse
hersteld, maar in heel Turkije
kwam het tot protestdemonstra
ties, voornamelijk van studenten.
ADVERTENTIE
waarbij nog eens zes slachtoffers
vielen.
De vorige keer dat het in Turkije tot
de uitroeping van de staat van
beleg kwam - naar aanleiding van
de kidnapping en moord op de
Israëlische consul-generaal in Is
tanboel in mei 1971 - duurde het
twee jaar voordat het parlement,
dat toen aanvankelijk onder ster
ke militaire druk stond, verdere
verlenging staakte.
Rechtse Turkesj-aanhangers heb
ben het afgelopen jaar naar deze
staat van beleg toegewerkt, door
uitlokking van godsdienstige
gewelddadigheden die een hoog
tepunt vonden in de steden Mala-
tya, Sivas en nu Marasj. Turkesj
riep enige maanden geléden
openlijk om de staat van beleg,
waarop het aftreden vcan Ecevit
en nieuwe verkiezingen moesten
volgen. Ecevit, die begin 1978 bij
de aanvang van zijn bewind be
teugeling van het anarchisme
beloofde, verkondigt dat van ui
terst rechtse zijde stelselmatig is
geprobeerd hem door geweld ten
val te brengen.
.3
MAN OF THE YEAR
i*
TENG
De Chinese vice-premier Teng Hsiao-ping is door het Amerikaanse
weekblad Time uitgeroepen tot "Man van het jaar" 1978. Volgens
Time heeft Teng een zware last op zich genomen door te proberen
van China een moderne staat te maken. Deze taak is niet alleen
"zeer omvangrijk, maar ook gedurfd en uniek in de geschiede
nis", aldus het weekblad.
De 74-jarige wordt omschreven als een "taaie, scherpe en veer
krachtige" leider die "meer politieke come-backs heeft gemaakt
dan Richard Nixon". Teng is na Tsjiang Kai-sjek de tweede
Aziaat die door Time tot Man van het jaar is uitgeroepen.
INBRAAK
Inbrekers hebben in de nacht van zaterdag op zondag 20.000 francs
(tienduizend gulden) gehaald uit een kluis van een politiebureau
in Parijs. De sleutels van de kluis lagen op een tafel. De daders
zijn zonder een spoor achter te laten vertrokken.
DOODSTRAF
Zaterdag is in Spanje officieel de doodstraf afgeschaft. Alleen in
oorlogstijd kan de doodstraf nog worden uitgesproken. De
zwaarste straf die men nu in Spanje kan krijgen is dertig jaar
gevangenisstraf.
In de tijd van dictator Franco werd nog herhaalde malen gebruik
gemaakt van de doodstraf die werd uitgevoerd via de zogenaam
de wurgpaal. Dit heeft destijds geleid tot massale internationale
protesten.
RIJKSTE VROUW
Een van de rijkste vrouwen in de Duitse Bondsrepubliek, Ingeborg
Quandt, is zaterdagnacht op 50-jarige leeftijd aan een hartaanval
overleden. De tweede echtgenoot van mevrouw Quandt, de 46-ja-
rige Hans Hilman von Halem, zou gisteren naar aanleiding van de
dood van zijn vrouw een eind aan zijn leven hebben gemaakt.
Mevrouw Quandt was de weduwe van de industrieel Harald
Quandt die in 1967 bij een vliegtuigongeluk in de Italiaanse Al
pen om het leven was gekomen. Met zijn halfbroer Herbert was
hij de erfgenaam van een van de grootste vermogens in West-
Duitsland.
KERSTKIND
In de Noordfranse stad Rijssel heeft de 32-jarige mevrouw Marie-
Chantal Devienne op eerste kerstdag het leven geschonken aan
haar vierde kind, precies driejaar na de geboorte van haar oudste
zoon. Tweelingen komen in het gezin niet voor.
Feestelijk over
:4 de drempel
met
1 Champagne
IJeanmaire
Indira Ghandi
Q.
2 uit oevano-eiiis
NIEUW DELHI (AFP/Reuter) - De
Indiase oud-premier Indira
Gandhi is gisteravond uit de ge
vangenis in Nieuw Delhi in vrij
heid gesteld enkele uren nadat de
winterzitting van het parlement
afgesloten was.
Mevrouw Gandhi werd op 19 de
cember gevangen gezet wegens
het tegenhouden van een onder
zoek naar gedragingen van haar
zoon Sanjay tijdens haar pre
mierschap.
Haar arrestatie leidde tot groot
scheepse protestbetogingen
waarbij zeker 19 doden vielen en
100.000 mensen gearresteerd
werden.
Haal nog
Hes in huis Dan hebt
pju met oud en nieuw'
ponder de kurk Een
topmerk champagne
voor minder geld
»Xj Dat kan. bi| 600
(Van onze correspondent)
JERUZALEM, WASHINGTON,
BRUSSEL, CAIRO - Israel en
Egypte zouden met de VS als
bemiddelaar weer terug willen
keren naar de onderhandelings
tafel. Maar de geschilpunten in
het twaalf dagen geleden door Je
ruzalem afgebroken vredes
overleg staan nog recht overeind.
Volgens Amerikaanse regerings
functionarissen zullen de onder
handelingen op regeringsniveau
worden hervat. Binnen een week
zou bekend zijn waar en wanneer.
Zowel de Egyptische president
Sadat als premier Begin van Is
raël hebben dit weekeinde ver
klaard het vredesoverleg voort te
willen zetten.
Volgens de Amerikaanse zegslie
den zou het hervatten van de on
derhandelingen het gevolg zijn
van de diplomatieke activiteiten
van minister van buitenlandse
zaken Cyrus Vance. Hoewel zon
dag in Brussel, na besprekingen
tussen Vance, de Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken
Dajan en de Egyptische premier
Khalil, werd bekendgemaakt dat
er geen concrete resultaten wa
ren, is Washington ervan over
tuigd dat Israël in de Belgische
hoofdstad in het gareel is ge
bracht en zijn harde afwijzende
houding ten aanzien van de
Egyptische voorstellen heeft ver
zacht.
In Brussel is, zo valt uit de verkla
ringen op te maken, gesproken
over een nieuwe trip door het
Midden-Oosten van Vance, mo
gelijk midden januari, of hervat
ten van de vorige maand opge
schorte onderhandelingen in
Washington.
Begin herhaalde gisteren dat Israël
niet bereid is in te stemmen met
een streefdatum voor verkiezin
gen op de westelijke Jordaanoe-
ver en in de Gazastrook voor de
Palestijnse autonome raad, zoals
Egypte eist. Verder zei Begin dat
Israël bereid is verder te onder
handelen over paragraaf vier in
het vredesverdrag, die gaat over
de m-ilitaire overeenkomsten in
de Sinaï. Egypte wil na vijfjaar
revisie van die arrangementen,
die over demilitarisering en de
legering van VN-troepen gaan.
Israël is bereid een clausule in het
verdrag op te nemen die herzie
ning mogelijk maakt, maar wil
geen tijdsbepalingen noemen.
Israëlische zegslieden, inclusief
premier Begin zelf, hadden al
eerder te kennen gegeven dat
over deze twee punten verder ge
praat zou kunnen worden - de re
geringsbeslissing van 15 decem
ber liet nadrukkelijk ten aanzien
van een begeleidende brief over
de autonomie ook de deur voor
verdere onderhandelingen open.
Maar ten aanzien van de twee
belangrijkste geschilpunten
handhaafde Begin zijn onaan
vaardbaar te weten de clausule
die Egypte het recht geeft Arabi
sche landen in geval van oorlog te
hulp te komen op grond van het
defensievedrag van de Arabische
Liga en de Egyptische wens het
uitwisselen van ambassadeurs te
koppelen aan de verkiezingen op
de westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook.
Over een Israëlische bereidheid de
onderhandelingen voort te zetten
op ministersniveau dan wel een
nieuwe pendeldienst van de
Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Vance in het
Midden-Oosten, is in Jeruzalem
niets gezegd. Alles zal afhangen
van een nieuw regeringsbesluit,
dat zondag genomen moet wor
den.
De Egyptische president Sadat be
klemtoonde in een televisie-in
terview ter gelegenheid van zijn
zestigste verjaardag dat Egypte
niet meer terug wil naar de situa
tie van "geen oorlog, geen vrede"
Israël moet terugkeren naar de
onderhandelingstafel, aldus Sa
dat, die er nog steeds van over
tuigd is dat er vrede zal komen,
ook al duurt de huidige impasse
nog even voort. Sadat zei de bin
nenlandse economische en poli
tieke problemen nu op de eerste
plaats te stellen, ook al met het
oog op zijn opvolging. Hij kon
digde aan eind 1980 af te willen
treden en de weg vrij te maken
voor "een nieuwe generatie"
ADVERTENTIE
rdoor^
rust
\<SE
en bevordert daardoor.,
een goede nachtrust'
