'Een ander gek vinden raareigenlijk'
Kenneth Jap A Joe:
'Een pistool is
al erg genoeg...
'Ik neem duizend kinderen
iiiiiiirririTnT
Valga Lamur:
'Veel ver
bieden
is fout'
BERDIEN VAN DE BROEK:
RIEKJE STAAL:
ZATERDAG 23 DECEMBER 1978
Kenneth Jap A Joe, elf jaar,
Montessorischool Oog in Al,
Utrecht.
Wat wil je worden?
„Iets in het luchtruim, piloot of
zo. Maar als dat niet kan: on
derzoekingen. Kijken hoe
dingen zich gedragen. Grote
dingen in het klein maken en
kijken of 't klopt met wat 't
echt doet".
Zou je beroemd willen zijn?
„Ik denk niet dat het gebeurt.
Maar 't zou wel leuk zijn hé.
Mensen herkennen je meteen
op straat. Maar ze moeten je
niet te veel herkennen na
tuurlijk".
Wat vind je van de wereld?
„De wereld is niet zo goed. Er
zijn allerlei oorlogen en zo.
Een heleboel mensen worden
niet zo goed behandeld als wij
hier. In de arme landen is het
erg".
Hoe komt dat?
„Ze hebben daar niet zo veel
geld. En door de huidskleur
die de mensen hebben, wor
den ze door de blanken min
derwaardig behandeld. Hier
doen ze dat niet zo. Nederland
is tenminste een beetje goed
in vergelijking met andere
landen"
Het milieu.
„De zee wordt vergiftigd. Dat is
heel erg. Het ergste beeld
vind ik van die vogels. Die
liggen door de olie dood op
het strand, hun veren hele
maal aan elkaar ge
kleefd".
„Maar ik denk dat we na de olie
dingen uitvinden die minder
gevaarlijk zijn. Zonne-ener-
gie en waterkracht"
Wat is welvaart?
„Dat is als alles goed gaat en er
minder problemen zijn"
Zitten er ook problemen aan de
welvaart?
„Mensen worden vet. Dat is een
probleempje. Ik neem ook
wel eens wat, een koekje of
een kauwgommetje. Maar
niet echt zo dat ik zit te eten.
Ik zou het niet leuk vinden
om dik te zijn. Ik heb wel eens
gelezen dat je dan eerder aan
de kant wordt geschoven. En
dat je wordt uitgeschol
den".
Kunnen mensen gemeen
zyn?
„In Zuid-Amerika hebben ze
zomaar mensen opgepakt en
gemarteld. Waarom weten ze
zelf niet. Ze hebben het aan de
regering gevraagd, maar ze
kregen er geen antwoord
op".
Gekke dingen op de televi-
„Het verbranden van een lijk in
India. De mensen er omheen
zaten te wachten tot het vuur
weg was. Toen raapten ze de
kooltjes op en gingen die
langs de weg verkopen. Daar
moest ik wel eventjes om la
chen"
Volwassenen.
„Ze zijn altijd maar bezig met
hun werk. Ze hebben geen
tijd voor iets. M'n vader werkt
altijd. Ik ben wel trots op m'n
vader hoor. Dat wel. Hij is ook
een beetje beroemd. Maar ik
zou geen advocaat willen zijn.
Dat is me te druk".
Je hoort steeds meer dat men
sen gaan scheideru
„Het lijkt me niet ro leuk. Je
bent je ouders kwijt dan. Mis
schien zie je één van ze heel
lang niet meer. Maar als ze al
tijd ruzie hebben, da's ook
niet leuk"
Alcohol.
„Dat is een soort verslaving als
drugs. Ze gebruiken het en
nog een keer en dan kunnen
ze er niet meer afblijven. Dan
moeten ze naar het zieken
huis en dat kost te veel geld,
dus daarom kunnen ze het
maar beter niet doen"
Werkloosheid.
„Dat is hartstikke vervelend. Ik
zou het niet graag willen zijn.
De mensen moeten naar an
dere landen gaan, waar het
niet zo druk is. In Zweden kan
je goeie baantjes krijgen".
De neutronenbom.
„Dat is niet leuk voor de men
sen. Want ook de bomen gaan
dood. Alleen de stad blijft
staan. Die is dan helemaal
leeg. In Hiroshima in Japan
hebben ze een atoombom ge
gooid De mensen daar zijn
nog steeds misvormd. We
moeten geen atoombommen
maken. Een pistool is al erg
genoeg".
Geld.
„Alle geld moeten ze bij elkaar
brengen en dan verdelen, ie
dereen evenveel".
Zouden er na een tijdje niet
weer mensen zijn die meer
hebben dan de anderen?
„Dan is het toch een poosje uit
gesteld".
Trouwen.
„Ik denk wel dat ik het doe. Het
meisje moet aardig zijn en
ook niet echt lelijk. Die lelijk
zijn, hebben eigenlijk pech
gehad hè".
Kenneth Jap A Joe
Vier Nederlandse kinderen. Wat ze willen worden
Hoe ze denken over de toekomst van zichzelf en ande
ren. Hoe ze tegen volwassenen aankijken.
De oudste is dertien. Ze zit op de gymnasium-afdeling
van Hendrik van der Vlist. een van de grotere scho
lengemeenschappen in Utrecht. Oorspronkelijk is ze
afkomstig uit Suriname. Met haar moeder woont ze in
Maarssenbroek, een overloop van de stad Utrecht. De
overigen zitten op basisscholen in Utrecht: de montes
sorischool G.A. E.B.Meijer en de Herbartschool.
De montessorischool ligt in Oog in Al. een wat saaie
wijk voor de middenklasse. Betrekkelijk veel woonge-
rief. Veel groen. Ogenschijnlijk zijn er weinig
problemen, al lijkt het aantal echtscheidingen vrij
hoog.
De Herbartschool is een oude school in een ten dele
gesloopte oude arbeiderswijk, die steeds meer wordt
bevolkt door buitenlanders. In de klassen is dat te
merken. Naast elkaar zitten er NederlandseTurkse,
Marokkaanse en uit Suriname afkomstige kinderen
Het leerlingental is kleinzodat er verscheidene com
binatieklassen zijn. Jarenlang is de school verwaar
loosd geweest. Nu is een enthousiast team bezig de
achterstand in te halen
Valga Lamur, dertien jaar,
tweede klas gymnasium
scholengemeenschap Hen
drik van der Vlist, Kanale
neiland, Utrecht. Ze wil dok
ter worden, specialist, geen
huisarts.
„Al heel lang weet ik dat ik arts
wil worden. Toen ik een jaar
of acht was, speelde ik zie
kenhuisje, met zo'n kinder
setje. Ik lees ook veel boeken
over doktoren en ziektes. Er
staan veel Latijnse woorden
in. Niet alles begrijp ik, maar
ik heb nu Latijn. Ik denk dat
ik later naar een ontwikke
lingsland ga. Daar hebben ze
veel doktoren en verpleeg
sters nodig. In Samsam (een
uitgave over ontwikkelings
samenwerking van de over
heid voor kinderen) lees ik
erover. Die mensen daar heb
ben niet zo'n goeie ontwikke
ling, moeten nog veel dingen
leren, hebben nog niet zo veel
machines als wij. Er is veel
droogte, er zijn veel besmet
telijke ziektes. De kinderen
daar hebben van die grote
buikies, omdat ze geen vita
mines krijgen".
Kanker
„Ik geloof dat het in je bloed zit.
Sommige soorten kunnen ze
wat tegen doen. Maar er is nog
geen tegengif voor"
Dood
„Het is heel moeilijk je in te
denken: dit op deze wereld zie
ik nooit meer. De zus van m'n
vriendin is doodgegaan nadat
ze een bal tegen haar hoofd
kreeg. M'n vriendin was erg
verdrietig. Ik heb haar mee
naar buiten genomen, eerst
wilde ze niet, later wel. Ge
woon mee praten, niet te veel
laten merken dat je medelij
den hebt. Ik geloof dat 't zo
het beste helpt. Toen mijn va
der dood ging was ik pas vijf.
Ik kan me alleen herinneren
van de kist. Als ik kinderen
over hun vader hoor praten,
word ik wel eens jaloers"
,Met m'n moeder praat ik over
alles; ze is ook m'n vriendin.
Ze geeft me een vrije opvoe
ding. Je hebt ook van die ou
ders die blijven maar dram
men. Het is niet goed om heel
veel te verbieden. Als ik je èèn
Berdien van de Broek, tien jaar, Herbartschool, Majel-
lapark, Utrecht. Verpleegster wil ze worden.
„Dat wil ik al van m'n zesde jaar
af. M'n moeder zegt dat ze 't
goed vindt want als zij iets
heeft of m'n tante dan kan ik
helpen".
Als verpleegster zie je ook dode
„Ik heb nooit dooie 1
zien. 't Lijkt me eng om naar
te kijken. Je ligt in een kist,
bent gewoon heel stil, kan
niks meer doen"
Als je verpleegster wil worden
moetje hard werken. In ieder
geval de HAVO, dan ver-
pleegsterschool.
„Huiswerk vind ik leuk. Dat
maken we altijd op school.
M'n kamer thuis is wel leuk
maar een beetje te klein. Als
m'n zus gaat trouwen mag ik
in haar kamer. En voor m'n
verjaardag vraag ik een bu
reau, daar kan ik fijn aan wer
ken"
Ze waren met z'n zevenen thuis,
zij is de jongste.
„M'n zuster van achttien is wel
's jaloers, noemt me een ver
wend kreng. D'r verloofde is
een aardige knul. Doet wel 's
spelletjes met me. En hij gaat
mee de hond uitlaten 's
avonds langs het spoor. Dat
vind ik wel fijn want daar lo
pen wel van die hele enge ke
rels rond"
De hond
„Die heet Brenda, een Sint
Bernhard met een kruikje om
met een rood kruis er op. D'r
zit whisky in. Ja, ik hou van
dieren. M'n man moet later
ook van dieren houden. Met
m'n vriendin Sandra heb ik
afgesproken dat we later in
een boerderij gaan wonen. Er
moeten veel dieren zijn: hon
den, paarden, schapen,
koeien, kippen, hanen, var
kens en poezen. We hebben al
een lijst gemaakt met de na
men van de dieren er op".
„Weet je wat ik gemeen vind?
Dat er mensen zijn die eerst
een hond vertroetelen en 'm
dan in een bos zetten als ze
met vakantie gaan. Dat is net
zo erg als een dier alsmaar
schoppen en slaan".
„M'n vriendin en ik zijn al een
tijd aan het sparen voor onze
boerderij. Later sparen we
met z'n vieren. Want wij en
onze mannen gaan allemaal
werken. Dan kopen we een
boerderij bij Amsterdam, dus
dicht bij de winkels, want an
ders moet je zo'n end lopen
om voer te halen voor de die
ren. Geen boerderij bij
Utrecht, want ik woon hier al
tien jaar en dan wordt 't zo
vervelend".
Hoe woont ze nou?
„Leuk hoor. We hebben een
plein (Schimmelplein) voor
ons met allemaal rekken en
een glijbaan en ook nog een
zandbak. Maar de speelplaats
van de school is te klein. Voor
tikkertje is geen ruimte want
dan bots je tegen de andere
kinderen op".
Er zitten veel Turkse en Marok
kaanse kinderen op
school.
„Tijdens het schapenfeest, ra
madan noemen ze dat, was de
school bijna leeg. Ik heb een
Marokkaans vriendinnetje
gehad en ik kom ook wel bij
een Turkse thuis. Mijn moe
gelijk met de hare jarig.
De
ide
ten in aparte kamers feest te
Vind je dat gek?
„Als ik in Turkije was geboren
was het een gewoonte ge
weest, dan was het niet gek
Van de ander vind je het altijd
gek wat hun doen, zoals Tur
ken en Marokkanen ook van
ons gek vinden wat wij doen
Dat is toch raar eigenlijk
Maar ze doen ook wel een
vies hoor die Turkse en
rokkaanse jongens. Als we
gaan zwemmen trekken ze je
broek naar beneden en la
chen, lachen... Nou ja, de Ne
derlandse jongens doen het
ook wel hoor"
Haar ouders
vader is vloerenlegger
geweest en daarom werkt hij
niet meer. Hij kan niet meer
op z'n knieën zitten. Elke keer
heeft hij er last van, dan moet
hij er over wrijven. Elke keer
,,M'
Berdien van de Broek
zit hij binnen, dan heeft hij
niks te doen. Dat vind ik niet
leuk. We gaan veel naar de
camping op Bilthoven. We
hadden een huisje maar dat
was al oud, twintig jaar wel.
Nou hebben we een caravan.
M'n vader en moeder zijn aar
dig. Alleen m'n zus slaat me
wel eens. Die kan niet hebben
dat ik word voorgetrokken.
We schreeuwen en dan zegt
m'n vader: hee, houen jullie je
nou's stil"
Volwassenen
..Waarom worden ze boos als je
gelijk hebt? En als je fijn aan
het spelen bent bij een vrien
din kunnen ze je zo maar weg
schoppen, alleen maar omdat
ze 't zat worden. En als m'n
vader naar de sport wil kijken
op de tv dan kunnen wij die
mooie film niet zien".
..Westerns en oorlogsfilms vind
ik helemaal niet leuk. Dan zie
je mensen stil liggen. Zie ik
midden in een film vechten
dan ga ik gelijk naar boven.
Als ik later een zoon krijg
mag-ie geen soldaat wor
den"
keer met een jongen betrap,
vlieg je de deur uit, zeggen
sommige ouders. Ze hebben
het beste met hun kinderen
voor, maar ze begrijpen niet
dat hun kinderen zo eerder
verslaafd raken of weglopen
of dingen juist doen, stie
kem".
Oorlog
,Dat komt doordat landen de
baas willen zijn over het ge
bied van anderen en over an
dere mensen. Veel mensen
willen macht; ze willen dat
veel andere mensen doen en
denken wat zij willen dat ze
doen en denken".
Iedereen oefent wel eens macht
uit.
,Als ik bij m'n oma ben, moet ik
op allerlei neefjes en nichtjes
letten. Dan verbied ik ze te
vechten. Als ik dat niet doe,
krijg ik op m'n kop. Die va
ders en moeders van die kin
deren zeggen dan: jij bent de
oudste, dus... Daarom moet ik
dan wel een beetje macht ge
bruiken".
Vakantie
,Dit jaar ben ik in New York
geweest, hartstikke leuk.
Heel gezellig en heel goed
koop. Er is daar veel meer te
doen dan hier. Een kermis zo
groot als een dorp. En de hele
dag televisie met veel leukere
programma's dan hier. Meer
kinder- en speelfilms, quizes,
shows, ook veel teken
films".
Ze houdt van gezelligheid. Bij
oma in Rotterdam is het altijd
gezellig, vindt ze.
,Er zijn daar altijd veel familie
leden. We praten veel, draaien
platen. Soulmuziek. Oma is
75 maar, ze ziet er veel jonger
uit, is heel sportief. Ze zit in
een kerkvereniging en een
bejaardenvereniging. En ze
reist veel, naar Israël, Ameri
ka, Groningen, België en an
dere plaatsen in Neder
land".
Ze woont nu met' haar moeder
in Maarssenbroek. Straks
verhuist ze naar een groter
huis in Nieuwegein. Ze heeft
ook in het veel kleinere
dorpje Meerkerk gewoond.
Werd ze daar wel eens uitge
scholden om haar
huidskleur?
„Het gebeurde wel eens. Bruine
aap, bruine boon. In het begin
werd ik heel kwaad, schold
terug: witte kaaskop. Maar
een tijdje later zei ik gewoon
niets meer. Ik had daar een
blanke vriendin die me hielp
en beschermde. Ik geloof niet
dat de meesten scholden om
te pesten. Ze deden het omdat
ze in dat kleine dorp niet ge
wend waren aan mensen met
een donkere huid. Met twee
jongens, die eerst scholden,
zijn we de beste vrienden ge
worden. We voetbalden met
ze. Ik vind het onzin dat
meisjes niet zouden kunnen
of mogen voetballen"
Zuid-Afrika.
^Als de zwarten wapens krij
gen, kunnen ze de blanken
daar gemakkelijk vermoor
den. De zwarten waren daar
het eerst. Toen kwamen de
blanken. Die zeiden dat ze
godsdienst kwamen brengen,
maar volgens mij hadden ze
die mensen daar gewoon met
rust moeten laten"
Riekje Staal, elf jaar, Herbart
school, Majellapark,
Utrecht. Ze wil schooljuf
frouw worden.
„Moeder zegt dat 't wel leuk is
als ik schooljuffrouw word.
Ze zegt: ik wil dat je goed kan
leren. Thuis ben ik de beste in
rekenen. Ik moet altijd brie
ven schrijven thuis. Moeder
kan niet zo mooi schrij-
„Ik wil geen strenge juffrouw
zijn. Maar rotzooi mag er ook
niet zijn. Zoals de meester het
doet is goed. Eerst hadden we
een andere meester. We leer
den toen niet veel, een hele
dag tekenen is ook niks.
Meester Gerard is leuk, daar
kan je mee lachen. Een beetje
dollen, niet alsmaar streng en
stilte. Maar als we niet luiste
ren is-ie wel streng".
„M'n vader, daar kan je mee la
chen. Dollen en stoeien met
ons. Toch heeft-ie 't druk. Hij
is schilder, eigen baas.
Ze zijn met z'n negenen.
„Ik heb een broertje dat nou ze
ventien zou moeten wezen.
Toen hij vijf was is-ie onder
een trein doodgereden. We
hebben nog foto's van hem; ik
ben wel eens verdrietig dat ik
'm niet gezien heb. Ze vragen
wel eens op school: ga je mee
op het spoor spelen. Dat doe
ik nooit. Ik denk wel eens: ik
ga niet dood, ik haal het tot
m'n duizendste jaar. Ik vind
dood eng. Op televisie maken
ze de dood spannend, maar in
de oorlog worden mensen le
vend begraven. Weetje wat ik
ook zielig vind: de mensen die
hun kinderen in het water
gooien. Of in een draaiende
wasmachine - heb ik van m'n
vader gehoord - daar word ik
misselijk van"
Trouwen
„Ik
duizend kinderen.
Daar gaat m'n moeder van la
chen. Dan mag je er nog een
paar stoelen bij halen, zegt ze.
Ze vindt dat ik een rijke jon
gen moet zoeken. De meeste
meisjes willen knappe man
nen. Maar ik ben zelf ook niet
zo knap, veel te dik. Ik moet
afslanken. Vroeger at ik wel
drie karbonaden als ze over
waren, nu maar één Ook patat
met mayonaise, broodjes
hamburgers, kroketten. Maar
het lekkerste is saté. M'n
broertje is op karate. Twintig
is-ie. Als je wil afslanken moet
je op m'n buik springen, zegt-
ie. Daar word ik hard van en
jij slankt af, zegt-ie".
Ze dreigt soms weg te lo
pen.
,Ik ga weglopen. Ik wil een ei
gen kamer, zeg ik dan. Maar ik
kom altijd terug hoor. Ga ge
woon een paar uurtjes bij oma
zitten. Eén maal ben ik echt
kwaad geweest. Toen heb ik
m'n kleren gepakt en m'n va
der dacht dat 't nou echt was.
Waar ben je geweest, vroeg-ie,
toen ik weer thuis was. Weg
gelopen! Dat zie je toch wel,
zei ik".
„Als schooljuffrouw wil ik dicht
bij school gaan wonen. Dan
wil ik op een brommer rijden
of in een auto. Dat is handiger
dan een fiets. M'n vader be
taalt de auto. Maar eerst ga ik
naar dansles. Betaalt m'n va
der ook. Als je goed kan dan
sen kan je later zaterdag naar
dansen".
En misschien vind je daar wel
,'t Moet wel een Hollander zijn.
Want als je een Marokkaan
neemt kan je niet met 'm pra
ten, zegt m'n vader. Die man
moet ook een beetje vrolijk en
vriendelijk zijn, niet kattig, 't
Moet een gezellige man zijn. 't
Is altijd gezellig als er in de
kroeg op de hoek iemand ja
rig is. Dan dansen ze om de
auto's heen, ze zingen en dan
krijgen we alles voor niks.
Moeder zegt: er is altijd wel
een jochie voor je op de we
reld. M'n vader pesten: jij
krijgt later nooit een jochie
want jij bent niet knap. Nou,
zeg ik dan, daar kom jij ach
ter. Ik wil later een meisje en
een jongetje. Dat vind ik leuk
