In Mexico komt
bal nog steeds
op de heup...
'Controle verscherpt: honderden bonnen
Drie smaakvolle collecties
voor de vrouw.
Hoorzittingen over
herindelen provincies
Ll^ATERDAG 16 DECEMBER 1078
J* LEIDEN - Het optreden van de
politie tegen foutparkeerders
in de Leidse binnenstad is de
laatste tijd verscherpt. Dat
heeft geleid tot enkele hon
derden bekeuringen. De
commissaris van politie H.VV.
van Voorden meldt dat in een
brief aan de Leidse burge-
meester Vis. Tegelijkertijd
um, constateert de politiecom-
missaris dat niet uit het oog
5 34, verloren mag worden dat er in
sso- Leiden - in tegenstelling tot
andere steden, een duidelijk
gebrek aan verkeersruimte
bestaat. De brief is door
commissaris Van Voorden
geschreven naar aanleiding
van een brief die aan de ver-
keerscommissie van de ge
meente was gestuurd door de
heer F.J. Bakker. Daarin
werd in twijfel getrokken of
de politie strenger optreedt
tegen verkeerd geparkeerde
auto's. Als voorbeelden
noemde de briefschrijver de
Wassenaarseweg waar - recht
tegenover de Blauwe Vogel-
weg - dagelijks auto's worden
geparkeerd aan de slootkant,
en het dwars op het trottoir
parkeren van auto's bij de
bushalte in de Cornelis
Schuytlaan in Zuid-West.
Bovendien constateert de
heer Bakker dat er op de
B reestraat geregeld wordt
geparkeerd op plaatsen waar
bussen halteplaatsen hebben.
In een reactie in deze feiten
zegt politiecommissaris Van
Voorden dat het niet te ont
kennen valt dat er in het cen
trum geregeld op onverant
woorde wijze geparkeerd
wordt. Hij wijst er echter ook
op dat door de grootte van het
gebied zij die voor de taak
staan om toezicht te houden
op het verkeer voor een zeer
omvangrijke taak staan. "Ui
teraard wordt deze taak niet
tot ieders genoegen uitge
voerd om nu eenmaal de be
langen van de diverse groe
pen weggebruikers sterk uit
eenlopen. Toch meen ik te
moeten opmerken dat het
verkeerstoezicht - in het jaar
1977 werden er op dit gebied
28.000 bekeuringen gegeven -
tot een redelijke verbetering
van het parkeergedrag heeft
bijgedragen", aldus de Leidse
commissaris H.W. v. Voor
den. Maandag zal de parkeer-
problématiek aan de orde ge
steld in de gemeentelijke
commissie voor politionele
aangelegenheden.
Leidse archeoloog schreef proefschri ft over „ulama"
it
LEIDEN - Wie een rubberbal in de
hand houdt, staat er waarschijn
lijk niet bij stil dat dat ding z'n
bestaan grotendeels ontleent aan
de cultuur van de Azteken, het
voormalige, hoogbeschaafde in
dianenvolk van Mexico.
Al ver voor de komst van de Span
jaarden (16e eeuw) namelijk werd
in grote delen van Meso America
een rubberbalspel gespeeld dat
"ullamaliztli" heette. In die tijd
bedienden onze voorouders zich
nog voornamelijk van varkens-
blaasballen of iets dergelijks.
Het "ullamaliztli" was een spel dat
behalve met knie of onderarm
vooral met de heup werd beoe
fend. De zware, massief rubberen
bal werd door de ene partij via dit
lichaamsdeel naar de andere par
tij gestoten, die de bal recht
streeks moest retourneren. Een
soort kaatsspel dus, dat in tegen
stelling tot de Friese versie voor
namelijk op smalle, ommuurde
velden werd gespeeld.
Via de Spaanse onderdrukker Gor-
tez kwam de rubberbal in Euro
pa. En hoewel de Spanjaarden in
Mexico weinig heel lieten van het
Aztekenvolk. bleven de indianen
het "ullamiliztli" trouw beoefe-
De laatste informatie over het
"ulama" (spreek uit: oelamma) -
het spel was intussen anders gaan
heten - dateerde van 1930. En
voor de Leidse archeoloog dr
Ted Leyenaar (43), conservator
van de afdeling Latijns Amerika
bij het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde, was dat aanleiding de
draad in de jaren zeventig weer
eens op te pakken.
Hij reisde met vrouw en flater met)
kinderen naar Mexico, ontdekte
dat het "ulama" met de onderarm
nog redelijk veel gespeeld werd,
maar constateerde ook dat de
heupversie nog maar sporadisch
voorkwam. Hij maakte uitvoerig
studie van het "ulama" en schreef
er zelfs een proefschrift over,
waarop hij onlangs promoveerde
tot doctor in dc letteren.
Katoenen band
Aanvankelijk concentreerde Leye
naar zich op het noord-westen
van Mexico, de deelstaat Sinaloa,
zo'n 1500 kilometer van Mexico-
stad. "Daar werd het ulama met
de onderarm nog redelijk vaak
gespeeld", vertelt hij. "Ze ge
bruiken daarvoor een massief
rubberen bal van een halve kilo
O
Toen de Spaanse onderdrukker Cortez bij Karei de Vijfde verantwoor
ding kwam afleggen van zijn brute daden tegen de Azteken, had hij in zijn
gevolg enige indianen die het ullamaliztli beoefenden. Een tekenaar legde
datvast. Wespreken dan van 1529,het balspel werd echter al zo'n 1500jaar
vóór Christus gespeeld.
Voorzitter AZL
neemt afscheid
LEIDEN - Ir. W. Starrenburg
neemt a.s. dinsdag afscheid als
voorzitter van het bestuur van het
Leidse Academisch Ziekenhuis
Hij wordt opgevolgd door oud
staatssecretaris Hendriks. Star
renburg (70) maakte van 1969 af
deel uit van het AZL-bestuur.
eerst als vice-voorzitter en na het
vertrek van Sidney van den
Bergh als voorzitter. Voordien
was hij werkzaam bij de Konink
lijke/Shell Groep, laatstelijk als
directeur. Na zijn pensionering
werd hij o.m. commissaris van de
NV Koninklijke Nederlandse Pe
troleum Maatschappij.
Jubilarissen
LEIDEN - De afdeling Leiden van
de Bouwbond NW heeft deze
week een aantal jubilarissen ge
huldigd. Aan 19 leden werden in
signes en geschenken 'uitgereikt
in verband met hun 25-jarig lid
maatschap. Zes leden zijn 40 jaar
lid te weten: D. v. Erkèl, J. G. Jur-
gens, J. Riethoven, B. Sinteur, J.
Stijger en J. Maree. Een halve
eeuw maakten de volgende leden
vol: I. Coster, J. Dubbelaar, W.
v.d. Jagt. J. Schullers, J. Stoute,
C. v. Weeren, J. Zaalberg en H.
van Zijp. De heer J. v. Westbroek
spande de kroon met een lid
maatschap gedurende 60 jaar.
en die stoten ze dan met de arm
van de ene naar de andere kant.
Het stuk arm waarmee gestoten
wordt - vlak onder de elleboog -
wordt eerst omwikkeld met een
drie meter lange, katoenen band.
Dit om de arm te beschermen"
Vijfhonderd kilometer zuidelijker
ging de archeoloog op zoek naar
het heup-lama. Hij reisde ver
schillende dorpjes langs en sprak
met de bewoners. "Je kreeg dan
allerlei verhalen van: ja, veertig
jaar geleden werd het hier nog
wel gespeeld, ergens anders der
tig jaar en weer ergens anders
uiteindelijk vier jaar. Het was net
een detective"
In 1970 bezocht Leyenaar ander
maal het gebied waar hem was
verteld dat het heup-ulama er
vier jaar terug nog werd beoe
fend. "Ik kwam toen in aanraking
met een commissario - dat is het
hoofd van een dorp - en die had
nog zo'n bal-die drie kilo \yeegt-
waarmee het heupspel gespeeld
wordt. Er werd toen nog even een
wedstrijd voor mij gespeeld. En
ik moet zeggen: ze waren er nog
zeer bedreven in"
Ongelukken
Dat het heup-ulama niet van gevaar
ontbloot is, ligt - gezien het ge
wicht van de bal - wel een beetje
voor de hand. Mogelijk heeft dat
er mede toe bijgedragen dat het
ulama steeds minder populair
werd. "Maar de belangrijkste re
den waarom het spel minder ge
speeld werd, was wel het feit dat
rubber in die streken minder
voorkomt. Ze hebben daar na
melijk verzuimd steeds voor
nieuwe aanplant van rubberbo
men te zorgen", zegt Leyenaar.
"Daarbij komt dat het spel ook is
teruggedrongen door het base
ball (honkbal red.) dat daar
enorm populair is geworden"
Volgens de archeoloog is het wel
eens voorgekomen dat er bij het
ulama dodelijke ongelukken ge
beurden. "Wanneer je zo'n bal
niet op de heup maar in de maag
krijgt, dan kan dat natuurlijk erg
hard aankomen", zegt hij. In de
omgeving van de heup zijn de
spelers echter goed beschermd.
Ze dragen een soort broekje van
herteleer dat strak om de billen
en genitaliën wordt gesnoerd.
"Op die manier voorkom je dat
als je laag speelt je billen over de
grond schuren"
Telling
De telling van het spel is erg inge
wikkeld. De stand is namelijk
sterk wisselend. Staat bijvoor
beeld een partij met 4-0 vóór, dan
kan, als de tegenpartij vier pun
ten scoort, die stand in één klap
worden teruggedraaid, dus tot
0-4. Dat leidt ertoe dat een partij,
die bij acht punten eindigt, soms
dagen kan duren, "De beroemd
ste partij van deze eeuw", vertelt
de archeoloog, "was in 1930. Die
partij duurde namelijk zeven da
gen. In 1974 heb ik de captain van
het winnende team nog gespro
ken en die kon mij er nog erg veel
over vertellen. Wat dat betreft
zijn er nog maar weinig mensen
in Mexico die dat kunnen. Zo'n
spel in theorie behandelen is na
tuurlijk ook veel moeilijker dan
het in de praktijk spelen"
Dr. Ted Leyenaar in
voor volkenkunde, stuiterend met
de massief rubberen bal die voor het
heupspel wordt gebruikt. Op de
grond staat de mal waarin de bal
bewaard wordt. Achter hem een
paar foto's van spelfragmehten
Wat is nu het wetenschappelijk
belang van Leyenaars onder
zoek? "Ik heb getracht aan te to
nen", zegt de archeoloog, "dat het
ulama een kind is van het vroege
re ullamalztli van de Azteken. En
ik denk dat het belang ervan is
dat er nu iemand is geweest die
dat heeft opgeschreven"
LEIDEN - In december en januari
houdt het provinciaal bestuur
van Zuid-Holland zes hoorzittin
gen, die aan de herindeling van
de provincies gewijd zijn. Eén
van de hoorzittingen wordt
maandag in Leiden gehouden.
Volgens Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland moet op deze hoor
zitting speciaal aandacht worden
besteed aan de positie van Leiden
en omgeving, de grens met de
provincie Noord-Holland in ver
band met de indeling van Hille-
gom en de grens tussen de pro
vincies Zuid-Holland West en
Midden Holland (Alphen en om
geving) voor het geval de provin
cie in drie gedeelten zal worden
verdeeld. Zoals bekend heeft mi
nister Wiegel (binnenlandse za
ken) zich op het standpunt ge
steld dat Zuid-Holland in tweeën
gedeeld zou moeten worden. Een
aantal gemeenten en een deel van
het provinciaal bestuur is voor
een driedeling en de gemeente
Leiden zelfs voor een vierdeling.
De hoorzittingen zijn bestemd
voor leden van de gemeentera
den, intergemeentelijke overle
gorganen, provinciale raden en
de hoogheemraadschappen en
waterschappen. De bedoeling-is
dat het provinciaal bestuur nader
kennis neemt van de standpun
ten in de provincie over de herin
deling; Provinciale Staten zullen
uiteindelijk een advies aan de
minister moeten uitbrengen. De
hoorzitting maandag in Leiden
wordt gehouden in de Stadsge
hoorzaal en begint om acht uur.
ADVERTENTIE
hoek Vismarkt, Leiden
Een modieuze collectie dameskleding vindt u op de 1e etage: rokken, ensem
bles, japonnen, sjaals, blazers, tunieken, hoedjes, pantalons, blouses, bijous,
strikjes, dasjes, truien, enzovoort.
Avondkleding is te zien op de 2e etage, evenals de party-kleding die zo van
de ontwerper komt.
Een uitsluitend echt leren collectie damestassen, beursjes, ceintuurs, rijbewijs
etuis, valutamapjes, billfolds, portefeuilles, planmasters, en andere lederwaren
treft u aan op de parterre.
En op de 2e etage beautycases, handschoenen, poefs, avondtasjes, bijoute
riedozen, damesattachés en -koffertjes, maar ook heel andere geschenken.
Schoenen en laarzen kunt u passen op de parterre. Een collectie elegante da
messchoenen met hoge hak, en gemakkelijke stappers, bijna even elegant.
Laarzen, ook voor dames die dit seizoen al meer laarzen hebben gekocht;
modieuze laarzen, natuurlijk zonder de ouderwetse ritssluiting, van kostelijke
leersoorten.
„THEAIT -
egger^
Als u smaakvolle collecties damesmode, tassen
en schoenen van goede kwaliteit herkent en
weet te waarderen, bent u welkom.
Nu ook veel avondkleding, avondtasjes en avondschoentjes.
"De Blauwe"
De oudere Leidenaars kennen
hem ongetwijfeld: de blauwe
tram. Die stoere robuuste
Boedapester die zovele jaren
het beeld van de Leidse bin
nenstad mede bepaald heeft.
Knarsend door de bocht bij de
Blauwpoortsbrug en piepend
tot stilstand voor de oude sta
tion Ze zijn door de NZH aan
de kant geschoven, de rails
zijn verwijderd en we ademen
nu de uitlaatgassen in die
verspreid wordt door de
knalgele bussen. Met snij
branderszijn de ouwe trouwe
strijdrossen aan stukken ge
sneden. Teminste één is de
dans ontsprongen: de B 412.
Een werkgroep uit Voorburg
heeft er zich over ontfermd en
is nu al twee jaar bezig om de
tram weer in oude glorie te la
ten herleven. De liefhebberij
van de groep, die er al 4000
manuren in stak, gaat zelfs
zover dat bij de fabrikant
Ganz uit Boedapest twee
nieuwe draaistellen zijn be
steld. Kosten: een slordige 16
mille. Om die hoge kosten iets
te dekken heeft de groep een
grammofoonplaatje laten
maken met tramgeluiden. "De
Noord-Zuid in geluid", zoals
de titel luidt, is voor f 12.50 te
bestellen via gironummer
445505. Het is dus weer te be
luisteren dat oude vertrouw
de geluid van "de blauwe"
Het wachten is nu op een stip-
notering in de hitparade en
op een singletje van "de gele"
Inspraak
Opzoekboek
Abdij van Egmond in Eg-
mond-B innen of Excelsior in
Amsterdam. Ik maak me toch
sterk dat ze dichter bij huis te
krijgen zijn. Nog zo'n actueel
gebruiksvoorwerp: kalen
ders. Twee adressen in de
gids: één in Weesp, een ander
in Leiden. Toch kan zo'n gids
erg leerzaam zijn. Altijd ge-
Inspraak: het is een gevleugeld
woord geworden bij de be
sluitvorming van vandaag.
Geen beslissing zonder de be
trokkenen te laten zeggen wat
ze vinden. Hoe de "inspraak"
soms functioneert werd deze
week nog weer eens duidelijk
in het Leonardushuis aan de
Haagweg. Vijftig buurtbe
woners bijeen om te praten
over de herinrichting van een
aantal straten. Een van de
aanwezigen die opmerkt dat
de Da Costastrdat openge
steld zou moeten worden voor
verkeer vanaf de Haagweg
Reactie van een van de abte
naren: Meneerdan moei u
een brief schrijven naar het
college van burgemeester en
wethouders en vragen of uw
suggestie in de verkeerscom-
missie behandeld kan wor
den." De vraagsteller reageert
verbaasd en vraagt zich af
wat het nut van inspraak
avonden is als er zo gerea
geerd. Is dat nu democratie?
De ambtenaar: „Democratie
is: als de mehing van u anders
is dan de mening van de amb
tenaren, dat wij dan tegen u
zeggen waar u met uw me
ning terecht kunt." Diezelfde
ambtenaar blijkt even later
nog meer inspraakpijlen op
z,n boog te hebben waneer ge
vraagd wordt of het mogelijk
is de Tollensstraat af te slui
ten voor het verkeer. "Nee, dat
is niet mogelijk. Dat kunt u
wel wensen en daarvoor kunt
u bidden, maar het kan niet
Geen enkele straat in Leiden
kan afgesloten worden."
Inspraak in optima forma. Toch
goed dat er burgerraadslie
den zijn die zo nu en dan een
werkdossier schrijven.
Werkdossier
Overigens: de burgerraadslie
den mogen - getuige hun reeks
ingezonden brieven in diverse
kranten - dan niet bijster ge
lukkig zijn met de publicaties
over de "onheuse behandelin
gen" van burgers door amb
tenaren en andere publiek-
sverzorgers, er is wel een an
der plezierig bijkomstig ver
schijnsel. De belangstelling
voor het werkdossier blijkt zo
groot te zijn dat de eerste op
lage al bijna uitverkocht ts.
Een tweede druk staat op sta
pel. Zou het dan toch waar
zijn dat het niet geeft hoe er
over je geschreven wordt als
er maaT over je geschreven
wordt....?
Deze week trof ik tussen de post
de nieuwe Gouden Gids vóór
Leiden aan. En omdat ik ver
slaafd ben aan boodschappen
via de STER ben ik er eens
gauw doorheen gelopen. Bij
het doorbladeren van de gele
velletjes stootte ik op een
merkwaardige zaken. Mocht
u de komende tijd iets willen
forceren, kijk onder de F en
daar staat de Haagse firma
naam die bereid is dat voor u
te doen. Verder ben ik de uit
gevers ook zeer dankbaar
voor het adres van een haar-
groothandel. In de donkere
dagen kan het gebeuren datje
op zoek bent naar een kaars.
De Gouden Gids voor Leiden
brengt uitkomst: onder het
kopje kaarsen staat dat je
daarvoor terecht kunt bij de
dacht dat het fenomeen
"weeshuis" inmiddels tot het
verleden behoorde. Maar zie,
de gids brengt mij weer in het
rechte spoor. Het weeshuis is
er nog en daarvoor dient de
lezer zich te vervoegen bij het
Oranje-Groene Kruis in
Katwijk aan Zee. Van al dat
lezen wordt je hongerig. Trek
in een frietje met. Fluks de
gids gelezen onder het kopje:
Patat Frites. Ik was wel wat
verbaasd daaronder slechts
drie adressen te vinden: een in
Boskoop, een in Katwijk en
een in Leiden. Zouden er zo
veel fritesbakkers zijn die de
vlam onder de ovens hebben
uitgedraaid na de verplichte
prijsverlaging? Ten slotte heb
ik nog even een blik geslagen
op het afgedrukte platte
grond je van de stad Leiden.
Nooit geweten dat de Haar
lemmerstraat al bij de Peli
kaanstraat ophield. En de
Hogewoerd bij de Rijnstraat.
Achteraf besef ik dat het "gro
te opzoekboek" waarmee de
gids op het omslag wordt
aangekondigd, toch een bete
re titel is dan ik aanvankelijk
had gedacht.
Arie Verboom
Ten slotte wil ik de Leidse wet
houder Arie Verboom een
spoedig herstel toewensen.
Voor diegenen, die het nog
niet weten .Arie is vorige week
in elkaar geklapt en heeft zijn
taken voorlopig moeten over
hevelen aan zijn collega Waal.
In deze rubriek maar ook el
ders in deze krant heeft u
kunnen lezen dat Arie het niet
zo best deed tijdens de begro
tingshandeling. Hij bleek in te
sterke mate afhankelijk van
de steun van zijn ambtena
ren. Dat Arie niet die krachti
ge bestuurder was die je je
zoudt wensen voor een
probleemvolle stad als Leiden
was binnen de PvdA al lange
tijd bekend. Maar Verboom
moest in 1974 wethouder wor
den omdat in het progressieve
college toch zeker een verte
genwoordiger van de oudere
"gewone" Pvd A-generatie
aanwezig diende te zijn. Kri
tiek op Verboom is er die vier
jaar steeds geweest. Maar zijn
partij heeft dat naar buiten
steeds met de mantel der liefde
bedekt. Daar lijkt nu veran
dering in te komen. Er wordt
de laatste weken nogal eens in
beslotenheid vergaderd
"meestal over zaken waarbij
Arie Verboom rechtstreeks
dan wel zijdelings betrokken
is". Het feit dat Verboom in de
pers nogal hardhandige wijze
is aangepakt schijnt daaraan
niet vreemd te zijn. En het is
het laatste wat me toch dwars
zit. Eerst wordt Arie Verboom
op een belangrijke plaats
neergezet en in zekere mate
beschermd. Dat in de fractie
geschikter mensen rondlopen,
wordt door de PvdA voor lief
genomen. Maar zodra het op
treden van Verboom afbreuk
dreigt te kunnen doen aan de
partij wordt er achter geslo
ten deuren koortsachtig
overlegd wat er moet gebeu
ren. Het heeft er toch erg veel
van weg van dat het gemeen
tebelang in deze zaak onder
geschikt is gemaakt aan het
partijbelang. Nu dat laatste
in het geding komt, borrelt het
onder de oppervlakte. Het be
vestigt nog eens de stelling dat
politiek een keihard bedrijf is
en dat je als vooraanstaand
partijlid slechts leeft bij de
gratie van je "partijgenoten".
