ZATERDAG 16 DECEMBER 1978
Hoewel een toenemend aantal deskundigen steeds
harder roept dat we terug moeten, laat een zeer snel
groeiend aantal Nederlanders het geld driftig rollen.
Geen spaarcentjes, maar geldende guldens. Elkaar
^heftig beconcurrerende banken overtreffen elkaar in
het aanlokkelijk aanprijzen van „gemakkelijk" kre
diet.
Postorderbedrijven, vooral op het gebied van woninginrichting,
doen voorkomen of de prijs maar bijzaak is. In de agressieve
reclame rond de uitverkoop van geld worden de waanzinnig hoge
rentepercentages voor de leningen op lange termijn Qooptijden
van acht jaar!) verdoezeld, wordt er niet bijverteld hoe ongemak
kelijk het wordt als aan die „gemakkelijke" betalingsvoorwaarden
niet wordt voldaan.
Overheid doet mee
Aan de hausse in het verstrekken van krediet, doet de overheid
dapper mee. Giroblauw past bij jou, maar je moet wel oppassen dat
je niet snel onoverkomelijk op rood staat. Want die twintig giro
kaarten is toch maar mooi 4000 gulden in het handje, zonder dat
Tante Pos bezorgd informeert öf je dat eigenlijk wel aan kan.
Evenmin als veel gemeenten en woningbouwcorporaties informe
ren naar de draagkracht van mensen die ze een woning toewij-
Dat verwijt directeur F. W. Hogenbirk van de Gemeentelijke Kre
dietbank in Utrecht de ontwikkelingsmaatschappij Lunetten BV
Mensen met een betrekkelijk laag inkomen en met een schulden
last om van te rillen, kregen in Utrechts nieuwste wijk een huis met
een huur van f 500 per maand toegewezen. Die hoge huur was de
druppel die de emmer deed overlopen. En of de gemeentelijke
Kredietbank een oplossing wist om uit de financiële puree te ko
men. Directeur mr. A. Katan van Lunetten BV wijst het verwijt van
de hand. Dat die mensen in de ellende zitten, is hun eigen (onver
antwoordelijkheid. Hogenbirk vindt van niet.
Huisje met tuintje
Sommigen overzien hun financiële mogelijk- en onmogelijkheden
niet. zien alleen dat huisje met een tuintje. Ze beseffen niet wat er
komt kijken om dat huis in te richten, dat de gas- en lichtrekenin-
gen hoger zullen zijn, alsmede de reiskosten. En dat door de ver
huizing naar de andere kant van de stad het bij baantje er misschien
bij inschiet. Uit een onderzoek van dr. ir. H. R. Stein onder zo'n 90
echtparen in Ede onder de30 jaar, blijkt dat velen voor de verlok
kingen van de geldmarkt bezwijken. Een derde van die jonge
gezinnen zit zo diep in de schulden, dat ze geen oplossing meer
Dat is niet alleen in Ede zo. In andere plaatsen in het land is het
weinig beter. Kortom, de Nederlander leeft op te grote voet. Een op
de drie gezinnen heeft een of meer leningen lopen. Iedere Neder
lander, pasgeborenen en grijsaards meegerekend, heeft gemid
deld een schuld van f700.
Ruim honderd miljard
De hypotheekschulden in Nederland worden op ruim 100 miljard
geschat. En volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
staat de Nederlander wat de kredieten betreft voor 11 miljard in het
krijt. Voor auto's, caravans, kleurentelevisies, maar ook voor dure
meubelen waarmee de buren worden overtroefd, steekt hij zich
waanzinnig diep in de schulden. Want sparen kost nog altijd geld
en schulden-maken levert belastingvoordeel op.
W. H. Couwenberg. directeur van de sociale dienst van Uden, schrijft
in het vakblad Sociaal Bestek over „het massakrediet, de voorge
sneden leningen die keurig passen op de massaconsumptie en de
overproduktie. Continu- en plankrediet, briljantrekeningen, extra
plus-leningen, precies pasleningen". In plaats van „melk moet"
wordt het straks „lenen moet", vreest hij.
Directeur Hogenbirk van de Utrechtse Gemeentelijke Kredietbank
zegt helaas niet meer te schrikken als zich bij zijn bank wanhopige
mensen melden die voor 40.000 tot 50.000 gulden in het krijt staan.
„Bedragen onder de 10.000 gaan bij degenen die om schuldbemid
deling vragen, tot de uitzonderingen behoren", aldus de directeur.
In het jaarverslag van zijn instelling over 1977 staat wat de schuld
bemiddeling betreft, dat 54 gevallen in behandeling waren en dat
de ruim honderd nieuwe aanvragen een schuld bedrag van tegen
de anderhalf miljoen gulden omvatten
Terughoudendheid
Citaat: „De hoge schulden zijn veelal afkomstig van financierings
maatschappijen en banken. Voor wat het laatste betreft, nemen
overtrokken salarisrekeningen (Eurocheques!) hand-over-hand
toe. Elk jaar opnieuw kan de hartekreet worden geslaakt zowel
voor geldleningen als voor plankrediet als voor het afgeven van
cheques eerst te toetsen. Als de uitslag enigszins twijfelachtig is,
moet een aanvrager niet worden voorzien van middelen waardoor
hij in korte tijd absurd hoge bedragen kan opnemen. Dat geldt ook
voor de Postcheque- en Girodienst, die tegenwoordig in vrijwel
elke schuldbemiddeling te vinden is. Zeker in een tijd waarin de
werkloosheidsproblemen toenemen en het vinden van bijverdien
sten moeilijker wordt, is terughoudendheid geboden"
Hogenbirk maakt zich boos over de reisbureaus die je een vakantie
op de pof bezorgen. Of het nou tof of sof was, na terugkeer ga je
betalen. Vaak zitje nog in de schulden als je weer aan de volgende
vakantie-op-voorschot toe bent. Bij het Maatschappelijk Advies-
en Informatiecentrum (MAIC) in Utrecht houden ze zich o.a. met
budgettering bezig. Van de 200 mensen die daarvoor vorig jaar
aanklopten, waren er tussen de 30 en 40 die schulden hadden.
Schulden van 17.000 gulden waren ook daar geen uitzonderin
gen.
Alleen aardappelen
Volgens de dames Koenraads en Boudewijn van het MAIC is het
ontzettend moeilijk het uitgavenpatroon te doorbreken. Bijvoor
beeld een moeder overtuigen dat ze haar zoons van 17 en 18, beiden
werkloze schoolverlaters, niet zoveel zakgeld moet geven om
plaatjes te kopen. ..omdat ze toch ook recht op iets hebben". Of dat
maandelijks f75 voor de toto, „om in n klap uit de zorgen te
komen", ook een onverantwoorde uitgave is.
De moeilijkheid bij het omschakelen wordt ook onderkend door het
Gezinsbegrotingsinstituut (GBI). Een mevrouw vertelde daar dat
ze sinds kort met een strikt boodschappenlijstje werkte, maar toch
met f 40 aan boodschappen thuiskwam, hoewel ze alleen aardap
pels had willen halen.
Een andere mevrouw die niet voor de verleidingen van de kijk- en
grijpcultuur was bezweken, kreeg op haar donder van haar man.
Die eenvoudige maaitijd voor weinig geld vond hij maar niks.
Razend was hij. met de gedachte aan barbecues en avondjes met
Franse wijnen en kaasjes nog in het achterhoofd.
Boven je pet meefuiven op het niveau van de beter gesitueerden,
wordt in de hand gewerkt door voor te stellen dat het geld voor het
opscheppen ligt. In menig benauwd tuintje van een burgermans
woning prijkt dan ook een in sierlijk gietijzer gevat braadspit. En
menige middenstands woning is ten minste uitgerust meteen open
haard en een zitkuil. Om maar te zwijgen over het aantal caravans,
waarmee Nederland relatief gezien de wereldranglijst aan
voert.
..Gelukkig dat we geheim hebben kunnen houden dat
we zo snel zo diep in de schulden zaten. Want dat we
zo jong moesten trouwen was al een grote schande
voor de familie. Als we het niet hadden gered in ons
huwelijk hadden ze gezegd: zie je wel, we hebben het
voorspeld, zoiets kan nooit goed gaan"
Die blamage, die afgang, is hun
bespaard. Maar vraag niet hoe.
Jaren zijn ze door een zee van
ellende gegaan. Nu, dank zij de
schuld bemiddeling bij de Ge
meentelijke Kredietbank in
Utrecht, is er eindelijk weer
rust in het gezin. Geen deur
waarders, geen dreigbrieven
meer. Al moet het ook dit jaar
tijdens de feestdagen zonder
cadeautjes, omdat het geld er
eenvoudig niet voor is.
Geen uitzet
.,Ik kwam net van de schoolban
ken toen ik trouwde. Van wer
ken en geld verdienen wist ik
niets. Van sparen had ik geen
sjoege. Nou, de baby kwam
snel. Maar niks geen uit
zet"
Hij is 21, zij is 16 als ze hun eerste
lening afsluiten. Duizend gul
den bij de bank. Het is in een
wip voor elkaar. Want de ban
ken wedijveren met elkaar in
het verschaffen van „gemak
kelijke" kredieten. Duizend
gulden. Dat is toch zo terugbe
taald, denken ze. Je merkt van
zo'n over een lange tijd uitge
smeerde lening toch niets,
denken ze ook. De baby is een
stuk duurder dan ze hadden
gedacht en het geld is zo op.
Ze wonen op een kamertje bij zijn
grootouders in. Dat gaat steeds
slechter. Ruzies. In toenemen
de mate zoeken ze hun
toevlucht buitenshuis. Uit
gaan, goed voor u. Maar wel
duur. „Elk vrij moment waren;
we op het laatst weg", zegt ze.
Het lijkt dan ook een geschenk
uit de hemel als het huisves
tingsbureau voor zijn doen be
trekkelijk snel een flat aan
biedt.
„Dat was een hoopie huur, 250'
gulden huur in de maand. En
we hadden nog steeds niets.
Van stoel tot bed, van pan tot
handdoek moesten we ko
pen"
De tweede lening
De tweede lening is f 10.000. De
eerste wordt afgelost. Er blijft
minder dan f 9000 over; op ver
vroegd aflossen staat boete.
Het resterende lijkt veel geld,
maar als het op is ziet de flat er
nog kaal uit. Huishoudelijke
apparaten bijvoorbeeld zijn
vandaag de dag aardig aan de
prijs. Aan luxe als HiFi-appara-
tuur en kleurentelevisies kan
niet eens worden gedacht.
„Twee dagen in de week stond ik
in de douche te wassen. Ik
dacht: Het lijkt wel of baby's
tegenwoordig veel meer vuil
maken dan vroeger. Die was
deed ik in een handwasser, een
hele ouderwetse. Ik vond dat
het niet meer ging; ik had geen
tijd meer voor mezelf. Ik ben
toen een winkel binnengestapt
voor een wasmachine op de
reutel. Handtekening gezet,
klaar. Dat gaat gewoon zo. Niet
vragen of we soms andere ver
plichtingen hadden, niks. In
een andere zaak heb ik een ijs
kast op de reutel gekocht. Daar
ging het idem dito. Niks moei
lijk doen, kopen maar. Of je je
het kan permitteren vraag je je
op zulke momenten niet af. Dat
is stom, maar dat merk je pas
achteraf, als het te laat is. Ik had
ook niet het idee dat we te duur
deden, die wasmachine bij
voorbeeld was de goedkoopste
die ik kon krijgen"
Man ziek
„Intussen was mijn man ziek ge
worden. Overspannen. De con
trolerend geneesheer zei dat hij
makkelijk aan de slag kon. Mijn
man is in beroep gegaan en had
hij dat nou maar niet gedaan,
want nou was hij zijn baan
kwijt. Twee maanden hebben
we toen op een voorschotje van
de bijstand moeten leven: hon
derdvijftig gulden in de
week".
„Er kwamen steeds meer brie
ven. En er kwamen mensen aan
de deur. Met het gas kwamen
we achter. De telefoon werd af
gesneden. Bij de winkels ging
het ook als het even kon op de
pof. Maar het ergste was de
huur. We hadden het uitgelegd
aan de corporatie. Dat we
wachtten op definitief bericht
van de bijstand en dat het geld
elk moment kon binnenko
men. Toch sturen ze dan een
deurwaarder op je af. Betalen
of eruit"
„In die dagen dorst ik niet meer
open te doen. En elke dag naar
de brievenbus: cheque kom
alsjeblieft^Dan waren er alleen
maar brieven met kosten dezes
vijftig gulden en zo. Die kosten
alleen al waren opgelopen tot
zo'n f900 gulden".
„Toen ze dreigden ons eruit te
zetten heb ik nog gebeld met
een man die adverteerde in de.
krant met rechtskundige bij
stand. Voor hij ook maar iets
wilde zeggen moest ik f25 be
talen. Dan zou hij wel verder
zien. Ook als ik het had gewild
had ik het niet gekund. Geld
Niks lukt meer
„Zoiets werkt op alles door. Je
wordt er helemaal anders door.
Down word je. Niks lukt meer,
nergens heb je nog zin in. Over
al trek je je van terug. Schuw
word je ervan. Toen het alle
maal al veel te laat was kregen
we bericht van de bijstand dat
we per maand f900 zouden
krijgen. Er bleef nog geen f300
over om van te leven. Er waren
dagen dat alleen de kinderen te
eten hadden. Limonade kon er
niet meer van af. koffie konden
we niet betalen".
„Het gevolg was dat je nergens
naar toe kon, nog niet op visite.
Dan moest je je groot houden,
zeggen datje ziek was, of datje
geen oppas kon krijgen. Als ze
je mee uit vroegen, moest je
zeggen dat je geen zin had om
naar de bios te gaan. Stomme
kleren heb je aan, zeiden ze
soms. Daar katten ze je op.
hoor. Dan hing ik maar een
smoes op dat het zonde was om
dure kleren te kopen, dat die
mode toch allemaal maar flau
wekul was. Dan zag je in de stad
een snoepie van een jurk han
gen en dan kon je wel grie-
Almaar die spanning om geld is
verschrikkelijk. Je kan niks
doen, je zit maar naar je man te
loeren. Verwijten maken, ru
zies. wrijvingen, 't Is niet leuk
voor je kinderen ook. Want hoe
klein ze ook zijn. ze merken het.
Als ze gaan zeuren of dreinen
kan je dat niet ook nog hebben.
Toen de spanning heel hoog
was, heb ik gedacht aan weglo
pen. Ik dacht: dan houdt hij de
schuld en dan ben ik er van af.
Maar het is niet reëel om hem er
alleen voor op te laten draai-
„Wat ik een hele viezë gemene la
ge streek vond was dat ze ons
uit huis wilden zetten nadat we
de corporatie alles hadden uit
gelegd en ze daar zeiden het te
begrijpen. En dat die deur
waarder antwoordt op de vraag
waar je dan wel naar toe moet
met: je bekijkt het maar. Dat is
hard. 't Idee datje naar een te
huis moet voor mensen die op
straat zijn gezet'.
Recherche
.,De volgende dag belde de re
cherche aan. -Ze zeiden dat' ze
bevel hadden gekregen mor
gen het huis te ontruimen. Ik
heb het de rechercheurs alle
maal verteld. Dat ik in feite nog
maar een maand huurschuld
had. maar dat ik er door die
kosten van de dreigbrieven niet
meer uitkwam. Die recher
cheurs hebben gebeld met de
deurwaarder en hebben ervoor
gezorgd dat ik uitstel kreeg.
Dat is allemaal heel discreet
gegaan. Ik had niet verwacht
dat die politiemensen zo aardig
zouden zijn".
Een maatschappelijk werker van
het buurthuis raadt het echt
paar aan contact op te nemen
met de Gemeentelijke Krediet
bank. „Daar hebben ze al onze
schulden op een rijtje gezet
Dat was zo'n vijftienduizend
gulden, her en der verspreid.
Als wij een bepaald bedrag ge
regeld zouden betalen, zouden
zij zorgen dat er een regeling
werd getroffen met al die men
sen die nog geld van ons kre
gen. Dat is natuurlijk wel een
hele last, maar die rust hé. alsof
we van de hel in de hemel
kwamen. En we hadden nou
ook maar met èën zaak te ma
ken. de Kredietbank"
^Geen deurwaarders, geen brie
ven. geen rekeningen meer. We
voelden ons weer vrij"
JThuis bij m'n ouders heb ik
nooit geleerd met geld om te
gaan. Ik was het lievelingetje,
een beetje verwend. Als ik een
leuke jurk had gezien, zeiden
ze: je koopt 'm maar. Als ik wou
en doordreef had ik m'n
Leren sparen
I Bij de Gemeentelijke Krediet
bank hebben ze me geleerd is,
wat sparen is. Zo lang we de
Kredietbank moeten betalen -
dat doen we nou anderhalfjaar
een jaar nog en het zit er op -
hebben we maar honderdvijf-
tig gulden per week om te be
steden".
„Gelukkig eten we bijna geen
vlees, 't Is niet te betalen, ik
vind het niet lekker en ze zeg
gen dat het ook slecht is voor je
gezondheid en dat ze in plaats
van veevoer beter tarwe voor
brood kunnen verbouwen. Wel
koop ik altijd verse groente, de
goedkoopste van die dag. Want
ik kijk tegenwoordig altijd
eerst naar de prijs voordat ik
beslis wat er 's avonds op tafel
komt. Kliekjes bewaar ik.
Aardappels die overblijven bak
ik de volgende dag op".
„Met kleren kopen moeten we
wachten tot de kinderbijslag
komt. Op de ruilbeurs koop ik
tweedehandskleding voor de
kinderen. Dat zijn nog heel
goede kleren hoor, heel netjes.
Alleen schoenen voor de kin
deren, daar ben ik pietluttig in.
Dat moet kwaliteit zijn, want
van slechte voeten kan je rug
pijn en andere narigheid over
houden. Goed schoeisel is be
langrijk".
Moeilijk
't Is eens moeilijk hoor, altijd
moeten passen en meten met je
geld. Als je in de supermarkt al
die mensen ziet die hun kar
retjes maar volladen dan neb ik
ook wel eens zin om u it de band
te springen, om lekke room
soezen te kopen bijvoorbeeld.
Maar meer dan een krat pils per
week voor m'n man en een fles
limonade voor de jongens kan
er aan extra's niet af'.
„Ze willen in advertenties altijd
dat de mensen het duurste ne
men want dat is zo goed en ge
zond. Nou, dat geloof ik niet
meer. Die dure babyvoeding
van Nutricia kan ik niet bekos
tigen maar Molenaars kinder
meel is goedkoop en zeker zo
gezond. De baby vindt het lek
ker en hij groeit als kool. En je
doet er veel langer mee dan met
al die liflafjes".
.,Als ik even de tijd heb ga ik de
stad in om naar koopjes te kij
ken. Deze herfst heb ik zomer
jurkjes gekocht voor volgend
jaar. Dat zal wel niet helemaal
de mode zijn maar het is wel
een stuk goedkoper"
Geen zakgeld
Voor m'n was het in het begin
niet gemakkelijk. Z'n zakcen
ten schoten er ook bij in. Na z'n
hobby kan-ie nou niet met de
andere jongens een pilsje blij
ven drinken. Dan zegt-ie: ik
heb 't geld niet, ik moet naar
huis. Profiteren, op hun kosten
drinken, doet-ie niet. Daar hou
ik ook niet van. We geven druk
ik op het hart niks te lenen.
Meid, doe 't niet, want je gaat er
in. Die idiote rentes, die hoge
kosten, 't is gebeurd voor je 't
weet. Als je merkt dat je scheef
zit is het al te laat. 't Gaat ook zo
makkelijk. Je kan kopen watje
wil. In de reclames maken ze er
propaganda voor: geld voor het
oprapen, lijkt het wel. Je hoeft
alleen maar even te bellen en ze
bezorgen het geld met karre-
vraehten bij je thuis"
De kredietverschaffers hebben
zo'n haast met geld verdienen
dat ze het met de controle niet
-,Ook op het huisvestingsbureau
hebben ze niet nagegaan of we-
die opgegeven huur wel kon
den opbrengen, 't Is logisch dat
je een hogere huur opgeeft dan
je verwonen kunt, want anders
krijg je nooit een huis".
Nooit meer
"Schulden? Nooit meer. We zit-,
ten nou een beetje krap maar
we hebben de zekerheid dat hetl
over een jaar anders zal zijn.J
ook al omdat m'n man weerf
werk heeft. Het bedrag, dat we
nu wegbrengen, kunnen we
dan sparen Zo'n achterafje is!
nooit weg. We hebben een nare'
tijd gehad, maar dat hebben wej
er van geleerd".
