Rijnsburger zet Weense
zaal weer in bloemen
voor televisie-concert
Slechte wetgeving oorzaak van
omstreden uitspraak zaak-Menten
GELD VOOR DORPSPOMP
Jachtluipaard
mag komen
rondstappen
in feestende
Opdreefschool
te Sassenheim
Hofjeshuizen
plots in trek
die vazen en emmers extra
stevig zijn vastgemaakt.
Sommige hangen een meter
of acht pal boven het orkest.
Het zou een blunder van je
welste zijn als er één tijdens
het nieuwjaarsconcert om
laag komt zetten. Hoewel, het
overkomt een muzikant net
zo goed wel eens dat bijvoor
beeld zijn contrabas van de
standaard glijdt. Zoiets kan
gebeuren. Maar een beste
reclame is het natuurlijk
niet".
Cor de Koning (hij krijgt bij zij n
aankomst in Wenen de sleutel
van de concertzaal en moet
het voor de rest dan maar zien
te klaren) neemt naast zijn
vrouw ook zijn zoon mee.
"Van het bloemschikken
heeft hij nog niet al teveel
kaas gegeten", zegt hij, "maar
zo'n jong neemtjetoch enorm
veel werk uit handen"
Loodzwaar
"Als mijn vrouw en ik het in ons
eentje zouden moeten doen,
liepen we in de concertzaal
constant de trappen op en af
om dingen te gaan halen of
weg te brengen. Daar gaat
veel tijd mee verloren. Nu
kunnen we ons hoofdzakelijk
bezig houden met het bloem
schikken".
De Rijnsburgers draaien er in
Wenen gemiddeld zo'n 170
werkuren door, alvorens alle
bloemstukken ("sommige
zijn loodzwaar en het vergt
acrobatische toeren om er
mee tegen ladders op te
klimmen") naar de zin zijn.
Tijd om dan rustig te eten is er
nauwelijks. "Tussen de be
drijven door werken we
meestal wat broodjes naar
De geldinzamelingsactie voor de restauratie van de Hillegomse
dorpspomp loopt gesmeerd. Nadat enkele weken terug de plaat
selijke juwelier en tevens raadslid Roeland als eerste f2500 be
schikbaar had gesteld, zijn er in de afgelopen weken nog een stuk
of tien giften binnen gekomen. Vandaag komt er wellicht nóg een
fors bedrag in de inzamelingskas.
Want over een paar uur vergadert de ondernemersvereniging Hil-
legom. Aan alle leden is gevraagd wat spullen mee te nemen, die
dan later op de avond bij opbod zullen worden verkocht. Deze
zogenaamde Amerikaanse veiling zal, naar verwacht, zeker een
paar duizend gulden gaan opleveren.
De restauratie van de uit 1740 daterende dorpspomp moet onge
veer f25.000 gaan kosten. Hij verkeert nog in een redelijke staat.
Omdat de gemeente Hillegom er tot nu toe weinig brood in zag de
restauratie-kosten voor haar rekening te nemen probeert juwe
lier Roeland het geld van de burgerij los te krijgen. Hijzelfheeft,
ter gelegenheid van zijn zakenjubileum, het voorbeeld gegeven.
Het is de bedoeling dat te zijner tijd de dienst gemeentewerken
de pomp gaat restaureren.
De Hillegomse dorpspomp
vanavond Amerikaanse
veiling.
Elke jubilerende school viert
op haar eigen manier feest.
De Opdreefschool in Sassen
heim haalt volgende week
woensdag ter gelegenheid
van het 5-jarig bestaan een
levend jachtluipaard binnen
de schoolmuren. Het vijf jaar
oude dier, luisterend naar de
naam "Lucifer", is eigendom
van het safaripark Beekse-
bergen in Hilvarenbeek.
De leerlingen, 146 in totaal,
krijgen het jachtluipaard te
zien in de aula van de school,
waar een paar medewerkers
van het safaripark "Lucifer"
(die niet in een kooi zit) zul
len "showen". Tevens zullen
in de aula wat films worden
gedraaid over het leven van
deze snelle viervoeter.
Het stuntjc met Lucifer is eerst
wel besproken in het lera
renkorps en de oudercom
missie. Beide partijen vin
den dat het best kan. Vooral
omdat het jachtluipaard al
eerder vrij door een school
heeft mogen rondstappen.
Gevaarlijk vinden leraren
en ouders het in elk geval
niet.
Tam
Een mening die wordt gedeeld
door mevrouw De Wit, werk
zaam in het safaripark en
volgende week in Sassen
heim als begeleidster van
"Lucifer" van de partij. Ze
zegt: "Toen het jachtlui
paard in het safaripark werd
geboren is ze door haar moe
der verstoten en toen buiten
de groep opgegroeid. Daar
om is ze zo tam als wat. We
nemen haar ook vaak mee
naar beurzen, waar ook veel
mensen bij elkaar zijn. Ze
wordt er echt niet zenuw
achtig van".
De Rijnsburgse bloemsierkunstenaar Cor de Koning
heeft deze week voorbereidingen getroffen voor de
aankleding van het concertgebouw in Wenen. Rond
de jaarwisseling vinden daar diverse muzikale eve
nementen plaats, met als hoogtepunt het nieuwjaars
concert met dirigent Willy Boskovski.
Het concert is de laatste jaren
op de tv te volgen in ruim der
tig landen. Er kijken er dan
zo'n 700 miljoen mensen naar.
De omvangrijke bloemver-
sieringen die steeds in beeld
komen zijn van de hand van
Cor de Koning, die binnen
kort voor de twaalfde keer
naar Wenen afreist. Hij gaat er
naar toe in opdracht van de
Vereniging Nederlandse
Bloemisterij, die al die tijd de
bloemversiering heeft gefi
nancierd.
Nadat ik vorige week in deze
rubriek schreef dat de Stich
ting Leidse Hofjes weinig be
jaarden bereid vindt in één
van de gerestaureerde hofjes
te gaan wonen, heeft zich
plotseling een stroom van
liefhebbers aangemeld.
De meesten hebben zich ge
wend tot secretaris Freek
Heijbroek, die in het hofjes-
verhaal aan het woord was.
Bij hem moet men echter
niet zijn. Het contactadres
is: Stichting Leidse Hofjes,
p/a Vingboonshof 17 in Lei
den.
Weer mooier
De 54-jarige Rijnsburger ("ik
streef er naar er elke keer
weer iets mooiers van te ma
ken dan het jaar ervoor")
heeft inmiddels al uitgere
kend hoeveel bloemen, tak
ken en aanverwant groen dit
jaar in de totale versiering
gaan zitten. De veilingen van
Rijnsburg en Aalsmeer leve
ren het materiaal. Cor de Ko
ning neemt alvast een deel
mee als hij naar Wenen vliegt,
de rest komt hem na per trein
en per vrachtauto.
Zijn vrouw en 13-jarige zoon as
sisteren hem in de concert
zaal. Nog meer dan in voor
gaande jaren wordt het aan
brengen van de versieringen
een race tegen de klok. Ze
moeten er een dag eerder mee
klaar zijn en de bloemen moe
ten het een dag langer uit
houden. De Koning heeft zo
zijn eigen methode ontwik
keld om de bloemen in de
vaak snikhete Weense con
certzaal er toch al die dagen
fris te laten uitzien.
Blunder
Hoewel dat voor de tv-kijkers
en de mensen in de zaal niet te
zien is, staan alle versieringen
in het water. Of in een emmer
of in een vaas, die hij allemaal
vakkundig voor het oog
wegwerkt". Je moet er na
tuurlijk wel voor zorgen dat
binnen", zegt De Koning, "en
af en toe een warme maaltijd.
Het is echt een paar dagen
doordouwen. Maar dat weten
we van te voren. We doen er
niet moeilijk over".
Als het bloemschikken er op zit
plakt het gezin De Koning er
meestal een paar vakantieda
gen aan vast. Ze zijn ook in de
concertzaal van de partij als
op nieuwjaarsdag Willy Bos
kovski zijn orkest dirigeert.
Boskovski viert dit jaar zijn
zilveren jubileum. Ter gele
genheid daarvan zal de doch
ter van Cor de Koning, uiter
aard gestoken in Hollandse
klederdracht, de jubilaris tij
dens het concert een bloe-
mengeschenk overhandigen.
UTRECHT - Er loopt, ergens m
Nederland, midden in de oorlog,
een verzetsman met een wapen in
de hand. Er naderen twee men
sen in uniform, een Duitse SS'er
en een Nederlandse NSB'er. Ze Verjaring
schieten de verzetsman
dood.
1971 een wet heeft aangenomen
die het onmogelijk maakte Ne
derlandse oorlogsmisadigers hier
te berechten"
Er zijn nu twee mogelijkheden: als
de Duitser het deed, die in oorlog
met Nederland was, en in dienst
tijd een „vijand" doodschoot, dan
kan die man, als hij vandaag
wordt opgespoord, in Nederland
worden berecht wegens oor
logsmisdaden. Hij zal zeer waar
schijnlijk een aanzienlijke ge
vangenisstraf krijgen.
Als echter de NSB'er het dodelijk
schot heeft gegeven, ligt de zaak
de" landgenoot van het leven be
roofde, kan hij door de Neder
landse rechter niet worden ver
volgd. In 1969 verjaarde dit soort
misdaden, in 1971 werd de verja
ring door een speciale wet welis
waar opgeheven, maar dat gold in
feite alleen voor Duitsers. Het
parlement nam toen met grote
eenstemmigheid een wet aan die
de verjaring van oorlogsmisda
den, door vijanden gepleegd, op
hief, maar die niet voorzag in het
met terugwerkende kracht op
heffen van de veijaring van door
Nederlanders gepleegde oor
logsmisdaden.
Dit simpele voorbeeld toont aan dat
het met de berechting van oor
logsmisdaden in Nederland fout
zit. Deze week bleek dat bij de
beslissing van de bijzondere
strafkamer van de Haagse recht
bank om Menten buiten vervol
ging te stellen. Het voorbeeld is
afkomstig van prof. dr. N. E. Al-
gra, hoogleraar in de rechtswe
tenschappen in Utrecht. Hij heeft
de zaak-Menten diepgaand be
studeerd en hij schreef onlangs
een boekje erover. In dat boekje
wees hij al een beetje de weg die
de Haagse rechtbank nu heeft
gevolgd; Menten kon in Neder
land niet meer worden ver
volgd.
Momenteel is Algra bezig aan de
flessen wijn, die hij heeft gewon
nen bij weddenschappen die hij
op de uitspraak van de Haagse
rechtbank had afgesloten. „De
uitspraak is voor mij bepaald
geen verrassing. Iedereen geeft
nu af op de rechtbank en er wordt
zelfs al van klassejustitie gespro
ken. Maar de rechtbank heeft het
enige gedaan wat mogelijk was:
de wet toepassen. En daarbij ligt
nu de schuld weer waar die hoort
te liggen: bij het parlement dat in
Waarom heeft het parlement dat
gedaan? Wat was dat voor een
wet die minister Polak, een man
toch die men allerminst van
kwade bedoelingen kan verden
ken, er gemakkelijk door
kreeg?
Wel, het hele parlement was er m
1971 van overtuigd dat oorlogs
misdaden die de Duitsers hadden
gepleegd gestraft moesten kun
nen worden, tot in lengte van ja
ren. Zou Nederland i
dergelijke wet niet
dan was het heel wel mogelijk dat
beruchte Duitse oorlogsmisda
digers in Nederland zouden ko
men wonen, in plaats van, pak
weg, Zuid-Amerika. Als de
volksvertegenwoordiging een
dergelijke regeling ook voor Ne
derlanders had willen treffen,
dan had de verjaring „openge
broken" moeten worden. Maar
dat wilden we niet. Er is een be
ginsel van rechtszekerheid: wat
vandaag verjaard is kan morgen
niet opeens strafbaar worden. Of
zoals prof. dr. I. A. Diepenhorst
destijds in de Tweede Kamer zei:
„Een wederom tornen aan dit
voor de rechtszekerheid en ook
voor de rechtszuiverheid zo
kostbare beginsel ware ver
keerd"
Verkeerd
Prof. Algra, nu daarover „Het is
een verkeerde beslissing van de
Kamer geweest. Maar je moet
niet vergeten dat niemand in 1971
eraan dacht dat er nog mensen
zouden opduiken, Nederlanders
dus, die in de oorlog vreselijke
dingen hadden gedaan. Daar
stond niemand bij stil. En boven
dien, als ze die dingen in het bui
tenland hadden gedaan zouden
we ze altijd nog kunnen uitleve
ren aan dat land waar ze dan be
recht zouden kunnen worden.
Dat speelde bij de behandeling
van die wet toen zeker een
rol".
Maar met die uitlevering zit het in
gewikkelder in elkaar dan je op
het eerste gezicht zou denken.
Neem de zaak-Loyen. Deze Ne
derlander was in vreemde krijgs
dienst getreden en had in het
kamp Bobruisk de meest weer
zinwekkende misdaden ge
pleegd. Dat werd plotseling be
kend, zijn dossier werd naar Den
Haag opgestuurd en nadat dat
twee jaar in een la had gelegen
In zijn onlangs verschenen boekje „Enkele juridische aspecten
van de zaak-Menten" pleit prof. dr. N. E. Algra ervoor dat rech
ters die bij hun beslissingen „grove fouten" maken voor de
gevolgen van die fouten ook financieel aangesproken kunnen
worden.
Algra hangt dit pleidooi op aan de uitspraak van de president
van de Amsterdamse rechtbank Borgerhoff Mulder in het kort
geding dat Menten in maart 1977 tegen Hans Knoop aanspande
naar aanleiding van diens publikaties over de Blaricummer.
De uitspraak van Borgerhoff Mulder hield in dat Knoops
publikaties best door de beugel konden, omdat het beeld van
Menten in de publieke opinie toch al niet best was en door dit
soort artikelen nauwelijks meer ongunstiger kon worden.
Menten won het kort geding in hoger beroep: het Hof liet van de
uitspraak van de president niets meer heel. Algra vindt nu dat
de kosten die Menten heeft gemaakt in hoger beroep eigenlijk
betaald zouden moeten worden dooir de rechter die een derge
lijke uitspraak heeft gedaan. Volgens Algra is wel als excuus
aan te voeren dat er onder grote snelheid moet worden gewerkt
bij een kort geding, maar hij vindt dat er in dit soort gevallen
mogelijkheden moeten zijn de rechter aansprakelijk te stellen.
„Daar kunnen ze zich dan tegen verzekeren, net als artsen bij
voorbeeld", aldus Algra.
werd er een zaak tegen hem ge
opend. Mocht dat? De Roer-
mondse rechtbank verklaarde de
officier ontvankelijk.
Maar volgens prof. Algra was die
beslissing zeer aanvechtbaar.
Loyen ging in cassatie en zou
volgens Algra door de Hoge Raad
zeker van rechtsvervolging zijn
ontslagen. Zover kwam het ech
ter niet, want Israël had inmid
dels een uitleveringsverzoek in
gediend bij de Nederlandse rege
ring. De raadsman zag aankomen
dat Loyen door de Hoge Raad
buiten vervolging zou worden
gesteld, maar door de regering
dan aan Israël zou worden uitge
leverd. L. koos toen eieren voor
zijn geld: liever Loyen vervolging
in Nederland dan in Israël, waar
hij wenig clementie verwacht
te.
Dan de zaak-Menten. Na de golf van
publikaties en de spectaculaire
vlucht van Menten, waardoor de
Nederlandse justitie voor joker
kwam te staan, vond de minister
van justitie Van Agt een eensge
zind parlement tegenover zich
Het volk en de Kamer eisten be
rechting. Volgens prof. Algra had
Van Agt toen „nee" moeten zeg
gen. Algra: „Hij heeft de politieke
moed niet gehad om te zeggen:
Nederland kan Menten niet ver
volgen, want het parlement heeft
een wet aangenomen op grond
waarvan de verjaring niet is op
geheven. Van Agt had moeten
zeggen: we zijn dom geweest, v/e
zullen de vorige wet moeten in
trekken en een nieuwe wet ma
ken op grond waarvan de verja
ring wordt opengebroken. Dat is
misschien wel in strijd met de
rechtszekerheid van de betrok
ken mensen, maar het is van
groot belang voor de rechtvaar
digheid, want later bleek wel dat
Menten van alles had uitge
spookt, wat niet deugde"
Grens trekken
Algra is voorstander van deze me
thode en hij gelooft dat het par
lement daar nog altijd voor kan
kiezen. Dat betekent dat er een
speciaal debat aan de zaak zou
moeten worden gewijd, dat zou
moeten uitmonden in een wet die
de verjaring van bepaalde in de
oorlog door Nederlanders ge
pleegde delicten opheft.
Algra: „Dan kunnen we meteen de
grens trekken van wat nog wel en
wat niet meer wordt vervolgd.
Iemand die toen met een NSB-
speldje heeft gelopen hoeven we
nu niet meer te vervolgen. Ie
mand die anderen blijkt te heb
ben vermoord wel. Die grens is in
West-Duitsland wel getrokken:
daar zijn moorddelicten uit de
oorlog nog wel te vervolgen, al
dreigt daar dan volgend jaar de
verjaring van".
Algra ergert zich eraan dat er van de
kant van het parlement nu ver
wijten worden gemaakt aan de
Haagse rechtbank. Die recht
bank kan zich niet verweren,
vindt Algra, de rechtbank heeft
alleen de wet maar toegepast. Dat
die wet niet deugde moet dan niet
aan de rechtbank worden verwe
ten, maar aan de wettenmaker,
het parlement, aldus de hoogle-
Gestopt
- Blijft de vraag waarom de recht
bank het bewezen heeft geacht
dat de toenmalige minister Don
ker de zaak-Menten heeft gese
poneerd op grond van verklarin
gen van mensen die het „van ho
ren zeggen hebben".
Algra: „Zo ligt het niet. Het doet er
naar mijn oordeel niet toe of
Donker of een andere minister
van justitie, formeel heeft beslo
ten dat er niet vervolgd zou wor
den. Het gaat erom dat de vervol
ging, die in de jaren 1950-1952
was begonnen, langzamerhand is
gestopt. De zaak is niet doorge
zet, dat is toch gewoon gebleken.
En waar het dan om gaat is: wist
Menten dat?
Kon hij ervan uitgaan dat de ver
volging was gestopt? Dan zeg ik:
ja, Menten wist dat, daar kon hij
vanuit gaan. En dan is het geen
fair play als er alsnog wordt ver
volgd.
- Maar mevrouw Donker weet toch
zeker dat haar man Menten wel
degelijk wilde vervolgen?
Algra: „Ja, sorry hoor, ik vind het
een beetje triest dat die weduwen
in de zaak zijn gemengd, maar die
mevrouw Donker haalt de repu
tatie van haar eigen man door het
slijk. Ze heeft gezegd: Leen had
zo'n hekel aan die Menten, hij
wilde hem koste wat kost vervol
gen. Sorry, maar ik vind het triest
de wet loege-
als dat zomaar van een onkreuk
bare minister wordt gezegd"
Uitlevering
- Kan Menten nog worden uitgele
verd?
Algra: „Dat is een ingewikkelde
zaak. Je moet twee dingen uit el
kaar houden. Een uitlevering is
een hele procedure, langs diplo
matieke weg, waar adviezen van
rechtbanken aan te pas komen en
zo meer. Maar je hebt ook de mo
gelijkheid van een zogenaamde
transfer. Daarover is een verdrag
gesloten en het komt erop neer
dat landen die dat verdrag heb
ben ondertekend mensen, die
van iets ergs worden verdacht, bij
elkaar over de grens zetten. Dat
gebeurde kort na de oorlog veel,
om lange procedures te voorko-
„Uitlevering van Menten is niet
mogelijk, want Menten is Ne
derlander, zo heeft de Hoge Raad
uitgemaakt en Nederland levert
zijn eigen onderdanen onder
geen voorwaarde uit. Transfer
zou wel mogelijk zijn. Maar dan
komen de problemen. Transfer
naar Israël kan niet want Israël
heeft het desbetreffende verdrag,
het verdrag van Sint James Pala
ce, niet ondertekend. Transfer
naar Polen kan ook niet meer,
want Nederland heeft twee van
dergelijke verzoeken zo rond
1950 afgewezen. En dan geldt het
principe datje daar niet meer op
kunt terugkomen".
.Blijft oven uitwijzen naar Rus
land. Wel, afgezien van het ethi
sche probleem (is daar een eerlijk
proces te verwachten?) stuitje op
het punt dat Podhorodce in het
gebied ligt dat in 1939 door Rus
land van Polen was afgenomen.
Daarmee zou je dus de Russische
annexatie van dat gebied erken
nen en dat zal Nederland niet
gauw doen, lijkt me"
Risico
Algra zelf zou het liefste zien dat
een transfer naar Israël mogelijk
'was geweest: N,Ik vind dat dat
land er het meeste recht op heeft
iemand als Menten te berechten,
maar juridisch is er geen moge
lijkheid voor".
Menten doet er overigens ver
standig aan om in Nederland te
blijven", vindt Algra, „want in
alle andere landen loopt hij wel
het risico naar Israël te worden
uitgeleverd"
Algra concludeert dat de enige weg
die Nederland nog rest een nieu
we wet is die de veijaring opheft
van door Nederlanders gepleeg
de oorlogsmisdaden. *,En dan
kunnen we in die wet meteen
eens regelen wat we doen met
„onze jongens" die in Indië al
lerlei dingen hebben uitgehaald,
die nou niet zo fraai waren. Die
dingen zijn ook veijaard en daar
kun je ook zo je twijfels overheb
ben of dat terecht is"
Nieuwe klap
Maar hoe dan ook, Algra vindt dat
de Nederlandse rechtbanken er
zijn om de door het parlement
gemaakte wetten toe te passen.
Hij begrijpt wel dat de uitspraak
van dë Haagse rechtbank een
klap is voor het rechtsgevoel van
vele Nederlanders en een nog
hardere klap voor concentratie
kampslachtoffers, maar hij wil de
verantwoordelijkheid daarvoor
op de juiste plaats leggen.
Algra: „Als minister Van Agt in
1976 in het Menten-debat tegen
de kamer had gezegd: wij kunnen
Menten op grond van de Neder
landse wet niet vervolgen, dan
was de klap misschien ook hard
aangekomen, maar dan was deze
nieuwe klap in ieder geval voor
komen geweest. Nu is de klap
mijns inziens veel groter voor de
ze mensen".
Algra is ervan overtuigd dat Van
Agt in 1976 zelf twijfelde over de
vraag of Menten wel vervolgd
kon worden. Hij zegt: „Ik heb
sterke aanwijzingen dat Van Agt
toen heeft besloten om de zaak-
Loyen als een proefballon te laten
fungeren. Als in die zaak een ver
oordeling zou volgen dan zou de
zaak-Menten ook wel lukken.
Maar dan vraag ik toch aan u: is
zoiets ethisch verantwoord? Naar
mijn mening niet".
AD VAN LIEMPT
