-SSEQ3H-
ZATERDAG 9 DECEMBER 1978
PAGINA 23
De dagelijkse praktijk
van het Ch'an-Budd-
hisme (Koreaans voor
Zen) wijdt de bezoeker
van een klooster in een
nieuwe wereld: "Ber
gen geen bergen, water
geen water". Het geeft
ook een beeld van het
plattelandsleven in
Zuid-Korea. Het begin
van een reis door het
Verre Oosten.
Een monnik adopteerde deze twee wezen, die lezen noch schrijven konden. Ze moesten vreselijk lachen toen 2
Ze werden zelf grote geleerden"Hansan "is de naam van dit in Korea populaire tweetal. Afdruk van een een
"Als je wil kan je meehelpen met per
simmons plukken". Bij de ingang van
de binnenplaats komt een jonge
Amerikaan op me af. Ik wil uitleggen
waarom ik bij dit klooster langskom
Maar even later loop ik met een em
mer in m'n handen en raap de hel
oranje vruchten (een soort appelgrote
pruim) op tussen de struiken en het
lange gras. Monniken in de bomen
slaan ze met lange bamboestokken
los van de takken. Het is herfst, oogst
tijd.
Song Kwang Sa is een klooster in het
uiterste zuiden van Korea. Tientallen
gebouwen rond een grote, zanderige
binnenplaats. Er leven ruim veertig
monniken en nonnen, onder hen vijf
buitenlanders. Het complex is gele
gen langs een beek, tussen ruige ber
gen uitbundige herfstkleuren nu.
De Amerikaan. Bill, is een afgestudeerd
archeoloog uit New York. Werkte als
leraar in het Amerikaanse Vredes-
korps en bleef daarna als privé-leraar
Engels. Hij verwisselde het stadsle
ven voor het klooster en grinnikt te
vreden dat zijn haar er binnenkort af
zal gaan als hij opgenomen wordt in
de orde.
Aan het eind van de middag wordt mij
een kamer gewezen die ik deel met
een Amerikaanse gast, Tim. Hij is op
weg naar een klooster in Thailand
Als ik de kamer binnenstommel zit
hij onbeweeglijk in de lotuszit voor
een afbeelding van Buddha. Er
brandt een kaars en een wierook
stokje
De Meester
Het is nog volslagen donker als een
monnik rondgaat, zingend; hy slaat
het ritme van zijn langzame passen op
een houten bel. Elke ochtend drie uur
wordt zo het kloosterterrein gehei
ligd. Even later wordt de groen-bron-
zen grote klok geslagen en de mans
hoge trommel geroffeld. Als weder
om de bel geslagen wordt ten teken
dat de ochtenddienst begint is het te
gen vieren. Hoe stil is de nacht!
De ochtenddienst is zoals 's avonds.
Twee gezangen en zeven buigingen,
op de knieën met het hoofd op de
grond. De jonge, aankomende mon
niken gaan daarna naar een kleinere
zijtempel om onder repeterend ge
zang 108 keer te buigen voor Buddha.
Na het ontbijt worden we weer aan het
werk gezet. Terwijl ik de zanderige
plaats rond de keuken veeg komt een
jonge monnik op me af: "Wil je Zen
leren?" (Ja.) "Wil je werken?" (Ja.)
"Werken is een heel goede manier om
het te leren." Hij slaat mijn vegen ga
de en zegt even later dat ik niet moet
dagdromen. In plaats van te fluiten
moet ik steeds de naam van de godin
van genade herhalen: Kwanseieum
Mulsal. "Dat maakt het werk gemak
kelijker."
's Middags pluk ik met hem persim
mons. Hij slaat ze niet los maar plukt
ze één voor één met het gespleten
eind van de bamboestok. Zijn naam is
Chung. Hij vertelt dat hij oorspron
kelijk "christen-rr
Sinds enkele maanden nu leeft hij in
het klooster. Hij vervolgt zijn och
tendles: "Voor een Buddhist bestaat
er geen verschil tussen werk en vrije
tijd" En: "Voor een Buddha, een
Verlichte, bestaat geen verschil tus
sen goed en kwaad; alles is ijdel, uit
eindelijk ook geloof."
s Avonds gaat iedereen langs bij Medi
tatie-Meester Ku San, die terug is van
een kort verblijf in Seoul. De stem
ming is gewijd maar ontspannen. Ku
San is een bijzonder man. Tot zijn ze
venentwintigste was hij kapper. Toen
kwam hij in aanraking met het
Buddhisme en trok zich voor studie
twee jaar terug in de bergen. Strenge
jaren volgen, soms als een kluizenaar,
soms in kloosters. Op zijn vijftigste,
na drie jaren afgezonderd bestaan,
bereikte hij zijn "Grote Ontwaken"
Die drie jaar mediteerde hij constant,
sliep nooit, stond soms dagen achter
een bewegingsloos en at alleen rijst
en dennenaalden. Hij is nu achtenzes
tig, een klein levendig mannetje met
geamuseerd twinkelende ogen. Bill
opgetogen- "What a groovy old guy'"
Ch'an
Nog enkele nachten en het is volle
maan, begin van de winterretraite. In
"Negen Bergen" beschrijft Ku San
dat leven in de meditatiehal. Een
krappe dertig monniken slapen en
mediteren in de hal. Ze zitten in twee
rijen, op kussens, met de rug naar el
kaar toe. Vijftig minuten zittend me
diteren wordt afgewisseld met tien
minuten wandelend mediteren, 's
Middags wordt'twee uur gewerkt in
de groentetuinen rond het klooster.
Als men tien uur gaat slapen zitten er
veertien uren meditatie op. De vol
gende ochtend drie uur start hetzelf
de programma weer. Drie baanden
lang.
Elke twee weken, op de wasdag, houdt
de Meester een korte lezing. Ik lees er
enkele van in "Negen Bergen" en be
grijp er geen jota van. De tekst geeft
aan dat Ku San soms schreeuwt en
met zijn stok op de vloer stampt.
Het is een Ch'an-klooster (Koreaans
voor Zen)en dat betekent dat derede.
het verstand (de "Mind") centraal
staat. Net als elke variant van het
Buddhisme gaat Ch'an ervan uit dat
dit leven lijden betekent. Oorzaak:
onze aardse verlangens, in de meest
ruime zin, bijvoorbeeld ook onze ge
hechtheid aan dit leven. Daardoor zit
ten wij gevangen in een cirkel van
wedergeboortes. De kwaliteit van ons
vorige bestaan bepaalt onze nieuwe
geboorte. Alleen als wij de ware aard
van ons bestaan inzien, daarvoor onze
verlangens opgeven, dan kunnen we
ontsnappen aan het wiel van weder
geboortes. Dat is: streven naar Ver
lichting.
Ch'an leert dat de alledaagse wereld zo
als wij die zien een produkt is van ons
verstand, onze gedachtes. Pas als we
inzien dat alles, pijn, verdriet, vreug
de, werkelijk alles een voortbrengsel
is van ons eigen verstand, dan pas
kunnen we de Verlichting bereiken.
Kunnen we de ware aard van ons be
staan inzien. Dit is niet een kwestie
van logica maar van intuïtie. De rede
moet opengebroken worden. Alle
middelen zijn geoorloofd, ook uit
bundige vrolijkheid om de absurdi
teit van dit leven. Ku San's meditatie
techniek om de intuïtieve kennis te
bemachtigen is de hua t'ou: "Wat is
hef"
Stel de vraag
Bij alles moet je je afvragen "Wat is
het?" Bijvoorbeeld: "Dat verstand
van mij, wat is het?" De truc is: stel de
vraag - twijfel zal opkomen - overlap
deze twijfel mef een herhaling van de
vraag enz. Het moet een krachtige re
peterende beweging worden. Na en
kele jaren zullen gedachtes identiek
worden met de twijfel". De meditatie
is een strijd tussen gedachten, verve
ling en de hua t'ou: "Wat is het?"
Het is nog vroeg in de ochtend als ik dit
alles lees. Doodstil. Langzaam wordt
het buiten licht. Ik probeer me voor te
stellen: drie maanden lang, elke dag,
zitten, concentreren: "Wat is het, dat
verstand van mij?" Tot er alleen maar
twijfel is. "Bergen geen bergen meer,
water geen water" Dit drijft je krank
zinnig!
"Wat is belangrijk? Zelfs je beenderen
zijn niet van jou. Kweek de houding
aan: als dingen goed of slecht lijken,
plezierig of onplezierig, dat is voor
mij niet van belang, ik zal er niet door
uit het lood geslagen worden. Wie
Ch'an bestudeert moet bereid zijn
zich in een toestand vol volkomen
onwetendheid en twijfel te storten.
Na jaren zal de twijfel een constante
gezel zijn, zelfs in de slaap."
's Middags sorteren we goede en slechte
persimmons. De slechte worden in
schijven gesneden en te drogen ge
legd in de zon. De Amerikanen praten
over het Koreaanse voedsel; drie keer
per dag rijst met gepeperde bijge
rechten. Ze missen knapperig brood
en candybars. Hang Chin uitgelaten:
"Kaas! Mediteren op kaas zou heel
wat gemakkelijker zijn!"
Later zegt Tim over mediteren: "Je
moet het je niet voorstellen als drie
maanden lang; je bent bezig van mo
ment op moment".
Als de schemering valt wordt de bel
voor het avondeten geslagen. De
zwierige daken van de primitieve
keukengebouwen steken lieflijk af
tegen de bergwanden die donker zijn,
paars-grijs. Een enkele denneboom
onderscheidt zich, diep groen. Soms
vervagen alle contouren. De scheme
ring bergt grote geheimen.
Landen
Een rustige dag. 's Middags zitten we bij
elkaar en beramen een chocolade-
koek te maken. Zijn eieren geoor
loofd? Je moet elk dierlijk lijden
voorkomen, zegt de leer van het
Buddhisme. Er zijn nogal wat vliegen
in de kamer. Met geroutineerde
handbewegingen worden ze gevan
gen en buiten losgelaten.
De leider van de buitenlandse monni
ken, Hei Myong, komt binnen, zoals
altijd opgewekt. De administratie
heeft hem een boek gegeven waarin
alle paspoortgegevens van gasten ge
registreerd moeten worden. Aanlei
ding: ik gaf gisteren een brief af naar
Holland, maar begrepen werd "Po
land" (Polen). Ontsteltenis: zijn er
communisten onder ons? Stel je voor
dat de politie langskomt! Hei Myong
vindt het fantastisch en vertelt gea
museerd van een monnik die een Ja
panse spion bleek te zijn.
Hei Myong studeerde in Californië ver
gelijkende religie. Vertaalt nu een
dertiende eeuws Chinees werk over
Ch'an. Hij was als negentienjarige al
monnik in Thailand, maar werd er
ziek van het klimaat en het voedsel
Zo jong, was het beter voor hem in
een groep te zijn, zoals hier. De mon
niken in Thailand leven erg op zich
zelf, alleen voor het verzamelen van
voedsel trekken ze gezamelijk van
deur tot deur. Het mediteren ge
schiedt veelal lopend: men stapt in
z'n eentje een recht pad op en neer.
Hang Chin merkt op dat het mediteren
in een groep soms het eigen ritme
verstoort. Hij was enige jaren in Hong
Kong en Taiwan, waar het Buddhis
me overigens nagenoeg dood is. de
Chinezen gebruiken in hun kloosters
andere gezangen en mediteren nooit
lange tijd achtereen. In sommige
kloosters leggen ze zich toe op het
urenlang zingen om een soort trance
op te wekken. Specifiek Chinees is
dat elke monnik in het klooster zijn
vader heeft en daardoor ook broers,
ooms enz. Een band die even hecht is
als de normale familieband in China
In Japan zijn weer andere meditatie
technieken. Men zit voor zeven dagen
en niet zoveel uren achtereen en pro
beert het hoofd leeg te maken. De re
de moet helemaal leeg zijn. En dat in
een, ook 's winters, onverwarmd
open vertrek.
In vraag hoe je in godsnaam dagen ach
tereen geconcentreerd kunt zijn op
alleen je eigen verstand. Er lijkt een
enorme kloof tussen de harde theorie
en deze altijd opgewekte, lacherige
monniken. Ze vertellen over hun le
ven in de meditatiehal. Dat je je wel
degelijk bewust bent van andere za
ken; dat je bijvoorbeeld weet, voelt
hoe je buurman het maakt, en als je
moeilijke momenten hebt is de groep
een steun. Tim zegt: "Als de gedach
ten afdwalen is dat niet "fout", alsof
het bestraft moet worden; je moet het
ook niet proberen te onderdrukken.
Je kan bij jezelf waarnemen: mijn ge
dachten dwalen af. Je moet er neu
traal tegenover staan, het ongemoeid
laten, je concentreren op waar je mee
bezig bent, dan gaan de dwalende ge
dachten vanzelf voorbij.
Korea
Na de ochtenddienst, de vijfde dag.
kruip ik weer in bed. Ook het zware
ontbijt van rijst en hete pepers lokt
niet. Het is koud en het regent. Ik
stook het vuur onder onze kamer op.
Het houtvuur verhit de vloer, die
daarna nog een dag lang warm blijft
In de winter is Korea een kil land. De
meeste openbare gebouwen hebben
geen verwarming, de oude woningen
met hun ramen en deuren van papier
kunnen tochtig zijn. De muren zijn
veelal opgetrokken van klei. Bij het
klooster is één modern betonnen
badhuis waar eens in de twee weken
het water verwarmd wordt.
Ik loop rond tussen de keukengebou
wen. Hun rustieke vorm van grijs
verweerd hout trekt mij steeds weer
aan. Onder de grote ijzeren potten
stoken de monniken het vuur op. De
regen dript van de dakpannen. Ach
ter de papieren deuren de galante, ge
ruisloze verschijning van een monnik
in grijs statiegewaad; hij zet alles
klaar voor de lunch. Tijdloos beeld.
Hang Chin komt 's middags langs om
Tim met accupunctuur van zijn ver
koudheid af te helpen. Hij ontpopt
zich ook als een ware kruidendokter
met Chinese wondermiddelen. In de
jaren zestig bewoonde hij een woon
boot in Seattle, een hippie. Nu leeft
hij in een blokhut in Montana (V.S.)
en is in Korea voor het bestuderen
van oude Chinese teksten.
Bij het avondeten erger ik me ineens
aan de Koreaanse eetgewoontes. De
anders zo beschaafde, zachtmoedige
monniken veranderen in woeste bar
baren zodra er eten op tafel komt. In
een paar minuten werken ze hun
maal naar binnen, slurpend, smek-
kend, boerend. Slaan geen enkele
acht op hun tafelgenoten. Primitief9
Korea is in snel tempo verwesterd, de
modernisering verandert het beeld
van de steden van jaar tot jaar
Schrille contrasten met de oude cul
tuur die nog op het platteland terug te
vinden is. Met graagte imiteren de
Koreanen het Westen ze bewonderen
de gladde levensstijl. De oude tafel
manieren zitten er echter ingeroest.
Ook de rollen in de samenleving zijn
niet zo gemakkelijk te veranderen
Ondanks de schijn van een moderne
democratie is de eigenmachtige pre
sident Park een alleenheerser in de
stijl van de oude koningen. Vrouwen
eisen nu dezelfde rechten op als
mannen, maar dezen zijn nog steeds
de baas en zien de vrouwen als hun
ondergeschikten. Vaders verbieden
hun dochters uit werken te gaan.
houden ze in het huishouden om ze
vervolgens uit te huwelijken. Het
ideaal van de jongemannen is nog
steeds op hun zevenentwintigste een
gehoorzaam meisje van vierentwintig
te trouwen.
De economie vertoont een enorme
groei en dat maakt de mensen bege
rig. Een reden voor Bill om de hoofd
stad Scout te verwisselen voor het
rustiger klooster was dat hij het con
stante ellebogenwerk zat was. "Er
hangt een geweldige hoeveelheid
geld in de lucht en iedereen probeert
zoveel mogelijk te bemachtigen. Ze
snijden elkaar de strot ervoor af'. De
monnik Chung studeerde ook in
Seoul. Enigszins triest vertelt hij dat
hij vrienden en familie verlaten heeft.
"Ik heb de maatschappij verlaten. In
de maatschappij was ik niet gelukkig.
Hier ben ik elke dag gelukkig".
Het vlot
De laatste ochtend praat ik met Hei
Myong over de harde theorie van
Ch'an-Buddhisme. Er is geen ruimte
voor religieuze gevoelens, voor kunst
en schoonheid. Het enige waar het
om draait is de rede. De enige taak is:
breek de rede open. Verder moet alles
je koud laten. Het lijkt of het leven
van zijn charme beroofd wordt.
Hei Myong: "Het is een kwestie van
smaak, van persoonlijkheid. Sommi
ge groepen doen meer aan diensten in
de tempel, of het zingen. Voor mij
hoeft dat niet zo. Er is een vergelij
king met het oversteken van een ri
vier. Op onze weg komen we bij een
rivier. Te wild en te breed om over te
zwemmen. We moeten een vlot bou
wen. Maar als we aan de overzijde ar
riveren heeft het geen zin het vlot
verder op onze rug mee te nemen, we
laten het achter. Zo hebben we in het
leven vele hulpmiddelen nodig. Ge
loof kan zo'n hulpmiddel zijn. Maar
zodra we verder gaan moeten we de
hulpmiddelen achterlaten, anders
zijn ze alleen tot last.
"Zo moet je zelf werken aan je bevrij
ding. Iedereen volgt zijn eigen weg
naar de verlichting, kiest zijn eigen
hulpmiddelen. Sommigen onder ons
zijn al heel oud, hebben vele levens
achter de rug en zijn vergevorderd op
hun weg; anderen staan pas aan het
begin.
"Het Ch'an-Buddhisme gaat direct in
op de kern: de rede. Het idee is dat
naarmate je via inzicht in de rede
meer inzicht krijgt in de ware aard
van het bestaan, dat dan automatisch
je hele levenswijze zal verbeteren.
Andere scholen in het Buddhisme
gaan meer in cirkels om de kern heen.
Concentreren zich op de vervolma
king van allerlei aspecten van het le
ven om zo uiteindelijk de weg naar de
kern vrij te maken: de intuitieve ken
nis van de waarheid.
'Teder kan zijn eigen weg volgen in het
Buddhisme, en je zit nergens voor
eeuwig aan vast. Velen verlaten na
enkele jaren het klooster, niets dat
dat verbiedt".
Hoewel het regent is het niet koud. Ik
wandel de bergen in. Klim over de
grillige rotsen die de vorm van de
bergen mysterieus maken, schuil
plaatsen voor draken en geesten. Ho
ger en hoger kom ik en uiteindelijk
kijk ik uit over de velden, de smalle
dalen, de omliggende dorpjes tussen
de gedrongen bergruggen. De zachte
wind onder de lage grijzen wolken
wijdt de wachter in in geheimen. Bij
het afscheid vroeg Chung met een
slimme lach: "Wat is belangrijk voor
je?"
Ik wist het wel: "Je vragen zijn altijd zo
moeilijk. Wat is het voor jou?" Niet
pathetisch maar ontwapenend op
recht: "Een Buddha worden." Ku
San: "Het is niet gemakkelijk het ver
stand te leren kennen, het is een
zwaar pad". Soms breekt de hemel
open en glinstert heel in de verte het
water van de Gele Zee.
