=Menten-debat in Kamer
AR-beweging tegen
grondslag van CDA
Mijn man wilde Menten stevig aanpakken
Voortdurende
twijfels rond
Kortenhorst
Door de bank
genomen de beste
NORIT
CljJJJiilltiüiLijiijii.
Wijziging van procedure
uitstel militaire dienst
p WOENSDAG 6 DECEMBER 1978 IMWWtHf1*'! ,'il W<<12afl^
{j Mevrouw Donkerweduwe van oud-minister van justitie:
Oud-minister Donker, die in
1952 volop betrokken was bij de
toen ook geruchtmakende zaak-
Menten.
DEN HAAG (GPD) - „Ik weet zeker Ze zegt pas echt goed woedend ge-
dat mijn man de zaak-Menten
nooit heeft geseponeerd". Dat
zegt mevrouw G. Donker (71),
weduwe van de minister van jus
titie die Menten in 1952 definitief
buiten vervolging zou hebben
gesteld wegens in 1941 in Polen
begane oorlogsmisdrijven, in een
interview met Elseviers Magazi-
Mevrouw Donker, die na een vol
gens Elsevier intensieve speur
tocht in het buitenland werd op
gespoord, zegt zich vorige week
erg kwaad te hebben gemaakt
over de opmerkingen van de we
duwe Kortenhorst. Deze zei in
een voor de Haagse rechtbank
voorgelezen verklaring dat haar
man van minister Donker in 1952
een brief had gekregen met de
mededeling over het sepot. Dat
zou gebeurd zijn in ruil voor Men-
tens stilzwijgen over de zoge
naamde Velser affaire.
„Voor zo'n ruil was mijn man de
figuur niet. Hij wachtte op het
moment dat hij Menten stevig
zou kunnen aanpakken. Hij wilde
de hele zaak laten betijen, in de
overtuiging dat er later meer be
wijsmateriaal zou komen. Mijn
man kon het bloed van Menten
wel drinken", aldus mevrouw
Donker.
worden te zijn toen ze hoorde dat
mevrouw Kortenhorst over de
ruil gesproken had als een
schnabbeltje voor minister Don
ker. „Mijn man was onkreukbaar
en niet bereid tot enige concessie,
handeltje of hoe je het ook zou
willen noemen".
Mevrouw Donker weet zich ook
nog te herinneren dat de toenma
lige advocaat van Menten, mr.
Kortenhorst, de deur van haar
man in 1952 plat liep. Dat ontlok
te haar man, zegt ze, de opmer
king: „Die man kent me toch lang
en goed genoeg, dat ik niet bereid
ben tot handjeklap." Toen bleek
dat er niet genoeg bewijzen tegen
Menten waren, zei mijn man - ik
zie hem zo nog zitten aan tafel,
met zijn bril half omlaag over het
montuur heen kijkend - „Ik laat
de zaak betijen. Ik pak die man
nog wel".
Israël vraagt uitleve
ring
De Israëlische regering heeft in
middels laten weten opnieuw of
ficieel om uitlevering van Menten
te zullen vragen bij Nederland.
Een Israëlisch verzoek van een
jaar geleden om Menten niet uit
het oog te verliezen tot aan de
formele vereisten voor uitleve
ring was voldaan, blijft volgens
een Israëlische woordvoerder
van kracht. Voor de Nederlandse
ambassade in Jeruzalem werd
gisteren geprotesteerd tegen
Mentens vrijlating. Leden van de
Joodse Defensieliga van rabbijn
Meir Kahan brachten aan de Ne
derlandse ambassadeur hun pro
test over de vrijlating van Menten
over.
Het is overigens vrijwel zeker dat
Menten niet aan Israël zal worden
uitgeleverd. De Zwitserse autori
teiten hebben namelijk aan de
uitlevering van Menten aan Ne
derland in december 1976 de
voorwaarde verbonden dat hij
niet aan een derde land overge
dragen zou mogen worden. Ne
derland is met die voorwaarde
destijds akkoord gegaan.
Bovendien is tijdens het proces
komen vast te staan dat Pieter
Menten nog steeds Nederlander
is. „Nederlandse onderdanen
worden gewoonlijk niet aan an
dere landen uitgeleverd", aldus
een woordvoerder van het minis
terie van justitie.
„Iedereen die mr. Donker gekend
heeft, zal het met me eens zijn:
het is ondenkbaar dat deze minis
ter van justitie de zaak-Menten
zou hebben geseponeerd zonder
daar iemand van op de hoogte te
stellen". Dat zegt mr. Jaap Bur
ger, die in 1952 fractievoorzitter
van de PvdA in de Tweede Ka-
Burger sprak destijds wekelijks
met Donker over actuele politiek.
„De zaak-Menten zou hij in die
gesprekken ongetwijfeld ge
noemd hebben", aldus Burger.
„Bovendien is net volstrekt on
denkbaar dat hij daar geen noti
ties van zou hebben achtergela
ten. Donker noteerde letterlijk
alles".
Burger noemde het een „moeilijke
zaak" dat de Haagse rechtbank
het nu bewezen acht, dat Donker
de zaak-Menten geseponeerd zou
hebben op grond van een aantal
getuigen, die het van horen zeg
gen hebben. „Trouwens, ook de
toenmalige topambtenaren van
justitie hebben het in het rapport-
Schöffer onaannemelijk ge
noemd dat de zaak-Menten gese
poneerd zou zijn', aldus mr. Bur
ger, die tegenwoordig lid is van
de Raad van State.
DEN HAAG (GPD) De Tweede
Kamer is gisteren akkoord ge
gaan met het verzoek van het
CPN-kamerlid Wolff om de rege
ring te mogen interpelleren over
de gevolgen van Mentens vrijla
ting, in het bijzonder voor Zwit
serland, Polen, de Sowjet-Unie
en Israël.
De interpellatie zal volgende week
■ri
De Boer toch
beschikbaar
als opvolger
van Aantjes
DEN HAAG (GPD) - De Twee
de-Kamerfractie van het CDA
zal morgen een beslissing
nemen over de definitieve
opvolging van oud-fractie
voorzitter Aantjes. Het frac
tiebestuur (zeven prominente
leden uit de fractie) zal van
daag een advies opstellen.
Het is nog niet duidelijk, hoe
binnen de fractie de kaarten
liggen. Aanvankelijk werd
aangenomen dat Lubbers -
onder Aantjes de tweede man
van de fractie - vrijwel auto
matisch het voorzitterschap
zou gaan bekleden.
Intussen is duidelijk geworden
dat ARP-voorzitter en Twee
de-Kamerlid De Boer ook
kandidaat is voor deze func
tie. Hij stelde zich kandidaat
nadat door zijn partij druk op
hem was uitgeoefend. Vooral
de kwestie van zijn opvolging
alspartijvoorzitter was van
belang; De Boer had zeer veel
moeite met het feit dat hij de
ze functie zou moeten opge
ven als hij fractieleider zou
moeten worden. Prof. Goud
zwaard (opsteller van het
CDA-programma „Niet bij
brood alleen") heeft laten we
ten de post te willen bekle
den.
Menten (2)
De vrijlating van Menten is voor mij
onbegrijpelijk aangezien deze
persoon zo ontzaglijk veel leed
heeft veroorzaakt bij mensen
binnen en buiten ons land.
En dan te weten dat destijds een
regering, met daarin PvdA'ers,
zich door veel geld en woorden
heeft laten omkopen. Waar zijn
wij nu aan toe? Aantjes heeft zich
geheel bloot gegeven maar de
PvdA durft zich nog te melden als
zijnde verschoond van alles.
Waar zijn wij nu?
Ondergetekende is overtuigd lid
van de CHU en zal dit ook blijven.
Maar hoe is het mogelijk dat Men
ten ineens op vrije voeten is? Met
bijbelse teksten mag men niet
schermen. Zo'n mens moet opge
ruimd worden, hoe dan ook. Dit
heeft niets met mensenrechten te
maken. Hij die het zwaard heeft
getrokken moet daar het zijne
van verwachten.
Voor mij was dit geen rechtbank,
maar had het meer weg van een
draaibank.
W. de Wit
Timorstraat 8
Leiden.
dinsdag worden gehouden. Wolff
wil dat ook het beleid van oud
minister Van Agt van justitie in
het spoeddebat aan de orde komt.
De huidige premier zal overigens
niet aan het debat deelnemen.
Wolff meldt in zijn interpellatie-
verzoek dat de regering verte
genwoordigd dient te zijn door
minister De Ruiter van justitie en
minister Van der Klaauw van
buitenlandse zaken.
Kamervoorzitter dr. A. Vondeling
heeft gisteren meegedeeld dat hij
minister De Ruiter van justitie
namens de Tweede Kamer zal
vragen het rapport van de com
missie-Versteeg over de zoge
naamde Velser affaire openbaar
te maken. De Kamer stemde gis
teren in met een voorstel van de
socialist Roethof hiertoe. Deze
stelde dat openbaarmaking no
dig is om verdere geruchtenvor
ming te voorkomen. Minister De
Ruiter wil, zo heeft hij eerder
meegedeeld, met vrijgeven van
het rapport wachten tot de com-
missierSchöffer, die het histo-
risch-wetenschappelijk onder
zoek in de zaak-Menten verricht,
klaar is met haar rapportage
Volgens Roethof is er echter door
de vrijlating van Menten het een
en ander in de situatie veran
derd.
De kamerleden Kosto en Molleman
(beiden PvdA) stellen over de ar
beid van de commissie-Schöffer
mondelinge vragen aan de rege
ring. De PvdA wil dat de regering
op basis van het derde interim
rapport van deze commissie zelf
een oordeel velt en niet wacht op
het eindrapport van de commis-
sie-Schoeffer. Bovendien vinden
de socialistische kamerleden dat
de regering er bij de familie Kor
tenhorst op moet aandringen dat
het archief van Kortenhorst
wordt opengesteld.
Ongeloofwaardig
Zoals bekend heeft de commissie-
Schöffer in het derde interim-
rapport gesteld dat de bewering
van Menten, dat deze in een per
soonlijk gesprek met minister
Donker hoorde van een afzien
van strafvervolging, „zeer onge
loofwaardig moet worden
geacht". Desgevraagd zei Kosto
dat het de PvdA niet gaat om het
beïnvloeden van de Hoge Raad,
die het hoogste beroep van de of
ficier van justitie tegen het Men-
ten-vonnis nog moet behandelen.
„Het gaat ons vooral om de repu
tatie van de (PvdA)-minister
Donker, die bekend stond als een
onkreukbare man", aldus Kosto
Het is niet uitgesloten dat de
PvdA - als de antwoorden van
minister De Ruiter in Pvd A-ogen
niet bevredigend zijn - de rappor
tages van de commissie-Schöffer
ook aan de orde zal stellen bij de
interpellatie van Wolff.
Volgens prof. dr. H. Bastiaans, di
recteurvan het Centrum '40-'45 in
Oegstgeest, waar mensen die aan
het concentratiekampsyndroom
lijden worden behandeld, zal
Mentens invrijheidstelling veel
van die mensen in nood brengen.
Hij vindt ook dat beslissingen zo
als die van de Haagse rechtbank,
beter in de publiciteit voorbereid
moeten worden. „Deze uitspraak,
die vrij onverwacht tot stand is
gekomen, treft veel van de be
trokkenen van weleer. Dat vind
ik vrij onverantwoord. Het minis
terie van justitie en de rechterlij
ke macht zouden bij de voorbe
reiding van de mensen op zo'n
beslissing als maandag genomen
is, meer de hulp moeten inscha
kelen van gedragswetenschap
pers en deskundigen op het ge
bied van wat mensen beleven.
Men had een goede uiteenzetting
moeten geven waarom het niet
anders kan".
PRINSENBEEK-Op de rijksweg Moerdijk-Breda ter hoogte van Prinsenbeek bezweek gisteren deze oplegger
onder het gewicht van de drie ton wegende betonplaten.
Het verkeer was geruime tijd gestremd. De rijkspolitie stelt een onderzoek in naar eventuele technische gebreken
van de oplegger
DEN HAAG (GPD) - In de
ARP heeft zich een bewe
ging gemanifesteerd die
zich tegen de tot dusver
gevoerde „grondslagdis
cussie" van het CDA keert.
De groep vindt dat de ARP
het CDA moet verlaten als
deze partij een te open ka
rakter dreigt te krijgen en
als de toekomstige leden
te weinig aan het Evange
lie worden gebonden.
Een gisteren aan de Nederlandse
pers gestuurde brief - resultaat
van een steekproef - is onderte
kend door 35 AR-leden, onder
wie de oud-Tweede-Kamerleden
Kieft en Schouten. Laatstge
noemde verliet drie jaar geleden
het parlement omdat hij het niet
eens was met de wijze waarop het
CDA zich inzette voor de grond
slag.
De groep doet een beroep op de AK-
partijraad om aanstaande zater
dag het rapport over de CDA-
grondslag te verwerpen. Dit rap
port-datvooral in KVP-en CHU-
kringen met bijval is ontvangen -
stelt dat het CDA nooit leden „de
maat zal mogen nemen". De on
dertekenaars van de oproep stel
len echter dat in het toekomstige
CDA de persoonlijke instem
ming met en de aanspreekbaar
heid op de evangelische grond
slag statutair moeten worden
vastgelegd. De groep wil dus veel
verder gaan dan het grondslag-
rapport. „Als dat niet gebeurt,
kan de voorgenomen fusie van de
ARP in het CDA geen doorgang
vinden", menen de 35 onderte
kenaars, die voor een groot deel
uit Overijssel of van de Amster
damse Vrije Universiteit afkom
stig zijn.
Als de ARP zaterdag in principe
wel akkoord gaat met het grond
slagrapport (wat zou moeten blij
ken uit het overnemen van een
resolutie van het partijbestuur
waarin zal worden opgenomen
dat het evangelie bij het bedrij
ven van politiek „relevant" is)
ziet de groep het gevaar van een
tweedeling binnen het CDA. Het
grondslag-rapport omzeilt dit
vraagstuk, aldus de brief. Hier
door dreigt het reële gevaar, dat
de grondslag op een gegeven
moment niet meer gaat functio
neren en dus de continue toetsing
meer en meer achterwege zal
UTRECHT (GPD/ANP) - Een
naam die zowel in de kran
tenberichten over de zaak-
Menten als in die over de Vel
ser affaire steeds weer op
duikt is die van de in 1963
overleden KVP'er Korten
horst. Toen beide zaken in het
begin van de jaren '50 speel
den, de Velser affaire in
publikaties in Volkskrant en
Telegraaf, en de zaak tegen
Menten (beschuldiging van
collaboratie en het zich we
derrechtelijk toeëigenen van
joodse eigendommen) was dr.
L. G. Kortenhorst voorzitter
van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal en verdedi
ger van Pieter Nicolaas Men
ten.
Kortenhorsts naam valt in bei
de affaires vaak in ongunstige
zin. Tijdens zijn verdediging
van Menten zou hij schrome
lijk misbruik hebben ge
maakt van zijn bevoorrechte
positie als kamervoorzitter.
Bovendien zou hij, toen mi
nister van justitie Donker
Menten meedeelde dat hij
ontslagen zou worden van
rechtsvervolging, een bedrag
van f200.000 op een Duitse
bank hebben gekregen.
De Velser affaire zou voorna
melijk uit het fantasierijke
brein van Kortenhorst (en dat
van KVP-fractievoorzitter
Romme) zijn ontsproten. De
beide heren zouden de affaire
bedacht hebben om zo de
Haarlemse advocaat-fiscaal
mr. Sikkel uit te schakelen,
die van plan was Kortenhorst
en Romme aan te pakken we
gens ongeoorloofde daden
tijdens de oorlog.
De beschuldigingen inzake zijn
gedrag tijdens de affaireMen-
ten zijn deels ontzenuwd. Zo
drukte Elsevier Magazine
onlangs een accountantsrap
port af, dat was gemaakt in
opdracht van de commissie-
Schöffer (de gommissie die de
zaak-Menten vanaf het begin
in 1946 onderzoekt). De ac
countants kwamen tot de be
vinding dat nergens in de
boeken van Kortenhorst een
dergelijk bedrag was aange
troffen en dat er ook geen on
verklaarbare groei van het
vermogen was ontstaan.
De geruchten over Korten
horsts bemoeienissen tijdens
de Velser affaire zijn moeilij
ker te achterhalen. Daarbij
speelt op de achtergrond het
Remaco-schandaal. Remaco
was een dochtermaatschappij
van het Amsterdamse recla
mebureau D la Mar, die de
aanplakzuilen in de hoofd
stad exploiteerde. Het besluit
tot oprichting van dergelijke
zuilen was genomen door de
gemeenteraad, waarin Rom
me zat als voorzitter van de
Rooms-Katholieke Staats
partij (de latere KVP). Een
raadscommissie, waarin ook
Romme zat, gunde de exploi
tatie aan Remaco. Romme en
zijn vriend Kortenhorst kre
gen als beloning een commis
sariaat bij De la Mar. Tijdens
de oorlog zouden Romme en
Kortenhorst hun bedrijf heb
ben verkocht aan de Duitsers.
Vlak voor het eind van de
oorlog kochten de beide he
ren Remaco weer terug.
Het was deze affaire die de
toenmalige procureur-gene
raal bij de Bijzondere
Rechtspleging, Sikkel aan de
orde wilde stellen. Dat zou
ongetwijfeld het eind zijn ge
weest van de carrière van de
beide KVP'ers. Omdat beiden
nauwe banden hadden met
zowel Volkskrant als Tele
graaf (Romme als hoofdre
dacteur van het eerste blad en
A
Mr. Kortenhorst.
Kortenhorst als belangen-
hebber in het laatste) spanden
zij beide bladen, via de zoge
naamde Velser affaire, voor
hun karretje, zo wordt ge
zegd.
In 1925 kwam Kortenhorst voor
de KVP in de Tweede Kamer
en werd secretaris van de so-
cialisatie-commissie. Kor
tenhorst was voorstander van
ordening van het bedrijfsle
ven, maar niet in socialisti
sche zin.
Zijn verhouding met de Duitser
was tijdens de oorlog uiterst
stroef. Al in 1935 had hij op
gemerkt dat Duitsland „geen
rechtsstaat'' meer was.
Na de oorlog in 1948 werd Kor
tenhorst kamervoorzitter en
vrijwel tegelijkertijd verde
diger van Pieter Menten.
Zoals zijn weduwe zegt heeft
Kortenhorst altijd aan de on
schuld van Menten gelooft, al
wekt zij wel de indruk dat de
advocaat zijn cliënt niet zó
sympathiek vond. In elk ge
val zette hij zich met hart en
ziel in. Zo schreef hij in 1951
aan minister van justitie
Donker een brief waarin hij
deze vroeg niet in te gaan op
de „tips" (aanhalingstekens
van Kortenhorst) uit Israël
over het oorlogsverleden van
Menten en op het uitleve
ringsverzoek van Polen. Kor
tenhorst vond dat het nu de
tijd was om een eind te maken
aan de lastercampagnes rond
Menten. „Wie men ook
spreekt - ieder vraagt zich af:
hoe is dat in het fatsoenlijke
Nederland mogelijk?"
Uiteindelijk kreeg Kortenhorst
het in 1952 voor elkaar dat
Menten ontslagen werd van
rechtsvervolging. Pieter Ni
colaas kreeg volgens me
vrouw Kortenhorst „het kruis
Op grond van welke feiten het
ontslag van rechtsvervolging
is gegeven krijgen we in elk
geval niet van Kortenhorst te
horen: zijn archief blijft geslo
ten. Wel is duidelijk aan te ge
ven dat om welke reden dan
ook Kortenhorst zich het
vuur uit de sloffen heeft gelo
pen voor Menten en van alle
middelen gebruik maakte:
zowel van zijn politieke rela
ties als zijn sterke band met
de Telegraaf.
Nu, 18 jaar later, is het Korten
horsts weduwe die met haar
verklaring onder ede dat mi
nister Donker Menten ontslag
van rechtsvervolging heeft
beloofd, handelt (zoals zij zelf
zegt) „in de geest van mijn
RIAN KUPPENVELD
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
'n plantaardig produkt.
DEN HAAG (ANP) - Een aanvraag
om uitstel van militaire dienst of
verlenging van zo'n voorstel
moet in het vervolg worden inge
diend binnen een termijn van
veertien dagen. Een soortgelijke
termijn geldt sinds september
ook reeds bij het aanvragen van
vrijstelling voor militaire dienst.
Staatssecretaris Van Lent van de
fensie heeft een en ander in een
brief aan de burgemeester van
alle Nederlandse gemeenten
meegedeeld.
De termijn van veertien dagen be
gint op het moment, waarop de
waarschuwingsoprocp van het
ministerie van defensie wordt
ontvangen of bij ontvangst van
de definitieve oproep. Indien de
reden tot het aanvragen van uit
stel pas na de termijn van veer
tien dagen ontstaat (bijvoorbeeld
wanneer er vóór de termijn nog
geen beslissing over het aanvan
gen van een studie is ontvangen)
dan moet deze binnen veertien
dagen na ontvangst van de stu
dietoezegging worden ingediend
dal ucf goed!
V ERDAMSTRAAT 6 (hoek Hoge Rijndijk) - LEIDEN - TEL. 14.24.21
