I I i
TOUWTREKKEN OM BESTEKKEN
„Van lampekous tot spel":
125 jaar lang ganzeborden
PUBLIEK
4
NODDY
UIT DE
SPORT
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1978
SÊe&buf»
]pa nefisssri
liimémmgmtiétam
Koopwoningen van projectontwikkelaar Spaarne Veste" in aanbouw in Noordwijkerhout. De kopers i
Zeeburg willen nu ook de bouw-beslekken zien Maar daar wil "Spaarne Veste" niet aan.
i deze huizen in de wijk
Omdat ze hel zelf niet voor elkaar hebben kunnen krijgen hebben
100 toekomstige bewoners van de Noordwijkerhoutse nieuw
bouwwijk Zeeburg, verenigigd in een kopersvereniging, de hulp
van de gemeentebestuurders ingeroepen om van de Haarlemse
projectontwikkelaar "Spaarne Veste" gedaan te krijgen dat zij
het bestek en de daarbij behorende bestektekeningen van de
door hen gekochte premiekoopwoningen in handen krijgen.
Geweigerd
Spaarne Veste, uitvoerder van het project, heeft dat tot nu toe
categorisch geweigerd. Het bedrijf beroept zich op het koopcon
tract. Daarin staat dat men slechts verplicht is de kopers een
technische omschrijving en tekening te geven. De 100 huizenko
pers vinden de informatie die daar in staat echter veel te sum-
"Bovendien". zegt bestuurslid mevrouw v.d. Ploeg, "zitten er de
nodige fouten in. Zo kunnen we als kopers nooit goed nagaan of
er wel precies wordt gebouwd zoals in het bestek staat aangege-
Het bestuur van de kopersvereniging zal vanavond in de raadszaal
pamfletten verspreiden waarop de gang van zaken wordt veroor
deeld. De fractie van D'66 heeft voor deze vergadering een motie
in petto waarin er bij B en W op wordt aangedrongen "Spaarne
Veste" te bewegen met de bestekken en bijbehorende tekenin
gen over de brug te komen.
Raadslid Kuyper: "In de commissie ruimtelijke ordening is er al
uitvoerig gepraat over deze kwestie. Alle fracties zijn het er over
eens dat "Spaarne Veste" dit niet kan maken. Kopers dienen
goed geïnformeerd te worden. De projectontwikkelaar schermt
dan weliswaar met het argument dat het bestek ter inzage ligt in
het gemeentehuis en in de bouwkeet in Zeeburg maar. daar ko
pen deze honderd mensen weinig voor. Ze moeten vind ik. het
bestek zelf in handen krijgen zodat ze er ook eens rustig voor
kunnen gaan zitten".
"Ik kan mij hun ongerustheid voorstellen. Uit ervaring weet ik hoe-
er in de nieuwbouw wordt gewerkt. Ik durf mijn hand er niet voor
in hel vuur te steken dat de woningen precies zo worden afgele
verd als in het bestek staat aangegeven. Zelfs niet nu de bouwer
voor alle in Zeeburg te bouwen premiekoop-woningen de ge
meente tijdelijk 3000 gulden in onderpand heeft gegeven voor het
geval er bij de oplevering onvolkomenheden aan het licht komen.
Die laatste controle moet door mensen van gemeente-werken
worden uitgevoerd. Maar of die bij zulke gelegenheden bijvoor
beeld ook onder de vloer kijken of alle leidingen wel keurig zijn
aangebracht, betwijfel ik. Dergelijke controles zijn vaak een was-
De kopersvereniging (april volgend jaar al worden de huizen op
geleverd) heeft inmiddels een eigen bouwcontroleur in de arm
genomen, maar die wordt op het bouwterrein niet toegelaten.
"Nogal logisch", zegt Spaarne Veste directeur Bos. "er is destijds
contractueel met de kopers overeen gekomen dat de bouw zou
worden gecontroleerd door een onafhankelijk architect. Het
heeft geen zin daar nog een ander bij te halen. En wat die bestek
ken betreft: ik heb er nog nooit van gehoord dat bij de bouw van
premie-koopwoningen ook bestekken gaan naar de kopers. Ik zie
niet in waarom wij daar nu een uitzondering op moeten maken.
We houden ons aan het contract en daarmee is voor ons de kous
af. Ik vind het trouwens sterk overdreven dat de hele kwestie nu
in de politieke sfeer wordt getrokken".
Raadslid Kuyper echter vindt dat aan het niet verstrekken van een
bestek wel degelijk zwaar moet worden getild.
"De koper", zegt hij, "heeft net zoveel in de melk te brokkelen als de
projectontwikkelaar. Hij mag in elk geval verwachten dat hij
optimaal wordt geïnformeerd. Gebeurd dat niet dan is hij weer
loos tegen belazerderij"
Gesprek
Kuyper was er gisteren nog niet honderd procent zeker van of hij
vanavond de motie gaat indienen. Dat zou afhankelijk zijn van
het gesprek dat wethouder Heemskerk dezer dagen met de direc
tie van Spaarne Veste zou voeren. De wethouder, die gisteren niet
voor commentaar bereikbaar was, heeft volgens Kuyper in de
commissievergadering toegezegd de nodige druk op de project
ontwikkelaar te zullen uitoefenen. Spaarne Veste, zo werd ver
wacht, zou dan ongetwijfeld overstag gaan om te voorkomen dat
toekomstige bouwprojecten in Noordwijkerhout wellicht aan
haar neus zouden voorbij gaan.
Tot gistermiddag laat echter had dat gesprek nog.niet plaats ge
vonden
door'
Herman, van
Amsterdam
De 4-jarige hazewindhond
Noddy, een teef, heeft weer
erg haar best gedaan voor
haar bazin, mevrouw Hoo-
gervorst uit Sassenheim.
Tijdens de finale van de in
Den Haag gehouden interna
tionale dekenrace duwde ze
als tweede de spitse neus
over de finish-lijn.
"Eigenlijk had ze eerste moe
ten worden", zegt de Sassen-
heimse, „maar de start was
slecht".
Voor Noddy, rank van lijf en
leden, betekende de Haagse
race het einde van haar
roemruchte rencarrière. De
oud-Nederlands kampioene
trekt zich vanwege haar leef
tijd uit de wedstrijdsport te
rug. Afgelopen jaar kwam ze
overigens nog best voor de
dag: drie maal een eerste
plaats, vier keer een tweede
en im acht wedstrijden
sprintte ze naar een derde
plaats.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
r Mevrouw Hoogervorst met haar 'Noddy': de hazewind wordt na
2ii roemrijke "loop"baan nu teruggetrokken uit de wedstrijdsport.
M s
Raadhuis-schets
als feest-cadeau
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan is
de RABO-bank in Sassenheim nogal
scheutig geweest met het geven van rela
tiegeschenken. Onder meer werd de
Sassenheimse kunstenaar Aad van Dorp
opdracht gegeven een pentekening te
vervaardigen van het gemeentehuis en
de hervormde kerk in hun staat anno
1978. Die tekeningen (links) zijn gere
produceerd en aan talloze toegestuurd.
Het origineel van het gemeentehuis is ge
schonken aan het gemeentebestuur en
in dank aanvaard. De pentekening krijgt
een plaatsje in de raadszaal.
De ch van mensch is het enige dat in de loop der jaren
verdwenen is uit de naam van een gezinsspel dat in Ne
derland al meer dan vijftig jaar lang wordt gespeeld-
„Mens erger je niet" Het is de enige zichtbare verande
ring in dit ijzersterke ontspanningsspel voor groot en
klein. Op de helrode doos staat nog altijd hetzelfde geteis
terde, met diepe denkrimpels doorploegde mannen-
hoofd, omcirkeld door de zwierige witte titelletters
„Dat mannetje is gewoon niet weg
te denken", vinden ze bij Hause-
mann Hoette, de firma die het
spel in dejaren twintig uit Duits
land importeerde, het een jaar of
tien later in licentie ging uitgeven
in de huidige Beneluxlanden, en
het als eerste spel op de eerste
pagina van haar eerste na-oorlog-
se folder van Jumbo-spellen zet
te. In populariteit staat Mens er
ger je niet bij de gezinsspellen
nog altijd hoog genoteerd.
Bovenstaande gegevens zijn ont
leend aan een erg mooi jubi
leumboek dat Hausemann
Hoette, uitgevers en fabrikanten
van de spellen en puzzels met het
olifantjesmerk, hebben uitgege
ven ter gelegenheid van het 125-
jarig bestaan. Een bock over de
wereld van het spel, en over de
„nalatenschap" van twee man
nen die in de vorige eeuw in het
hart van Amsterdam de basis
legden vooreen bedrijf dat zich in
de loop der jaren gespecialiseerd
heeft in het fabriceren en uitge
ven van, vooral, spellen en puz
zels. Het bedrijf dat bij het 100-ja-
rig bestaan hofleverancier werd,
zag zijn jongste jubileum geho
noreerd met het predikaat ..ko
ninklijke"
f
„Kramerij"
„Van lampekous tot spel": zo ka
rakteriseert de jarige firma zelf de
ontwikkeling van de afgelopen
125 jaar, waarin de huidige on
derneming groeide uit wat aan
vankelijk een „agentuur en
commissie-zaak in kramerijen"
was. Opgericht door de uit West-
falen afkomstige Engel bert Hau
semann die als handelsreiziger
door Nederland trok en in 1853 in
Amsterdam een eigen „kramerij"
opende. Een soort voorloper van
het hedendaagse warenhuis,
waar „Duitsche, Engelsche en
Fransche Kramerijen, Galante
rieën, IJzer en Koperwaren" te
koop waren. Een assortiment
waarin (naast accordeons en bil
jartlakens, brandspuitslangen en
griffels, manufacturen van wol en
zyde. haken en ogen, hemden en
boorden, lampekousen en spie
gels, visgerei en zuigflessen) ook
de „poppen, speelkaarten en
kinderspeelgoederen in alle soor
ten" te koop waren die decennia
later het gezicht van het bedrijf
zouden gaan bepalen. Uit de sa
menwerking met een familielid
(Wilhelm Hoette) groeide na ver
loop van tijd de firma Hauseman
Hoette, een onderneming die
wortel schoot langs het water van
de schilderachtige Kromboom-
sloot en zich na de eeuwwisseling
geleidelijk zou specialiseren in
speelgoed, later vooral in spellen
en puzzels.
Veel te spelen viel er nog niet in die
begintijd toen het speelgoedaan
bod aan twee uitersten was opge
hangen: aan de ene kant het sim
pele werk van hoepel en tol, pop
en springtouw, bootje en blok
kendoos, aan de andere kant het
„mooie" speelgoed dat in de
praktijk dan ook meestal te mooi
en te duur was om er echt mee te
spelen. Later kwamen de imita
ties van wat er in de'wereld aan
technische ontwikkelingen op
gang kwam: stoombootjes en au
tootjes met vliegwiel of uurwerk,
een „kinderspreekmachine"
(grammofoon), opwindbare trei
nen die weer later (evenals de
aanvankelijk op petroleum
draaiende toverlantaarn) elek
trisch werden. Naast het goedko
pe en niet erg solide mechanische
blikspeelgoed verschenen de
steenbouwdozen, vliegende hol-
landers, en het „meccano" (uit
gevonden door een Engelsman
die voor zijn kinderen een stuk
speelgoed wilde bedenken dat
langer boeide dan een half uur).
En er kwamen steeds meer spel
len, in dozen die wat kleur en
vormgeving betreft steeds meer
„kijkwerk" werden.
Spellen
rde hele familiekring": ganzenbord ,stoombootspel ,harleijkspel. dornin
De grote overstap naar het zelf uit
geven van spellen kwam kort na
de Tweede Wereldoorlog toen er
voorlopig niets te importeren en
weinig te fabriceren viel. Er was
wel stro, en er werd strokarton
gemaakt: het belangrijkste in
grediënt voor een spel. In de eer
ste folder stonden naast Mens er
ger je niet, ook andere tijdloze
kinderspellen: hamertjetik, gan
zenbord (dat in Nederland al in de
zestiende eeuw werd gespeeld),
lotto, pimpampet, halmj.bbertje-
duik. Wat er na 125 jaar op dit ge
bied allemaal uit de „kramerij'
van Engelbert en Wilhelm is ge
groeid, wordt fraai geillustreerd
door de internationale Jumboca
talogus die, in acht talen, de pro-
duktie van de „koninklijke" fir
ma vermeldt: spellen op het ge
bied van de zelfwerkzaamheid
eenvoudige gezelschapsspellen,
behendigheidsspelen, goochel-
dozen, denk-, woord- en intelli-
gentiespellen, kwartetten, gezel
schapsspellen, en als typisch
produkt van deze tijd de „elektro-
quiz". Een produktie waar nog
veel handwerk in zit (in de eigen
fabriek in Noordholland werken
120 mensen) en die voor een be
langrijk deel wordt geëxporteerd
naar ruim veertig landen over de
hele wereld.
Maar ook de binnenlandse markt
mag niet over het hoofd worden
gezien. Verkoop-directeur A. J. J.
de Koning en marketing manager
D. Noordijk van Hausemann
Hoette zeggen dat Nederland erg
„spelletjes-minded" is, vergele
ken bij de omliggende landen
Van de jaarlijkse totaalomzet op
de Nederlandse speelgoedmarkt
(vorig jaar 600 miljoen gulden)
wordt op het ogenblik ongeveer
25 procent ingenomen door de
spellen en puzzels. De vier a vijf
grote internationale merken bie
den gezamenlijk zo'n duizend
verschillende spellen aan. Elke
fabrikant of importeur brengt er
wel een stuk of vijf per jaar
uit.
„Nieuw"
spel en verpakking veranderden nauwelijks i
een volkomen nieuw spel. De
Koning en Noordijk: „Zoiets
komt maar heel weinig voor. Er is
een aantal basisideeën waar men
op voortborduurt. Dat kan leiden
tot verbetering of aanvulling van
een bestaand spel, of tot een ei
gentijdse variatie op een oud
spel. Of tot een praktisch idee,
zoals spelletjes waarbij de stuk
ken niet meer van het bord kun
nen vallen zodat ze ook in trein of
auto kunnen worden gespeeld.
Maar het begin van elk spel blijft
een nieuw idee. Dat kan uit onze
eigen research- en ontwerpafde
ling komen, maar ook van een
particulier die een ingeving
krijgt. Stratego is daar een mooi
voorbeeld van. Dat is in de oorlog
door een onderduiker verzon-
Nieuwe ideeën kunnen ontstaan uit
recente ontwikkelingen op peda
gogisch gebied, maar even goed
uit een televisieserie die een rage
wordt en in spellenland door
werkt in de vorm van, bijvoor
beeld, Sesamstraatpuzzels. Vaak
worden oude ideeen gekoppeld
aan actuele motieven. Het klas
sieke domino heeft talloze varia
ties opgeleverd, evenals het gan-
zebord. Succesnummers (ook in
ternationaal) zijn nog steeds
spellen als stratego en elektro,
maar ook Mens erger je niet, hal
ma, ganzebord, de super-pim-
pampet.
Nieuwtjes van dit jaar zijn, onder
andere, tingo (een grappig bouw-
systeempje van hout waar kinde
ren van vier tot zeven jaar allerlei
mens- en dier-figuurtjes en voer
tuigjes uit kunnen maken), In
terpol (een bordspel waarbij een
juwelendief moet worden ont
maskerd), Dolly Disc (een vloer-
spel met mens- en dierfiguren dat
bij goed weer ook buiten kan
worden gespeeld), pick-up (een
verende speelschijf met fiches
die eraf moeten worden gemani
puleerd), en Jumbolana (een set
voor zelf spinnen, breien en we
ven). Het educatieve spelletje en
het hobby spel zijn op het
ogenblik duidelijk in opmars
volgens de spellenmakers van
Hausemann Hoette die ter ge
legenheid van hun jubileum een
aantal spellen uit de oude doos
(die ook veel belangstelling ge
nieten) hebben gebundeld tot
„negen vermakelyke gezel
schapsspellen voor dën geheelen
familiekring". Zoals het stoom-
bootspel (een bewerking van het
veel oudere Italiaanse scheepjes-
spel). het vermakelijk harlekijn-
spel, een uilenbord'' (evenals de
ganzenspellen al sinds 1614 in
Nederland bekend) een ganzen
bord en enkele kaartspellen zoals
ze in de tweede helft; van de ne
gentiende eeuw werden ge
speeld. Van dit jubileumspel is
maar een beperkte oplage in de
handel.
