„Wapenlevering
aan China
niet beperken"
Oostblok boos
om uitspraken
van Roemenië
Senator YS op bezoek bij Sadat
Chinezen in actie voor
vrije meningsuiting
NAVO-secretaris Luns:
Bondsdag eens met
aanschaffen AWACS
Smith vraagt plaats
en datum conferentie
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1978
LISSABON (GPD) - De al
gemeen secretaris van de
NAVO, mr. Joseph Luns,
is het niet eens met be
perkingen op wapenle
veranties aan de volksre
publiek China.
Het probleem van de wapenle
veranties en eventuele militaire
toenadering tot China was maan-
„Veiligheid
Oeganda
in gevaar"
NAIROBI (DPA) - De president
van Oeganda, Idi Amin, heeft
volgens inlichtingen uit de
hoofdstad Kampala in bood
schappen aan de Organisatie
voor Afrikaanse Eenheid (OAE)
en de Verenigde Naties gezegd
dat de veiligheid van zijn land
door een militaire invasie uit
Tanzania wordt bedreigd.
Over de militaire situatie in de
grensoorlog tussen Tanzania en
Oeganda waren er gisteren zeer
tegenstrijdige berichten. Zij va
rieerden van beweringen over
"felle gevechten" van Tanza-
niaanse troepen in Zuid-Oegan-
da tot afzwakkende uitingen van
westelijke diplomaten in Kam
pala.
De Oegandese bewering dat Tan-
zaniaanse troepen maandag Oe
ganda waren binnengevallen en
dat zij oprukten, werd gisteren
door de officiële pers van Tanza
nia "een leugen van de dicatator
Idi Amin" genoemd. De "idioot"
Amin zou daarmee zo mogelijk
een "nieuwe invasie" tegen Tan
zania voorbereiden, aldus het re
geringsblad "Daily News" in
Dar-es-Salaam.
In Oost-Afrika hielden echter on
bevestigde berichten aan volgens
welke er in Zuid-Oeganda "felle
gevechten" zouden hebben
plaatsgevonden tussen Oegande
se en Tanzaniaanse troepen.
dag in de militaire c
het parlement aan de orde ge
weest. De commissie verwierp
met 24 tegen 6 stemmen een aan
beveling de wapenhandel met
China zoveel mogelijk in te per
ken. Met name Engeland en
Frankrijk leveren wapens aan de
Chinese Volksrepubliek. De in
dieners van het voorstel zien deze
handel als een gevaarlijke aan
wakkering van de koude oorlog
met de Sowjet-Unie.
De meningen over een militaire
toenadering tussen de NAVO en
de Chinese Volksrepubliek lie
pen overigens ver uiteen. Vol
gens de verslaggever van de
commissie, de Nederlandse par
lementariër Klaas de Vries
(PvdA), is de nodige voorzichtig
heid gewenst omdat de situatie in
China nog weinig stabiel lijkt. De
persconferentie van algemeen
secretaris Luns kan worden be
schouwd als een poging eventu
eel bij de Sowjet-Unie gerezen
twijfel op dit punt weg te nemen
De Russische president Leonid
Brezjnjev heeft onlangs het Wes
ten gewaarschuwd tegen de wa
penleveranties aan China. Luns
zei dat zolang Rusland wapens
aan Cuba levert, het Westen vrij is
wapens aan China te leveren
dat door de Nederlander Klaas de
Vries werd ingediend. Het voor
stel is door de algemene vergade
ring aangenomen voor kennisge
ving.
Luns sprak zich verder uit ten gun
ste van financiële hulp van de
NAVO aan Portugal, Grieken
land en Turkije en toonde zich
voorstander van toetreding van
Spanje tot het Atlantisch bond
genootschap.
De meningsverschillen lijken -
vooral achter de gesloten deuren
- af en toe hoog op te lopen. Toch
hebben de besluiten van het par
lement niet veel meer betekenis
dan aanbevelingen aan de rege
ringen van de NAVO-landen. De
werkelijke NAVO-besluiten
worden genomen door de NAVO-
Raad, die deze week in Brussel
vergadert.
GESLAAGDE VLUCHT
BARBIS-Een dolgelukkig echtpaar Schulze laat de weinige persoonlij
ke eigendommen zien die ze op hun vlucht uit Oost-Duitsland naar het
Westen konden meenemen. Het echtpaar vluchtte gisteren met een besproei-
ïngvliegtuigje vanuit Karl Marx Stadt in de DDR naar Barbis in de
Westduitse Bondsrepubliek.
Beperkingen
Een ander omstreden punt op de
vergadering van de Atlantische,
Raad is de houding ten aanzien
van de besprekingen over weder
zijdse wapenbeperkingen
(SALT) tussen Amerika en Rus
land. Volgens Luns heeft Europa
niet rechtstreeks met deze be
sprekingen te maken maar is het
een zaak van de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie. Wel was Luns
ervan overtuigd dat de VS bij het
eventueel ondertekenen van een
weede SALT-akkoord voldoen
de rekening zouden houden met
de belangen van hun Europese
bondgenoten.
Op een persconferentie hadden
Amerikaanse senatoren zich juist
afgezet tegen de onverschillig
heid die zij bij sommige Euro
peanen meenden te bespeuren
Die onverschilligheid zou dan
vooral slaan op het socialistische
voorstel tegen de neutronenbom,
PEKING (AFP REUTER
UPI) - Het volk van China
heeft gisteren te horen ge
kregen dat een campagne
is begonnen voor het hou
den van vrije toespraken
Vice-premier Teng Hsiao-
ping, de man die steeds
nadrukkelijker op de
voorgrond treedt, heeft
daaraan zijn goekeuring
gegeven.
Volgens het Joegoslavische pers
bureau Tanjug is op een bijeen
komst van het centraal comité
van de communistische partij
een politiek en economisch rap
port van voorzitter Hoea-koeo-
feng unaniem aanvaard. Hoea
dringt hierin aan op een snelle
modernisatie
Gisteren werden op verschillende
plaatsen massabijeenkomsten
gehouden waarbij vrijwilligers
het woord voerden over demo
cratie en vrijheid. Ook via de
muurkranten is een enorme
campagne aan de gang voor vrij
heid en democratie. Waarnemers
zien in de stormachtige ontwik
keling van de laatste tijd de hand
van vice-premier Teng Hsiao-
ping en zijn aanhangers. Toch
wijst de Chinese partijleiding el
ke gedachte in de richting van
een breuk van de hand. Wel stelt
voorzitter Hoea Koeo-feng zich
aanzienlijk passiever op dan
Teng.
Chinezen vertelden buitenlandse
verslaggevers dat ze zich verwant
voelen met de gedachten van
Teng en vinden dat de afgelopen
paar jaar grote fouten zijn be
gaan.
hce-premier Teng zei tegenover
een Japanse delegatie dat de hui
dige ontwikkelingen in China
een teken zijn van de stabiliteit
binnen de leiding. "Het is de be
slissing van het centraal comité
van de partij om de gebeurtenis
sen van 1976 anders te bekijken'
In 1976 braken er rellen uit op het
'Plein van de hemelse vrede" in
Peking nadat kransen waren
weggehaald ter nagedachtenis
van de dood van Tsjoe En-lai.
Veel demonstranten werden op
gepakt.
Volgens het Joegoslavische pers
bureau is het centraal comité van
de communistische partij op 10
november bijeengekomen voor
'belangrijke zaken" De bijeen
komst zou nog een week duren
Politieke waarnemers verwach
ten echter niet dat er grote wijzi
gingen zullen plaatsvinden in het
Politburo
NEW YORK - Na afloop van een ver jaarspartij voor John en Caroline Kennedy in de Newyorkse disco Le Club
kwam het tot een schermutseling met wachtende fotografen. John snoert een vriend die probeerde het fotograferen
te verhinderen de mond (linkerfoto)maar kwam daarbij zelf ten val (rechts) zodat de fotografen alsnog een
aardig plaatje konden schieten
Van „alle-partijenconferentie
SALISBURY (Reuter) - Premier
Ian Smith van Rhodesië heeft
gisteren gezegd dat hij de Britse
afgezant Cledwyn Hughes een
voudig zal vragen plaats en da
tum voor een conferentie van alle
partijen over de toekomst van
Rhodesië te i
Huhges is door de Britse premier,
James Callaghan, aangewezen
om een onderzoek in te stellen
naar de vooruitzichten voor een
dergelijke conferentie. Hij arri
veerde gisteren in Dar es Salaam
aan het begin van een bezoek aan
Afrikaanse landen. Hij wordt
maandag in de Rhodesische
hoofdstad Salisbury verwacht.
Na een bijeenkomst van de uitvoe
rende raad zei Smith dat hij en
zijn zwarte collega's in de raad
overeengekomen waren bespre
kingen van alle partijen bij te wo
nen mits daaraan geen voor
waarden vooraf worden gesteld.
Hij deelde mee dat Londen en
Washington "ons hadden mee
gedeeld dat als sommige partijen
weigeren de conferentie bij te
wonen, zij zonder hen zullen
voortgaan".
Joshua Nkomo, leider van Tiet Na
tionalistische Patriottisch Front,
zei niet aan de voorgestelde con
ferentie te zullen deelnemen ten
zij deze wordt gehouden op basis
van de eerdere Brits-Amerikaan
se plannen voor onafhankelijk
heid die door de regering in Sa
lisbury worden verworpen.
Kritiek Juan Carlos
op Argentinië
BUENOS AIRES (AFP) - De
Spaanse koning Juan Carlos
heeft gisteren de op het pro
gramma staande reis naar
ruïnes in het noorden van Ar
gentinië afgezegd om bespre
kingen te kunnen voeren met
Argentijnse vakbondsleiders
en politici.
Het officieel bezoek van Juan
Carlos aan Argentinië wordt
getekend door de opvallend
onafhankelijke houding die
de Spaanse koning aanneemt
ten opzichte van Argentijnse
gastheren. Herhaalde malen
heeft hij zich de laatste dagèn
op diplomatieke wijze ge
distantieerd van uitspraken
van leden van de Argentijnse
junta. Juan Carlos heeft on
dermeergewezen op het recht
van elke natie de rechten van
de mens te respecteren. Dit
kan moeilijk anders worden
uitgelegd als een bedekte
vorm van kritiek aan het
adres van de Argentijnse re
gering.
BONN (GPD) - In West-Duitsland
heeft de defensiecommissie van
de Bondsdag gisteren in principe
toestemming gegeven voor de
aanschaf van het Amerikaanse
waarschuwingssysteem AWACS
(radarwaarnemingstations on
dergebracht in grote Boeing-
vliegtuigen). De 18 AWACS die
:oor Europa zijn bestemd kosten
in totaal 3,9 miljard mark. Daar
van neemt de Bondsrepubliek
1,16 miljard mark voor zijn reke
ning.
Als doekje voor het bloeden heb
ben de Amerikanen zich ver
plicht tot de aanschaffing van
Duitse 120 mm-kanonnen, die
moeten worden ingebouwd in de
nieuwe Amerikaanse MX-tanks.
Hiermee zou een bedrag van zo'n
1,2 miljard zijn gemoeid. Verder
zullen de Amerikanen voor en
kele honderden miljoenen mark
telefoonuitrustingen en vracht
wagens bestellen in West-Duits-
land. Die zijn bestemd voor de in
de Bondsrepubliek gelegerde
Amerikaanse troepen. Deze
transacties moeten echter nog
worden goedgekeurd door het
Amerikaanse Congres. Commis
sievoorzitter Manfred Foerner
(CDU) maakte duidelijk dat als
dit onverhoopt niet het geval is,
de Duitsers hieruit consequen
ties voor de AWACS zullen trek
ken.
Drie van de 24 commissieleden
hebben tegen de AWACS ge
stemd. Zij geloven dat het waar
schuwingssysteem niet zo goed is
als de Amerikanen willen doen
geloven. Het risico dat de toe
stellen door vijandelijk geschut
worden neergehaald zou relatief
groot zijn.
Verder wordt vermoed dat bij de
aanschaf van het waarschu
wingssysteem militaire perfectie
en Amerikaanse industriebelan-
gen (Boeing) een te grote rol spe
len. Hiervan zou de Duitse belas
tingbetaler de dupe zijn.
Schietpartij
El Salvador
SAN SALVADOR (Reuter) - Poli
tie die in San Salvador huiszoe
kingen deed in verband met de
ontvoering van de directeur van
de Philips-vestiging F. Schuite-
ma, heeft gisteren een priester en
twee stadsguerrillastrijders
doodgeschoten tijdens een vuur
gevecht dat drie uur geduurd
heeft.
In de mededeling van de politie
wordt niet gezegd of de guerrilla
strijder betrokken waren bij de
ontvoering.
MOSKOU (GPD) - Tussen Roemenië en de overige zes leden van
het Warschaupact is waarschijnlijk een ernstige crisis ontstaan.
Naar gisteren in diplomatieke kringen in Boekarest werd verno
men hebben de bondgenoten van Roemenië hun ambassadeurs
teruggeroepen, een diplomatieke stap die in de geschiedenis van
de Oostbloklandn zijn weerga niet kent.
Diplomaten in de Roemeense hoofdstad zeggen dat de ambassa
deurs van de Sowjet-Unie, Bulgarije, Tsjechoslowakije, Oost-
Duitsland, Hongarije en Polen zijn teruggeroepen als blijk van
ongenoegen over de houding van de president van Roemenië,
Nicolae Ceausescu. Hoge Joegoslavische functionarissen be
stempelden deze gemeenschappelijke stap als „uiterst ern
stig".
In de Sowjet-hoofdstad was gisteravond geen enkele reactie, ont
kenning of bevestiging te krijgen. De gezamenlijke actie van de
zes lidstaten zou een demonstratie van ontevredenheid zijn over
het politieke beleid van Ceausescu. Een ding stond gisteravond
in ieder geval vast, namelijk dat de Roemeense ambassadeur in
Moskou beslist niet op zijn beurt naar Boekarest ontboden was.
In de eerste plaats werd zijn aanwezigheid in de Sowjet-hoofd
stad bevestigd door de Roemeense ambassade en bovendien was
ambassadeur Gheorghe Badroes 's middags nog gastheer tijdens
een werklunch voor diverse collega's, die hij overigens weinig
nieuws had weten te vertellen over de meningsverschillen tussen
Moskou en Boekarest.
De zes ambassadeurs zouden tijdelijk uit Boekarest vertrokken
zijn. De afwezigheid van de Russische ambassadeur werd echter
verklaard door de bijeenkomst in Moskou van het centrale comi
té van de communistische partij, waarvarj hij lid is. De Bulgaar
zou in Sofia een „parlementaire bijeenkomst" bijwonen. In Oost-
Berlijn werd de afwezigheid van de Oostduitse ambassadeur
ontkend, ofschoon over zijn werkelijke verblijfplaats elkaar te
gensprekende verklaringen de ronde deden.
De Hongaarse ambassadeur in Boekarest zou naar Boedapest zijn
gekomèn in verband met een bijeenkomst daar van een Hon
gaars-Roemeense economische commissie. In Warschau werd
bevestigd dat de Poolse ambassadeur in Boekarest al enkele
dagen in de Poolse hoofdstad verblijft, maar hij zou nog „van
daag" naar de Roemeense hoofdstad terugkeren. De Tsjechoslo-
waakse ambassadeur in Roemenië tenslotte zou volgens officiële
woordvoerders in Praag normaal op z'n post in Boekarest zijn. Al
geruime tijd neemt Roemenië in het Oostblok een zeer onafhan
kelijke positie in. Op het gebied van de buitenlandse betrekkin
gen en de buitenlandse politiek welteverstaan, want het binnen
landse regime in Roemenië is een van de meest stalinistische in
het hele Oostblok. Maar op het gebied van de door Moskou in
Oost-Europa zo naarstig nagestreefde economische en militaire
eenwording blijkt Roemenië een van de lastigste dwarsliggers te
zijn. Daarnaast neemt Boekarest op het gebied van de buiten
landse politiek vaak een opvallend afwijkend standpunt in. Zo
was Roemenië in 1967 na de zesdaagse oorlog in het Midden-Oos
ten het enige Oostblokland dat de betrekkingen met Israël niet
verbrak in navolging van een dergelijke stap van Moskou. In 1968
weigerde Ceausescu om Roemeense troepen te laten deelnemen
aan de invasie van het Warschau-Pact in Tsjechoslowakije.
In het ideologische conflict tussen Moskou en Peking heeft Roe
menië nooit partij willen kiezen. Deze demonstratie van onaf
hankelijk politiek denken ging de afgelopen zomer zelfs zo ver,
dat Ceausescu de Chinese leider Hoea Koeo-feng naar Roemenië
uitnodigde. Dit feit was op zich al irritant voor Moskou. Deze
ergernis werd nog verveelvoudigd, toen de Chinese gast in Boe
karest onverbloemde kritiek uitte op de politiek van het Kremlin.
So wj et- en andere Oosteuropese kritiek op deze gastvrijheid voor
een ideologische aartsvijand van het Kremlin, werd in Boekarest
van de hand gewezen.
Tijdens het politieke overleg in het kader van het Warschau-Pact
dat vorige week in Moskou plaatshad «heeft Roemenië zich naar
het schijnt ook met succes verzet tegen een algemene veroorde
ling van Peking in de slotverklaring, die na twee dagen vergade
ren werd gepubliceerd. De Roemeense leider verzette zich hier
ook tegen de omschrijving van de huidige ontwikkelingen in het
Midden-Oosten als een „ge vaar voor de vrede". Pas na'het vertrek
van Ceausescu werd een Midden-Oosten verklaring van de ande
re lidstaten gepubliceerd, waarin de Amerikaans-Egyptische-Is-
raelische vredesbesprekingen werden afgekeurd.
In Roemenië teruggekeerd begon Ceausescu een ongebruikelijke
en dientengevolge opmerkelijke informatie-campane om zijn op
treden in Moskou te verklaren. Hij lichtte vrijdag na terugkeer
het Roemeense politburo in en richtte zich tijdens het weekeinde
tot het Roemeense publiek dat „talrijke vragen om opheldering"
gericht zou hebben tot de Roemeense partijleider en president.
Volgens buitenlandse waarnemers gaat het waarschijnlijk eerder
om een nauwkeurig opgezette campagne van Ceausescu die zich
-■olgens eigen zeggen tijdens het beraad in Moskou had verzet
gegen verhogingen van militaire uitgaven. Hij zou dit in de eerste
plaats gedaan hebben vanwege de nadelige gevolgen die dit ge
had zou hebben voor de levensstandaard van de Oosteuropese en
dus ook Roemeense burgers en in de tweede plaats omdat er geen
direct gevaar voor een oorlog bestaat.
Er liggen in Roemenië zelf overigens geen buitenlandse Warschau-
Pact troepen zoals dat wel het geval is in de andere lidstaten van
het bondgenootschap, de Sowjet-Unie uiteraard uitgezon
derd.
Het antwoord van het Kremlin zal in de eerste plgats neerkomen op
het uitoefenen van politieke druk. Het terugtrekken van ambas
sadeurs behoort in de internationale politieke arena tot de „druk-
signalen" Vandaar dat het in het huidige stadium niemand ver
baast dat men misschien gezamelijk tot een dergelijke maatregel
besloten heeft, na Ceausescu's dwarsliggerij in Moskou en zijn
opmerkelijk openhartige en voor Moskou onaangename verkla
ringen daarover na terugkomst in Boekarest. Na politieke druk
kan Moskou gaan denken over het hanteren van economische
druk. Militaire druk of zelfs het overwegen van militaire actie
lijkt in dit stadium van de ontwikkelingen zeer onwaarschijnlijk,
ook al weet men bij dergelijke ontwikkelingen nooit of beide
partijen straks in staat zullen zijn om nog op tijd op de rem te
trappen.
Het bericht over het terugroepen uit Roemenië van de ambassa
deurs is in westerse kringen van de MBFR (het onderhande
lingsplatform over wederzijdse troepenverminderingen) met
verbazing ontvangen. „Ceaucescu is in zijn recente uitspraken
duidelijk wat indiscreet geweest", aldus een reactie.
Westerse gedelegeerden bij de MBFR zijn van mening dat het War
schaupact met deze stap kennelijk de spanning heeft willen op
meren. Men heeft tot nu toe de indruk gehad dat Roemenië
binnen het pact het spel zorgvuldig speelde en dat Ceaucescu
wist hoe ver hij kon gaan.
WASHINGTON (Reuter) - Een af
gezant van president Carter zou
president Sadat van Egypte van
daag de laatste Amerikaanse
zienswijze over de vastgelopen
vredesonderhandelingen met Is
raël meedelen. Naar een Ameri
kaanse woordvoerder gisteren
aan de pers meedeelde, zal sena
tor Robert Byrd op een reis door
het Midden-Oosten, een onder
houd met Sadat hebben.
De onderhandelingen zijn gestrand
op de kwestie van een verband
tussen het vredesverdrag tussen
Egypte en Israël en vooruitgang
bij het oplossen van het Pale
stijnse vraagstuk.
Vrijdag zal president Carter in een
gesprek met de Egyptische pre
mier Khalil het standpunt van
Egypte vernemen. Khalil komt
morgen in Washington aan.
Van officiële zijde wordt in Cairo
meegedeeld, dat premier Khalil
amendementen op het vredes
verdrag bij zich heeft en een
Door de overheid gecontroleerde
Egyptische kranten zeggen, dat
het nieuwe tijdschema is geba
seerd op het Amerikaanse com
promis en neerkomt op aanvaar
ding daarvan.
Egypte zou nu voorstellen dat de
onderhandelingen over autono
mie voor Gaza en de westelijke
Jordaanoever een maand na on
dertekening van een vredesver
drag beginnen en dat er voor eind
volgend jaar verkiezingen wor
den gehouden voor vertegen
woordigers in raden voor zelfbe
stuur. Daarna zouden de Israëli
sche troepen zich op bepaalde
punten in beide gebieden moeten
terugtrekken.
De speciale politieke commissie
van de Verenigde Naties, waarin
alle VN-leden vertegenwoordigd
zijn, heeft gisteren drie resoluties
aangenomen, die het beleid van
Israël in de bezette Arabische ge
bieden veroordelen.
