Betere tijden voor
Nederlands kinderqebit
Exclusieve brillen
Kinderen maken Loeki de leeuw
Fruit uit
eigen tuin
Na jarenlange toename van tandbederf
Feministische prijzen
Alleen maar
vitamine D
MAANDAG 27 NOVEMBER 1978
Loekie verdween met de
reclamespots om zeven
uur van de beeldbuis.
Kinderen, die hem voor
het slapen gaan erg mis
sen, kunnen zich troosten
met een zelfgemaakt
exemplaar van vormtouw.
Daarvoor is alleen zo'n
stuk touw nodig en raffia
en wol.
Vormtouw is te koop in han-
denarbeidzaken. Er zit een
kern van ijzerdraad in,
waardoor het alle richtin
gen „uit kan". De kop
wordt eerst eivormig ge
bogen van touw. Daarna
volgt schuin naar achteren
een korte hals. Horizontaal
daarop komt de romp van
het dier
De lengte van het vormdraad
voor de rechter- en linke
rachterpoot wordt in één
maal gebogen. Dan kan
men de poten later beter in
de juiste stand plaatsen.
Het vormtouw wordt dan
horizontaal naar voren ge
bogen. Dan maakt men de
rechter-voorpoot. Ten
slotte, gaande over de hals
van de leeuw, de linker-
voorpoot.
Voordat de romp wordt om
wikkeld, buigt men de po
ten in de juiste stand. Heel
fraai is de sluipende gang,
die de dieren in de natuur
ook hebben.
Leg de windingen rond de
romp op gelijke afstand di
rect naast elkaar. Voor de
hals zijn twee windingen
voldoende. Hierop komen
uiteraard de manen over
het touw heen. De uitein
den van het vormtouw
worden in de romp weg
gewerkt. Voor de manen
wordt eerst de binnenkant
van de beide bogen dicht
met wol opgevuld. Daarna
kunnen grotere lussen in
de wol worden vastge
naaid. Die knipt men op
maat af, waarna de uitein
den worden uitgera
feld.
Aan de voorkant van de kop
worden een paar korte lus
sen aangebracht, die de
haren op het voorhoofd
aanduiden. De snuit en de
snor worden van wol en
raffiavezels gecon
strueerd.
Maak de staart vooral lang en
beweeglijk. Daarvoor
wordt een wollen draad
vijf maal dubbel gevou
wen. Die kan men weer
geheel omwoelen met wol,
afgezien van een flinke
kwast aan het eind, die
uitgeplozen wordt.
De staart wordt met enkele
naaisteken aan het lijf be
vestigd.
Vroeg leren poel.
Alle bekende mode-ontwerpers
hebben wel een parfum "ont
worpen". Een parfum die naar ze
zeggen de persoonlijkheid van
wat zij zien als "de vrouw" onder
streept. Ook Cacharel, voor de
Franse vrouw die goede confectie
op prijs stelt een begrip, voor de
Nederlandse iets minder, wil de
persoonlijkheid van „zijn" vrouw
onderstrepen. Hij stelde daarom
het parfum Aais Anais samen.
Verpakt in prachtige flaconnetjes
die een beetje aan een foto van
Hamilton doen denken, een
beetje wazig teer kleurtje heel
fraai voor op de toilettafel. Prijs
van het parfum 44.95 de eau de
toilette kost rond de 25,-. Aais
Anais heeft een bloemrijke geur
met een vleugje muskus en rus-
sisch leder. En wie dat een lekke
re geur vindt hoeft zich om per
soonlijkheid zus of persoonlijk
heid zo niet te bekommeren.
ft Jeugdpuistjes zijn een voortdu
rende ergernis voor tieners
Moncler derma een creme met
vibenoid is een nieuw wapen in
de strijd.Rood worden.of brande
righeid van de huid, wat vaak het
geval is bij creme die vitamine a
bevatten blijft hier achterwege
Na drie weken moet al resultaat
te zien zijn. Naast deze creme yijn
er drie aanvullende produkten:
reinigingslotion en een ca
mouflagestift (die na een week of
zes niet meer nodig zou moeten
zijn).
3ronnley heeft voor de cadeautjes-
tijd een nieuwe serie zeep uitge
bracht: de honing en bijenwas
zeep. De parfums die in de zeep
zijn gebruikt zijn geheel in stijl
gehouden: klaver, heide ci
troenbloesem en wilde roos. Prijs
6.25 per stuk. Clinique is met
een vloeibare make-up op de
markt gekomen die de poriën
kleiner maakt'. Deze make-up is
geheel vet en parfumvrij en daar
om heel geschikt voor een vette
huid. Een flesje van 50ml kost
36.50.
Het feministische maandblad OP
ZIJ heeft twee prijzen ingesteld:
de Harriët Freezerprijs en de An
nie Romeinprijs. De journaliste
Harriët Freezer, die eind vorig
jaar overleed, was redactrice van
het blad. De historica en schrijf
ster Annie Romein-Verschoor,
begin van dit jaar gestorven, was
vast medewerkster van OPZIJ
De Harriët-Freezerprijs (een ge
graveerde ring) zal aan het eind
van elk jaar worden uitgereikt
aan „een vrouw die zich aan de
basis voor een feministische zaak
heeft ingezet". Op 30 november
aanstaande zal dit voor het eerst
gebeuren. De Annie-Romeinprijs
zal elke twee jaar worden toege
kend aan een vrouw (in de toe
komst wellicht ook wel eens aan
een man) die een „creatief en oor
spronkelijk werk" heeft geschre
ven waarin het feminisme cen
traal staat. Dat mag een roman,
verhaal, essay, een stuk poëzie of
een toneelstuk zijn. Het is de be
doeling dat deze prijs wordt uit
gereikt in de vorm van, bijvoor
beeld, een studiereis of een bij
drage in een onderzoek.
In zijn maandelijkse uitgave Voe
dingsinformatie gaat het voor
lichtingsbureau voor de Voeding
nog eens in op het ingeburgerde
(en door de reclame overeind ge
houden) idee dat een mens de
winter beter doorkomt dank zij
het slikken van vitamineprepara
ten. Maar vitaminepreparaten
zijn onnodige kost voor (gezonde)
volwasenen en kinderen, zolang
hun dagelijkse voeding geva
rieerd en goed samengesteld is
Een uitzondering maken de voe
dingswetenschappers voor het
vitamine D dat niet alleen via het
voedsel wordt geconsumeerd,
maar ook onder invloed van het
zonlicht in de huid wordt ge
vormd. Die totale hoeveelheid is
meer dan voldoende, behalve
wanneer het gaat om de groep
met een verhoogde behoefte aan
vitamine D: jonge kinderen-, aan
staande moeders, en moeders die
zelf een baby voeden. Het slikken
van deze aanvullende vitamine
preparaten zou wel op medisch
advies moeten gebeuren, vindt
het voorlichtingsbureau. Ver
keerd gebruik van (te veel) vita
mine D-preparaten kan namelijk
nadelig zijn voor de gezond
heid.
"Het lijkt erop dat we in Ne
derland langzaam maar
zeker het belang van de
strijd tegen het tandbederf
gaan inzien. De mensen
zijn meer bezig met hun
gebit. De ontwikkeling
gaat in de richting van: je
tanden horen erbij. De fa
talistische houding van
"op m'n dertigste neem ik
wel een kunstgebit" is,
geloof ik, ook wat aan het
verdwijnen. Wellicht heeft
de rel rondom het afketsen
van de drinkwaterfluori-
dering destijds toch een
aantal mensen aan het
denken gezet over de ge
bitssituatie in het alge
meen."
Directeur J. Weevers van Het Ivo
ren Kruis, de Nederlandse ver
eniging voor mond- en tandhy-
giëne, haakt met deze conclusie
in op het „gematigd optimisme'
dat naar voren komt uit een sa
menvatting van het jaarverslag
1977 van zijn vereniging. Daarin
wordt eerst het jaar 1976 gekarak
teriseerd als „het meest teleur
stellende jaar in de geschiedenis
van de tandheelkundige preven
tie tot dusver", in verband met
het niet-doorgaan van de drink-
waterfluoridering. Maar over
1977 valt, eindelijk, weer eens iets
positiefs te vertellen.
Het verslag van dat jaar maakt mel
ding van steeds meer alternatie
ven voor de drinkwaterfluoride-
ring die (vooral dank zij de activi
teiten van de schooltandvoorzie-
ning) op gang komen. Zoals het
uitreiken van fluoridetabletten,
het spoelen met een fluorideop
lossing en de zgn. fluoride-appli
catie (het na een grondige
schoonmaakbeurt aanbrengen
van fluoridehoudende vloeistof
of gelei op tanden en kiezen). Een
behandeling die elk half jaar
moet worden herhaald, het ont
staan van gaatjes voorkomt maar,
tot verdriet van tandartsen en
ziekenfondsen, tot nu toe niet is
opgenomen in het ziekenfonds
pakket voor kinderen van zes tot
zestien jaar. Maar in gevolge een
toezegging van de staatssecreta
ris van volksgezondheid tijdens
de jongste kamerdebatten zal de
ze tluorideapplicatie nu toch als
nog per 1 januari in het zieken
fondspakket worden opgeno-
Voorlichtings
projecten
Met fluoride kan, naar men aan
neemt, meer dan 50 procent van
alle tandbederf worden voorko
men. Ook gefluorideerde tand
pasta's (die op het ogenblik bijna
de helft van de totaalomzet aan
tandpasta voor hun rekening
nemen) worden als een goed
hulpmiddel in de strijd tegen
tandbederf en tandvleesaandoe
ningen gezien. In een recent
overzicht van de resultaten van
een aantal tandheelkundige
voorlichtings- en onderzoekpro
jecten zoals ze in de afgelopen ja
ren in verschillende gemeenten
in Nederland van de grond zijn
gekomen, speelt de verstrekking
van (of de propaganda voor) fluo
ridetabletten een belangrijke rol.
Een bekend en vaak aangehaald
voorbeeld van zo'n project kin-
dertandverzorging is dat in de
gemeente Tiel, dat bijna tien jaar
geleden op de consultatiebu
reaus is gestart. Sinds 1972 is hier
ook een centrum voor kleuter-
tandverzorging. Daarnaast is het
Nieuwe wereldrecord
pannekoeken bakken
Tijdens de festiviteiten ter gelegen
heid van het 650 jarig bestaan
van IJsselstein is een nieuw we
reldrecord pannekoeken bakken
gevestigd.
Gedurende 24 uur werden er door
lopend pannekoeken gebakken
hetgeen resulteerde in een totaal
aantal gebakken pannekoeken
van 2.036 stuks. Het nieuwe re
cord zal worden opgenomen in
het Engelse wereldrecordboek
"The book of Guinness"
drinkwater enige tijd gefluori
deerd geweest.
In 1974 bleek het tandbederf bij
kinderen tussen 4 en 5 jaar, ver
geleken bij 1970, met 30 procent
te zijn gedaald (bij iets oudere
kleuters die destijds nog buiten
de actie vielen, was nog geen ver
betering merkbaar). In dat jaar
werd de waterfluoridering in Tiel
beëindigd, en vanaf dat moment
werden fluoridetabletten bij de
voorlichting betrokken. Jongste
cijfers: in 1977 is (vergeleken bij
1970) het tandbederf bij kinderen
tussen 4 en 5 jaar met 40 procent
gedaald, terwijl bij de kinderen
tussen 5 en 6 jaar (vergeleken bij
1968) een verlaging van 30 pro
cent wordt geconstateerd.
In Den Haag kwam tien jaar gele
den een actie tandheelkundige
voorlichting op gang vanuit het
bureau voorlichting van de ge
meente. Vier jaar later bleek er
nog weinig te zijn veranderd in de
gebitstoestand van de jeugd,
maar in 1975 wordt de situatie (bij
kinderen uit alle milieus) „sterk
verbeterd" genoemd, met een
daling van bijna 40 procent van
de aangetaste gebitsvlakken bij
de kleuters van 5 jaar.
Uit Noordoost-Friesland, waar in
1973 met tandheelkundige ge
zondheidsvoorlichting werd ge
start, wordt over de eerste drie
jaar een duidelijke toename ge
meld van het aantal kinderen met
een gaaf gebit. In de Schermer en
de Beemster werd in 1962 op ini
tiatief van de kruisverenigingen
met kleutertandverzorging be
gonnen.
Op de consultatiebureaus worden
suikerarme voeding en het ge
bruik van fluoridetabletten
geadviseerd. Het percentage 4-
tot 5-jarigen met een gaaf melk-
gebit is hier, sinds 1965, verdub
beld. In Rhenen (waar vrijwel alle
lagere-schoolkinderen tweemaal
per jaar door de schooltandarts
worden onderzocht en zonodig
voor behandeling naar de gezin
standarts worden verwezen) is in
de afgelopen jaar het aantal zes-
deklassers met een gaaf gebit ge
stegen van minder dan een half
procent tot 10 procent.
Snoepen
Deze gegevens, die tijdens de jong
ste jaarvergadering van het Ivo
ren Kruis aan de orde kwamen,
worden gezien als een duidelijk
teken dat de gebitstoestand bij de
kinderen in Nederland beter
wordt („Nauwkeuriger gezegd:
de gebitjes zijn wat minder slecht
dan vroeger. Waarschijnlijk is er
sprake van een wisselwerking
tussen een groeiende belangstel
ling bij de ouders voor het gebit,
en de voorlichtingsacties op dit
terrein", aldus een tandarts).
Om zover te komen, is de tandheel
kundige gezondheidsvoorlich
ting in Nederland een lange weg
gegaan, Al in 1897 verschenen er
diverse publikaties, waarin ge
wezen werd op het belang van
systematische bestrijding van
het tandbederf. In 1910 werd in
Rotterdam de Nederlandse Ver
eniging lot Bestrijding van het
Tandbederf opgericht, die een
kwart eeuw later de naam Het
Ivoren Kruis kreeg. Deze "alge
mene landelijke vereniging van
tandartsen en leken" benaderde
in het oprichtingsjaar 1910 al
meteen de aanstaande en jonge
moeders via brochures met raad
gevingen, en pleitte vooral voor
de invoering van schooltandver-
zorging naar buitenlands voor
beeld. Met als resultaat dat in
Dordrecht in 1924 de eerste
schooltandverzorgingsdienst
werd opgericht. Op het ogenblik
wordt meer dan de helft van het
totaal aantal leerlingen van de
basisscholen door de school-
tandverzorging bereikt.
"Een schone tand bederft niet": dat
was in het verleden het uitgangs
punt bij de bestrijding van tand
bederf. Poetsen van tanden en
kiezen plus een regelmatige con
trole door de tandarts was de
boodschap. Later kwam daar het
inzicht bij dat het gebit vooral
niet mag worden blootgesteld
aan te veel suikeraanvallen, en
dat er meer aandacht moet wor
den besteed aan doelmatige voe
ding: het "snoepbeest" werd een
grote boosdoener. Bij een voe
dingsonderzoek van de gemeente
Katwijk in 1969 kwam aan het
licht dat kinderen van een jaar of
twaalf gemiddeld negen keer per
dag snoep consumeerden (kinde
ren met een gaaf gebit waren in
deze leeftijdsgroep niet te vin
den).
"Snoepen blijft de duidelijkst aan-
wijsbare oorzaak van tandbederf.
Maar de aanpak van het
probleem is wat veranderd. De
voorlichting is wat nuchterder
geworden", zegt de heer Weevers.
"Het gaat niet meer in de fanatie
ke trans van snoep-is-vergif.
Snoep is gewoon lekker, dat valt
niet te ontkennen. We moeten
ermee leren leven. De nadruk in
de voorlichting komt steeds meer
te liggen op verstandig snoepen.
Het gaat niet zozeer om de hoe
veelheden snoep die elke keer
worden geconsumeerd, maar
vooral om het aantal keren dat er
gesnoept wordt, en het beperken
van dat aantal keren tot één
snoepmoment per dag"
Totaalpakket
Al lijken er betere tijden aan te bre
ken voor het Nederlandse (kin-
der)gebit: tandbederf is op dit
ogenblik nog de meest verbreide
volksziekte en het grootste ge
zondheidsprobleem bij de jeugd.
Wat de tandheelkundige gezond
heidsvoorlichting nastreeft, is
een "totaal-pakket" van algeme
ne gezondheidsopvoeding bin
nen het onderwijs, waarin mond
hygiëne en voeding hun plaats
hebben in de totale opvoeding tot
gezond gedrag. Vorig jaar heeft
Het Ivoren Kruis tot dit doel een
onderwijsleerpakket voor de ba
sisschool over mondhygiëne en
voeding samengesteld.
"Mensen moeten leren hun gebit
belangrijk te vinden. Er liggen
voor de tandheelkundige ge
zondheidsvoorlichting nog heel
wat terreinen braak", zegt de heer
Weevers. Hij denkt in dit verband
aan de gehandicaptenzorg, aan
voorlichtingsfolders voor bui
tenlandse werknemers in hun ei
gen taal, en vooral ook aan de gro
te groep van drie tot vier miljoen
Nederlanders die voor de dage
lijkse kauwprestaties is aange
wezen op een kunstgebit. Voor
deze groep staat een boekje op
stapel, met tandheelkundige tips
voor het wennen aan, het gebrui
ken en verzorgen van het kunst
gebit, en de totale mondverzor-
ging. Een bemoedigend werkje,
dat de indruk wekt dat deze
groep niet langer een "vergeten
groep" in de tandheelkundige
nazorg is.
Wat is er heerlijker dan fruit uit eigen tuin? Daar kan geen groen
teman tegen op. Onze grootouders hadden bijna allemaal wel een
fruitboom in de „hofstaan, waar elk jaar weer heerlijke vruch
ten aan kwamen. Daarna hebben we ons geruime tijd hoofdzake
lijk op de echte siertuinen toegelegd en het zelf kweken van
groente en fruit raakte in de vergetelheid.
Misschien vanuit een soort nostalgie is er echter de laatste jaren
weer een toenemende belangstelling voor het kweken van fruit.
En er zijn speciale soorten vruchtbomen in de handel die klein
blijven en daardoor heel geschikt zijn voor ons kleine tuintje.
Zelfs leveren diverse kwekers zogenaamde miniatuurboompjes
die het in een bak op uw balkon of terras ook best naar hun zin
hebben. Behalve met vruchten verrast zo'n boompje ons in het
voorjaar ook met een sprookjesachtige bloesempracht. Redenen
genoeg om ons te laten verleiden en een echte fruitboom
het i
meest geschikte tijd op deze
Kiezen
Kies een boompje met
boom anders te groot
gen. Voorts
n zwak groeiende onderstam, omdat de
ordt en pas na vele jaren vrucht zal dra-
belang dat u óf een ras kiest dat zelfbestui-
boom met kruisbestuiver. Goede combinaties bij
appelbomen zijn bijvoorbeeld Cox met Golden Delicious en Ja
mes Grieve met rpde Jonathan. Bij de kersen hebben de morel en
de meikers geen vreemde soortgenoten nodig als bestuiver. Deze
kunt u dus „solitair" planten. Kleinfruitsoorten zoals bessen,
bramen, frambozen enz. zijn allemaal zelfbestuivend. Laat u door
de kweker wel goed voorlichten over deze zaken, dat voorkomt
teleurstellingen.
Planten
Voor het planten maakt u een flink plantgat. In het midden van het
gat vormt u een heuveltje, zodat de wortels van het boompje naar
de zijkant uitgespreid kunnen worden. Voor de vruchtbomen zet
u dan eerst een boompaal in het gat aan de windkant. Dan zet u
het boompje ernaast en vult u het gat met tuingrond, vermengd
met compost. De stam komt even diep in de grond als hij op de
kwekerij heeft gestaan. Als de kluit droog is, laat u deze vóór het
planten eerst goed volzuigen door hem in een emmer water te
zetten. Bevestig de boom met een zogenaamde boomband aan de
paal.
Snoeien
Een amateur hoeft zich niet aan de strenge snoeiregels van de
professionele kweker te houden. Met wat minder zorg kunt u
toch al een aardige opbrengst voor privé-gebruik verwachten.
Het belangrijkste is dat er voldoende lucht en zon bij de vruchten
kan komen. Bij appels en peren dunt u daarvoor de kroon in de
winter uit. Snoeiwonden wel onmiddellijk dichtsmeren met een
wondafdichtmiddel, bijvoorbeeld Lacbalsem. Ook in juni snoeit
u nog een keer. Van jonge scheuten de toppen boven het vierde of
vijfde blad weghalen en te dicht op elkaar staande takken verwij
deren. Zogenaamde steenvruchten, fruit met een harde kern,
zoals kers, pruim, abrikoos e.d. mag u niet in de winter snoeien.
Dat zou beschadegingen met zich meebrengen. Deze worden in
de zomer na de oogst gesnoeid.
De Rotterdamse opticiens Ben en
Peter Akkerman toonden vorig
jaar voor het eerst een door hem
zelfontworpen en handgemaakte
kollektie brilmonturen. De eerste
haute couture in brillen, waar
mee zij onder de signatuur "Picr-
n egemo
werkelijk epcklusii
Deze herfst is er
merkelijke en zeer
zameling vrouwe!
brillen uit hun har
De monturen zijn
:iag
he'
iluk
gen
akt
uit hoogwaardige
ststofi
gewerkt, zoals dat alleen dot
ambachtsman kon worden
daan. Alle monturen zi)n
zien van de initialen "PB" er
de binnenzijde van de veren
geschreven "hand-made".
Bij de wijde kleding van dezi
hebben Ben en Peter brille
maakt, die over het algemeei
kleiner zijn dan in hun v
kollektie.
De monturen zijn ook dunner t
zijkanten zijn bij de meeste
len afgerond, zodat de be>
gingspunlon van de veren
ketaal: p.,ten) van voren
zichtbaar zijn.
melijk diep zittende brillen (laag
op de wang), waarvan een met
een opengewerkte en een met een
zwevende neusbrug. Zij zullen
verkrijgbaar zijn in vier kleurva-
riaties. waaronder transparant
met grijs en zwart, transparant
met grijs en aubergine.
/an de zes modellen die Voor
vrouwen werden ontworpen zijn
er twee geïnspireerd op de' ak-
tuele vlindcrlijn: grote glazen,
van onderen smaller dan van bo
ven, met een iets uitlopende
werkbrauwlijn. De veren van
beide modellen zijn gebogen, bij
meeste in de kollektie voor
Daarnaast zijn enkele modellen
uitgevoerd in kleuren als ijs-
blauw degrade, olifantsgrijs-
transparant en zalm-transparant.
irden
per
"Ben
ird" z
bril-in-de-bril: het glas
wordt - gelijk een spin in zijn web
- gevat in een smalle binnenrand,
met buitenrand, die uiteindelijk
het formaat van het montuur be
paalt.
.i zijn in totaal 11 verschillende
kleurvariaües voor de vrouwon-
r pei
niel
