Machinisten
oefenen op de
Schiphollijn
VUILNISBELT WELLICHT
MOTORCROSS-TERREIN
communisme
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1978
door
Herman van
Amsterdam
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
De Grontmij. een civiel- en cul
tuurtechnisch ingenieursbu
reau uit Rijswijk, heeft in op
dracht van Staatsbosbeheer
in de afgelopen twee jaar een
inventarisatie gemaakt van
de nog aanwezige bunker
complexen in de duinenrij
tussen Wassenaar en Katwijk.
Naast de voornamelijk be
tonnen gevaarten uit de laat
ste wereldoorlog zijn in de in
ventarisatie ook opgenomen
de uit bakstenen opgetrok
ken verdedigingswerken uit
de oorlog '14-' 18.
Sen samenvatting van de be
vindingen van de Grontmij
zijn terug te vinden in het de
zer dagen verschenen boek
werkje (oplage 300 ex.) "Bun
kers in het duinlandschap'
Het is de bedoeling dat te zijner
tijd onder supervisie van de
Grontmij de bunkers een
kopje kleiner worden ge
maakt. In het boekje worden
de nodige argumenten aan
gedragen waarom dat ge
wenst is. Belangrijke reden is
bijvoorbeeld dat de bunkers
nog steeds een grote aantrek
kingskracht uitoefenen op
Eén van de vuilnisbelten in de Bollenstreek gaat wellicht dienst
doen als motorcross-terrein. Daarmee zou dan worden voldaan
aan de wens van een grote groep jeugdige motorcrossers, die
halverwege'dit jaar in Sassenheim enthousiast een vereniging op
poten zetten maar al snel daarna hun oefenterrein weer moesten
afstaan.
Hun verzoek aan het Samen werkings Orgaan Bollenstreek om mee
te werken bij het zoeken naar een alternatief, lijkt gehonoreerd te
gaan worden. Burgemeester Bosma van Noordwijkerhout: "De
kwestie is deze week ter sprake geweest in de vergadering van
het dagelijks bestuur. We zijn tot de conclusie gekomen dat de
jongelui het meest gebaat zijn bij een sterk geaccentueerd ter
rein, waar ze bovendien met hun motoren weinig tot last zullen
zijn van omwonenden.
In dat beeld passen bijvoorbeeld goed de duinen, maar dat is geen
haalbare kaart. Staatsbosbeheer zal daar geen toestemming voor
geven. Blijft eigenlijk alleen nog over de vuilnisbelten. Daar
kunnen de jongelui volgens ons met hun sport prima terecht
Daar kunnen ze kuilen, springschansen en noem maar op op
aanleggen"
Volgens de burgemeester komen er diverse belten voor in aanmer
king. Die van Katwijk, die van Noordwijk en eventueel ook die
van Noordwijkerhout. Al zit aan deze laatste wel een "maar'
verbonden. Noordwijkerhout is nog steeds niet met de provincie
tot overeenstemming kunnen komen over een alternatieve plaats
voor het storten van puin. En zolang daar geen oplossing voor is
gevonden is de belt van Noordwijkerhout niet ter beschikking.
Bosma zal op korte termijn contact opnemen met de voorzitter van
de motorcross-vereniging Sassenheimer Frank v.d. Vlugt. Ook
gaat hij in de komende week de gemeentebesturen van Katwijk
en Noordwijk polsen over het eventueel beschikbaar stellen van
de vuilnisbelt. De motorcrossers (bijna tachtig) komen uit de
gehele bollenstreek
het publiek. Met alle gevolgen
van dien bestaande vegetatie
wordt stuk
getrapt, rondom de verdedi
gingswerken "brokkelt" zo
doende het duin af waardoor
de zeewerende functie op de
tocht dreigt te komen te
staan.
Blootgelegd
Er zijn destijds nogal wat bun
kers afgedekt met een laag
duinzand, maar dat blijkt
geen afdoende maatregel te
zijn geweest. Of ze zijn weer
(gedeeltelijk) blootgelegd
door de wind óf de jeugd is
aan het uitgraven geslagen.
De bunkers mogen dan welis
waar een stevige indruk ma
ken, veel van de in totaal 270
exemplaren, blijken er slecht
aan toe te zijn, op instorten te
staan. Vandalisme en ouder
dom zijn daar de oorzaken
van. En aangezien er nogal
eens mensen in de bunkers
worden gesignaleerd zijn ern
stige ongelukken niet denk
beeldig. De Grontmij heeft
ook geconstateerd dat de
wind sommige bouwwerken
zó heeft ondergraven dat ze
grote kans lopen van het res
terende duin af te glijden
Daar zijn al voorbeelden van
Nog wat argumenten van de
deskundigen op haast te zet
ten achter opruiming: ze
ontsieren sterk het land
schap en ze vormen zwakke
schakels in de verdediging
tegen de zee. Nog intact zijn
de bunkers worden gezien
als holle ruimten in het
duinmassief. Zou er zand
voor in de plaats komen dan
betekent dat een verstevi
ging van de kustlijn.
i de half vervallen bunkers in de duinen tussen Katwijk en Wassenaar. De bedoeling is (maar
ntbreekt nog...) om het gros van deze betonnen bouwsels op te ruimen.
Toch kan het nog wel even gaan
duren voor er aan de slag kan
worden gegaan. Want waar
moet Staatsbosbeheer bij
voorbeeld ruim vier miljoen
gulden vandaan halen die het
karwei gaat kosten?
Er zijn momenteel besprekin
gen gaande met Volkshuis
vesting. Onder dat ministerie
ressorteert nog steeds de af
handeling van oorlogsschade
en veel zaken die daar mee
samen hangen. Er is een apart
geldpotje voor; de kunst voor
Staatsbosbeheer is nu daar
een paar miljoen uit te halen
Werklozen
Het totale opruimkarwei (wel
licht dat er in gedeelten ge
werkt gaat worden) zal onge
veer vier jaar in beslag gaan
nemen. Wat de loonkosten
betreft is al een beroep ge
daan op steun van het minis
terie van sociale zaken. Het
zal er zo goed als zeker op uit
draaien dat bij het opruimen
van de bunkers een beroep
wordt gedaan op werklozen.
Hoeveel men er nodig heeft is
nu nog niet bekend. Zij zullen
voornamelijk worden ingezet
om de stukken duin (plus ve
getatie) op en om de bunkers,
naar elders te verplaatsen
(opkuilen) en naderhand
Niet alle bunkers en onder
aardse gangenstelsels moe
ten in de nabije toekomst het
veld ruimen. Zoals ik al eer
der in deze rubriek schreef
bevindt zich in het duinge
bied nabij Katwijk een klei
ne kolonie zeldzame vleer
muizen. Zij huizen in de on
deraardse gangen die de di
verse bunkers daar met el
kaar verbinden. De vleer
muizen behouden hun be
huizing.
In het bewuste gebied beschikt
de Ursula-kliniek uit Leiden
over een bunker, waarin
weefsels op sterk water wor
den bewaard. Ook die bunker
zal niet onder de slopersha
mer vallen. Dan is er nog de
fensie die onderdak heeft in
wat forten en daar ook blijft
zitten.
Gespaard
Gespaard blijven vermoedelijk
ook enkele bunkers die van
-architectonische waarde"
zijn. Een dergelijk verzoek is
afkomstig van de stichting
Menno van Coehoorn, die
zich ten doel stelt, de in
standhouding te bevorderen
van oude, buiten militair ge
bruik gestelde vestingwer
ken. De Wassenaarse gene
raal buiten dienst Kortenraad
is door de stichting aange
trokken om van Staatsbosbe
heer gedaan te krijgen dat een
paar gave exemplaren voor
het nageslacht bewaard blij
ven. Gisteren heeft hij weer
besprekingen gevoerd in het
"hoofdkwartier" van Staats
bosbeheer.
Voor de resterende bunkers
hoeft het slopen geen
probleem op te leveren. Zo
goed als zeker zullen ze met
springstof te lijf worden ge
gaan. In het verleden is al
eens geëxperimenteerd met
water. Dan metselde men de
bunker dicht, op een klein gat
na. Liet hem vervolgens vol
lopen met water en een kleine
explosie was voldoende om
de steenmassa's in beweging
te zetten.
Bij die methode viel de bunker
niet in stukken uiteen maar
was er slechts sprake van
scheuren, waarna er kolossa
le drilboren aan te pas moes
ten komen om de zaak te kla
ren. Zo'n werkwijze wordt
als te omslachtig ervaren.
Een gedeelte van de honderden
tonnen puin die vrij komen
zal worden afgevoerd, een
deel zal dienst doen als op
vulling van duinpannen.
SCHIPHOL (CPD) - Niet minder dan 80 treinmachinisten
worden sinds begin november vertrouwd gemaakt met
het traject ScIfipho!-Amsterdam-Zuid, voor welgeteld
èèn trein die vanaf 20 december op dit nieuwe baanvak 53
keer per dag heen, en even vaak terug zal denderen. Met
naar schatting 20 passagiers per trein.
NS heeft dit forse aantal machinis
ten noodzakelijk geacht om uit
eenlopende redenen. Een ervan
is het zeer hoge ziekteverzuim bij
het openbaar vervoer en dus ook
bij NS. Een overweging die niet
onjuist lijkt, want de vier machi
nisten die voor woensdag op het
instructieschema stonden, heb
ben zich allemaal ziek ge
meld.
Toch vertrekt tegen half 12 de trein
uit NS' nieuwste, duurste en
meest comfortabel opgezette bo
reling. station Schiphol. Een half
uurtje later is het „tweetje" er
weer terug, met aan boord èèn
passagier. Station Schiphol moet
een van de diepst gebouwde
spoorwegstations ter wereld zijn.
De perrons liggen ruim elf meter
onder de gemiddelde zeespie
gel.
Nieuw voor de machinisten is de nu
nog drie, na voltooiing in Leidse
richting zes kilometer lange tun
nel. Er zit een bocht in, er zitten
nooduitgangen in en de twee spo
ren zijn gescheiden door een be
tonnen muurtje van bijna een
meter hoog, zodat een ontspo
rende trein niet het spoor van de
tegenligger kan blokkeren.
De beveiliging in de tunnel is de
zelfde als buiten. Wel moet de
machinist, in geval van een cala
miteit, direct de NS-verkeerslei
ding op Schiphol waarschuwen.
Is een trein na 140 seconden niet
in de open lucht of op station
Schiphol, dan treden automa
tisch de rinkelbellen en de waar
schuwingslampen in wer
king.
Fluitje
Voor het overige is het berijden van
Nederlands langste tunnel voor
een machinist hetzelfde als een
bovengrondse rit, zo onthult trac-
tieopzichter H. Deelen, die bij
gebrek aan „leerlingen" dit keer
zelf maar op de preekstoel is gaan
zitten vanwaar hij de trein on
derwerpt aan zijn wil. Voor de
gemiddelde machinist een fluitje
van een cent. Of van miljoenen,
gegeven de hoge aanlegkosten
van deze spoorlijn.
Dit laatste overigens niet helemaal,
want trein en baanvak zijn voor
zien van ATB. Automatische
Trein Beheersing is het na de
ramp bij Harmeien (januari 1962)
ingevoerde systeem dat waar
schuwt voor te hoge snelheden
en dat de trein tot stilstand brengt
indien de machinist een geel en
vervolgens een rood sein niet of
te laat zou opmerken.
ATB is op de Schiphollijn geen
overdaad. Juist omwille van een
grotere veiligheid voor de passa
gier, zou in het donkere deel van
het jaar een prachtig ondergaan
de. genadeloos verblindende zon
in het zuidwesten, een machinist
noodlottige parten kunnen spe
len. Op het open deel van het tra
ject rijden de treinen 130 km per
uur, wanneer de baan goed is in
gereden 140. In de tunnel is de
snelheid 100.
Hoewel de praktijk uitwijst dat het
af en toe gebeurt, is de kans dat
een machinist een sein mist zeer
r In een vrij hoog tempo krijgt de Schiphollijn ook tussen de luchthaven en Leiden i
klein. Voor elk traject moeten zij
een soort examen afleggen,
waaruit blijkt dat zij met het tra
ject vertrouwd zijn; dat zij weten
waar zij de seinen kunnen ver
wachten. waar zij snelheid moe
ten minderen en - ook heel nuttig
- waar de stations liggen waar zij
moeten stoppen.
Eentonig
Om het zekere voor het onzekere te
nemen, heeft NS drie complete
eenheden machinisten, elk be
staand uit 21 man, aangewezen
om op de Schiphollijn dienst te
doen, alsmede een reserve van 17
man. Want het is niet de bedoe
ling dat een machinist dag in, dag
uit tussen Amsterdam-Zuid en
Schiphol heen en weer gaat. Het
korte, 9 km lange stukje zou
daardoor de gevoelswaarde krij
gen die vroeger tramlijn 22 en la
ter bus K in Amsterdam had
voor straf de hele dag om het Cen
traal Station heen rijden. NS wil
vermijden dat door eentonigheid
de aandacht verslapt.
De instructie voor de Schiphol-ma-
chinisten neemt een hele dag in
beslag, 's Morgens wordt theorie
gegeven, 's middags wordt er ge
reden. De instructie is het meest
gericht op bijzondere situaties in
de tunnel. Komt een trein tot stil
stand. dan vindt de machinist (of
de conducteur, die de chef van de
trein is) op elke 300
hulpzender aan de wand v
hij de verkeersleiding op Schip
hol kan oproepen. Dit indien zijn
eigen oproepapparatuur, telerail.
onbruikbaar is.
Moeten de passagiers geevacueerd
worden, dan dienen zij naar een
van de nooduitgangen te worden
begeleid. Er bestaan voorschrif
ten voor de onderlinge afstanden
van zulke nooduitgangen in tun
nels, maar aan dat voorschrift
kon niet worden voldaan. Het zou
betekenen dat een aantal nood
uitgangen precies onder het plat
form van de luchthaven of een
van de banen zou uitkomen. NS
(en de Luchthaven Schiphol)
hebben daarvan ontheffing ge
kregen.
Noodvoorzieningen
In totaal zijn er vier nooduitgangen,
die bovengronds zijn verbonden
door een weg die parallel aan de
tunnel ligt. In deze permanent
verlichte buis zijn zij voortdu
rend herkenbaar door de licht
schachten die aan weerszijden
zijn gebouwd. Mensen in nood in
een tunnel zoeken van nature het
licht op. Zij hoeven zich onder
weg daarheen niet bezorgd te
maken om stroomgeleidende
rails. De onder spanning staande
leidingen zitten tegen hel pla
fond.
De tunnelplafonds hebben overi
gens wel een speciale bekleding
gekregen. Proeven door TNO
wezen uit dat rook tegen een niet
bekleed plafond direct zou
neerslaan, doordat het plafond
koud en vochtig is. De speciale
bekleding absorbeert rook en
vermindert de kans op verstik
king.
De passagier die per vliegtuig op
Schiphol aankomt en per trein
verder wil. wacht een comforta
bele overgang. Rolbanen en in
het NS-station tweetalige, op èèn
na (stationary in plaats van book
shop voor een boekenstal) in
goed Engels gestelde borden wij
zen de passagier de weg van het
glanzende vliegtuig naar de op
vallend ongewassen trein. In het
stationsgebouw van de luchtha
ven ontbreken vooralsnog dui
delijke borden die op de nabije
aanwezigheid van de trein atten
deren.
Zo' vloeiend als de overstap van
vliegtuig naar trein kan worden
gemaakt, zo moeilijk gaat het in
Amsterdam-Zuid van de trein
naar tram ll.de nieuwe verbin
ding met het Centraal Station.
Vliegtuigpassagiers hebben ge
woonlijk flinke hoeveelheden
bagage bij zich. De meeste lucht
vaartmaatschappijen rekenen
voor een passagier met zijn baga
ge 80 kilo. de KLM houdt hel op
NS heeft daar wel op ingespeeld
met het materieel dat wordt inge
zet. Een deel ervan is bagage
ruimte. NS heeft er niet op inge
speeld bij de bouw van station
Amsterdam-Zuid. Er zijn gewone
rechttoe-rechtaan trappen aan
gelegd die van het perron naar de
straat leiden. Amsterdam heeft er
wellicht voor de sier nog een no
deloos schepje bovenop gedaan,
door in plaats van een hellend
pad de toegang tot het station via
een nodeloze trap te verbinden
met de tramhalte.
Het is daar allemaal wat schriel uit
gevallen voor wie bedenkt dathet
om een station gaat dat naar alle
waarschijnlijkheid toch zo'n zes a
zeven jaar dienst zal doen als
eindpunt van een na 1981, wan
neer de verbinding tot Den Haag
voltooid moet zijn, aanzienlijk
drukkere lijn.
Dat de passagier er in een zand
woestijn zou arriveren, Tweede-
Kamerlid Schakel sprak zelfs van
een Sinai, is onzinnige kletskoek.
De overloop van trein naar tram
is vrijwel geheel overdekt. Maar
daarmee is alles ongeveer wel ge
zegd. Kaler en dorpser zou Am
sterdam zijn gasten nauwelijks
kunnen ontvangen, mag men wel
zeggen. En daarom zeggen wc het
(GPD) - Het is theoretisch mogelijk
en praktisch waarschijnlijk dat in
de toekomst, wanneer* meer com
munistische landen de communis
tische weg van ontwikkeling vol
gen, er in deze landen een meer-
partijensysteem komt. Dit ver
klaarde de eerste-secretaris van de
Hongaarse communistische partij
Janos Kadar deze week in een rede
ter gelegenheid van de 60e verjaar
dag van de oprichting van de Hon
gaarse communistische partij.
De Hongaarse partijleider noemde
geen landen met name, maar aan
genomen wordt dat hij doelde op
landen als Italië en andere landen
waar een communistische meer
derheid in de toekomst niet uitge
sloten is.
„Bij de tegenwoordige discussies
tussen de verschillende maat
schappelijke systemen over demo
cratie en mensenrechten", aldus
Kadar, „stellen de verdedigers var-
de kapitalistische orde het voor
alsof het een-partijensysteem type
rend zou zijn voor het communisti
sche en dat de landen met meer par
tijen en democratie typerend zou
den zijn voor de kapitalistische or
de". Met deze opvatting is de Hon
gaarse partijleider het volstrekt on
eens. „Dit is", aldus Kadar, „een
fundamenteel verkeerd en kunst
matig geconstrueerd concept, zo
wel theoretisch als praktisch"
Hij zei dat het een- of meer-partij-
ensysteem geen kwestie is van
principe, maar een praktische poli
tieke vraag waarover de afzonder
lijke landen tegen de achtergrond
van hun traditie en sociale struc
tuur zelf zullen moeten beslissen
Kadar herhaalde dat het Hongaarse
standpunt over eurocommunisme
duidelijk is. „In onze tijd bestaat er
geen marxisme zonder de leer van
Marx, Engels en Lenin".
Bij .zijn officiële bezoek vorige
week aan Frankrijk, beschreef Ka-
dar eurocommunisme als „een be
trekkelijk vaag en controversieel
concept", maar benadrukte dat
Hongarije goede betrekkingen
zoekt met de afzonderlijke com
munistische en sociaal-democrati
sche partijen in de verschillende
Europese landen"
