Ik ben 't achterlijke
kind van de familie
COMING HOME" DE
KATER VAN VIETNAM
Saaltink programmeur Cinemanifestatie:
Aasgieren vallen aan
en niet meer dan dat
KENNEDY IN EEN
ZEER SLECHTE FILM
VRIJDAG 27 OKTOBER 1978
UTRECHT - „Programmeur zijn van de Cinemanifestatie
is je reinste waanzin", meent programmeur Hans Saai-
tink. „Je moet komen met een programma van films
waarvan driekwart nog niet door de Nederlandse pers is
gezien. Dat betekent dus dat ik bij voortduring op aller
lei zijpaden zit te graven en in negen maanden tijd iets
van 400 films moet zien".
De negen maanden zijn voorbij.
Saaltinks bevalling is achter de
rug. Woensdagavond werd de ze
vende Cinemanifestatie officieel
ten doop gehouden, die geduren
de acht dagen dertig premières
(waaronder twee nieuwe Neder
landse speelfilms) zal presente
ren in drie Utrechtse biosco-
Hans Saaltink kan nog niet zeggen
dat hij tevreden is: „Mijn tevre
denheid heb ik niet zelf in de
hand. Ik ben pas tevreden als de
anderen tevreden zijn; het
publiek, de kritiek. Daarvoor
maak ik een Cinemanifestatie,
niet voor mezelf... Maar als je be
doelt, of ik het programma bij el
kaar heb gekregen dat me voor
ogen stond. Dat wordt het nooit.
Het wordt nooit de ideale film-
week, omdat je daar nooit ideale
films voor kunt krijgen. Omdat er
bijvoorbeeld geen kopieën be
schikbaar zijn, of omdat een dis
tributeur het beter vindt een be
paalde film pas over een halfjaar
uit te brengen. Of omdat de pro
ducent vindt dat zijn film niet op
een film week in Nederland of in
Somaliland gedraaid moet wor
den. Je bent afhankelijk van de
mensen die de rechten heb
ben".
- Kun je zeggen dat het e
gang voor de Cinemanifestatie is
gewordendat sinds 1976 de Bio
scoopbond zijn schouders eronder
heeft gezet?
„Ik heb dus mijn beste en belang
rijkste medewerker, coordinator
Laurens Geels, bij de Bioscoop
bond gevonden. Ik mag blij zijn
dat die daar zat. Belangrijk aan de
betrokkenheid van de bond is
verder de kostenbesparende fac
tor geweest. Maar het is niet zo
dat er meer medewerking zou
zijn gekomen van ook de leden
van de Bioscoopbond. Verder
maakt het voor mij geen verschil.
Ik heb au fond verantwoording af
te leggen aan het stichtingsbe
stuur van de Cinemanifestatie,
niet aan de Bioscoopbond. En
sinds de Bioscoopbond een stem
in het stichtingsbestuur heeft ge
kregen is er niets veranderd aan
de eisen die mij gesteld worden.
Dat is het prettige voor mij: ik
word in mijn werk vrij gela
ten".
Je kunt je afvragen hoe anno 1978
het effect van een Cinemanifesta
tie ligt, nu de laatste jaren een
explosie aan filmweken heeft
plaatsgevonden in Nederland. In
drie maanden tijd vindt er be
halve een Cinemanifestatie ook
een Israëlische filmweek plaats,
een Poolse filmmaanU plus een
Poolse filmveertiendaagse, een
festival van korte films, een Bra
bants filmfestival, een Noord
hollands filmfestival, Festikon in
Laren, Cinestud in Amsterdam.
In 1966 was de Cinemanifestatie
het enige filmfeest dat Nederland
had.
„Die dingen raken de Cinemanifes
tatie niet, denk ik. Vraag de cij
fers eens op. Hoeveel mensen zijn
er bijvoorbeeld naar zo'n Israëli
sche filmweek komen kijken.
Maar ik weet niet of het publiek
misschien toch verzadigd is ge
raakt. Het zal moeten blijken.
Over een week weten we
- Maar dat moet voor jouw pro
gramma toch ook gevolgen heb
ben. Dat er nu geen enkele Hon
gaarse of Poolse film tussen zit.
zal toch wel te maken hebben met
het feit dat er dit jaar uitgebreide
Hongaarse en Poolse filmfesti
vals in Nederland hebben plaats
had.
„Nee, dat is niet zo. Zulke Hongaar
se of Israëlische filmweken wor
den niet gehouden uit de nood
zaak om goede films onder de
aandacht te brengen, maar ze zijn
het gevolg van diplomatieke
overeenkomsten; culturele ver
dragen geven die verplichting.
En hoe vreselijk dat kan zijn, zie
je aan die Israëlische filmweek..
Inderdaad de Hongaren waren
wél aardig. Daar zijn de filmers
duidelijk over een dood punt
heen. Dat ik dan niets meer aan
die films hoef te doen is voor mij
ontzettend plezierig. Zoals het
voor Film International plezierig
moet zijn dat de Cinemanifestatie
er is, omdat veel belangrijke films
waar zij geen plaats voor hebben,
dan tóch onder de aandacht kun
nen worden gebracht. Dat is na
tuurlijk het enige belang waar we
eigenlijk allemaal voor wer
ken"
,Het is gunstig als er over een zo
breed mogelijke linie goede films
onder de aandacht worden ge
bracht. Mits er genoeg goede
films zijn. Het angstwekkende nu
is echter dat na Berlijn en Cannes
er dit jaar behalve in Edinburg,
geen behoorlijke filmfestivals
meer zijn geweest. Alle filmwe
ken hadden hun selecties uit
Berlijn en Cannes gehaald en dan
heb ik het over de zogenaamde
a-festivals. Dan blijkt er dus niet
zoveel meer op de vrije markt te
■fc Hans Saaltink.
liggen. Dat lijkt me voor Film In
ternational echter een groter
probleem dan voor de Cinemani
festatie, omdat ik niet van alleen
maar de vrije markt afhankelijk
hoef te zijn. Ik dacht ook dat het
de klacht van Huub Bals in Can
nes was, dat er veel films gekocht
waren door de bioscopen, voor
bedragen die hij zich niet kon
veroorloven"
- Wat is de verklaring voor het feit
dat er maar èèn Oostblok-film in
het programma zit?
„Kun jij me èèn film noemen die
vertoond had moeten worden?
Het betekent alleen dat ik bij
voorbeeld een aantal Sowjet-
films die ik had gevraagd, niet
heb kunnen zien. Op het aller
laatste moment is mij „Podranki"
vertoond en daar was ik toch blij
mee, omdat het daarin gaat om de
belangstelling voor het individu
die je in Sowjet-films meestal niet
tegenkomt. Regisseur Goebenko
was oorlogswees en vertelt over
zijn persoonlijke ervaring. Maar
in hoeverre het inderdaad hele
maal persoonlijk is, dat wil hij
dan niet vertellen. En er zitten
goede acteurs in. En het moment
dat een filmer toch durft aan te
geven dat er in Rusland zoiets als
corruptie bestaat, dan gaat zo'n
film ook al weer meer le-
Maar jij mist dus Oosteuropeanen.
Om het positief te benaderen: er
is dus in geen tijden een Deense
film in de Cinemanifestatie ge
weest. Een film als „92 minuten
van gisteren", die ik nu breng, dat
vind ik echt een verrassing, een
juweel van een poëtische en sub
tiele film. En ik heb de indruk ge
kregen dat er meer talent zit in de
nieuwe Deense filmgeneratie. En
ik vind het Westduitse aandeel in
dit programma erg aantrekkelijk
En de Spanjaarden, alleen jam
mer dat we „Het is nooit te laat"
moesten laten vallen. Maar „Ras"
vind ik een grandioze film en
„Aan een onbekende God" be
schouw ik als mijn persoonlijke
favoriet. Trouwens de Amerika
nen op de Cinemanifestatie zijn
uiteindelijk ook nog een sterke
lijst gaan vormen, dacht ik"
- Wat betekent film voor jou?
„Gezellig kijken naar „Assault on
Precinct 13". Een exploitatiefilm
die bij ons echt de grond in is ge
boord, maar hij werd gelanceerd
op het festival van Edinburg. En
als je de Franse kritieken leest,
dan halen ze er Howard Hawks
bij. Dat heb je hier niet, dat critici
bij exploitatie-films de artistieke
inzet kunnen herkennen, dwars
door de goedkope middelen
heen. Mijn lievelingsfilm is geen
a-film of een b-film, maar een z-
film van 20 jaar terug, ,,£onfes-
sions of an opium-eater", met
Vincent Price. Jawel, film is voor
mij wel degelijk eten en drinken,
al wil ik ook wel eens een boek
lezen. Maar je zou mijn werk niet
kunnen doen als de film geen
eten en drinken voor je zou zijn.
Maar gekkenwerk blijft het. Saal
tink is echt het achterlijke kind
van de familie. Mijn familie en
vrienden raden me dan ook aan,
dat ik hoognodig moet ophou
den"
„Er bestaat een mafia van mensen
die filmweken maken en daarbij
zit er een heel stel die daar al lang
dolgraag mee zouden willen op
houden. Ik neem aan dat ook
Hüub Bals niet zit te springen om
elke keer weer Film International
van de grond te krijgen. Dat kost
gewoon te veel energie en tijd.
Alles wat mislukt en je aanvreet.
Films programmeren, dat is niet
30 goede films op een rijtje zetten.
Het is ook hoe je ze op een rijtje
zet. De keuze tussen film-a en
film-b. En dan blijkt dat film-b
beter in je programma past"
„Zo had ik vorig jaar voor Arnhem
„Aus einem Deutschen Leben"
in mijn boekje staan, maar toen
laten vallen omdat hij niet in het
programma paste. Tot mijn
stomme verbazing blijkt deze
echt grandioze film in een jaar
tijd door helemaal niemand te
zijn opgepikt. En nu blijk ik hem
perfect in de Cinemanifestatie te
kunnen inpassen. Je werkt met
bestaand materiaal dat niet van
jou is. Dertig elementen die een
Cinemanifestatie moeten kun
nen vormen. Voor hetzelfde geld
heb je er ook 30 die dan samen op
een mislukking kunnen uitdraai
en. Het punt is dus datje iemand
moet vinden, die van het totaal
iets maakt dat goed overkomt. De
opvolging voor iemand die dat
moet kunnen, dat is dan moeilijk.
Ik zou er dolgraag mee willen op
houden. Ik had nee gezegd vorig
jaar, maar ik ben er weer inge
praat. Erin geluisd, met open
ogen, op 30 december"
BRUSSEL - De opnamen van de film "Mijn vriendvan Fons Radema
kers zijn in volle gang. Het proces tegen rechter Jespersvormt de inspiratie
voor deze produktie. Hier Peter Faber tijdens ene werkopname met de
Belgische actrice Magda Cnudde.
Oorlogsfilms, ze raken er een beetje
uit, leek het. Zo ver na de Tweede
Wereldoorlog, Korea. Vietnam
schijnen alle propagandistische
verhaaltjes definitief ontzenuwd.
Maar Afrika dekolonialiseert en
doet dat heftig en schoksgewijze,
zodat de filmregisseurs van het
soort dubieus amusement als
"Aasgieren vallen aan" aan het
Afrikaanse geweld hun hart kun
nen ophalen.
Andrew V. McLaglan deed het in
elk geval. Hij huurde daarvoor
Richard Burton, Roger Moore,
Richard Harris en Hardy Krüger,
trok ze het huurlingenuniform
aan en dropte ze ergens in het
grote Afrika, waar de heren een
afgezette president dienden te
ontzetten. En dat in opdracht van
Stewart Granger, die een schat
rijke zakenman speelt en er alle
belang bij had dat in dat Afri
kaanse land de rust wordt her
steld. Maar dat soort zakenlieden
is niet te vertrouwen en dus moe
ten de huurlingen, als alles op zijn
pootjes lijkt terecht te komen,
zich vechtend een weg naar Rho-
desië banen.
Over de film is weinig aardigs te
zeggen. Zet een vent achter een
gigantische mitrailleur, laat een
grote bende gillende negersolda
ten voor zijn loop heen en weer
rennen en je hebt zo ongeveer de
halve film in scène gezet. Na
tuurlijk is Richard Burton als ac
teur best wel aardig om naar te
kijken (en naar te luisteren), maar
geef hem een bazooka en hij
wordt onaangenaam en dat geldt
ook voor de rest van de groep.
Uiteraard wordt er gemoraliseerd,
maar zo opvallend dat de regis
seur pijlsnel door de mand valt en
wat zijn politieke voorkeur is
wordt duidelijk als de huurlingen
een kamp overvallen van de boze
dictator en er een Cubaan tegen
het lijf lopen. Dat de man het
loodje legt ligt voor de hand.
De aasgieren vallen aan, een sensa
tionele film voor mensen die nog
geloven in de romantiek van de
pistoolmitrailleur.
WIM SCHEURER
Aasgieren vallen aan; regie An
drew V. McLaglan; voornaamste
rollen Richard Burton, Richard
Harris, Roger Moore, Hardy
Krüger: Lido 1, 12 jaar.
"Coming home"; regie: Hal Ashby;
hoofdrollen: Jane Fonda, Jon
Voight en Bruce Dern; Studio; 16
Vietnam op de wereld gemaakt.
Zelden is het protest tegen een
oorlog zo groot geweest en zelden
is een groot deel van de mensheid
zich zodanig bewust geworden
van de zinloosheid van de oorlog.
Nog dieper indruk heeft deze strijd
gemaakt op het volk dat zich erin
gegooid heeft de Amerikanen.
Vanuit een onverstandig "idea
lisme" werd ten strijde getrokken
in een land dat "bedreigd" werd
door het c
Des te groter is de kater na Viet
nam. De "helden" zijn gebroken
mensen, maar lichaam en ziel,
met een kapotgeschoten lichaam
en een bezwaard geweten.
Dat hierover een film moest wor
den gemaakt leed geen twijfel. En
dat juist Jane Fonda, lid van de
anti-Vietnam-organisatie daarin
de hoofdrol speelt is een bijna lo
gisch gegeven.
i Luke (Jon Voight): wonden die niet
'Coming home" zou een synoniem
kunnen zijn voor "therapie".
Door deze film te maken, kan een
deel van het Amerikaanse volk
zijn schuldgevoel afreageren.
Door hem te gaan zien kan een
ander deel van dit volk de ogen
worden geopend: zo was het en
niet anders. Die mooie praatjes
over "hulp aan Vietnam" slaan
nergens op. We zijn als beesten
tekeer gegaan, maar komen niet
ongeschonden uit het gevecht.
We gingen erin als helden, maar
kwamen eruit tevoorschijn als
LOS ANGELES - Omdat de filmmakers kennelijk niet genoeg originele
ideeën hebben, worden de laatste tijd tal van films uit de oude doos
gehaald en opnieuw, met nieuwe acteurs, uitgebracht.
Dit is ook het geval met "From here to eternity". Deze dame, Kim Basin-
ger, kwam in aanmerking om de rol van Dona Reed, die indertijd Lorai-
ne vertolkte, over te nemen.
"Oog om oog, tand om tand";
hoofdrollen: George Kennedy en
John Mills; theater: Trianon; 12
jaar.
Hoe zou een regisseur er nou toe
komen om een man als George
Kennedy voor een hoofdrol te
vragen? Die man heeft toch wer-
kelij k niets. Een figuur alsof hij al
drie maanden zwanger is, niet
aardig, niet mooi, zelfs hiet
angstaanjagend. Dat Kennedy
bovendien niet kan acteren is
voor een dubieuze film als "Oog
om oog, tand om tand" dan nog
niet eens zo'n ramp. Dubieus
omdat het terrorisme maar weer
eens ter hand is genomen en er
wéér geen poging wordt gedaan
om de terroristen eens een karak
ter mee te geven. Met andere
woorden: om de uiteraard weer
onvermijdelijke Palestijn eens
iets over het waarom te laten zeg
gen. Toneel is dit maal Italië en
dat is met de acties van de Rode
Brigades vers in het geheugen,
commercieel een handige zet. De
Amerikaanse mevrouw Kinsdale
en haar drie kinderen worden op
een kwade dag in Napels ver
moord. Haar man (George Ken
nedy) opent zelf de jacht op het
stel. Als later nog een Ameri
kaans gezin wordt omgebracht,
blijkt het het werk van terroristen
te zijn. Kinsdale is ze inmiddels
echter al op het spoor.
BART JUNGMAN
Duidelijk wordt in "Coming home"
dat de soldaten niet wisten waar
ze aan begonnen. Zoals in de
meeste oorlogen werd de strijd
gezien als een ruw jongensspel,
als een robbertje vechten en meer
niet. Pas als je er geweest was,
wist je hoe het werkelijk was: dat
je als mens deformeerde tot een
moordenaar, tot een slachter, die
in elke 'spleetoog' een vijand zag.
De frustratie van de soldaten, werd
tenslotte de frustratie van een
heel volk. Ook dat maakt "Co
ming home" op een indringende
manier duidelijk. Ook zij, die niet
in Vietnam zijn geweest, zijn door
deze oorlog veranderd. Hun le
ven is in één klap totaal omge
gooid. En de wond zal nooit he
lemaal helen.
Dat de mensheid er niet van geleerd
heeft staat wel vast. Heeft het
mensdom ooit van vroegere mis
stappen geleerd? Al in het begin
van de film zegt een half-verlam-
de Vietnam-veteraan "Als ik kon
zou ik meteen weer gaan".
De vraag die "Coming home"
openlaat is deze: "Wie heeft het
recht honderdduizenden mensen
in de ellende te storten, omwille
van de op vele manieren te inter
preteren 'goede zaak'?"
Het is aan de toeschouwer om deze
vraag te beantwoorden. En het is
dan ook te hopen dat een groot
publiek deze film gaat zien. Zoals
Jane Fonda zei: "Ik ben niet geïn
teresseerd in films voor een klein
publiek. Ik wilde een film maken
die gezien zou worden door men
sen die me niet mogen".
Het is wenselijk dat juist degenen,
die indertijd de interventie door
Amerika in Vietnam toejuichten
deze film gaan zien. Want hierin
wordt getoond wat deze oorlog
werkelijk voor de Amerikanen
die erbij betrokken waren heeft
betekend. En dat is nog maar één
zijde van de medaille. Want het
lijden van het Vietnamese volk
wordt héél summier aangestipt.
Misschien dat de Amerikanen er
over een paar jaar aan toe komen
ook déze kant op zo'n indringen
de wijze als in "Coming home" te
laten zien.
ANNEMIEK RUYGROK
Blijvers
"Grease" met een huppelende
John Travolta en een 'onbedor
ven-meisje' -act van Olivia
Newton John, Luxor, Leiden.
""Marx Brothers festival" De
ze week A day at the races"
"A night in Casablanca", Came
ra, Leiden.
"The boys from Brasil" -Enge
jongens en veel bloed, naar een
boek van Ira Levin, Lido 2, Lei
den, nieuw voor Alphen; in Eu
ro 1.
"La vie devant soi" -Simone
Signoret in glansrol, Lido 3,
Leiden.
"The Swarra" - Aanval van bij
en, Euro 2, Alphen.
"Ben Hur" -Klassiek, Euro 3,
Alphen.
Kindermatinee
"Donald Duck" -Lido 3, Lei
den.
"peter en de draak Elliot" -
Studio, Leiden.
"Alice in Wonderland" -Rex,
Leiden.
"Peppi en Kokki bij de mari
ne" -Euro 4, Alphen.
Nachtfilms
"Women in love" -Camera Lei
den.
"Erotische wensen van de
vrouw" - Rex, Leiden.
"The boys from Brasil" - Euro
1, Alphen.
"Mr. Billion" - Euro 2, Alphen.
"Blow-up" -Euro 3, Alphen.
"Super erotic feelings" -Euro
4, Alphen.
Rex
APOLLO 1"Deliverance", dag.
2.30, 7 en 9.15 uur, zo. 1.30, 7 en
9.15 uur. 16 jaar.
APOLLO 2 "Konvooi van de
angst", dag. 7.30 en 9.45 uur, do.,
vr., ma. en di. ook 2 uur. 16 jaar.
BIJOU :"The cheap detective",
dag. 2,7.30 en 9.45 uur, zo. 1.30,4,
7.30 en 9.45 uur. AL.
CALYPSO -"Herfstsonate",
dag. 2.15,7.15 en 9.30 uur, zo.
4.15, 7.15 en 9.30 uur. 16 iaar.
CAMERA"Salo of de 120 dagen
van Solon", dag. 2.15, 7 en 9.30
uur, zo. 1.30,4.15, 7 en 9.30 uur. 16
jaar.
CINEAC :"High anxiety", dag.
1.30, 4, 7 en 9.30 uur, za. en zo. 7
en 9.30 uur. AL.
CORSO"The boys in company
C", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo
1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur. 16 jaar.
DU MIDI "The spy who loved
me", dag. 8.15 uur, vr. en za. 6.45
en 9.30 uur, zo. 4, 6.45 en 9.30
METROPOLE 1 "Hooper",
dag. 2,6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4,
6.45 en 9.30 uur. AL.
METROPOLE 2"Doodzonde",
2,6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4, 6.45
en 9.30 uur. 16 jaar.
METROPOLE 3 -"De klom
penboom", dag. 2 en 8.15 uu
jaar.
METROPOLE 4 ."Saturday
night fever", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15,4,6.45 en 9.30 uur. 12
jaar.
METROPOLE 5 "Coming ho
me", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo.
1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur. 16 jaar.
ODEON 1 ."Cowboys van de
grote weg", dag. 1.45,6.45 en 9.30
uur, za. en zo. 4.15, 6.45 en 9.30
uur. 16 jaar.
ODEON 2 "Aasgieren vallen
aan", dag. 6.45 en 9.15 uur. 16
jaar.
ODEON 3 "An unmarried wo
man", dag. 2,6.45 en 9.15 uur. zo.
1.30.4.15.6.45 en 9.15 uur. 16 jaar.
ODEON 4 :"Damien Het twee
de Omen", dag. 2, 6.45 en 9.15
uur, zo. 1.45,4.15,6.45 en 9.151
16 jaar.
PASSAGE ;"Tho boys from
Brazil", dag. 2, 6.45 en 9.30 i
za. en zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 i
