Smith stemt in
met conferentie
Goede kansen
voor Europa
Nagasaki slot
van Japanreis
Van der Klaauw
C'est formidable met de FTS Parijs-Expres!
Doel: praten met guerrilla
V.d. Boejnants:
"Het is niet
geheel gelukt"
Beiroet
opgelucht
ZATERDAG 21 OKTOBER 1978
ROME (GPD) - Bij het einde van
het tweede Vaticaans Concilie, 13
november 1965, ontving paus
Paulus VI de Poolse concilieva
ders onder leiding van hun pri
maat, kardinaal Stefan Wyszyns-
ki. Zoals gebruikelijk hield de
kardinaal een korte rede tot de
paus, waarvan de kritische in
houd zeer ongebruikelijk was (en
dan ook niet in de Osservatore
Romano werd afgedrukt).
„Als er iets is wat ons pijn doet", zei
de kardinaal onder meer, „is het
vooral het gebrek aan begrip bij
onze broeders in Christus. Als er
iets is dat ons krenkt, is het
slechts het gebrek aan vertrou
wen dat wij vaak voelen, ondanks
de bewijzen van trouw aan de
kerk en aan de Heilige Stoel, die
wij gegeven hebben door de aan
biedingen van een gemakkelijk
en aangenamer leven van de
hand te wijzen".
Nu, dertien jaar later, heeft een an
dere Poolse kardinaal, Karol Woj-
tyla, van zijn broeders in Christus
het hoogste blijk van vertrouwen
gekregen dat in de kerk maar
denkbaar is en in zijn rede als
paus Johannes Paulus II bedank
te hij hen daar ook uitdrukkelijk
voor. Wat kardinaal Wyszynski
als gebrek aan vertrouwen zag,
was dan ook eerder een verschil
van inzicht over de houding die
de kerk moest aannemen ten op
zichte van de communistische
regimes in Oost-Europa.
Paus Paulus had vastberaden de
weg van toenadering en onder
handelingen voortgezet die al
onder zijn voorganger Johannes
was ingeslagen en die ook hele
maal in de lijn lag van het conci
lie, dat in zijn document over
„Kerk en Wereld" onder meer
uitdrukkelijk had afgezien van
een openlijke veroordeling van
het
Wyszynski, en met hem het hele
Poolse episcopaat, was bijzonder
huiverig voor de lijn van aanpas
sing en toenadering tot de mo
derne wereld en bleef meer heil
zien in een voortdurende
krachtmeting, die in Polen al
meermalen zijn nut had bewezen.
Hij zei het jaren later nog eens
uitdrukkelijk, op de bisschop
pensynode van 1974: het voorbe
staan van de kerk in Polen kon
alleen worden gewaarborgd door
het afremmen van „ongefun
deerde theologische opvattin
gen" en de „handhaving van de
traditionele vormen van ere
dienst". „Dit alles", zo zei de kar
dinaal, „maakt het ons mogelijk
het evangelie in wijdere omvang
te verkondigen dan voor de oor
log". De Vaticaanse diplomatie
kreeg van hem de raad „elemen
ten van onvervalst evangelisch
belijden" in haar werkwijze op te
ADVERTENTIE
[BRINK Luchtverwarming //M
Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.-ALPHEN a/d RIJN
Postbus 337, Kalkovenweg 58,Telefoon (01720) 2 0 3 00
nemen: „De diplomatie mag de
evangelisatie niet in haar werk
hinderen".
Het waren harde woorden en, afge
zien van de twijfels die er ook el
ders in de kerk over het beginsel
van „kerkelijke diplomatie"
werden geuit, ook een onver
diende berisping. Bij de vele be
sprekingen die de Vaticaanse
„minister van buitenlandse za
ken", Casaroli, en zijn naaste me
dewerkers in Polen hadden ge
voerd, was in de eerste plaats het
Poolse episcopaat voortdurend
nauw betrokken geweest en bo
vendien was de vrijheid van
evangelieverkondiging steeds de
voornaamste zorg geweest.
Maar Wyszynski's woorden waren
wel begrijpelijk vanuit de Poolse
situatie. Nergens ter wereld, om
van andere Oosteuropese landen
maar te zwijgen, bestaat een kerk
die zo krachtig en bloeiend is als
in Polen. Terwijl het er in andere
communistische landen, zoals
bijvoorbeeld Tsjechoslowakije of
Hongarije, om ging „te redden
wat er te redden viel", ging het er
in Polen om (zoals de Duitse his
toricus Hans Jakob Stehle voor
treffelijk aantoont in zijn gede
gen werk „Die Ostpolitik des Va-
tikans") „veilig te stellen wat al
sterk is".
Als enige van de Oosteuropese lan
den had Polen een volledig epi
scopaat van over de 70 bisschop
pen, er heerste geen priesterge
brek, geen beperking van reli
gieuze orden en congregaties, een
vrijwel ongecontroleerd gods
dienstonderricht in 17.000 kate-
chetische centra, meer dan 30
priesterseminaries (waarvoor
wachtlijsten bestaan) en, in
Lublin, de enige katholieke
versiteit
oostblok.
Wel is het
het
hele
(kardinaal Wojtyla
zei het een jaar geleden in een in
terview aan de Vaticaanse radio),
dat wie alleen naar de (staatsra
dio en -televisie luistert, de in
druk zou krijgen in een volslagen
geseculariseerde maatschappij te
verkeren, maar daar staat dan
weer tegenover, dat er in Polen
meer dan 50 katholieke dagbla
den en tijdschriften worden uit
gegeven en dat er 17 katholieke
uitgeverijen bestaan, waaronder
de wetenschappelijke uitgeverij
van de katholieke universi
teit.
Het is dan ook geen wonder dat de
Poolse regering serieus rekening
dient te houden met de kerk, die
ruim 90 procent van de bevolking
- en bepaald niet alleen in naam -
vertegenwoordigt. Na de harde
strijd in de stalinistische periode,
toen kardinaal Wyszynski voor
het gerecht werd gedaagd en en
kele jaren werd geinterneerd,
trad een langzame ontdooiing in.
Met name na de vervanging van
partijleider Gomoelka door Ed
ward Gierek (1970) kan ervan een
normalisering worden gesproken
en in de laatste jaren is het zelfs
zo, dat de regering de politieke en
economische problemen van hel
land nauwelijks meer aan kan
zonder de steun van de kerkelijke
autoriteiten, die ook inderdaad
werd verschaft.
Na de wanordelijkheden van juni
1976 wegens de prijzenpolitiek
van de regering, riep de bis
schoppenconferentie de bevol
king op tot harder werken en tot
bereidheid offers te brengen voor
het gemeenschappelijk welzijn
en de handhaving van de maat
schappelijke orde. Van dit proces
was het bezoek van Edward Gie
rek aan paus Paulus in december
1977 de bekroning.
Bij die gelegenheid kreeg de Poolse
partijleider ook te horen dat het
Vaticaan ten zeerste geinteres-
seerd was in overeenkomsten
met de Poolse overheid, maar dat
die nooit tot stand konden komen
buiten het plaatselijke episco
paat om.
Niettemin liet het Vatikaan de za
ken niet uitsluitend aan de Pool
se bisschoppen over en brachten
mgr. Casaroli en andere Vati
caanse vertegenwoordigers her
haaldelijke bezoeken aan Polen,
meermalen als gasten van de re
gering. Volgens de diplomaten
uit Rome was er op lange termijn
meer te verwachten van uitdruk
kelijke overeenkomsten, dan van
de voortdurende krachtmeting
en bovendien hadden zij reke
ning te houden met het hele
oostblok, waar nergens zulke
toestanden heersten als in Polen
en de katholieken in soms uiterst
precaire minderheidsposities
verkeerden.
Een toenadering tussen kerk en
staat in een overwegend katho
liek land als Polen zou, zo meen
den zij, ook in die andere landen
zijn effect niet missen. Toen paus
Paulus in 1967 de aartsbisschop
van Krakow, Wojtyla, tot kardi
naal benoemde, werd deze alge
meen gezien als een tegenwicht
tegen de al te onbuigzame Wys
zynski.
In zijn interventies op het Vati
caans Concilie had de jonge bis
schop zich doen kennen als een
groot verdediger van de gods-
dienst- en gewetensvrijheid,
maar ook van de noodzaak van
een dialoog. Het valt moeilijk te
zeggen in hoeverre de tweede
Poolse kardinaal aan die ver
wachtingen (als die al bestonden)
heeft voldaan Er zijn vele uit
spraken van hem bekend, die al
even onbuigzaam zijn als die van
kardinaal Wyszynski, die hij wel
„zijn vader" heeft genoemd.
Zo zei hy tot bedevaartgangers in
Kalvaria, bij Krakow, dat de kerk
zich altijd zou blijven verzetten
tegen het officiële atheisme in de
scholen, omdat zij van mening is
dat het onderwijs wordt gefinan
cierd door de natie. En de natie,
zo zei hij, is niet atheistisch, maar
katholiek. „In zijn opvatting zijn
regering en partij niet meer dan
een kleine minderheid aan wie
men niet mag toestaan haar wil
op te leggen aan het hele
volk".
Dit laatste citaat komt, evenals ver
schillende andere gegevens over
Polen, uit het laatste nummer van
het internationale theologisch
tijdschrift „Concilium". Het is,
met zijn tien nummers per jaar,
geen blad dat naar de hoogste ac
tualiteit kan streven, maar toe
vallig bevatte het deze maand een
artikel over „Kerk en Staat in
Polen" van de hand. van de Ne
derlandse journalist Jacques
Schmitz. Hij beschouwde (geheel
terecht op het ogenblik dat hij het
schreef) kardinaal Wojtyla als de
natuurlijke opvolger van Wys
zynski en hij gaf hem de goede
raad als primaat van Polen zijn
militante houding te laten varen,
op straffe van verlies van zijn in
vloed. „Militantisme, wij hebben
het in de afgelopen dertig jaar
kunnen zien, brengt geen posi
tieve resultaten, noch voor de
kerk noch voor de Poolse na
tie".
Er is een goede kans dat de nieuwe
paus het artikel heeft gelezen (er
bestaat, naar ik meen, ook een
Poolse editie van „Concilium").
Of hij de daarin vervatte raad als
primaat van Polen zou hebben
opgevolgd, zullen we nu nooit
meer te weten komen. Dat hij als
paus een eigen „Oost-politiek"
zal gaan voeren, is wel zeker.
Waarschijnlijk zal die meer in het
verlengde liggen van paus Pau
lus' diplomatie dan van zijn eigen
militante houding in Krakow, al
was het alleen maar omdat hij nu
ook de verantwoordelijkheid
draagt voor alle andere Oosteu
ropese kerken. Maar door het feit
dat hij. zoals geen enkele paus of
pauselijke diplomaat voor hem,
het staatssocialisme uit eigen er
varing kent, zal hij ongetwijfeld
een sterk persoonlijk stempel op
de Oost-politiek drukken.
Dat hij zijn taak niet ziet als een
eenvoudige voortzetting van wat
voor hem werd verricht, blijkt al
uit het feit dat hij de kardinalen
enige bedenktijd heeft gevraagd
voor de benoemingen in de Ro
meinse Curie (en dus ook in de
Vaticaanse diplomatie). Uit die
toekomstige benoemingen zal
veel zijn op te maken over de lijn
die de nieuwe paus denkt te vol-
Comfortabele rijtuigen van de Franse Spoorwegen (CORAIL-rijtuigen) Deskundige
reisleiding - ervaren Nederlandse hostesses Vertrek daecliiks: 3-4-5-6-7- en 8-daagse
reizen vanaf f 149.- Inlichtingen bij de NS-stations,uw reisbureau
of FTS.Rokin 128 Amsterdam (tel.: 020-236800).
Bon voyage naar de lichtstad! fc®)
WASHINGTON (Reuter/
AFP/AP) - De Rhodesi-
sche premier Ian Smith en
de drie zwarte leiders van
zijn multi-raciale over
gangsregering hebben in
gestemd met een confe
rentie van alle partijen om
de toekomst van Rhodesië
te bepalen. Smith maakte
dit gisteren zelf in Was
hington bekend. Details
van het plan voor een der
gelijke conferentie zullen
naar zijn zeggen later wor-
BRUSSEL (ANP) - Paul Vanden
Boeynants, de nieuwe Belgische
eerste minister, wiens ministers
ploeg gisteren de eed aflegde,
heeft op een persconferentie in
Brussel er zijn spijt over uitge
sproken dat hij er niet in geslaagd
is een regering te vormen die de
volledige wetgevende periode zal
uitzitten.
Omwille van de sociale, economi
sche, financiële en monetaire
toestand van het land zou dat be
ter geweest zijn. Maar een rege
ring die de normale tijd zou uit
dienen, was niet haalbaar, aldus
de nieuwe premier.
Vanden Boeynants onthulde op
zijn persconferentie, dat hij don
derdagavond een gesprek gehad
heeft met Leo Tindemans, de vo
rige Belgische premier. Ik heb
hem op de hoogte gebracht van
de inhoud van mijn gesprekken
met de partijleiders. Tindemans
heeft mij zijn steun toegezegd en
ik ben hem daar zeer dankbaar
voor, aldus Vanden Boeynants.
De nieuwe Belgische eerste minis
ter legde er de nadruk op dat de
snelle vorming van een nieuwe
regering een gezagsvacuüm heeft
voorkomen. Vanden Boeynants
zei dat zijn overgangsregering
een aantal belangrijke taken
heeft: nieuwe verkiezingen en
een grondwetswijziging voorbe
reiden en ook de Europese ver
kiezingen (juni volgend jaar) in
België voorbereiden. Verder zal
ze dringende maatregelen op so
ciaal-economisch vlak moeten
nemen, aldus de nieuwe premier.
In een verklaring die gistermiddag
werd uitgegeven door het partij
bureau van de Christelijke
volkspartij, de partij van de ver
dwenen minister-president Leo
Tindemans, wordt gezegd dat de
partij het werk van Tindemans op
hoge prijs stelt. Tindemans wordt
geluk gewenst met zijn "begin
selvaste inzet voor de christelijke
democratie in het algemeen en
voor de Christelijke volkspartij in
het bijzonder". Het partijbureau
heeft zijn volledig vertrouwen
bevestigd in zowel Tindemans als
in partijvoorzitter Wilfried Mar
tens.
den bekendgemaakt door
het Amerikaanse ministe
rie van buitenlandse za
ken.
De Verenigde Staten en Groot-Brit-
tannië hebben al geruime tijd
druk uitgeoefend op de leiders
van de Rhodesische overgangs
regering besprekingen aan te
gaan met de buiten het land ge
vestigde guerrillabeweging van
het Patriottisch front, dat geleid
wordt door Joshua Nkomo en
Robert Mugabe.
Voorwaarden
Kort na de verklaringen van Smith
kwam de Amerikaanse overheid
met een gezamenlijk Brits-Ame
rikaanse verklaring waarin het
heet dat Smith bereid is "zonder
voorwaarden vooraf' aan een
conferentie van alle partijen deel
te nemen. "De Britse en de Ame
rikaanse regeringen, aldus de
verklaring, zijn nu van plan be
sprekingen te houden met de an
dere partijen, alvorens de proce
dure voort te zetten", een verwij
zing naar de guerrillabeweging
van Nkomo en Mugabe.
De Rhodesische guerrillaleider
Joshua Nkomo heeft gisteren in
Loesaka bekend gemaakt dat bij
de Rhodesische luchtaanval van
donderdag op zijn kamp in Chi-
kumbi zeker 226 mannen werden
gedood en 629 anderen gewond.
Nkomo verklaarde dat de slachtof-
BEIROET (ANP) - In Oost-Beiroet
was gisteren een grote opluch
ting merkbaar, enkele uren nadat
binnen de Arabische vredes
macht Syrische soldaten waren
vervangen door Saoedische een
heden bij de bruggen van de wijk
Qurantaine en het district Bourj
Hammoud.
Na het vertrek van de Syriërs heeft
het leven zijn 'normale' loop her
nomen, voorzover dat mogelijk is
tussen de puinhopen. De terug
keer van een normale situatie was
vooral voelbaar in Bourj Ham
moud, de Armeense wijk van
Beiroet (in het noordoosten), die
tot donderdag nog onder vuur
van sluipschutters lag.
Het merendeel van de bewoners
van deze volkswijk is niet geëva
cueerd tijdens de recente bom
bardementen. Er verblijven nog
bijna 80.000 mensen.
Vrijdagmorgem, kort na de komst
van de Saoedi's, deden zich de
eerste opstoppingen voor op de
brug van Bourj Hammoud, het
geen een gevolg was van de puin
hopen die nog op de weg lagen en
van de aanweizgheid van talrijke
nieuwsgierigen op de brug. Don
derdag nog durfde men de brug
slechts te voet over te gaan uit
vrees voor kogels van sluipschut
ters.
Hoewel een ieder in het oostelijk
deel van de stad van de terugkeer
van de rust profiteert om wat
ruimer adem te halen, blijft men
echter sceptisch over de duur van
deze 'vrede'. De Libanezen besef
fen terdege dat er in feite niets is
geregeld en hun opluchting blijft
dan ook vermengd met angst.
fers geen guerrillastrijders wa
ren. Hij zei dat in het kamp 2.948
niet-militairen waren gehuisvest,
die zich bezighielden met land
bouw, huizenbouw en andere
projecten om in hun eigen voed
sel- en andere behoeften te leren
Volgens Rhodesië was het kamp
het hoofdkwartier van Nkomo.
Volgens ziekenhuisbronnen wa
ren de meeste slachtoffers ge
kleed in militair aandoende uni
formen.
Regenseizoen
Het VN-hoge commissariaat voor
de vluchtelingen heeft gisteren in
Genève bekend gemaakt dat bij
de Rhodesische luchtaanval van
donderdag op het Chikumba-
kamp in Zambia tenminste 208
mensen om het leven zijn geko
men en 830 personen ernstig ge
wond zijn geraakt. Volgens het
commissariaat waren dit geen
guerrillastrijders.
Het op ongeveer 20 kilometer ten
noorden van Loesaka gelegen
kamp zou jongens en invaliden
onderdak bieden. Het werd dit
jaar driemaal bezocht door verte
genwoordigers van het commis
sariaat en andere VN-organisa-
ties. Het laatste bezoek vond
plaats op 23 september, aldus de
woordvoerder Jim Beckett.
De Zambiaanse regering hield vrij
dag spoedberaad over de Rhode
sische aanvallen, terwijl honder
den Zambiaanse studenten en
scholieren naar de ambassades
van de Verenigde Staten en En
geland trokken, om tegen de
Rhodesië-politiek van deze lan
den te protesteren.
NAGASAKI (GPD) - Met een be
zoek aan de Japanse stad Naga
saki. die in augustus 1945 175.000
inwoners verloor door atoom-
bomgeweld sluit minister van
buitenlandse zaken dr. C. A. Van
der Klaauw zondag zijn officiële
bezoek aan het Land van de Rij
zende Zon af. Hij vertrekt dan
naar Zuid-Korea, vliegt vervol
gens terug naar Tokio, waarvan
daan hij woensdag per lijnvlieg-
tuig naar Nederland terugkeert.
Het regeringstoestel, een Fokker
Fellowship, gaat voor het nodige
vlagvertoon nog een week naar
China met aan boord een delega
tie van het ministerie van econo
mische zaken, onder leiding van
de staatssecretaris voor expor
taangelegenheden, mr.
Beyen.
Van der Klaauws bezoek aan Naga
saki heeft een dubbel doel. In de
eerste plaats brengt hij eerbetoon
aan de slachtoffers van het mon
sterwapen. dat Japan vier maan
den na de geallieerde overwin
ning in Europa op de knieën
dwong na een eerste atoomaan-
val op Hirosjima drie dagen eer
der. Daarnaast neemt hij de
plaats in ogenschouw, waar de
Verenigde Oostindische Com
pagnie eeuwen geleden het iso
lement doorbrak van Japan als
eilandenrijk, dat thans in velerlei
opzicht Amerika en Europa naar
de kroon steekt.
,In het zogenoemde Atomic Memo
rial Park legt minister Van der
Klaauw vandaag een krans. En
op het tegenwoordige schierei
land Decima, waar 375 jaar gele
den het zeilschip „De Liefde"
aankwam met nog slechts een
kwart van zijn oorspronkelijke
bemanning van 110 koppen aan
boord, wordt een „rolpaard" aan
geboden, waarmee een affuit
(onderstel) wordt bedoeld voor
een zeekanon.
Dat rolpaard is een geschenk van
Scan Dutch, een internationale
rederij, waarin vijf landen verte
genwoordigd zijn, Nederland
met NedLloyd Lines in Rotter
dam.
Een zeekanon om het rolpaard te
beladen is er ook: in de wateren
van Nagasaki zijn in de loop van
de eeuwen enkele Nederlandse
koopvaardijschepen ten onder
gegaan en een jaar of twintig ge
leden hebben de Japanners èèn
daarvan gedeeltelijk kunnen
lichten.
Van der Klaauw bezichtigt van
morgen de permanente tentoon
stelling die aan de atoombom is
gewijd. Vanmiddag gaat hij naar
de zogenoemde Hollandse Be
graafplaats, waar de hoofdpries
ter van de Goshi-Ji Tempel hem
zal begroeten. Nagasaki, waarvan
het hart inmiddels totaal is ver
nieuwd en waar alleen een zie
kenhuis met overlevenden nog
aan de atoomramp van 1945 her
innert, is een zusterstad van Mid
delburg geworden. De Japanners
hechten hier veel waarde aan.
Zeeland is ten slotte de provincie,
die veel zeevaarders aan de VOC
leverde terwijl Zierikzee als
thuishaven gold.
BRUSSEL (ANP) - De economi
sche groei van de Europese Ge
meenschap (EG) zal volgend jaar
aanmerkelijk groter zijn dan dit
jaar. Voor 1979 mag ook gerekend
worden op een eerste succes
sinds jaren in de strijd tegen de
werkloosheid" al zal daar een ge
zamenlijke inspanning van de
negen lidstaten voor nodig zijn.
Dit schrijft de Europese Commis
sie, het „dagelijkse bestuur" van
de EG, in haar jaarlijks rapport
over de economische toestand in
de negen lidstaten, dat gisteren is
verschenen.
De economische groei van de EG
zal volgend jaar ongeveer 3,5 pro
cent kunnen bedragen, vergele
ken met een verwachte groei van
het volume van het gezamenlijke
bruto nationaal produkt van de
EG met 2.6 procent dit jaar. De
prijzen zullen in de gemeenschap
volgend jaar met gemiddeld ze
ven procent stijgen, vergeleken
met een stijging van 6,9 procent
dit jaar. Een belangrijke vooruit
gang noemt het rapport het feit
dat de onderlinge verschillen in
de inflatiecijfers voor een deel
zijn opgeheven.
De directeur-generaal voor econo
mische en financiële zaken van
de Europese Commissie, Ugo
Mosca, zei gisteren dat de ge
meenschap zich nu op een keer
punt bevindt. Er zijn goede voor
uitzichten voor een bescheiden
maar duurzame groei, met een
vergroting van de industriële
produktie en minder werkloos
heid. Volgend jaar zal gemiddeld
5.6 procent van de EG-beroeps-
bevolking werkloos zijn vergele
ken met 5,7 procent dit jaar. Dit
komt neer op een vermindering
van het aantal werklozen met
100.000 tot 5,6 miljoen. De lopen
de rekening van de betalingsba
lans van de EG zal volgend jaar
een overschot te zien geven van
8,5 miljard Europese rekeneen-
heden (ere) vergeleken met een
batig saldo van 8,3 miljard ere dit
jaar.
Het rapport van de commissie zal
worden voorgelegd aan de minis
terraad van de gemeenschap. Na
goedkeuring van het rapport kan
het dienen als leidraad voor elk
lid om zijn economisch beleid op
af te stemmen.
VATIC AANSTAD - Paus Johannes Paulus de tweede heeft vandaag een gesprek gehad met de diplomaten die
in Vaticaanstad verblijven. In zijn toespraak zei hij onder meer dat de rooms-katholieke kerk zal blijven
streven naar diplomatieke betrekkingen met alle landen.
Op de foto schudt de paus de hand van éen van de diplomaten.
ADVERTENTIE
LONDEN - Twee mannen, naar de politie vermoedt vrij ervaren alpi
nisten.hebben gisteren het beroemde Nelson-monument op het Trafalgar
Squarin de Engelse hoofdstad beklommen.Zij deden dit uit protest tegen
de investering van Brits en ander buitenlands geld in Zuid-Afrika.
Toen zij via touwen boven waren gekomen ontvouwden zij een aantal
spandoeken waarop hun protest te lezen stondDaarop klommen zij weer
naar beneden en lieten zich meenemen door de politie. Het monument is
56 meter hoog. De politie in Londen deelde nog mee dat de mannen zijn
opgepakt omdat het verboden is het beeld te beklimmen.
