Beleid Raad van State
is soms onbegrijpelijk
Huiskamer in
Lisse doet
dienst als
kunstgalerij
Zeilschip na koffie
snel weg
Boek over gevoelig
onderwerpdierproef
DONDERDAG 19 OKTOBER 1978
door
Herman van
Amsterdam
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Huisvrouw Agaath van der Poel uit Lisse l>eeft haar huis
kamer beschikbaar gesteld aan elf kunstenaars, die daar
vier dagen lang, beginnende morgen, hun werk expose
ren. Gisteren is ze begonnen alle huiskamermeubeltjes
naar de slaapkamer en garage te verslepen.
Ondanks deze interne verhuizing
zal in huize Van der Poel het da
gelijkse leventje normaal door
gang kunnen vinden, want er is
aan ruimte niet tekort. Agaath en
haar gezin wonen in een bunga
low met een enorme vloeropper
vlakte waar op een paar meter
meer of minder nauwelijks hoeft
te worden gekeken. Zolang de
kunstwerken de huiskamer in
beslag nemen, wordt zonder
problemen elders in de bungalow
vertoefd.
Vertrouwden
Het is de tweede keer dat er een
huistentoonstelling wordt
gehouden. Bij de eerste, een
half jaar geleden, kwam er
ontzettend veel publiek over
de vloer. Bijna 700 man. "Een
kunstgalerij trekt lang zo
veel publiek niet", zegt
Agaath van der Poel. "Waar
schijnlijk omdat veel men
sen drempelvrees hebben om
bij zo'n galerij binnen te
stappen. Dat het hier wel
storm loopt komt mijns in
ziens omdat een huiskamer
een veel vertrouwder indruk
maakt. Als expositieruimte
vind ik trouwens een huis bij
uitstek geschikt. Want ver
geet niet dat de meeste kunst
wordt gemaakt om in huis te
hangen. Dus is dat ook een
voortreffelijke entourage
voor een expositie".
Agaath, die gedurende de vier
daagse tentoonstelling de rol van
gastvrouw gaat vervullen, heeft
de expositie opgezet samen met
Lissenaar Jaap Hey, die uit hoof
de van zyn beroep (specialist in
de plastic verwerking bij TNO)
veel in contact komt met toon
aangevende beeldende kunste
naars. Hij wist een paar klinken
de namen te strikken, of in elk
geval wat werk van ze naar Lisse
te krijgen
Bijvoorbeeld van Andreas van El-
burg, de 28-jarige oud-Warmon-
der die in zijn jonge leven bijna de
hele wereld is rondgereisd en op
het creatieve vlak ook al van alles
heeft ondernomen. Elburg heeft
nogal eens in de publieke belang
stelling gestaan. Met name nadat
hü in 1973 was gaan wonen op een
klein eilandje voor de kust van
Muiden. Dat was ook de periode
dat hij grafiek begon te maken,
geïnspireerd door Anton Hey-
boer, met wie hij een enkele maal
exposeerde
Momenteel woont Van Elburg m
Berlijn. Daarvoor werkte hij in
Londen en New York en reisde
hij door Thailand, Hongkong en
Indonesië. De huiskamerten
toonstelling laat van hem twee
kleuretsen zien uit zijn Heyboer-
periode en twee series uit zijn In
donesische tijd.
Het ziet er niet naar uit dat er snelheidsrecords gebroken gaan
worden in de vijfde editie van de zogenaamde strontrace, een
krachtmeting voor vrachtzeilschepen vice versa het Friese Wor-
kum en Warmond.
Als de race een normaal verloop zou hebben gehad, zou de eerste
van de zeven deelnemende schepen al afgelopen dinsdag aan het
einde van de middag of aan het begin van de avond het keerpunt
aan de Warmondse kade hebben moeten nemen.
Dat gebeurde nu echter pas gistermorgen om precies kwart over
negen. Aan kop lag op dat moment de zeetjalk "Verwisseling"
van schipper Age Bamstra. Burgemeester De Vreeze was van de
partij om de eerst-aankomende een hand te schudden en hem
tevens een fles sterke drank aan te bieden.
Getoast werd er niet. Er werd wel koffie geschonken. De ontvangst
werd erg kort gehouden, omdat de schipper en zijn bemanning
de voorsprong die ze op dat moment hadden opgebouwd, tot aan
de finish in Workum wilden behouden.
"Twee gezusters"
In windstil weer (oorzaak van de traag verlopende race) arriveerde
precies twintig minuten later het zeil-vrachtschip "Twee gezus
ters" uit Blokzijl en in dezelfde tijd ook de "Drie gebroeders",
met aan het roer schipper v. d. Valk.
In de loop van gisteren hebben ook de overige deelnemers War
mond aangedaan.
Van Elburg zal overigens zelf niet
van de partij zijn in Lisse. Wel
Amsterdammer Fon Klement,
naar men zegt één van Neder
lands' meest begaafde jonge (48
jaar) grafici. Heeft ook al in menig
uithoek op deze aardbol exposi
ties gehouden. In de bungalow
van Agaath van der Poel komen
van hem kleurhoogdrukken te
hangen, die hij in de afgelopen
weken vervaardigde.
In Lisse komen ook kunstenaars
uit de regio aan de bak. Bijvoor
beeld Arie van Leeuwen uit Oud
Ade. Vooral bekend om zijn
bloemarrangementen voor het
Rijnsburgse bloemencorso. Van
Leeuwen vervaardigt voor deze
expositie een stuk óf wat
droogbloemboeketten. Henk
Leurink is een Lissenaar. Hij ligt
erg goed in de markt met zijn rin
gen, armbanden, hangers en zil
ver in combinatie met half-edel-
stenen. Hij is er ook bij.
Miniatuur-etsen zijn de specia
liteit van Noordwijker Ab
Steenvoorden. Ze zijn soms
niet groter dan 3 bij 5 cm. Er
zijn ontelbare lijntjes, stip
jes en figuurtjes ingekrast
die tesamen uitdrukking ge
ven aan menselijke gevoe
lens als vertedering, angst,
ontroering, berusting.
Bezoekers van deze tentoonstelling
(de bungalow staat vlak naast de
molen aan de Eerste Poellaan)
kunnen ook kennis maken met
Margret Sandström, een Zweed
se die in haar land het meesterte
ken op de goudsmitschool haalde
en sedertdien een naam heeft op
gebouwd in het vervaardigen van
sieraden. Ze exposeert samen
met oud-Leidenaar Peter de Wit
met wie ze in Zweden een galerij
runt. Peter en Margreth laten
broches, ringen en armbanden
Tot het elftal behoren ook Renske
Morks uit Den Haag (docente aan
de Haagse Vrije Academie en
meermalen voor haar werk on
derscheiden), Mieke Mulder-Holt
uit Haarlem (handgevormde ke
ramische figuurtjes), Michel van
Overbeeke, eveneens uit Haar
lem (kleuretsen en gouaches) en
tenslotte Gerda Spierenburg uit
Spaarndam die de nodige be
kendheid heeft verworden met
haaf batikfiguren op zijde en
rijstpapier.
Een huis vol dus. "Eigenlijk is het
jammer", zegt Agaath van der
Poel, "dat er in Lisse nauwelijks
wordt geexposeerd door kunste
naars. Dat komt omdat er bijna
nergens een fatsoelijke ruimte
voor ze is. Terwijl je dat toch wel
mag verwachten in een dorp van
deze omvang".
De gemeente zal met het argument
op de proppen komen dat be
schikt kan worden over de geres
taureerde ruïne van Dever. Die
zou men inderdaad veel meer
moeten gaan gebruiken dan nu
het geval is. Maar ik geloof niet
dat hedendaagse kunst zich daar
erg goed laat exposeren. Die
vraagt om een andere ruimte."
Aanlopen
Wie in de komende dagen even wil
aanlopen op huisnummer 61 op
de Eerste Poellaan moet reke
ning houden met de volgende
openingstijden: de huiskame
rexpositie opent morgenavond
om half negen en loopt dan door
tot twaalf uur. Zaterdag, zondag
en maandag kan men er terecht
tussen twee en vijf uur ('s mid
dags wel te verstaan). De toegang
is gratis.
Schipper Age Bamstra krijgt een fles "Kaagwater" van War-
monds burgemeester De Vreeze. De inhoud werd echter niet aan
gesproken. De zeiler wilde snel verder, om zijn voorsprong in de
"strontrace" te behouden.
DEN HAAG (GPD) - Er gebeuren onbegrijpelijke dingen
in het vreemdelingenbeleid. Hoe fervent de staatssecre
taris van justitie, mevrouw Haars, haar beleid ook ver
dedigt. Want ook het beleid van de Raad van State is
onbegrijpelijk.
Onder Raad van State moet hier
dan verstaan worden de Vreem
delingenkamer, die bestaat uit
mr. K. van Rijckevorsel, het zeer
conservatieve vroegere KVP-
kamerlid, mr. -P. J. Boukema, de
vooruitstrevend geachte oud-
professor van ARP-huize, en mr
S. J. baron van Tuy^an Seroos-
kerken, de vroege^ secretaris
generaal van het ministerie van
buitenlandse zaken, in die func
tie een harde werker, maar ook
een weinig buigzame forma
list.
Nemen we als actueel voorbeeld de
zaak van de Turkse vluchtelin
gen, die hun land hebben verla
ten omdat ze Syrisch-orthodoxe
christenen zijn, verre nazaten van
het vroegere christen-orthodoxe,
Romeinse, Byzantijnse keizerrijk
dat de Voor-Aziatische wereld
eeuwenlang vanuit Constantino-
pel, nu Istanbul, beheerste.
Nederland heeft er tot dusver een
duizendtal toegelaten. Zweden
zevenduizend. De naar Neder
land gekomen Turkse christenen
zijn geconcentreerd in Twente.
De toenmalige staatssecretaris
van justitie, mr. Zeevalking
(D'66), heeft ze niet de vluchte
lingenstatus verleend, maar heeft
ze alleen een verblijfsvergunning
gegeven, bovendien onder de be
perking „voor het verrichten van
arbeid in loondienst".
Desondanks
Mr. Zeevalking onthield de eersten
in augustus 1976 de meer zeker
heden biedende vluchtelingen
status, omdat ze „niet, althans
ongenoegzaam hebben aange
toond of aannemelijk gemaakt
dat ze in het land van herkomst
gegronde reden hadden te vrezen
voor vervolging wegens hun
godsdienstige of politieke over
tuiging of nationaliteit, dan wel
wegens het behoren tot een be
paald ras of een bepaalde sociale
groep", de titel waarop krachtens
het Vluchtelingenverdrag van
Genéve van 1951 de vluchtelin
genstatus kan worden ver
leend.
Het geheel van feiten en omstan
digheden in aanmerking nemen
de, bestond er voor de staatsse
cretaris „desondanks" aanlei
ding op humanitaire gronden een
verblijfsvergunning te verlenen.
Maar de Turken moesten dan wel
bereid zyn arbeid te verrichten
om te voorzien in hun levenson
derhoud.
De zaak kwam in beroep voor de
Raad van State. Het college heeft
thans in een eerste tiental geval
len uitspraak gedaan. Het college
vindt een verblijfsvergunning
voldoende. Het is een verbijste
rende uitspraak.
Niet betwist
Namens de huidige staatssecretaris
van justitie werd voor de Raad
van State-eindjuni-niet betwist
dat de christelijke Turken ge
welddadigheden hebben moeten
ondergaan. Ze komen uit het ge
bied van de stad Midyat, in Zuid-
oost-Turkije, een bar, dun be
volkt, hardvochtig gebied met
primitieve, dus even hardvochti
ge bewoners.
De Syrisch-orthodoxe christenen
onderscheiden zich door een ei
gen taal (Aramees) en een eigen
cultuur van de Islamitische ge
meenschap. Van oudsher staan
ze regelmatig bloot aan onder
drukking en discriminatie. Toe
risten kennen de complete on
deraardse steden, soms zeven
verdiepingen tellend, van vele
kilometers lang. Ze herinneren
aan hun vlucht voor de niet-
christelijke Romeinen uit de eer
ste en tweede eeuw na Christus
en aan de vervolgingen door de
Islamitische Arabieren in de 11e
en 12e eeuw.
De geweldplegingen van nu, zo ver
telde een van de christelijke Tur
ken de Raad van State, betreffen
onder meer verstoring van de
godsdienstoefeningen, diefstal,
vernieling van bezittingen,
brandstichting, mishandeling,
ontvoering, gedwongen besnij
denis, verkrachting en zelfs
moord.
Ambtsbericht
De gemachtigden van mevrouw
Haars ontkenden deze barre toe
standen dus niet, maar, zeiden ze,
„uit terzake ingewonnen ambts
berichten, noch anderszins is
gebleken dat de overheid de te-
De felle kritiek op het vreem
delingenbeleid van opeen
volgende kabinetten betreft
niet alleen het aanvankelij
ke besluit om de 182 "kerk-
Marokkanen" geen ver
blijfsvergunning te geven.
Ook op andere punten wekt
het beleid bevreemding.
Eind juli waren er proble
men rond de erkenning als
vluchteling van een groep
van tweehonderd Turkse
christenen, die door Moslims
in hun land worden ver
volgd. Onze Haagse redac
teur bekeek hoe de Raad van
State deze zaak behandeld
heeft.
gen christenen gerichte acties
zou bevorderen, ondersteunen of
weloverwogen zou dulden"
Ambtsberichten zijn onder meer
missives aan Den Haag van de
Nederlandse ambassadeur in
Ankara.
Wie het milieu van de Nederlandse
buitenlandse dienst kent, weet
hoe zo'n ambassade inlichtingen
verzamelt. Er gaat, onder aanbie
ding van de meest geëerbiedigde
groeten, een brief naar het minis
terie van buitenlandse zaken van
het betreffende land, en of het
ministerie harer majesteits am
bassadeur wellicht wil meedelen
of het waar is dat die en die groe
pen uit de bevolking vervolgd
worden. Natuurlijk niet. Dat kan
harer majesteits ambassadeur
immers weten uit, in dit geval, de
Turkse grondwet.
Toch: de achtereenvolgende
staatssecretarissen van het Haag
se Plein „achten het intussen
mogelijk dat, in verband met de
geïsoleerde ligging van het ge
bied, de centrale Turkse overheid
niet altijd in staat is op doeltref
fende wijze aan de problemen
een einde te maken". Maar dan
nog kan de Turkse overheid geen
laakbaar gedrag of nalatigheid
worden verweten.
Bovendien kunnen de christenen
zich elders in Turkije vestigen,
alwaar de tegenstellingen tussen
christenen en moslims niet van
dien aard zijn dat zij tot onder
drukking en geweld leiden. In
een gesprek met mevrouw Haars,
enkele weken geleden, zei ze:
„Een christelijke Turk uit Istan
bul hoeft in Nederland niet aan te
kloppen. In die grote stad worden
ze niet vervolgd, ze komen alleen
te vinden"
Onwetendheid
Het is veel onwetendheid op een
kluit. Als het centrale Turks^ge-
zag geen vervolging wenst van de
christelijke minderheidsgroep,
kan het dat, ook in de uithoeken
van het land, zonder meer waar
maken. Het wemelt, ook in en
rond de stad Midyat, van kazer
nes van gendarmes, militaire
dienstplichtigen die op het Turk
se platteland de taak uitoefenen
van-de rijkspolitie in Nederland.
In bijna elke straat lopen solda
ten grimmig rond, bewapend en
al. En wat de mogelijkheid van
verhuizing naar een veiliger ge
bied betreft: de Turkse overheid
gaat de trek naar de grote steden,
want ook daar is geen werk, te
gen.
De vertegenwoordiger in Neder
land van de Hoge Commissaris
der Verenigde Naties voor vluch
telingen heeft dat voor de Raad
van State bevestigd. Hij achtte
het waarschijnlijk dat „appellant
vanwege zijn geloof dermate is
vei^/olgd dat zijn economische
positie onhoudbaar is geworden
en dat van hem, gezien het feit dat
hy analfabeet is, niet verwacht
kon worden dat hij zich elders in
Turkije zou vestigen".
Namens de hoge vertegenwoordi
ger voor vluchtelingen werd nog
meer gezegd: er is gegronde vrees
voor vervolging in de zin van het
verdrag betreffende de status van
vluchtelingen, en hy somde een
paar gronden op waarom er vol
gens hem sprake moest zijn van
vluchtelingschap.
1. Wanneer de economische positie
door voortdurende afpersing,
diefstal, vernieling en dergelijke
van de kant van de mohamme
daanse landgenoterrkan worden
voorzien;
2. als bij eventuele terugkeer niet
beschikt kan worden over de
vroegere woning, omdat deze in
beslag is genomen of ver
nield;
3. als van de centrale Turkse over
heid geen bescherming wordt
ondervonden.
Indruk
Het betoog namens de hoge verte
genwoordiger voor de vluchte
lingen heeft kennelijk indruk
gemaakt op de heren van de
Vreemdelingenkamer uit de
Raad van State. „Gezien de ernst
van de gewelddaden en gezien de
Mevrouw Haars, staatssecreta
ris van justitie
omstandigheid dat de Turkse
overheid niet in staat was daarte
gen te beschermen, kan worden
gesproken van een situatie van
vervolging".
Mooi, denk je dan. Een hoofdargu
ment om het vluchtelingenschap
niet te verlenen (de Turkse over
heid wil wel goed, maar kan niet
beter") wordt de staatssecretaris
van justitie uit de handen gesla
gen. De christelijke Turken wor
den dus toegelaten als vluchte
ling. Maar nee. De Raad van State
vindt „op grond van de stukken
en het verhandelde ter zitting"
dat voldoende is gebleken dat
vestiging elders in Turkije moge
lijk zou zijn geweest zonder bloot
te staan aan daden van geweld
waartegen de overheid geen be
scherming zou kunnen bieden.
„Ook indien een zodanig vesti
ging een verslechtering van de
maatschappelijke en economi
sche situatie zou betekenen, zou
daarin geen aanleiding behoren
te worden gevonden appellant
aan te merken als vluchte
ling".
Het Hoge Commissariaat van de
Verenigde Naties r Vluchtelin
gen kletst dus maar wat. Er is in
het westen van Turkije werk te
vinden, en zo niet, dan is dat zie
lig, maar daar hoeven de staats
secretarissen van justitie van Ne
derland zich niet mee op te hou
den, hoewel het Hoge Commissa
riaat voor Vluchtelingen na
drukkelijk over het vluchtelin
genschap heeft gezegd dat een
van de criteria eveneens is dat
„gezien hun persoonlijke erva
ring en ontwikkeling, niet kan
worden verlangd dat de uitgewe
ken Turken bij terugkeer naar
andere streken van Turkije zich
zullen kunnen bevrijden van de
bij hen levende angst voor ver
volging".
De Raad van State weet het, met de
staatssecretaris van justitie, beter
dan de Verenigde Naties. De Sy
risch-orthodoxe christenen in
Turkije moeten maar naar elders
1 in hun land verhuizen, ook al ver
rekken ze dan helemaal van ar
moe, en recht op terechte angst
hebben ze evenmin. Het CDA-
kamerlid Van den Broek: „Ik be
grijp niets van die uitspraak van
de Raad van State".
DEN HAAG (GPD) - Erv worden in ons land jaarlijks ongeveer drie miljoen
dieren gebruikt voor proefnemingen. Hoewel onlangs tijdens een sym
posium over experimenten met dieren duidelijk werd dat de weten
schapper met minder proefdieren toe zou kunnen, gaan in die weten
schapswereld ook stemmen op die verwachten dat Nederland over vijf
jaar vijf miljoen proefdieren per jaar nodig heeft.
Het gebruik van grote aantallen dieren voor proefnemingen vindt al zo'n
honderd jaar plaats. Door de jaren heen zijn heftige discussies over de
voor- en nadelen van vivisectie niet van de lucht geweest. Weten
schapsmensen wijzen voortdurend op het belang van dierproeven voor
de mensheid en tegenstanders van vivisectie schilderen diegenen die
zich met dierproeven bezighouden vaak af als beulen.
In het gisteren uitgekomen boek „Dierproeven in de moderne samenle
ving" probeert de schrijver Henk Smid het gevoelige onderwerp uit de
sfeer der polarisatie te halen door ëen dialoog tot stand te brengen tussen
voor- en tegenstanders Van dierproeven.
Het boek bevat een serie artikelen van een twintigtal auteurs. Onderwer
pen komen aan de orde als: zonder vivisectie waren spectaculaire ge
neesmiddelen als antibiotica nooit ontdekt, moeten proeven iedere keer
weer duizendvoudig worden herhaald als de uitkomsten reeds lang
vaststaan, zijn de uitkomsten van proefdieronderzoek betrouwbaar, is
het moreel verantwoord wetenschappelijke vooruitgang na te streven
ten koste van levende wezens?
Een van de auteurs is dr. W. J. I. van der Gulden, directeur van het
dierenlaboratorium in Nijmegen. „Met het boek kan iedereen die in
dierproeven geïnteresseerd is, een beter inzicht krijgen in deze zo ge
voelige materie. Veel mensen blijken over te weinig informatie te be
schikken om een afgewogen oordeel te kunnen geven. Men vergeet wel
eens dat ook bij de mensen die aan proefdiergeneeskunde doen, de zorg
en de bezorgdheid voor het dier voorop staat. Vaak wordt gedacht dat
proefdieren alleen maar dienstdoen voor cosmeticafabrikanten".
Van der Gulden vindt het een goede zaak dat wetenschappers mede door
de druk van buitenaf zuinig omspringen met proefdieren. Toch is hy
ervan overtuigd dat nog zorvuldiger en selectiever met de dierenlevens
kan worden omgesprongen. Door een betere uitwisseling van kennis
zouden voor onderzoekingen minder dieren gebruikt hoeven te worden
dan nu het geval is, meent Van der Gulden.
De laatste vijftien jaar is het aantal proefdieren dat in ons land wordt
gebruikt, opgelopen van rond twee miljoen tot circa drie miljoen dieren.
Het aantal honden, katten en apen dat gebruikt wordt, is nauwelijks
gestegen. De stijging zit vooral in de sector knaagdieren. Er worden per
jaar ongeveer 8000 honden, katten en apen en ruim èèn miljoen muizen,
ratten en konijnen gebruikt voor experimenten.
Dat de honden, katten en apen enigszins gespaard worden door de weten
schappers is volgens Van der Gulden onder meer het gevolg van de
maatschappelijke druk. „Het gebruik van een hond of een kat ligt by de
mensen zeer gevoelig omdat die beesten ook huisdieren zijn. Daarnaast
neemt het aantal honden en katten dat als proefdier wordt gebruikt niet
toe omdat de dieren erg duur zijn. Een hond die op de universiteit gefokt
wordt, kost duizend gulden".
Het komt regelmatig voor dat de universiteit benaderd wordt door mensen
die hun hond of kat kwijt willen. Op de universiteit in Nijmegen worden
naast dé eigen fok alleen nog katten van handelaren gekocht. Vroeger
werden wel honden en katten van particulieren gekocht.
Van der Gulden verwacht dat er nog zeer veel proefdieren nodig zullen zijn
met name voor het uittesten van chemische stoffen en bij het bestrijden
van de milieuproblematiek. „Ik zou er echter niet gelukkig mee zijn
wanneer de aantallen proefdieren gaan toenemen".
Er zijn al veel onderzoeken mogelijk zonder van proefdieren gebruik te
hoeven maken. Veel testen kunnen met behulp van bacterieën gedaan
worden. „Het blijft echter een kwestie van gevoeligheid van de overheid.
Op welk moment wil een overheid een proefneming waarbij geen dier is
gebruikt erkennen als een voldoende alternatief. Op dieren wordt vaak
uitgeprobeerd of een geneesmiddel geschikt is voor mensen. Als een
geneesmiddel op een andere wijze wordt getest, moet de overheid be
slissen of die test voldoende is in het kader van de volksgezondheid"
aldus Van der Gulden.
