Leidse vrouwen
in aanval tegen
bezuinigingen
„De mensen stellen weer
prijs op goede service"
Protestavond tegen Bestek '81
sUmtr
WD(B(nm
t Camphuys
Toos Harteveld, Irene Farjon en Siny de Dreef (v.l.n.r.) eensgezind tegen Bestek '81.
ZATERDAG 14 OKTOBER 1978
LEIDEN - "Bestek '81 is een fraai
pamflet, maar weinig concreet.
De regering doet veel te weinig
aan de positie van de vrouw, die
weer de dupe wordt van de be
zuinigingen. Er wordt vooral be
zuinigd op terreinen waar veel
vrouwen werkzaam zijn, zoals in
de gezondheidszorg en het on
derwijs. De regering schept geen
mogelijkheden om de vrouwen
aan meer werk te helpen. Inte
gendeel, ze zeggen tegen ons: "Ga
maar weer terug naar de keu-
Dit zegt Irene Farjon, voorzitster
van het voorlopig bestuur van de
Leidse FNV-vrouwen. Met haar
en met Siny Dreef (voorzitster
van de Vrouwenbond NW afde
ling Leiden), Toos Harteveld
(voorzitster van het district Zuid-
Holland Noord van de Vrouwen
bond NW) en An Lens (ex-
werkneemster van het failliet
verklaarde bedrijf Krantz en lid
van de Industriebond NKV)
spraken we over Bestek '81, de
vorige maand uitgebrachte be
zuinigingsnota van het kabinet-
Van Agt.
Op donderdag 19 oktober worai
door een aantal vrouwenorgani
saties in het Antonius Clubhuis
aan de Lange Mare in Leiden een
open avond gehouden als protest
tegen Bestek '81. Spreeksters zijn
Elske ter Veld (FN V-secretariaat
voor vrouwelijke werknemers),
Karin Adelmund (landelijk voor
zitster Vrouwenbond NW),
Geertrude Brust (ABOP-vrou-
wen) en twee vrouwen die praten
over de gevolgen van de rege
ringsplannen in de ziekenhuizen
en de gezondheidszorg. Er is een
discussie en er is gelegenheid om
vragen te stellen of eigen ervarin
gen te vertellen. Ook is er een in
formatiemarkt. De muziek wordt
verzorgd door het Leids Vrou
wenorkest. De bijeenkomst be
gint om 20.00 uur.
De organisatie is in handen van de
FNV-vrouwen, Vrouwenbond
NW, de Rooie Vrouwen, Ne
derlandse Vrouwen Beweging,
de PSP-vrouwen en vrouwen uit
de FemSoc-groepen. Met name
door de inbreng van de Vrou
wenbond N W hoopt men met de
protestavond een groot aantal
thuiswerkende vrouwen te be
reiken. Deze bond, die zo'n 30 jaar
geleden werd opgericht, bestaat
voornamelijk uit thuiswerkende
vrouwen. Vroeger kon een vrouw
alleen lid worden als haar echt
genoot lid was van het NW.
Sinds vijf jaar worden alle vrou
wen toegelaten.
Invalsters
De vrouwenorganisaties zijn eens
gezind in het afwijzen van Bestek
'81. Irene Faijon: "De vrouwen
op de arbeidsmarkt zijn eigenlijk
alleen maar invalsters, ze vormen
de arbeidsreserve. Naar gelang
de goede of slechte werkgele
genheidssituatie krijgen de
vrouwen wel of geen werk. Als ze
werk krijgen, zijn het nog vaak de
minder gekwalificeerde en slech
ter betaalde banen zonder pro
motiekansen. En deze regering
doet er niets aan om die situatie te
verbeteren."
Vooral d<? gehuwde vrouw komt er
slecht af. In CDA-kringen met
name is men van mening dat de
vrouw in de eerste plaats voor
man en kinderen moet zorgen.
Alleen als het bedrijfsleven be
hoefte aan mensen heeft, mag (of
zelfs: moet) ze achter haar gas
fornuis vandaan komen. An
Lens: "Men vergeet vaak dat ook
in de huidige welvaartstijd veel
vrouwen uit noodzaak werken.
Niet uit weelde. In gezinnen waar
de man net iets meer verdiend
dan het minimumloon, is de
vrouw wel verplicht om iets bij te
verdienen."
Een belangrijk punt van kritiek van
de vrouwen is dat de regering met
Bestek '81 in de hand de vrouw
weer terugduwt in het vrijwilli
gerswerk. Door de bezuinigingen
in de gezondheidszorg blijft een
aantal taken in deze sector liggen,
die anders door betaalde (vrou
welijke) krachten gedaan zouden
kunnen worden. De overheid
hoopt deze gaten op te kunnen
vullen met vrijwilligers die inge
zet kunnen worden bij de hulp
aan bejaarden, zieken en gehan
dicapten.
Vrijwilligers
Toos Harteveld: "In de Vrouwen
bond NW hebben we veel leden
die in het vrijwilligerswerk zit
ten. Maar we zijn ons binnen de
bond aan het afvragen hoe ver je
met vrijwilligers kunt gaan zon
der werkloze vrouwen voor de
voeten te lopen. Wij vinden het
vrijwilligerswerk wel goed - ten
slotte toont het jouw solidariteit,
het iets voor andere mensen wil
len doen - maar je moet niet an
dere mensen het brood uit de
mond stoten. Je moet niet het
werk gaan doen dat eigenlijk
voor betaalde krachten bestemd
is. Daar komt nog bij dat vrijwil
ligers vaak niet verzekerd zijn en
geen onkostenvergoedingen
krijgen."
De vrouwenorganisaties hebben
scherpe kritiek op het verschijn
sel alpha-hulp. Alpha-hulpen zijn
vrouwen en meisjes die ten hoog
ste twee dagen per week in de
verzorgende beroepen werkzaam
zijn. De alpha-hulpen vallen niet
onder de sociale voorzieningen
en zijn derhalve aantrekkelijke
werkkrachten voor de vele parti
culiere stichtingen in de gezond
heidszorg. Ook al omdat ze van de
ene op de andere dag op straat
gezet kunnen worden. Siny de
Dreef: "Maar ondanks het grote
risico dat de alpha-hulpen lopen
willen toch veel vrouwen dit
werk doen. Als je man iets van
1200 gulden verdient, dan kun je
als vrouw niet anders. Dan ben je
blij als je wat bij kunt verdienen."
Discriminatie
Het kostwinnerschap, dat een soort
privilege voor mannen lijkt te
zijn, is pure discriminatie, vinden
de vrouwen. De vrouw is bijna
nooit kostwinner. Ze heeft daar
om minder kans op een baan en
meer kans op ontslag, zoals de
laatste tijd in het onderwijs dui
delijk is gebleken. Bovendien
krijgt een niet-kostwinner (zeg
maan de vrouw) een veel lagere
of zelfs helemaal geen uitkering
als ze werkloos wordt.
Een heet en tegelijk actueel hangij
zer is de discussie over de ar
beidstijdverkorting. Arie Groe-
neveld (Industriebond NW)
heeft een vrije vrijdagmiddag
voorgesteld, daarmee de woede
van dc vrouwenorganisaties op
zijn hals halend. De vrouwen
hebben liever een kortere werk
dag. Het voordeel hiervan voor de
buitenshuis werkende vrouw is
dat ze meer tijd heeft om te koken
en om boodschappen te doen en
dus meer profijt kan trekken van
haar vrije avonden en de vrije za
terdag. De gehuwde thuiswer
kende vrouw heeft bij een kortere
werkdag meer hulp te verwach
ten van haar man, die meer tijd
krijgt om de handen ook bin
nenshuis uit de mouwen te ste
ken.
Vechtlust
EG-commissaris Henk Vredeling
heeft het eerder deze week ge
zegd: de Nederlandse vrouw
heeft het wat haar recht op arbeid
betreft slechter dan de vrouwen
in de meeste andere EEG-landen.
Mogelijk nog
dit jaar bouw
aan Galgewater
LEIDEN - De Westland-Utrecht
Projectontwikkeling kan moge
lijk nog dit jaar een begin maken
met het woningbouwprojekt (72
woningen met parkeergarage) op
het terrein van het voormalige
Rotagravure-complex (tussen
Galgewater en Noordeinde) in
Leiden. Gemeente en project
ontwikkelaar hebben onlangs
een akkoord bereikt over de ex
ploitatieovereenkomst.
Burgemeester en wethouders stel
len de gemeenteraad nu voor on
geveer acht ton uit te trekken
voor het bouwrijp maken van het
gebied. Westland-Utrecht draagt
hier bijna een half miljoen aan
bij.De totale bijdrage, die de
project-ontwikkelaar aan de ge
meente betaalt, ligt enkele ton
nen hoger.
ADVERTENTIE
LICHTREKLAME
HOGEWOERD LEIDEN
TELEFOON 071-134964-134001*
Irene Farjon: "Maar de vrouwen
hebben nog te weinig vechtlust
om hun recht te zoeken. Het prin
cipe van "gelijk loon voor gelijke
arbeid" bijvoorbeeld wordt in de
praktijk nog steeds niet toege
past. Van de minimumloners in
Nederland is 70f/r vrouw. En van
de EG-richtlijn voor gelijke kan
sen en gelijke behandeling van
vrouwen op de arbeidsmarkt
komt weinig terecht. Een vrouw
heeft nog steeds minder kansen
op een beroepsopleiding en op
bij- en omscholing. Wat dat be
treft sukkelt Nederland achter de
rest aan. Dat is toch wel erg
triest."
THEO TEMMINK
Melkboer Zwetsloot 40 jaar in 't vak
LEIDEN - Echt vieren wil hij
het niet, maar zijn klanten
moeten, vindt melkboer W.
(Wim) Zwetsloot (58) toch iets
van zijn veertigjarig jubileum
als melkboer merken. Alle
290 krijgen ze één dezer dagen
dan ook een kwart liter room
van hem.
Van de veertig jaar dat Zwet
sloot in het melkwezen zit
heeft hij er 22 doorgebracht in
de wijken Zuid-West (rond
om de Boshuizerkade) en het
Haagwegkwartier. Daarvóór
had hij een eigen wijkje opge
zet rondom de Haarlemmer
weg, van oudsher zijn stand
plaats omdat Zwetsloots ou
ders daar een boerderij had
den. Melk, Karnemelk, boter
en eieren gingen zo van de
boerderij naar de klant. Even
na de oorlog werd het verbo
den: de melk moest via de fa
briek naar de melkboer om
dan pas bij de klant terecht te
komen. De 400 jaar oude
boerderij moest 10 jaar gele
den het veld ruimen.
Zijn zelf veroverde wijk ("ik
had her en der in de stad klan
ten, dat waren vroegere
buurtbewoners die verhuisd
waren") moest hij opgeven in
1956, het jaar dat de zoge
naamde 'melksanering' van
kracht werd. "Dat moest ook
wel" herinnert Zwetsloot
zich. "Het gebeurde voor die
tijd wel dat we met twaalf
melkhandelaren in één straat
stonden waar we ieder onze
eigen klanten hadden. Dat
kon natuurlijk niet. Toen
kreeg ik Zuid-West toegewe
zen. Dat was toen niet veel
hoor, een paar straten eigen
lijk, maar er stonden duplex-
woningen waar toch hele ge
zinnen in woonden. De men
sen dronken veel meer melk
dan tegenwoordig, dus afzet
was er wel".
Rustig pratend ("ik haast me
nooit, dat is niet goed voor 'n
mens") geeft Zwetsloot, zijn
donkerrode werkjas aan, een
verklaring voor de vermin
derde melkafzet. "Er is fris
drank voor in de plaats ge
komen. Dat is niet nieuwe,
maar de tendens is nu zo dat
men betere frisdranken zon
der suiker wil. Die zijn niet
goedkoop. Maar dat vinden
de mensen niet erg".
Melk is nog wel zijn voornaam
ste produkt ("Hoewel ik een
paar klanten heb die meer
frisdrank van me nemen dan
melk") maar wat voor Zwet
sloot belangrijker is: doorzijn
melk heeft hij een frisdrank-
omzet. "Want als je niet meer
voor melk aan de deur komt
nemen ze de fris ook bij de
supermarkt".
Zwetsloot belandt daarmee
meteen bij de volgende 'ten
dens' die hij en met hem vele
collega's heeft opgemerkt
"de mensen stellen weer prijs
op goede service, dat is goed
merkbaar. Ze stellen prijs op
persoonlijke bediening. De
klanten komen nog niet aan
vliegen, als alle mensen in de
wijk bij me zouden kopen zou
ik nooit klaar wezen, maar 't is
goed merkbaar".
Het is algemeen bekend dat het
vak van melkhandelaar een
uitstervend vak is. Door ad
vertenties van de Leidse or
ganisatie van de melksane
ring zijn er in Leiden een paar
melkbezorgers bijgekomen,
maar het zijn er niet veel meer
die voor het zware beroep
kiezen. Zwetsloot zelf heeft
nooit veel hinder ondervon
den van het door weer en
wind op straat lopen. "Ik ga
met net zo veel plezier op pad
als het 15 graden vriest als
wanneer het 25 graden is. Ik
doe het met plezier. Je komt
met veel mensen in contact, je
bent je eigen baas". Even later
zegt hij: "Ach, het valt wel
eens niet mee hoor. Maar je
hebt het nu eenmaal op je ge
nomen en ik hoop tot m'n 65-
ste te kunnen doorgaan. "En
heel beslist: "Maar ik zou m'n
kinderen dit vak nooit aanra
den. Kijk ik ben van huis uit
gewend aan hard werken,
vroeger was het zeven dagen
in de week, dus dan weet je
niet beter. Nu loop ik vier da
gen per week. Ach, dat kan
allemaal wel, met die ijskas
ten en vrieskisten die de pak
ken melk goed houden".
Angstvallig houdt Zwetsloot
wat persoonlijker voorvallen
vóór zich. "Dat is niet leuk
voor de klanten. Je wordt een
vertrouwensfiguur. Ik zou
niet willen dat m'n klanten
iets over zichzelf in de krant
lezen".
Architect
Taco Mulder:
Woonhuizen
restaureren?
Je stuit op
allerlei
onverwachtte
dingen
De Leidse architect Taco W. Mul
der in het Mierennesthofje aan de
Hooglandse Kerkgracht.
groot gedeelte van het werk be
staat nu eenmaal uit onverwachte
dingen die niet te begroten zijn.
Veelal kun je alleen maar raden
naar de totale kosten.
Ik zou er voor willen pleiten dat ei
een veel grondiger vooronder
zoek wordt gehouden vóór de
aanvang van een restauratie.
Vaak lopen de extra kosten zo
hoog op dat alleen de beter gesi
tueerden die uit eigen zak kun
nen bijbetalen. De kleine man
blijft soms met onverantwoord
hoge schulden zitten. Ik zou ei
genlijk ook willen pleiten voor en
klein 'rampenfonds' voor geval
len waarin een opdrachtgever de
centen niet heeft om op te draaien
voor onverwachte maar onover-
komenlijke situaties'.
Het architectenbureau van Taco
Mulder bestaat deze maand tien
jaar. Niet zon geweldig lange tijd,
maar Mulder heeft wel aan het
begin gestaan van de ommekeer
die zich in die jaren heeft vol
trokken ten aanzien van de
stadsvernieuwing. 'Tien jaar ge
leden ben ik begonnen met mijn
eigen huis te restaureren. Toen
verklaarden ze me voor gek om
zon oude krot op te knappen. Ik
wist niet veel van restauraties af,
het was gewoon een hobby van
me. Ik heb altijd veel interesse
gehad voor plannen om de bin
nenstad weer leefbaar te maken
en de leegloop in te dammen.
In tien jaar is de hobbyistische aan
pak een professionele aanpak
geworden. Hoewel ik eigenlijk
een modern ontwerper ben, ben
ik eén van de eerste architecten
geweest die zich doelbewust met
de restauratie van woonhuismo
numenten is gaan bezighouden.
Voor een architect was het bij
zonder moeilijk in die begintijd.
Er was vooral behoefte aan aan
nemers die op kleine schaal
werkten. De meeste restauratie-
aannnemers waren alleen inge
steld op de aanpak van kerken en
grote gebouwen.
Door de groeiende overheidszorg
voor de aanpak van kleine projec
ten in de binnenstad, heeft vooral
de kleine aannemer zich ontwik
keld tot restauratie-aannemer.
Maar die ontwikkeling is zeker
niet probleemloos geweest. De
aannemer moest plotseling aan
het werk in een straat waar al
mensen woonden, met buren
links en rechts. Door ons uit is er
dan ook steeds op gewezen reke
ning te houden met de sociale as
pecten die aan restauraties vast
zitten. Hoe dat op positieve wijze
kan gebeuren is gebleken bij de
restauratie van het St. Jacobs-
hofje aan de Doezastraat. Daar
bleven de bejaarde bewoners tij
dens de werkzaamheden gewoon
in het hofje wonen. Ondanks het
ongemak van anderhalf jaar ge
timmer en gezaag is er in die pe
riode een band gegroeid tussen
bejaarden en werkers'.
Inmiddels heeft architect Taco
Mulder ook opdracht gekregen
voor de restauratie van het Sa
muel Zeehof aan de andere kant
van de Doezastraat. Hij hoopt dat
over ongeveer een jaar met deze
opknapbeurt kan worden be
gonnen.
Restauratieplannen voor de Leidse
hofjes hebben vaak nogal wat
voeten in de aarde omdat ener
zijds gepoogd moet worden de
huisjes aan te passen aan dc ei
gentijdse eisen van wooncomfort
en anderzijds alles in het werk
gesteld moet worden om het au
thentieke karakter van de wo
ninkjes zo weinig mogelijk ge
weld aan te doen. Een van de
Leidse hofjes die binnen afzien
bare tijd gerestaureerd zullen
kunnen worden is het Mieren
nesthofje aan de Hooglandse
Kerkgracht. Dat gebeurt in op
dracht van de Stichting Dioge
nes. Taco Mulder: 'Dit is één van
de kleinste hofjes van Leiden.
Het is hard aan een grondige op
knapbeurt toe. De plannen zitten
nu nog in de ambtelijke molen
maar we hopen midden volgend
jaar met de restauratie te begin
nen. Het gaat in totaal om vijf
woninkjes. Ze krijgen elk een ei
gen entree en op de benedenver
dieping een woonkamer van 4 bij
4,5 meter met een open keuken.
Eén van de woningen is groter en
krijgt een aparte keuken. Er gaat
een spiltrap naar boven waar op
de eerste verdieping een slaap
kamer, een overloop, een bad
kamer en toilet komen. Op de
slaapkamers komt een dakkapel
en alle woningen krijgen centrale
verwarming. Op het binnenter
rein is nog plaats voor een fiet
senberging. De huisjes zullen ge
schikt zijn voor één en tweeper
soonshuishoudens maar niet
voor bejaarden.
In de afgelopen tijd zijn enkele van
de hofjeswomngen gekraakt. Ta
co Mulder: 'Ik ben voor kraken.
Op die manier wordt voorkomen
dat huizen verkrotten omdat par
ticulieren of de overheid in ge
breke blijven.
Het Mierennesthofje is alleen be
reikbaar via een vijftien meter
lange gang. Dat maakt de restau
ratiekosten extra duur. Alle
bouwmaterialen moeten met een
kruiwagen naar de bouwplaats
worden gereden. De totale kosten
worden geschat op 420.000 gul
den. Mulder: 'Maar dat betekent
voor Leiden wel een schitterende
aanwinst".
LEIDEN - 'Restaureren van woon
huismonumenten is een heel
avontuurlijk vak. Pas als je met
een restauratie bezig bent zie je
aan welk avontuur je begonnen
bent. Je stuit altijd op de meest
onverwachte dingen'.
Woorden van architect Taco W.
Mulder. Hij vertelt met groot en
thousiasme over zijn vak. Toch
zitten aan zijn 'avontuur' ook ne
gatieve kanten. 'Het is onmoge
lijk om een beetje kloppende be
groting te maken voor je aan een
werk begint', zegt hij. "Een van
de oorzaken is dat je je laat mee
slepen door je enthousiasme. Dat
maakt je wel eens bedrijfsblind
voor het financiële aspect. Een
fl ZALENCENTRUM - OEGSTGEEST
