EL LUTE
op de bres
voor minderheden
Het geld ligt niet j
1 op de antiekmarkt
De klassejustitie
tiert nog
welig in Spanje
ZATERDAG 7 OKTOBER 1978
Eleuterio Sanchez Rodriguez,
alias ,.E1 Lute", een afkorting
van zijn voornaam, is de meest
spectaculaire gevangene van
het hedendaagse Spanje. Hij
groeide op in een van de ge
meenschappen van de „Quin-
quis", een zwervend volk van
200.000 zielen, dat de aanslui
ting met de maatschappij heeft
gemist. De Quinquis vestigden
zich in de 15e en 16e eeuw in
Spanje, waar deze zwervende
woonwagenbewoners zich
verdienstelijk maakten als de
„loodgieters" van de agrarische
maatschappij. Nog steeds ko
men zij aan de kost als ketel
lappers, met het maken van
koperen of blikken melkbus
sen, scharenslijpen of het ver
vaardigen van kleine kunst
werken uit oude lompen en me
talen.
Al op jeugdige leeftijd liep de on
geletterde El Lute een gevan
genisstraf op van een halfjaar
wegens het stelen van twee
kippen, die de magen van zijn
familie moesten vullen. In 1965
pleegde hij met twee vrienden
een overval op een juwelier in
Madrid, waarbij een politiea
gent werd doodgeschoten. Vijf
dagen later arresteerde de poli
tie El Lute en zijn.kornuiten in
een café. Bij hun vluchtpoging
werd een meisje van zeven jaar
door een pistoolschot dodelijk
gewond. Hoewel men nooit
heeft kunnen bewijzen dat El
Lute op de politieagent of op
het meisje heeft geschoten
werd Eleuterio Sanchez Rodri
guez door een militair tribunaal
tot de doodstraf veroordeeld
De aartsbisschop van Madrid
oefende sterke druk uit op
Franco zodat de straf van E)
Lute werd omgezet in levens
lang.
Bij de overbrenging van de ge
vangenis van Valencia naar
Santander in 1966 sprong El
Lute uit een trein die door
zwaarbewapende politie werd
bewaakt. Zijn vrijheid duurde
slechts 13 dagen. Nieuwjaar
1970 ontsnapte El Lute uit de
zwaarbewaakte gevangenis
van Puerto de Santa Maria. Pas
tweeëneenhalf jaar later werd
hij na een spectaculaire klop
jacht in Sevilla gearresteerd
Tijdens deze klopjacht sympa
thiseerde een groot gedeelte
van de Spaanse bevolking met,
want men zag in hem een intel
ligente verschoppeling, een te-
af v
In de gevangenis gebruikte El
Lute zijn intelligentie. Hij leer
de er lezen en schrijven, be
haalde in een recordtempo het
diploma middelbare school,
studeerde Frans en Engels en
hij begon aan zijn rechtenstu
die. Vorig jaar publiceerde hij
zijn autobiografie, een bestsel
ler, die volgende maand in ro
manvorm in West-Duitsland
verschijnt.
El Lute richtte vorig jaar een ver
zoek om individuele gratie
verlening aan het ministerie
van justitie. Wegens zijn voor
beeldige gedrag in de gevange
nis werd hij in mei van dit jaar
overgeplaatst naar de open ge
vangenis van Alcala de Hena-
res. Van 's ochtends acht uur
tot 's avonds acht uur geniet hij
daar van zijn vrijheid, tijdens
het weekeinde heeft hij verlof
en voor het eerst sinds zijn le
ven ging hij met vakantie.
El Lute is in Spanje een nationale
held. De indertijd verschopte
analfabeet, waaraan de maat
schappij vroeger een stuk
brood weigerde, verbaast zich
erover dat gladde jongens hem
nu ruim twee miljoen gulden
bieden om zijn leven te mogen
verfilmen. Persoonlijk is hij
niet geïnteresseerd in geld. Zijn
ideaal is het strijden voor de
lotsverbetering van zijn eigen
volk. de Quinquis en daarnaast
voor de 400.000 zigeuners en de
ruim 50.000 Spanjaarden, die
een leven aan de rand de maat
schappij leiden.
Door Peter Hattink
in gesloten gemeenschappen.
Een huwelijk tussen een Quin-
qui en een „Payo", zo noemen
wij de gewone Spanjaard, komt
zelden voor".
„Normaal bouwen wij onze wo
ningen, dikwijls niet meer dan
krotten, aan de rand van een
stad en op plaatsen, waar wij
niemand hinderen. Nu tegen
woordig de steden in een hoog
tempo groeien worden wij om
de acht tot tien jaar uit onze ne
derzettingen verdreven, omdat
grondspeculantcn de terreinen
verkopen waarop wij ons heb
ben gevestigd".
„Laatst heb ik mijn familie in
Andalusië opgezocht. In plaats
van huifkarren hebben som
migen nu een autootje. Hun
onwetendheid door hun isole
ment. hun primitieve denken
door het gebrek aan mogelijk
heden om deel uit te maken van
de Payo-maatschappij hebben
mij triest gemaakt. Ze leven in
ellende, een misère die zij in
hun onwetendheid falatistiseh
accepteren. Ik kan dan wel
schreeuwen dat het niet zo ver
der mag gaan!"
- Is de band tussen jou en de
Quinquis niet verloren gegaan
nu je iets betekent in de Payo-
maatschappij?
,Nee, ik blijf strijden voor mijn
volk. Het enige is dat ik tijdens
mijn verblijf in de gevangenis
sen de mentaliteit en het den
ken van de Payo heb aange
leerd. In het begin begreep ik
gewoon niet waarom men mij
voor het stelen van twee kippen
van een hereboer in de gevan
genis stopte en waarom de
Quinquis altijd op de hielen
werden gezeten door de politie.
Door studie heb ik leren inzien
hoe de Payo-maatschappij
functioneert, leeft en denkt. Dit
heb ik mijn volk duidelijk ge
maakt en ik tracht hun uit te
leggen dat ze in de maatschap
pij moeten integreren, hetgeen
beslist niet betekent dat zij hun
eigen persoonlijkheid moeten
opgeven".
.Dikwijls bezoek ik hun neder
zettingen om me op de hoogte
te stellen van hun problemen.
De mensen kennen mij daar
niet, want Quinquis lezen geen
kranten, kopen geen tijdschrif
ten, luisteren niet naar de radio
en kijken geen televisie. Ze zijn
te arm om die te kopen"
Wat heeft de meeste indruk op je
gemaakt sinds je weer terug
bent in de maatschappij?
,De mensen. Het lijken wel ge
standaardiseerde wezens, die
geen originaliteit bezitten. Ie
dereen heeft dezelfde proble
men en iedereen beweegt zich
in hetzelfde kringetje, voorna
melijk om er zelf beter van te
worden. De mensen hebben
geen inzet, geen idealen. Na
tuurlijk geniet ik op het
ogenblik van mijn gebonden
vrijheid, maar alles wat ik om
mij heen zie, maakt mij triest.
Ik weet dat ik voor mijn volk
tegen de bierkaai moet vech
ten, maar de ellende van de
Quinquis heeft me geïnspi
reerd en geeft mij de illusie dat
zij eens uit hun isolement zul
len opstaan. Als Quinquis en
als volwaardige staatsbur
gers.
„De klassejustitie tiert nog wel
ig in Spanje. Volgens de wet
heeft de rechter een maand tot
twaalf jaar speling als hij ie
mand veroordeelt wegens
diefstal, waarbij vernielingen
worden aangericht aan parti
culier bezit. Een rijkeluis
zoontje, dat uit „joyriding"
gaat en het slot van de auto
forceert krijgt misschien
maar een of twee maanden ge
vangenisstraf. Een arme
drommel, die de deur van een
huis forceert en inbreekt om
zijn honger te stillen, wordt
voor jaren opgesloten. In
Spanje wordt nog steeds ge
dacht zoals in de burgeroor
log. De heersende klasse van
lakens uit te delen en paria's
zijn de „rooien", voorbestemd
om een miezerig bestaan te
leiden. Die worden bij voor
baat als slecht beschouwd,
want anders, althans volgens
deze manier van denken, zou
den ze wel tot de heersende
klasse behoren. In dit opzicht
is er met de komst van de de
mocratie in Spanje niets ver
anderd"
Wat heeft in de 15 jaar, waar in je
van de ene gevangenis naar de
andere werd overgebracht, het
meest indruk op je ge
maakt?
„De ongeletterde man in de ge
vangenis van Puerto de Santa
Maria, die mij vertelde dat hij
nog nooit 5000 peseta's (f170)
in zijn handen had gehad. Deze
man was voor een reeks krui
meldiefstallen veroordeeld en
als je de straffen bij elkaar op
telde dan kwam je tot 120
jaar".
- Je hebt je studie toch te danken
aan het regime van Fran-
Vergeet het maar. Het enige wat
de Spaanse staat mij gratis
heeft geleerd is lezen, schrijven
en rekenen, tenminste, leren
tellen. Voor de rest heb ik mijn
hele studie zelf moeten betalen
en heb ik, dikwijls met grote
moeite, alles zelf voor elkaar
gekregen. De charitatieve in
stellingen binnen het gevange
niswezen doen niets anders
dan hun slechte geweten sus
sen Ach, laten wij die zielige fi
guur eens leren lezen en schrij
ven. Als wij hem een beetje op
voeden dan zal hij ons dank
baar zijn en blijft hij wel mee
lopen in de lijn van onze indoc
trinatie, denken ze. Of deze in
doctrinatie nu geinspireerd is
op het katholicisme of het fa-
langisme, dat maakt niets uit
De opvoeding van de zielepoot
is bedoeld om de gevestigde
belangen te verstevigen en niet
om de individu zelf op een ho
ger peil te brengen"
„Bij mij ging dit mooi niet op
Toen ik in 1973 met mijn rech
tenstudie begon stelde ik lasti
ge vragen en kwam ik in op
stand tegen de ongelooflijke
onrechtvaardigheid van de
Spaanse justitie. In de gevan
genis van Cartagena hebben ze
mij twee jaar lang verboden om
verder te studeren, want met
mijn kritische instelling stelde
ik zaken aan de orde, die het
daglicht niet konden verdra
gen. Als ik met het vorige regi
me in de pas was meegelopen
had ik mijn studie al lang af. Nu
hoop ik in 1980 af te stude-
Eleuterio Sanchez Rodriguez is
door zijn lange verblijf in de
Spaanse gevangenissen geen
extremist geworden. Hij kan fel
uitschieten, maar even later
weer relativeren. Diep in zijn
hart is hij socialist, maar sinds
de Socialistische Volkspartij
PSP van Enrique Tierno Gal-
van is opgegaan in de Socialis
tische Arbeiders Partij PSOE
van Fèlipe Gonzalez heeft hij
geen uitgesproken voorkeur
meer voor een politieke partij
Wel blijft hij Enrique Tierno
Galvan bewonderen: „Waar
schijnlijk omdat die te eerlijk is
voor de politiek"
Een teer punt bij „El Luteis de
hervorming van het Spaanse
gevangeniswezen.
„Ik begrijp niet waarom er geen
gratieverlening komt voor alle
sociale delinquenten, die zijn
veroordeeld onder het bewind
van Franco of die nog gevangen
zitten op grond van dictatoriale
wetten, die inmiddels door het
kabinet-Suarez zijn afgeschaft
Een voorbeeld is de wet op de
landloperij, die niet meer be
staat, maar waarvoor nog altijd
mensen in de gevangenis zit
ten. Vorig jaar werd er door de
amnestieverlening in Spanje
schoon schip gemaakt met alle
politieke gevangenen. Moor
denaars en terroristen lopen
weer vrij rond. maar kruimel
dieven, die tegen het privé-be-
zit hebben gezondigd, zuchten
nog steeds achter de gevange-
„Waarom is de regering tegen
over de sociale delinquenten
niet even genereus als tegen
over de politieke gevangenen7
Een groot gedeelte van deze
gevangenen is een bijprodukt
van de dictatuur. Quinquis, zi
geuners en tal van anderen
wezen in Spanje maakt nu
moeilijke tijden door. Waarom
dacht je dat er een tijdje gele
den en nu nog zoveel gevange
nen in opstand komen? Waar
om brengen gedetineerden
zichzelf verwondingen toe door
scheermesjes, vorken en ande
re scherpe dingen in te slik
ken?"
,In deze overgangsfase worden
de goede dingen van het Fran
co-regime, zoals gratieverle
ning of vermindering van ge
vangenisstraffen door goed ge
drag. afgeschaft. Daarentegen
durft niemand spijkers met
koppen te slaan, omdat men de
spelregels van de democratie
zo vaag vindt. Het argument
van de regering dat een nieuwe
gratieverlening de openbare
veiligheid in gevaar brengt, is
onzin. Ik trek hieruit de
conclusie dat dit kabinet niets
wezenlijks wil verande-
.Als de 100.000 sociale gevange
nen door een gratieverlening
vry komen, zullen er altijd wel
een paar zijn die door nieuwe
vergrijpen weer in de gevange
nis komen. En terecht. Maar de
anderen krijgen dan tenminste
een kans. Gewoon opnieuw
beginnen met een schone lei,
net zoals de politieke gevange-
Als je binnenkort helemaal vrij
bent. wat zou je het liefste
doen?
,Een advocatenkantoor begin
nen, dat is gespecialiseerd in
hulp aan de randfiguren van de
maatschappij. De Quinquis. de
zigeuners en anderen. Wat de
Quinquis betreft geloof ik dat
wij zeker voorde helft schuldig
zijn aan onze miserabele situa
tie. Van huis uit leiden wij een
nomadisch bestaan, met eigen
wetten en gebruiken. We leven
kregen de kans niet om in de
maatschappij te integreren.
Onder Franco hadden deze et
nische minderheden geen en
kele toegang tot de cultuur. De
staat deed niets om ze op te
voedert"
.arlos Carcia Valdès, de direc
teur-generaal van het Spaanse
gevangeniswezen, heeft gezegd
dat er geen gratieverlening
komt, maar dat naTle invoering
van de gevangenishervormin
gen 80 procent van de sociale
delinquenten in vrijheid wordt
gesteld.
.Dat moet ik nog zien. Carlos
Carcia Valdès, die ook wordt
gesteund door de COPEL. de
vereniging Coördinatie voor
Strijdende Gevangenen, wordt
zwaar tegengewerkt, omdat
ambtenaren en anderen hun
belangen, die zij door corruptie
tijdens de dictatuur konden
verwerven. beslist niet prijs
willen geven. Het gevangenis
"De mensen
lijken wel
gestand
aardiseerde
wezens
die geen
originaliteit
bezitten'
Echt antiek is met een kaarsje te zoeken.
Rommel en andere antiek-markten
zijn gezellig maar met echt ant iek
hebben ze doorgaans niets te
doen. Ook veel van wat-onder die
naam op veilingen aangeboden
wordtis misschien iveloud maar
de waarde ervan blijkt veelal be
trekkelijk
Wie zijn in nostalgische trant ver
bouwde woning verfraaien wil
met spullen uit de oude t ijd.zal op
de antiek en curiosamarkt" geld
besparen als men beslagen ten ijs
komt. Voorbeeld: gloednieuw ko
perwerk wordt met behulp van
foefjes ..oud" gemaakt. Deuken en
bewerkingen met chemische mid
delen doen die materialen er oud
uit zién. Soms ook worden gietij
zeren voorwerpen, die recht
streeks van de fabriek komen.een
tijdje onder de grond gestopt.
Wanneer ze eenmaal goed ver
weerd zijn gaan ze naar de an-
tiekkraam.
Importartikelen uit Frankrijk. En
geland. Polen en Oost-Duitsland
zijn op dit moment bijzonder ge
wild. En niet te vergeten beeldjes
en maskers uit Afrikaanse lan
den. Of kleden en tapijten die uil
Zelfs de bekende comtoise-klokken
waarvan verondersteld wordt
dat die alleen in Frankrijk wor
den gemaakt, zijn in eigen land
in produktie. Een authentieke
comtoiseuil deFranseoude tijd is
al bijna onbetaalbaar geworden
Daarvan zijn nog maar enkele
typen te koop. De talloze ver
schillende uitvoeringen, die hier
op veilingen en beurzen worden
aangeboden zijn doorgaans on
vervalst" Nederlands.
Oude soeplepels en schuimspanen
die het in het interieur als sier
voorwerp zo aardig doen. mogen
volgens handelaren per se niet
gepoetst worden. Doet men dit
toch, dan blijken ze er verrassend
nieuw uit te zien.
Antiek kopen vereist dan ook ken
nis van zaken. Wie minder hoge
eisen stelt kan op een rommel
markt meestal wel wat van zijn
gading vinden. Een oude stoel,
die opgeknapt wordt doet in huis
opnieuw dienst. Een paar ver
roeste eggepunlen vormen in de
hal een originele kapstok. Regen
tonnen en biervaten staan deco
ratief in de tuin of krijgen een
plaatsje bij de huisbar.
Wie zich voorstelt een antiek-koopje
te bemachtigen zal wel teleurge
steld worden. Een bonafide anti
quair wil zeker uitleggen waar
schillende materialen op moet let
ten. Met een beetje inzicht kan
men al gauw zien of men met oud
tin of koper te doen heeft. Dan is
ook na te gaan hoe de waarde van
het stuk is. Prijzen vergelijken
wordt daardoor makkelijker.
Een bezoek aan een echte antiek
beu rs kan ook leerzaam zijnZelfs
al koopt men er nog niets, dan
krijgt men een indruk over het
aanbod en de duurte van bepaal
de artikelen. Musea geven door
gaans ook veel informatie over
antiek. In het Arnhemse Open
luchtmuseum kan men gebruiks
voorwerpen tegenkomendie ook
op antiekmarkten worden aan
geboden.
Bij de beoordeling van antieke
meubelen zal men zich eerst moe
ten verdiepen in de geschiedenis
van houtsoorten en stijlen. Een
echte Biedermaierstoel hoort
minstens een eeuw oud te zijn.
Soms noemt men deze meubelen
gemakshalve Biedermaier of
spreekt men van antieke Roco-
cospiegels, terwijl ze nog in de
twintigste eeuw vervaardigd
blijken te zijn.
Men dient onderscheid te kunnen
maken tussen Barok en renais
sance. Daarmee hangt niet alleen
de stijl van het meubelstuk sa
men. maar ook de keus van de
houtsoort en de bekledingDerge
lijke produkten vindt men vrij
wel nooit op openlucht antiek
markten die ten behoeve van lief
dadigheidsinstellingen worden
gehouden. Ze gaan meestal via de
erkende antiekhandel naar de
nieuwe eigenaar.
Koopt men werkelijk kostbare
stukken dan moet men altijd vra
gen naar een certificaat van
echtheid. Mocht later blijken dat
het artikel toch een vervalsing is.
dan krijgt men zijn geld te-
