"Wiegels geheime richtlijnen aan politie
zijn gevaarlijk voor de gewone burger"
Vrijages op de Veluwse wildbaan thans in volle gang
Mooiste van Lisse
SHORT-TRACK, OOK IN LEIDERDORP
PAGINA 4
VARIA
DINSDAG 3 OKTOBER 1978
fej*,gf
Conny Vrijburg
Miss Jaarmarkt 1978
Welgeteld 486 meisjes, jonge
vrouwen en aanverwante
kunne tot een leeftijd van om
en nabij de dertig levensja
ren, lieten zich tijdens de in
Lisse gehouden najaarsfees
ten zo voordelig mogelijk op
de kiek zetten voor de Lisse-
se fotograaf Mieloo om in
aanmerking te komen voor
de titel "Miss Jaarmarkt
1978".
De jury is er inmiddels uit. Het
meeste in de smaak viel
Connv Vrijburg, 17 lentes,
een Lissese en werkzaam in
een drogisterij.
Halverwege februari volgend jaar vertrekken vanuit de
verzamelplaats Oss een stuk of wat opgelapte leger
trucks met als bestemming één van de staten in het
zogenaamde Sahel-gebied, een stuk Afrika dat ge
bukt gaat onder een aanhoudende droogteperiode
waaruit een economische crisissituatie is ontstaan.
De vrachtwagens zullen zijn
volgestouwd met voorname
lijk medicamenten en land
bouwwerktuigen die her en
der hun bestemming zullen
vinden. Als het goed is zit er
op die "uitdeeltocht" ook een
Leidse legertruck bij. Al
thans. dat is het doel waar
naar Leidenaar Erik Nap
streeft. Hij meldde zich
maanden geleden aan bij de
overkoepelende stichting
Sahelp en zei toen toe te zul
len pogen ook de Sleutelstad
warm te krijgen voor deze
vorm van hulpverlening aan
Derde Wereld-landen.
In het kort komt de hulpactie er
op neer dat vanuit Nederland
per vrachtwagens recht
streeks goederen naar de Sa-
hel worden gereden. De ach
terliggende gedachte is dat
gemiddeld zo'n dertig pro
cent van alle hulpgoederen
die vanuit het Westen naar de
Sahel worden gestuurd, daar
nooit op de bestemde plaats
aankomen. Ze arriveren wel
in de havens van bijvoorbeeld
de kuststaten Nigeria en
Ivoorkust maar vanwege de
zeer beperkte transportmo
gelijkheden kan er maar een
deel dieper Afrika in worden
vervoerd.
Dus, werd vanuit Nederland ge
redeneerd (de hulpactie is een
louter particulier initiatief)
zorgen we zelf voor geschikt
vervoer. In üss werd het idee
geboren en daar bracht de be
volking al snel voldoende
geld op tafel om er de aan
schaf van twee oude dump
legertrucks van te bekostigen
en die bovendien tot aan de
rand te vullen met medica
menten, melkpoeder en kle
ding.
Een paar man stelde zich be
schikbaar als chauffeur, er
ging een arts mee en het klei
ne konvooi vertrok richting
Boven Volta waar men de
missieposten, ziekenhuizen
e.d. bezocht die om hulp had
den gevraagd. De particuliere
hulpactie werd gevoerd on
der de vlag van het Rode
Kruis, de enige mogelijkheid
om de goederen het land in te
krijgen.
De operatie Oss-Boven Volta-
Oss was een soort proef op de
som, een geslaagde werd ach
teraf geconcludeerd. De
stichting Sahelp wil de zaken
nu echter groter gaan aan
pakken. In februari komend
jaar wil men met tenminste
vijf legertrucks (er zijn vrij
willigers die er in hun vrije
uurtjes aan sleutelen) het Sa
hel-gebied in, via Algiers en
vervolgens dwars door de Sa
hara, gelijk de eerste tocht.
Of het er ook vijf zullen worden
hangt af van hoeveel geld er in
het laatje komt. De vanuit Oss
opererende stichting heeft
inmiddels vertakkingen ge
kregen in Assen, Utrecht,
Haarlem, Middelburg en ook
Leiden, waar Erik Nap, in het
dagelijks leven vertegen
woordiger, zal proberen zo
veel geld bijeen te zamelen
dat er een legertruck van kan
worden gekocht. Er is onge
veer 30.000 gulden nodig
Komt dat bedrag binnen dan
zal volgend jaar februari op de
dag van vertrek een van de
vijf trucks Leiden als start
plaats hebben voor de Afrika-
rit, om zich dan later bij het
konvooi te voegen.
In de week van 9 tot 14 oktober
gaat Erik Nap voor de eerste
keer bij de Leidenaars aan de
bel trekken voor Sahel-hulp.
Dat gebeurt dan in de vorm
van een collecte. In totaal zal
aan 35.000 deuren worden
aangebeld. Zoveel informa
tiefolders liggen er ook ge
reed. Probleem voor Nap is
nog aan voldoende collectan
ten te komen. Hij heeft er ze
ker 100 nodig maar er hebben
er zich pas 15aangeneld. "Ik
heb diverse keren oproepen
gedaan in studaten- en
wijkbladen". zegt le verte
genwoordiger, "naar de
oogst is erg schraal.k doe de
ze week nog een poing op de
Oranje Nassau Mav in de As
serstraat. Daar laatk leerlin
gen dia's zien over et hoe en
wat van dit projkt. Mis
schien dat dat nog \at collec
tanten oplevert".
De collecte is wat Eri Nap be
treft pas het begirivan zijn
bemoeienissen (zijivrouw en
schoonzusje hebbe er ook
hun schouders oner gezet)
voor de stichting Shelp. In
een later stadium \il hij de
Leidse vereniginge zien te
strikken voor een aarlijkse
donatie en hij speelook met
de gedachte de saolen in
Leiden actief bij cl Sahel-
plan te betrekken", iet stre
ven is bij elk nieuwkonvooi
met een groter aanal leger
trucks op pad te gan. "Dat
kan alleen", zegt Na-', "als de
actie niet beperkt bli^tot een
klein aantal gemeeiten in
Nederland"
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Eric Nap met zijn helpsters. Hij kan voor de collecte in de tweede week van oktobe- nog zeler tachtig
collectanten gebruiken.
Engelse schaatsenrijders mogen dan op de 400 m buitenbanen
niets in de melk te brokkelen hebben, op de indoorbanen zijn ze
IJzersterk en speciaal waar het gaat om de zogenaamde short
track. een team-snelheidswedstrijd met rondjes van slechts 110
meter. Bij de Nederlandse schaatsenrijder^ is het precies ander
som. Daar ligt de kracht op de lange buitenbaan.
Maar voor hoe lang nog? Feit is dat de short-track ook in Nederland
in opkomst is. In de kantine van de ijsclub Leiderdorp kwam
deze week de oprichting tot stand van de Indoor Hardrij Club
Leiden, de eerste in Nederland. Er hebben zich 23 leden voor
aangemeld. Onder hen Arie Ravensbergen uit Voorschoten en
Kees Borst uit Hoogmade. Vorig jaar zaten zij in de short-track
kernploeg die deelnam aan het wereldkampioenschap in Enge
land.
Ravensbergen ziet de short-track in Nederland tot een volwassen
sport uitgroeien. "Het wordt nu ten onrechte nog vaak gezien als
een circusnummer omdat de baan zo klein is en er zoveel boch
tenwerk in zit", zegt hij.
Er draait al een Nederlandse indoor-hardrij competitie. Van de
zeven deelnemende teams is die van Leiden veruit de sterkste
Een fragment uit een 1.000 meter race tijdens de open Nederland
se kampioenschappen short-track 1978 in Amsterdm. V.l.n.r. Alan
Luke (Eng.). Harold Spragg (Eng.), Benoit Mine (Belg.) David Da
vids (Belg.).
Geen waarschuwingen meer
maar onmiddellijk schieten
DEN HAAG (GPD) - De omstreden richtlijnen aan de politie, afgegeven
door minister Wiegel van binnenlandse zaken, voor het benaderen van
„gevaarlijke personen", bevatten geen instructies voor waarschu
wingsschoten. Nadat bijvoorbeeld een verdachte auto volgens de zeer
gedetailleerde instructies tot staan is gebracht, moet de bijrijder uit
de politieauto tot de verdachte(n) roepen: „Passagier, doe precies wat
ik zeg. Bij een verdachte beweging wordt onmiddellijk geschoten"
Daarop volgt een serie dwingende aanwijzingen met welke hand de
veiligheidsgordel moet worden losgemaakt, hoe de verdachte precies
het portier moet openen, en hoeveel stappen hij zich vervolgens van
zijn auto moet verwijderen.
Een en ander suggereert in sterke mate dat bij de minste afwijking van
deze commando's onmiddellijk raak zal worden geschoten.
Teneinde de veiligheid te waarborgen, eisen de instructies echter dat
tijdens het fouilleren van „gevaarlijke personen" het pistool van de
ene agent die de verdachte onder schot houdt, niet geladen is. Wel
moet, ter suggestie van het tegendeel, de rustpal van het wapen op
vuren staan.
Een ander opmerkelijk punt in de instructies is de opdracht bij aanhou
dingen elke discussie met de verdachte uit de weg te gaan.
UTRECHT (GPD) - Liever een do
de verdachte dan een dode poli
tieman - is dat de kern van de
nieuwe instructies aan de politie
over het optreden tegen ..gevaar
lijke personen?". PvdA-Tweede-
Kamerlid dr. H. J. Roethof wil die
cynische samenvatting niet voor
zijn rekening nemen, maar afwij
zen doet hij zo'n uitspraak even
min. Het klinkt hem wat te on
parlementair in de oren, terwijl
Roethof juist een parlementaire
aanval aan het voorbereiden is op
het politiebeleid van de ministers
Wiegel en De Ruiter. Inzet zijn de
tot nog toe geheime richtlijnen
voor de benadering van „gevaar
lijke personen".
Zoals bekend wil Roethof dat de
vaste kamercommissie voor bin
nenlandse zaken - voorlopig ver
trouwelijke - inzage krijgt in die
instructies, om er zich een oor
deel over te kunnen vormen.
Maar het gaat om meer, licht
Roethof toe. Het gaat om „de
sluipende escalatie door de over
heid" in haar strijd tegen de zwa
re criminaliteit.
Escalatie" betekent volgens Van
Dale: „ernstiger maken van een
conflictsituatie, zodat men niet
meer terug kan". En dat is dan
ook precies waarvoor Roethof
doodsbang is. Hij betoogt: „De
politie komt steeds verder van
het publiek af te staan, in plaats
van dichterbij. Toch is er in de
Kamer heel wat afgepraat om dat
te bereiken. Het tegendeel ge
beurt. door een reeks van oorza
ken. De politie wordt steeds meer
gecentraliseerd - wijkposten
worden opgeheven. Het contact
met het publiek wordt steeds
minder- de agenten rossen in au
to's door de wijken in plaats van
te voet of per fiets De ervaring bij
de politie neemt af - steeds jonge
re agenten krijgen verantwoor
delijke functies".
Zijn dat op zichzelf staande oorza
ken, de laatste jaren is dat nog
verergerd door het idee dat de
zware geweldscriminaliteit toe
genomen zou zijn. Kapingen, gij
zelingen en overvallen hebben
het publiek het gevoel gegeven
dat de openbare veiligheid hevig
wordt bedreigd. De overheid, al
dus Roethof, reageert daar al
even gevoelsmatig op: verdach
ten worden in een steeds vroeger
stadium gegrepen; zo vroeg, dat
alle burgers onderworpen kun
nen worden aan politieacties.
Speciale risico's daarbij lopen
minderheden. Hij somt een aan
tal incidenten van de laatste tijd
op: Molukkers die met z'n allen
op de grond worden gelegd en
onder schot gehouden, Surina-
mers die bijzonder onheus beje
gend worden, verdacht uitziende
maar niets vermoedende auto
mobilisten die om geringe over
tredingen onder bedreiging van
wapens uit hun auto worden ge
haald.
Roethof wijt deze acties aan de
plannen die de toenmalige minis
ter van justitie Van Agt had om de
wapenhandel en het wapenbezit
te bestrijden. De politie zou meer
bevoegdheden moeten krijgen
om controles te houden, en ver
dachten zouden gedwongen
moeten kunnen worden tegen
zichzelf te getuigen.
Roethof: „Daar zijn al voorproefjes
mee gehouden. Wel, het is na-
tuürlijk absurd dat het politie
beleid wordt veranderd zodat
fundamentele burgerlijke vrij
heden worden aangetast zonder
dat het parlement dat beleid kan
controleren. Want wij weten van
niets".
Om dat absurde te benadrukken
citeert hij uit het antwoord van
minister Wiegel op schriftelijke
vragen. Daaruit blijkt dat de
nieuwe politieinstructies voor
het benaderen van „gevaarlijke
personen" uitgevoerd kunnen
worden op gezag van „de ambte
naar". Dat betekent dus: de poli
tieman te velde. Niet het hoofd
van de politie ter plaatse, niet de
verantwoordelijke officier van
justitie. Roethof zelf geeft geen
inzage insde geheime instructies
die hij al heeft, maar bevestigt
wat het weekblad Vrij Nederland
daar deze week uit citeert.
VN gaf delen waaruit blijkt dat de
politie secuur is geinstrueerd
over hoe met politieauto's ver
dachte wagens gestopt moeten
worden, hoe vervolgens de be
stuurder en de eventuele passa
giers daarvan in de boeien gesla
gen dienen te worden. Kern van
de instructies is dat de „gevaar
lijke personen" voortdurend on
der schot gehouden moeten wor
den. „Maar elke aanduiding wie
een gevaarlijk persoon is en wie
dat moet beoordelen, ontbreekt",
zegt Roethof. Helemaal onduide
lijk is wie mee kan beslissen over
het afzetten van complete wijken
het inzetten van helikopters, het
oproepen van manschappen met
automatische wapens.
Waar dat op uit kan lopen, bewijst
de bijna fatale aanpak in Pols
broek. Daar ontsnapten twee we
ken geleden twee met namaak-
geweertjes spelende kinderen
ternauwernood aan een 9cherp-
schietend politieoptreden. Roet
hof: „Uit informaties van De
Beaufort, hoofd van de Utrechtse
rijkspolitie, is mij gebleken dat
dat werkelijk op het nippertje
De escalatie waar Roethof bang
voor is, ontstaat naar zijn mening
door de teneur van de instructies,
dat de politie eenvoudigweg al
tijd als eerste moet zien te schie
ten, en dat die dreiging ook te
genover volmaakt onschuldigen
wordt gebruikt. „Als je dat alle
maal leest, dan moet je toch zien
dat zo'n aanpak tot enorme irrita
tie bij het publiek leidt". En de
ervaring wijst uit dat als je dat de
politie leert, geheim of niet, de
onderwereld daarop reageert met
zwaarder geweld. Dan kunnen
we dus nog heel wat slachtoffers
verwachten, zowel onder ver
dachten als onder politie, want
die wordt daar natuurlijk ook ze
nuwachtig van.
Minister Wiegel, alcus Roethof,
heeft in zijn beleid v«el te sterk de
nadruk gelegd op dt beveiliging
van de politie. „Masr de beveili
ging van de verdachte en van de
gewone burgers is even belang
rijk".
Om ieders veiligheid in de samen
leving te verhogen, betoogt
Roethof, moet juist niét de aan
dacht overmatig op de zware
criminaliteit worden gericht.
„Dat is maar een heel klein deel
van alle delicten, en bovendien
een deel waarvan het meeste
wordt opgelost. Gemiddeld heb
ben we drie slachtoffers van ter
reuraanslagen per jaar en 90
moorden. Maar er gebeuren 1200
zelfmoorden en er vallen maar
liefst 2500 verkeersdoden. Zo ge
zien, zuiver op de feiten, zou de
overheid de aandacht moeten
richten op vermindering van het
grootste aantal slachtoffers. Mi
lieu vergrijpen reken ik daar ook
bij; daar doet de politie praktisch
helemaal niets aan"
Roethof is vastbesloten via de par
lementaire weg druk te gaan uit
oefenen om dez^ nuchtere kijk
ingang te doen vinden, „maar het
schiet niet hard op. Het CDA,
daar hoor ik niet veel van. Het
WD-kamerlid Nijpels staat wel
eens aan mijn kant, en de vroege
re liberale leider Geertsema dui
delijk ook, maar Wiegel heeft van
de goede liberale beginselen in
deze nog geen blijk gege-
HOENDERLOO (GPD) - Het in optimale
conditie verkerende roodwild van het
nationale park De Hoge Vel uwe, maakt
op het ogenblik rumoerige tijden door
De bronsttijd is in volle gang en tegen
de avondschemering is het „gebrul"
(liefdesgeroep) niet van de lucht Het
brop.stgebeuren van de imposante ree
herten gaat, gepaard met felle gevech
ten om de gunst van de harem. Een
strijd om de hinden op leven en dood,
waarbij machtige geweien sneuvelen
en de dieren elkaar soms Fikse ver
wondingen toebrengen.
„Wij verwachten het komende weekein
de een hoogtepunt in de bronst. Een
uitgelezen gelegenheid voor fotogra
fen om het liefdesspel vast le leggen
Zo tegen een uur of zes in de avond, als
de avondzon - zo die er is - een fraai
strijklicht geeft om te fotograferen,
kunnen door beroeps- en amateurfoto
graaf de mooiste opnamen worden
gemaakt". Dat zegt de heer L. Wetzels,
chef faunabeheer van De Hoge Velu-
„De wildbaan is tijdens de bronsttijd
voor het publiek gesloten. Alleen de
jachtopziener mag er komen. De die
ren moeten zich in de rustgebieden
veilig kunnen terugtrekken. De wild
baan is nu al drie weken dicht. Daar
komen nog twee weken bij, want het
hele liefdesgebeuren duurt ongeveer
vijf weken; tot half oktober".
„Afgelopen weekeinde was er bijzonder
veel te zi<m. Vanaf de wegen langs de
stiltegebieden kon men de roedels her
ten waarnemen vanaf nog geen 60 me
ter. Bronstige hinden werden achterna
gezeten en het was vechten en rennen
om de harem bij elkaar te krijgen"
Lijnen
„De mannetjesdieren. de herten, rusten
niet meer en eten niet meer. Dat hou
den ze al die vijf weken vol. Tijdens de
bronsttijd kan zo'n edelhert wel 50 tol
60 pond aan lichaamsgewicht verlie
zen. Dat komt door de grote onrust en
het erotisch gedrag van de mannelijke
dieren. Ze komen dan aan vreten met
meer toe, omdat ze zich in het gevecht
met de concurrenten daar geen tijd
voor gunnen".
De Hoge Veluwe tooit zich al schuchter
in een fraai herfstkleed. De bosranden
langs de nog steeds purperen heide be
ginnen hier en daar al van groen naar
geel, rood en oranje te verkleuren. De
herfst is wat dat betreft voor fotografen
een uitstekend seizoen voor het maken
van stemmige platen.
Vooral als schuchtere zonnestraaltjes
door het lover priemen, zware luchten
het zwerk zo'n aparte sfeer geven of als
de nevel samenklontert boven de stuif
zanden, heidevelden en jaarlijks ver
der oprukkende vliegdennen In zo'n
sfeer ontlaadt zich de heersende span
ning in het gevecht om het leiderschap
van de hertenharem.
In het langzaam verkleurend struweel
langs de wijde velden van De Hoge
Veluwe is dan de vredige en rustige
aanblik plots verbroken, want het kan
er in die paartijd van de herten wild
toegaan. De dieren verlaten hun na
tuurlijke dekking en de strijd begint.
Wie zich stil en discreet op een afstand
weet terug te trekken en zich strate
gisch opstelt, kan getuige zijn van een
fascinerend schouwspel.
Wildbaan
Wetzels: „Het publiek dient op de aange
geven wegen te blijven. Bij het begin
van de wildbaan staan borden met de
tekst „Bronsttijd edelherten - Rustge
bied Aangegeven staat dat het ver
boden is de autoweg te verlaten en dat
men uitsluitend vanaf de asfaltwegen
de herten mag gadeslaan. Alle fiets- en
wandelpaden in de wildbaan zijn afge
zet.
„Op die aangegeven routes kan men ech
ter voldoende zien en ook het gebrul
horen. Soms hoeft men niet eens te
wachten tot de late namiddag of vroege
avonduren. Vorige zaterdag begon het
liefdesspel al om half twee in de mid
dag. Toen waren er ook veel kinderen
onder het publiek om het machtige
schouwspel te zien. Maar dat zijn uit
zonderingen die de regel bevesti
gen".
„Het is duidelijk te zien dat veel herten
soms dagenlang niet meer vreten van
wege de liefde. Ze vallen enorm af en
lopen met opgetrokken lijf. Ze houden
geen buik meer over".
Volgens de heer Wetzels kan men de
bronst het beste bekijken bij de Stafse
dennen („het bosje van Staf'), het
Pampelsezand en de Gymnasiumval
lei. „Die laatste naam is nieuw en is te
danken aan het feit dat scholieren van
het gymnasium uit Apeldoorn hier
eenmaal per twee jaar alle berkenop
slag en vliegdennen verwijderen om
het heideveld mooi te houden. We zijn
daar erg gelukkig mee. Vandaar dat die
plek bij ons langzamerhand de naam
Gymnasiumvallei heeft gekregen", al
dus de heer Wetzels.