Je moet wel eens verder
gaan dan de regels...
°i
GEEN KLEIN MANNETJE MEER
Een Spaarpandbiljet groeit van f670,-naar f1.000,-.
-fmimriiiiTiii
Oecumenische „Rijnstroom"-groep Alphen vindt toegang bij kerken
Onze nieuwste spaarvorm geeft de volle rente.
PAGINA 21
Paus Johannes Paulus: eenvoudig, hartelijk, maar ook bezorgd
Jk ben maar een klein man
netje, en ik ben gewend kleine
dingente doen en in stilte". Zo
beschreef de vannacht in het
Vaticaan aan een hartaanval
overleden paus Johannes
Paulus 1 zichzelf eens.
Vanaf zijn verkiezing als paus
was hij geen klein mannetje
nen grote beslissingen te ne
men en daden te stellen, die in
de hele wereld gezien en
beoordeeld zouden worden
Zijn onverwachte dood
maakte dit echter niet moge
lijk
Albino Luciani werd op 17 ok
tober 1912 geboren in Forno di
Casale, een dorp in Belluno,
in de noordoosthoek van Ita
lië. Zijn vader een onge
schoold arbeider, trok elk jaar
naar Zwitserland, om 's win
ters naar zijn dorp terug te
kéren, waar hij zich inzette
voor de socialistische zaak,
waarin hij hartstochtelijk
geloofde. Maar anders dan de
meeste socialisten uit die tijd
was hij geen verhit anti-cleri-
caal en hij verzette zich niet
toen zijn zoon priester wildé
worden.
Tijdens zijn seminariejaren in
Belluno begon Luciani zich te
interesseren voor de ideeën
van de Italiaanse priester
wijsgeer Antonio Rosmini,
een man die in zijn gedachten
over de innerlijke hervorming
van de kerk zijn tijd ver voor
uit was. Na een onderbreking
wegens de Tweede Wereld
oorlog, toen hij bij de Alpen
jagers werd ingedeeld, zette
hij zijn theologische studies in
Rome voort, waar hij aan de
Gregoriaanse universiteit
promoveerde op een proef
schrift over Rosmini.
Geen vertoon
Na enkele jaren dorpskapelaan
te zijn geweest, werd hij vica
ris-generaal van zijn diocees,
speciaaal belast met het gods
dienstonderwijs. In die hoe
danigheid bezocht hij één
voor één alle afgelegen berg-
parochies waar het bisdom
rijk aan is. In 1958 behoorde
hij tot de eerste bisschoppen
die door Paus Johannes be
noemd werden (zij hadden el
kaar een paar keer in de trein
ontmoet: ,JIij was steeds aan
het woord", vertelde Luciani
later, „dus hoe kon hij iets van
mij afweten?").
De paus zond hem naar Vittorio
Veneto, waar hij dadelijk op
viel door zijn volslagen wars
heid van elk vertoon, maar
ook door het feit dat hij een
van de eerste Italiaanse bis
schoppen was die geheel geko
zen priesterraden instelde en
hun besluiten opvolgde, ook
als hij het er niet mee eens
was. De sluiting van een
kleinseminarie, waarvan de
studenten naar een openbare
school werden gestuurd, was
daar een pan de voorbeelden
van. Hij erkende later zelf dat
het een wijs besluit was ge
weest.
Op het concilie sloot hij zich aan
bij de aanhangers van de bis
schoppelijke collegialiteit en
hij erkende dat de kerk, mei
name in Italië, zich eeuwen
lang had vergist door zich te
verzetten tegen de gewetens
vrijheid, in de overtuiging
dat „de dwaling geen rechten
bezat".
Er werd dus nogal wat van hem
verwacht, toen hij in 1969 tot
patriarch van Venetië werd
benoemd. En inderdaad legde
hij er sterk dc nadruk op „de
kerk van de armen": hijzelf
schafte ook hier alle uiterlijke
versierselen en ceremonie af
en gaf zijn clerus verlof ker
kelijke bezittingen te gelde te
maken ten bate van de ar-
Bezorgd.
Maar de vooruitstrevende ini
tiatieven die er in het indus
triële deel van zijn diocees
waren genomen, zoals pries
ter-arbeiders, katholieke ar
beidersverenigingen en basis
gemeenten, remde hij
ogenblikkelijk en met streng
heid af. Hij ontbond kerkelij
ke organisaties die er op het
gebied van kerk en staat, echt
scheiding en politieke vrij
heid meningen op nahielden
die niet strookten met de offi
ciële bisschoppelijke lijn,
waarschuwde in een brief
aan zijn clerus tegen „de on
gehoorzaamheid van geeste
lijken", met name op politiek
terrein en toonde zich uiterst
bezorgd over de ontwikkelin
gen van het theologisch on
derzoek sinds het concilie.
„Veel katholieken"zo meende
hij„hebben zich door het con
cilie laten verblinden, in
plaats van zich erdoor te laten
verlichten". Binnen de Ita
liaanse bisschoppenconferen
tie, waarvan hij voorzitter
was, vertegenwoordigde hij
de niet-toegevende lijn, waar
het aankwam op openlijke
veroordeling van het
marxisme, echtscheidings- en
abortuswet.
In persoonlijke onthechtheid,
eenvoud en hartelijkheid leek
paus Johannes Paulus zeker
op paus Johannes, die hem tot
bisschop maakte; in zijn be
zorgdheid over de ontwikke
lingen die op het concilie
volgden, had hij meer weg
van paus Paulus, die hem
kardinaal maakte.
ALPHEN AAN DEN RIJN - De heer J. van Zwieten, een
trouw bezoeker, heeft er wel een verklaring voor dat er m
de maandelijkse oecumenische zondagavonddienst in de
kapel van "Rijnstroom" (vroeger "Martha-stichting") op
het ogenblik geen groei zit. Maar hij is daar voorzichtig
mee. Wel uit hij onbelemmerd zijn spijt over de stilstand
"Wij mogen geen lief onderonsje worden"
Er zullen genoeg protestantse en
rooms-katholieke Alphenaren
zijn die als oorzaak aanvoeren dat
hun degelijke woonplaats voor
zulke vooruitstrevende interker
kelijke expirimenten voorlopig
niet rijp is. De heer Van Zwieten
denkt dat misschien ook wel,
maar hij zegt dat niét als hij de
oorzaken van de stilte rond de
"Rijnstroom"-groep probeert na
te speuren.
Hij noemt er twee, en die zijn niet
principieel maar heel zakelijk.
"Wij houden deze diensten" - die
staan onder verantwoordelijk
heid van de plaatselijke Raad van
Kerken - „om 8 uur zondags
avonds. Dat doen we om de ker
ken geen concurrentie aan te
doen. Niemand kan nu zeggen
dat wij met het gewone kerkroos-
ter geen rekening houden. Maar u
zult moeten toegeven: 8 uur zon
dagavond is een vervelende tijd.
Een tweede oorzaak is dat de
plaats van de kapel nogal afgele
gen is. Zo helemaal aan het eind
van de Raadhuisstraat, tussen
veel geboomte"
heeft "afgestaan"
Maar drie reacties zijn natuurlijk
te weinig om de zondagavond-,
diensten in de kapel van "Rijns
troom" definitief te kunnen
beëindigen. Er zijn twaalf toe
zeggingen nodig, wil de commis
sie op de eerste zondag van elke
maand een dak boven het hoofd
hebben. Tenzij een kerkeraad de
groep meer dan één keer per jaar
zou willen ontvangen.
De heer VarT Zwieten verwacht
beminnelijk maar nuchter als hij
is niet dat de bereidwilligheid
van de aangeschrevenen ineens
van 3 op 12 zal springen. Of het bij
deze drie blijft is een vraag die hij
nu liever niet beantwoordt. Wat
niet is kan nog komen. De com
missie heeft de afgelopen jaren
wel geleerd, de moed niet gauw
op te geven. Haar weerklank te
midden van de rijk gesorteerde
kerkelijke tradities is
keuze kon doen.
Op de vraag naar de motivering van
deze "basisgroep" geeft de heer
Van Zwieten een kort maar dui
delijk antwoord. "De maaltijd
des Heren moet verenigen. Niet
scheiden. De gemeenschappelij
ke tafelviering maakt openingen
naar andere vormen van samen
werking en eenheid"
5"
Openingen
Roulatieplan
Als het "roulatieplan" dat de com
missie voor deze oecumenische
diensten heeft bedacht lukt, zul
len die bezwaren echter binnen
kort zijn opgeheven.
De commissie heeft namelijk een
poosje geleden een aantal kerke
raden en parochieraden een brief
geschreven met het verzoek één
keer per jaar gast in een gewone
kerkdienst, hetzij 's morgens of's
avonds te mogen zijn. Voorwaar
de is wel dat de commissie in de
gelegenheid wordt gesteld de
dienst mee voor te bereiden. Ook
dat in deze dienst het sacrament
(avondmaal-eucharistie) wordt
gevierd en dat er een andere
voorganger is dan die van de ei
gen gemeente. De oecumenische
bedoelingen van de "Ryns-
troom"-groep blijven dus bij
verplaatsing van de diensten on
veranderd.
Er zijn tot nu toe drie positieve
reacties op dit verzoek binnen
gekomen, waaronder een van de
kerkeraad van de Oudshoornse
kerk, die zijn dienst van zondag
morgen 5 november aan de
Hoe zijn deze "experimentele'
diensten van rooms-katholieken
gereformeerden en hervormden
rond één tafel er omstreeks 1970
gekomen?
De "Rijnstroom'-dominee I.J.
Walpot (sinds 1973 in Eindhoven)
vond het maar vreemd dat men
sen met verschillende kerkelijke
achtergrond wél zes dagen lang
in een christelijke instelling voor
jeugdzorg con amore konden
samenwerken maar zondags hun
eigen kerk weggetje gingen. Hij
kon niet berusten in die apart
heid.
Naast de gewone dienst 's morgens
begon hy toen in de kapel een
avonddienst met avondmaalsvie
ring voor alle medewerkers. Die
trok ook belangstellenden van
buiten aan. Mensen met een wij
de kerkelijke blik. Om dit initia
tief een blijvend karakter te ge
ven, werd een interkerkelijke
opgericht, bestaande
elke deelne
mende kerk twee. De predikan
ten Bogers (hervormd) en De
Jong (gereformeerd) en pastoor
Wüst stelden een boekje met drie
liturgieën samen waaruit de
dienstdoende voorganger een
In deze gedachtengang is het sa
men beleven van de gemeen
schap rond avondmaal en eucha
ristie niet het uiteindelijke resul
taat van een reeks theologische
en leerstellige overeenstemmin
gen, maar juist een beginpunt.
Men herkent elkaar, door alle
verschillen heen, in het ene ge
loof in Christus de Heer, en de
maandelijkse viering is bedoeld
om daaraan op een ongecompli
ceerde, maar tevens niet-vrijbly-
vende manier uitdrukking te ge-
Het commissielid
Klapwijk zegt het zo; "Je begint
nu eens andersom. Op een andere
basis. Niet vanuit de feitelijke
verdeeldheid maar met de on
derlinge band"
Al zo lang
"Onze kleine kring is ervan over
tuigd dat het niet mag blijven by
een wederzijdse erkenning van
de kerken onderling, maar moet
komen tot een gezamenlijke bele
ving. Natuurlijk biedt elke kerk
voldoende gelegenheid om
avondmaal of eucharistie te vie
ren in eigen kring. Toch is het
verruimend te ervaren dat het
spontaan ontvangen van de teke
nen van brood en wijn samen met
christenen uit andere kerken je
Mevrouw Klapwijk wil de ver
schillen niet verdoezelen. Ze lig
gen er nu eenmaal. "Maar het ge
sprek duurt al zo lang en intussen
vindt men het heel gewoon dat
ieder zich gelukkig voelt in eigen
vertrouwde kring. Als je dit durft
te doorbreken en je begint met je
samen te scharen om de tafel van
de Heer, als mensen die Jezus
willen volgen, dan ontdek je hoe
je over hoge kerkmuren heen je
met elkaar verbonden kunt voe
len in Christus. Wij zijn immers
leden van hetzelfde lichaam. De
verschillen worden dan ook veel
kleiner. De band van de liefde
overheerst"
De "Rynstroom"-groep (contacta
dres: drs. J. Noordegraaf, Ju
weelstraat 81) is zich ervan be
wust, meer te willen dan wat of-
fiële kerkelijke regels op dit punt
toestaan. "Maar", zegt mevrouw
Klapwijk, "je moet wel eens ver
der gaan dan de regels. Anders
kom je nooit vooruit."
Gemengd gehuwd
Hoe reageert kerkelijk Alphen i
op die vreemde voorhoede7
Van Zwieten: "Om schouderklop
jes zijn wij niet verlegen. We kry-
gen ze wèl. Je zou echt gestimu
leerd willen worden. Ik vermoed
dat juist die viering voor velen
een struikelblok is. Als het nu al
leen maar een woorddienst was
Overigens bevreemdt het hem dat
niet méér „gemengd-gehuwden"
op de "Rijnstroom'-diensten af
komen. Ze zijn niet speciaal voor
hen bedoeld maar de partners in
een kerkelijk gemengd huwelijk
kunnen er wel op een intense
manier ervaren dat het samen
gaan van verschillende geloofs
belevingen ook heel verrijkend
kan zijn.
Zondagavond om 8 uur gaat mode
rator A. Haket (rooms-katholiek)
voor. Nóg in de kapel van "Rijns
troom". Aan de omtrek van het
gewone kerkelijke leven.
De "Rijnstroom"-groep hoopt voor
het laatst. Zij koestert geen
apartheid. Samenvloeiing met de
kerken is haar doel.
S. J. DE GROOT
Dekapelvan "Rijnstroom" (voorheen "Martha-stichting) in Alphen aan den RijnDaar heej i in het begin i
de jaren 70 de predikant Walpot het stekje van de oecumene in de grond gezet
Tegen Vredeskrant. De jeugd
studieclubs van het Gerefor
meerd Politiek Verbond en de
jeugdverenigingen binnen de
Vrijgemaakt-Gereformeerde
Kerken spreken zich in een ge
meenschappelijke verklaring uit
tegen de Vredeskrant van het In
terkerkelijk Vredesberaad dat
deze week actie voert tegen de
kernbewapening.
Zij vinden de krant eenzijdig, on
werkelijk en ook onbijbels. Een
zijdig wegens de grote aandacht
voor de westerse wapenproduk-
tie terwijl de groeiende macht
van het andere blok onvoldoende
wordt onderkend. Onwerkelijk
omdat eenzijdige uitbanning van
kernwapens het doel (een vreed
zamer samenleving) niet dichter
bij zal brengen en afschaffing ze
ker zou moeten samengaan met
opvoering van de conventionele
strijdmacht. Onbijbels omdat het
IKV de bijbel selectief en dus
onjuist gebruikt (het Oude Tes
tament houdt het IKV opvallend
dicht.)
Dit alles volgens de vrijgemaakte
jongeren. Het is de taak van de
overheid de burgers te bescher
men, "met name om het kerkver-
gaderend werk voortgang te doen
vinden"
Hij werd in Nieuw Vennep gebo
ren. Vele jaren heeft hij zich niet
alleen theoretisch maar ook prak
tisch - en zowel in ons land als
daarbuiten - ingezet voor de we
reldzending.
In 1935 werd Verkuyl de eerste Ne
derlandse predikant speciaal
belast met de zorg voor Aziati
sche, met name Indonesische
studenten. In zijn Indonesische
tijd was hij zendingspredikant op
Java en hoogleraar aan de theo
logische hogeschool in Jakarta.
Drie jaar verbleef hij in Japanse
gevangenschap. Na zijn terug
keer in Nederland werd hij secre-
Afscheid
Volgende week (6 oktober) zal
professor dr. J. Verkuyl wegens
emeritaat afscheid nemen als
hoogleraar in de missiologie en
evangelistiek aan de Vrije Uni
versiteit vam Amsterdam. Prof.
Verkuyl werd begin dit jaar 70.
taris van de Nederlandse Zen
dingsraad. In 1968 volgde zyn
benoeming tot hoogleraar aan de
Vrije Universiteit.
Prof. Verkuyl heeft veel gepubli
ceerd. Een overzicht daarvan
vindt men in het boek "Zending
op weg naar de toekomst", dat
hem bij zijn afscheid zal worden
aangeboden. Het is een feest
bundel met twintig missiologi-
sche bijdragen. Niet minder dan
dertig boeken van Verkuyl ver
schenen in de Indonesische taal.
Verwerpelijk
Gelezen. "Het onderhouden en
perfectioneren van een afschrik
kingsapparaat om de vrede te
handhaven is verwerpelijk om
dat men zijn vrijheid zo bouwt op
de dreiging om op grote schaal
burgers van andere landen om
het leven te brengen" (stelling uit
het proefschrift van H. M. Vroom
te Haarlem, gisteren aan de Vrije
universiteit te Amsterdam ge
promoveerd tot doctor in de god
geleerdheid.)
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Stolwijk G.
Mulder Bruchem (Geld.), te Gies-
sendam-Nederhardinxveld J.
van Oostende Meerkerk, te Delft
P. Lugtigheid Dordrecht; be
dankt voor Baarn I. Kok Zoeter-
meer; aangenomen de benoe
ming tot bijstand in het pastoraat
te Delft A. P. van der Haas Den
Haag. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: bedankt voor
Zuidlaren A. de Snoo Mussel.
Geref. Gemeenten: bedankt voor
Gorinchem A. Moerkerken
Nieuw-Beyerland.
ADVERTENTIE
Als u over vijfjaar een Spaar- is het aankoopbedrag f 670,-.
pandbiljet aan toonder op de balie van (Door afronding op f 5,- naar beneden
de Westland/lJt i'echt Hypotheekbank
legt dan ontvangt u f 1.000,-.
Dat is het vaste bedrag wat een
Spaarpandbiljet waard is. Wat u voor
het biljet betaalt is afhankelijk van de
rentestand.
Bij de huidige rentevoet van 8,2%
wordt het effectief rendement 8,34%).
Wilt u meer weten? Uw finan
cieel adviseur kan u er volledig over
informeren.
Westland Utrecht
Hypotheekbank
Leiden, Botermarkt 28/Hoek "t Gangetje, 071-13 2645
