Trekken aan „rechts
duwen tegen „links
Middeleeuwen botsen
met moderne techniek
Vrouwen
zetten
boycot
door
-gebsseiss*
SAOEDI-ARABIE
Gregorius-vereniging voor kerkmuziek 100 jaar
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1978
Het protestantse vrouwen
werk in West-Duitsland
blijft oproepen tot boycot
van levensmiddelen uit
Zuid-Afrika, ondanks het
verzoek van de bestuursraad
van de Westduitse bond van
protestantse kerken daar
van af te zien. Het betreurt
het dat met de raad niet kan
worden overlegd om een ge
weldloze actie van zo kleine
omvang in de kerk op gang te
brengen.
De bestuursraad ziet de zwarte
werknemers het slachtoffer
worden van een boycot. Het
bestuur van het vrouwen
werk daarentegen ziet voor
alsnog geen alternatief, al
blijft het voorstander van
een eerlijke discussie over
het voor en tegen van be
paalde acties. Daar komt nog
bij, dat de actie van de
vrouwen inmiddels ook
"door de broeders en zusters
in Afrika als een teken van
onze solidariteit is begroet".
Ook in West-Duitsland zelf
heeft de actie van de vrou
wen een goed onthaal ge
vonden. Veel groepen jui
chen de mogelijkheid tot
daadwerkelijke solidariteit
toe. Maar het ontbreekt
evenmin aan afkeurende ge
luiden, ook binnen het
vrouwenwerk zelf.
De zoon van een bekende vader is een handicap. De belang
stelling gaat vrijwel altijd uit naar de vader en niet of
nauwelijks naar de zoon. In de voetsporen van een be
kende vader treden is een waagstuk. Een vergelijking valt
maar zelden onverdeeld gunstig uit. Jos Vranken (39),
zoon van de enige jaren geleden overleden bekende koor
dirigent Jos Vranken, ervaart noch het een, noch het an
der.
Ds. Veldkamp
jubilaris (40)
VALKENBURG. Op 2 oktober zal
het veertig jaar geleden zijn dat
ds. D. Veldkamp te Den Haag in
trede deed in zijn eerste gemeen
te, de hervormde gemeente te
Valkenburg (ZH). Hij maakte
daar de meidagen van 1940 mee.
Velen herrinneren zich nog hoe
hij zich toen inzette voor gewon
de en stervende öorlogsslachtof-
fers.
Na Valkenburg diende ds. Veld
kamp de gemeente in De Bilt en
Den Haag. Hij is nu met emeri
taat.
Op zondag 1 oktober hoopt hij te
Valkenburg in de morgendienst
voor te gaan. Na de dienst zal in
de kerkzaal gelegenheid worden
geboden contact met de familie
Veldkamp te hebben.
Als koordirigent is hij volledig
zichzelf.
Sinds vorig jaar is Vranken alge
meen voorzitter van de Grego-
riusvereniging. Ten onrechte,
vindt hij zelf, want zijn voorgan
gers waren in volgorde: muzikale
pastoors, musicologen van naam
en dirigenten met een titel. Zon
der de nodige flair was hü niet
geworden wat hij nu is: een van
Nederlands meest bekende
koordirigenten.
In Poeldijk is hij al meer dan vijf
tien jaar directeur-dirigent en
voorzitter van een kerkkoor met
een heel goede naam in het land.
In Zwolle, Almelo en Schevenin-
gen dirigeert hij ook koren die in
binnen- en buitenland hun spo
ren hebben verdiend.
Vertikaal
Op het Aloysiuscollege in Den
Haag ging het indertijd ineens
niet meer. "Ik luisterde niet. Zag
het niet meer zitten". Jos' vader
echter wel, en zo belandde hij op
vijftienjarige leeftijd op de mu
ziekschool in Utrecht.
De eerste jaren praktijk in Tiel en
Arnhem verliepen niet zonder
strubbelingen. Na een tijdje
Louis van Tulder in den Haag te
hebben geassisteerd, werd Vran
ken dirigent en van koren in 's
Gravenzande en Vlaardingen. Hij
ging in het buitenland verder
studeren.
In 1962 aanvaardde hij de betrek
king van directeur-dirigent van
het Poeldijkse koor. De eerste ja
ren waren erg moeilijk, maar
daarna ging het crescendo, of,
zoals hij hét zelf uitdrukt, "verti
kaal omhoog". Hij werd dirigent
van verschillende koren en advi
seur van zangersbonden in bin
nen- en buitenland en zette zich
ook in voor het plaatselijke
buurtwerk en het muziekonder
wijs op de mavo-school in Poel
dijk.
'Maar langzamerhand kom je tot de
cpnclusie dat het allemaal wat
veel is", verzucht hij.
Over de afgelopen vijftien maan
den dat hij hu voorzitter is van de
Gregorius-vereniging is Jos
Vranken zeker tevreden.
'.'Ik trek veel tijd uit om bij te praten
met getalenteerde wetenschap
pelijke mensen op muziekge
bied, want als het bijvoorbeeld
gaat het over het gregoriaans, zijn
er in Nederland mensen die veel
meer weten dan ik"
Chaos
Het cohtact met de Nationale raad
voor de Liturgie is goed. "Op be
stuursniveau zelfs rimpelloos"
De moeilijkheid zit 'm in de ach
terban. De tijd is voorbij dat.de
vereniging uitmaakte welke mu
ziek goed is en welke niet. De
vereniging schrijft niets meer
voor. Maar. hoe breng je "links"
De Gregoriusvereniging, een ver
eniging die zich ten doel stelt de
muziek in de rooms-katholieke
kerk van Nederland vooruit te
helpen en te verbeteren, bestaat
vandaag 100 jaar. Ter gelegen
heid van dit eeuwfeest, dat het
komende weekeinde op grootse
wijze in Den Bosch wordt ge
vierd, had onze medewerker
Theo Kroon een gesprek met Jos
Vranken, algemeen voorzitter
van de vereniging.
en "rechts" weer tot elkaar? Dat
is de hamvraag.
"De afgelopen dertien jaar is er op
onverantwoorde wijze geëxpe
rimenteerd. Vandaar een volledi
ge chaos". Dat was niet zo ver
wonderlijk, want iedereen ging
zijn eigen gang toen het Tweede
Vatikaans Concilie had gesteld,
dat de volkstaal in de kerk ook
mocht worden gebruikt. Men zag
zijn kans schoon.
''Rome" onderkende dat een teveel
aan volkstaal ten koste zou gaan
van het grote goed van de latijns-
gregoriaanse liturgie. Vandaar de
bepaling dat de volkstaal in de li
turgie weliswaar was toegestaan
maar dat dit niet mocht leiden tot
het loslaten van het gregoriaans.
Nu, najaren, is er eindelijk wat rust
gekomen, zo meent Vranken."De
rechtervleugel dacht en denkt
nog vaak dat het behoud van de
latijns-gregoriaanse liturgie al
leenzaligmakend is. En de lin
Jos Vranken
...kanalen openhouden....
kervleugel stelde en doet dat nog
vaak dat "rechts" het allemaal
niet begrijpt. Feitelijk zit de Gre
gorius-vereniging links van het
midden. Er is méér dan Latijn en
Gregoriaans.
Aan de andere kant moet voor
"links" de voet wel op de rem. Er
zijn namelijk voorschriften, in
overleg met de Nationale raad
voor de Liturgie. Kort en goed:
wij zullen dus aan de rech
tervleugel moeten trekken en te
gen de linkervleugel moeten du-
Onhoudbaar
In de problematiek van de katho
lieke kerkmuziek in ons land is
naar Vrankens mening sprake
van een "vierstromenland". De
Latijnse liturgie (soms geheel,
soms gedeeltelijk), de Neder
landstalige muziek, jongerenko
ren en een Nederlandse muziek
die gelijkwaardig is aan het gre
goriaans. Tussen die groepen is
de vrede weliswaar nog niet ge
tekend, maar de "oorlog" is wel
voorbij.
"Vooral de extreem linksen moeten
passen terugdoen. Dat zal niet
gemakkelijk vallen, maar het
moet", zo meent Vranken na
drukkelijk. Hun stelling dat li
turgie alleen maar aanvaardbaar
is als de creativiteit van de deel
nemers erin zit, acht hij onhoud
baar. "Dat zou betekenen dat al
les vanuit het grondvlak moet
komen. En dat is onjuist. Zij zou
den bij zichzelf eens te biecht
moeten gaan om te zien of ze fout
kunnen zitten omdat zij niet in
het geheel passen"
De taak van de vereniging ziet
Vranken in het openhouden van
de kanalen tussen de rechter- en
de linkervleugel.
Hij is hierin niet pessimistisch,
want hij onderkent in de ontwik
kelingen van de laatste jaren een
hoop goede dingen. Daar houdt
hij zich dan ook aan vast.
Zeifis hij echter voor honderd pro
cent groot geworden in de grego-
riaans-latijnse liturgie. "Vandaar
dat ik nog wel eens met twee lin
kerhanden in de volkstaal-litur
gie sta". Vranken is echter inven
tief genoeg om dit niet als een
handicap te c
THEO KROON
Dirigent. De heer J. in 't Veld
te Leiden (54) is benoemd tot
dirigent van het Maranatha-
koor in de Leidse Morswijk.
Hij volgt mevrouw T. Massaar
op. In Den Haag dirigeert de
heer In 't Veld ook een koor,
het "Regentessekoor". Zelf is
hij lid van het Rijnlands Man
nenkoor.
Concerten. Carlo Ravelli
(zoon van de bekende zanger),
hobo en althobo, en Jos van
der Kooy, orgel, verzorgen
morgenavond om kwart over
8 een concert in de hervormde
kerk (het "Witte kerkje") te
Noordwijkerhout. In deze
kerk staat een Lohman-orgel
ui 1841 dat vorig jaar geheel
werd gerestaureerd.
De organist Wim van der Panne
bespeelt morgenavond om 8
uur het orgel in de hervormde
kerk te Zwammerdam. Ook
deze kerk is uitgerust met een
Lohman -orgel, uit 1842.
Zondagavond om 7 uur geven
Jeanne en Jan van der Linden
een concert in de Dorpskerk
te Wassenaar. Het orgel in de
ze kerk dateert uit het laatst
van de achttiende eeuw en is
gebouwd door Hinsz en Van
Dam. Jeanne speelt op de ba-
rokdwarsfluit. Jan begeleidt
haar aan het orgel. Hij speelt
zelf werken van Sweelinck en
van J.S. Bach.
Bezoek. Vrijzinnige her
vormden uit Loosduinen
brengen zondag een bezoek
aan de afdeling Leiden -
Oegstgeest. Na de dienst lom
half 11 in het Gemeentecen
trum aan de Lijtweg in Oegst
geest verenigt men zich aan
een broodmaaltijd, 's Mid
dags wordt een bezoek ge
bracht aan de Hortus of de
Lakenhal, dit afhankelijk van
het weer.
Vijfde predikant. In een bui
tengewone ledenvergadering
is de Gereformeerde Kerk
van Rijnsburg akkoord ge
gaan met het voorstel van de
kerkeraad algemene zaken
om een vijfde predikants
plaats te vestigen.
Gelezen. "Er behoort een na
tuurlijk verbond te bestaan
tussen geloof en wetenschap,
tussen religie en cultuur, tus
sen vroomheid en weetgie
righeid. Een rechtgelovige
blijft nieuwsgierig tot aan de
dood" (J. Noordmans, hoofd
redacteur Leeuwarder Cou
rant).
Beroepingen
Beroepingswerk. Hervorm
de Kerk: beroepen te IJssel-
Op het uit 1841.daterende, ge
restaureerde Lohman-orgel in
het "Witte kerkje" van
Noordwijkerhout geeft Jo van
der Kooy morgenavond een
concert. Met medewerking
van Carlo Ravelli, hobo en al
thobo.
muiden - Grafhorst M. Goud-
riaan Goudswaard, te 's Gre-
velduin - Capelle (NB) G.
Mulder Bruchem-Kerkwijk
(Geld.), te Windesheim (Ov).)
C.J. Baart Utrecht; bedankt
voor Oud-Beijerland M.
Goudriaan Goudswaard, voor
Aalburg A.J. Timmer Lunte-
ren; aangenomen naar Ede
(nieuwe, zevende predi
kantsplaats) H. Nap
Hoogblokland.
Campagne. De beweging
"Jesus People" houdt van
zondag 24 september tot en
met zondag 1 oktober op het
Haagse Malieveld een "evan
gelische tentcampagne", 's
Middags zijn er kindervoor
stellingen met op woensdag
en zaterdag poppenkast.
Het werk van de Jesus People is
ondergebracht in de stichting
"Door woord en daad", Prin
sengracht 124, Den Haag. De
samenkomsten daar zijn op
woensdag om 8 en zondag om
3 uur.
De beweging beschrijft zichzelf
als een "groepering die het
volle evangelie verkondigt en
afdelingen heeft in Neder
land, België, Duitsland en
Brazilië". "Hun doel is het
evangelie te brengen aan alle
mensen en hen te leiden tot
discipelschap van Jezus
Christus".
DJEDDAH (GPD) - Een van de grapjes die onder buiten
landers in Saoedi-Arabië circuleren, gaat over al die langs
de weg staande auto's. Ze zijn als wrakken achtergelaten,
maar veel te goed voor de schróothoop. Het grapje wil dat
de Saoedische eigenaren hun automobielen al bij het
minste of geringste euvel als waardeloze rommel be
schouwen: als de radio het niet doet, of het portier piept.
Een wrang grapje, met een kern van waarheid. Een hele
boel Saoedi's hoeven niet zo erg op de kleintjes te pas
sen.
trarekeningen wel worden be-
taald. Een kennis in Djeddah
heeft in èèn jaar èèn' rekening ge
had en daarna nooit meer. Dat
komt meer voor in dit land, om
dat de meeste straten geen na
men hebben en de huizen geen
De „wrakken" zijn in Djeddah, een
van de twee grootste steden, op
bijna elke hoek van de straat te
vinden. Langs de grote wegen
staat ongeveer om de tweehon
derd meter een verlaten auto.
Een duidelijk teken van welstand is
ook het soort auto's dat wordt ge
reden. Wie het even kan, schaft
zich een Cadillac aan of een
Buick, of een van de grote Japan
se auto's. De hele dag zijn de stra
ten van de stad verstopt met dat
statusblik. Autorijden wordt in
feite aangemoedigd, want het is
vergeleken met de Westerse lan
den spotgoedkoop. Een Toyota
Corolla, het Japanse type auto
dat hier zeker 11 mille kost, is in
Saoedi-Arabië al voor rond f 7000
te koop en dan met alles erop en
eraan, dus ook de onontbeerlijke
airconditioning. Afgezien daar
van kost de benzine een dubbel
tje per liter. Wegenbelasting is
onbekend en een WA-verzeke-
ring ook.
De benzineprijs is lager geweest,
maar kort geleden opgetrokken
met 50 procent. Het is overigens
geen reële prijs, al komen de
stromen aardolie vlak naast de
deur uit de grond. Brandstof
wordt echter door dé overheid
gesubsidieerd, net zo goed als een
stuk of zeven andere „eerste le
vensbehoeften". Melk en brood
maken ook deel uit van dat pak
ket. Voor enkele riyals (èèn riyal
is ongeveer f 0,65) koop je bij de
talrijke bakkerszaakjes een arm
vol stokbroden. En de gesterili
seerde melk in de supermarkt,
die van over de hele wereld wordt
aangevlogen, is ook al niet veel
duurder dan in Nederland.
Bijspringen
De regering springt ook bij in de
prijzen voor water en elektrici
teit. Water is een zeer schaars ar
tikel en dus eigenlijk duur, maar
het duurt niet lang meer of Saoe
di-Arabië kan zelfs over veel
drinkwater beschikken. Het land
bouwt namelijk de grootste ont-
ziltingsinstallaties ter wereld, dat
wil zeggen dat van zout water
zoet water wordt gemaakt. Een
bijprodukt van die enorme zoet-
waterfabrieken is elektriciteit. Je
moet er wel iets voor betalen als
je het thuis wilt hebben, maar
hoog zijn de rekeningen niet. Het
is trouwens de vraag of alle elek-
Behalve door auto's wordt het
straatbeeld gedomineerd door
een ontzagwekkende bouwacti
viteit. De binnenstad van Djed
dah lijkt èèn bouwput, waaruit
kolossale flats verrijzen. De wo
ningnood is zeer nijpend en door
de overheid wordt alles gedaan
om voor de lage inkomensgroe
pen huizen te bouwen. Wie wat
beter verdient, kan profiteren
van de goedkope hypotheken
voor het bouwen van een eigen
woning. Per jaar worden miljoe
nen riyals geleend voor dit
doel.
Inflatie
Volgens SAMA, het instituut dat de
overheid adviseert inzake finan
ciën en economie, zijn de hoge
huren in het land de oorzaak van
de hoge inflatie in Saoedi-Arabië.
Er moeten schrikbarend hoge
bedragen betaald worden voor
een flat of benedenhuis, ze ver
schillen per soort woning, maar
voor een ruim huis moet in Djed
dah tussen de 50.000 en 100.000
riyal neergeteld worden. En een
huurder heeft hier niet dezelfde
rechten als in Nederland, maar
afgaand op de verhalen, eerder
uitsluitend plichten.
De flats worden bijna allemaal ge
bouwd door gastarbeiders uit
Korea. Ze werken met duizenden
tegelijk in het land. In de bran
dende hitte wordt tot aan de
avond toe gezwoegd. En daar
staat een niet erg hoge beloning
tegenover. Als ze met hun dag
taak klaar zijn, gaan de arbeiders
naar een kamp. Sommigen bi
vakkeren in de betonnen blok
ken die ze zelf aan het bouwen
zijn.
Werken doen vooral buitenlanders,
zo wordt herhaaldelijk verteld
door de talrijke vreemdelingen
die dit land bevolken. Hgt is zeker
dat maar heel weinig Saoedi's
hun brood in het zweet des aan-
schijns verdienen. Midden over
dag zie je bijvoorbeeld hoe her en
der de straat opgebroken wordt.
Ik zie met eigen ogen een blonde
gastarbeider, die met een groepje
Pakistani het riool repareert. De
Saoedi's keuren die activiteit, ge
zeten in hun gekoelde sleeën,
nauwelijks een blik waardig. Er
zit overigens een grond van
waarheid in de kwaadsprekerij
over de niet erg actieve rol die de
bewoners van het land spelen. In
het dagblad Al-Riyadh, beklaagt
sjeik Yamani, de bekende olie
minister, er zich openlijk over dat
zijn landgenoten vooral de pret
tige kantoorbaantjes ambiëren
en dat de buitenlanders in de fa
brieken werken.
Alleen mannen
Er wordt wel geflaneerd, maar dan
eens per week op een van de
boulevards in de stad. Dat is ech
ter een exclusieve mannenzaak.
Het is heel gewoon dat mannen
en jongens hand in hand met el
kaar lopen. In Djeddah staat een
Djebbah: autowrakken op bijna elke hoek van de straat.
groot pretpark, een vaste kermis,
waar personen van verschillend
geslacht strikt gescheiden plezier
mogen maken. Er is een dag voor
mannen, voor vrouwen en meis
jes en gezinnen krijgen ook een
dag toegewezen. In de soukh
blijkt dat de verschillen tussen
man en vrouw een diepgaande rol
spelen. Op de deur van een kof
fiebar hangt het bordje „for men
only". Des te opmerkelijker, om
dat doorgaans voor buitenlan
ders een oogje wordt dichtge
daan. Als zich toch enkele bui
tenlandse vrouwen binnen wa
gen, worden ze echter even cou
lant behandeld als de heren. Een
niet-Saoedische vrouw, maar wel
een Arabische, staat aarzelend
voor de deur. Ze draait zich toch
weer om. Haar man moet binnen
de drankjes maar gaan halen.
Nergens ter wereld zijn de tegen
stellingen zo scherp als in Saoedi-
Arabië. Het land verkeert gedeel
telijk nog in een middeleeuwse
sfeer. Er is geen enkele vorm van
democratie, of het moet de „maj-
lis" zijn, de gelegenheid voor het
gewone volk om met een lid van
het koningshuis te praten over
onrecht, armoede of andere so
ciale problemen. Maar van geko
zen vertegenwoordigers in een
bestuursorgaan is totaal geen
sprake. Het land wordt geregeerd
door de familie Saud, die bestaat
uit naar schatting 3000 personen
van koninklijke bloede. Die zijn
allemaal verzekerd van een goed
bestaan, tenminste als ze zich
houden aan de strenge regels. Dat
werd vorig jaar nog onderstreept
door de executie van een meisje
uit hofkringen, dat er met een
man van haar eigen keuze van
door wilde. Ze had echter moeten
huwen met de echtgenoot die
haar ouders samen met de ouders
van de man, al bij de geboorte,
hadden uitgezocht. Dat schok
kende nieuws is heel toevallig
naar buiten uitgelekt, maar wei
nig wordt vernomen van de
steniging van overspelige echt
genoten, het afhakken van de
rechterhand na driemaal gesto
len te hebben, of onthoofding na
een moord.
In publiek
De terechtstellingen vinden in een
stad als Djeddah in het publiek
plaats. Een stad die zeer 20e-
eeuws aandoet, met alle geraffi
neerde technologie uit het Wes
ten, de kranten vol nieuws over
de laatste computers die uit de
Verenigde Staten worden aan
gevlogen en die door Saoedi's in
traditionele kledij worden be
diend.
Bij de banken komen de nieuwe
rijken binnen, kleine handelaren
die goed boeren. Een bankem
ployé vertelt dat soms onooglijke
figuren met een mand vol geld
binnenzeulen, geld waar de ka-
melenmest nog aan kleeft, of
bloed, dat hangt van de soort
handel af. Vermoedelijk gaat de
ontwikkeling wat te snel. Er is
overal prachtige techniek, maar
wie moet die bedienen? Op de
luchthaven van Djeddah staan
batterijen tv-toestellen met de
aankomst- en vertrektijden op
het scherm. Maar je hebt er niet
veel aan, want die tijden zijn een
paar weken oud. De splinter
nieuwe lopende banden draaien
naar hartelust, maar geen luch
treiziger kan de band vinden
waar zijn koffer op binnen moet
komen, schuiven: de elektroni
sche plaatsaanduiding weigert
dienst.
