Kwaliteitsbewaking in ziekenhuizen is nodig
HISTORISCHE "ROMAN"
OVER HILLEGOMS HOF
Directeur sociale dienst: Iedereen heeft recht op krediet
AMATEURS
AAN SLAG
OP ORGEL
IN LISSE
Filmend echtpaar wint met "grap"
NORMALE VOORZIENING IN DE SAMENLEVING
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1978
door
Herman van
Amsterdam
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
In een periode dat Hillegom nog
niet goed raad weet met de
toekomst van het huidige ge
meentehuis (wel of niet ver
bouwen, ja of nee als raadhuis
in gebruik blijven) is er van
de hand van de Lisscse ama
teur-historicus Hulkenberg
een lijvig boekwerkje ver
schenen dat van A tot Z han
delt over dit pand.
Dat hij er voldoende schrijfstof
voor heeft kunnen vinden is
niet zo verwonderlijk als men
weet dat het gebouw, dat van
oudsher de naam 't Hof van
Holland heeft gedragen, ruim
vijf eeuwen oud is.
Hulkenberg, zelf oud-inwoner
van Hillegom, is er in ge
slaagd van de historie van 't
Hof een zeer leesbaar geheel te
maken. Soms lijkt hij meer be
zig te zijn met een roman dan
dat hij pure geschiedschrij
ving bedrijft. Toch heeft hij
zich goeddeels gehouden aan
de feitelijke gebeurtenissen,
zoals hij die heeft opgediept
uit familie- en gemeentear
chieven.
De amateur-historicus is nage
gaan wie er door de eeuwen
heen 't Hof van Holland heb
ben bewoond en hoe het hen is
vergaan. Daarbij schroomt
hij niet het door hem aange
boorde feitenmateriaal in een
bepaalde context te plaatsen
waarbij zijn grote kennis van
de lokale en vaderlandse ge
schiedenis hem goed van pas
komt.
Als voorbeeld mag dienen wat
zich eind 15e eeuw in 't Hoj
van Holland afspeelde. De
toenmalige eigenaar Jan van
Rietveld bracht na een ordi
naire familieruzie zijn^half
broer om zeep en vluchtte
daarna ijlings over de grens
van het graafschap, bang om
veroordeeld te worden.
Hertog Philip van Bourgondië
Het fraaie orgel van de Agatha-
kerk in Lisse zal de avond van
de 29e september weinig rust
worden gegund. Vijftien ama
teur-organisten uit heel Ne
derland zullen die avond vlak
na elkaar op de orgelbank
plaats nemen om eerst de
Arabesque van Vierne ten
gehore te brengen en direct
daarna de Offertoire sur les
grands jeux van Couperin.
In opdracht van het gemeentebestuur heeft in de laatste twin
tig jaar menig architect nagedacht over de uitbreiding van 't Hof.
De Haagse architect De Rouville de Meux kwam met boven
staand ontwerp.
Wedstrijd
sprong echter voor de moor
denaar op de bres en zorgde er
persoonlijk voor dat Rietveld
van alle blaam werd gezui
verd en weer kon terugkeren
Hoewel dat nergens met feiten
wordt gestaafd, verbindt
Hulkenberg er de theorie aan
dat de zeer ongebruikelijke
opstelling van de hertog mo
gelijk te maken heeft gehad
met de omstandigheid dat de
moeder van Rietveld als "ca-
merwijff' aan het hof van Ja-
coba van Beieren was ver
bonden en daar wellicht ge-
guige is geweest van de ge
heime romance tussen Jacoba
en Frank van Borselen, toen
de stadhouder van de hertog
van Bourgondië.
Kan de begenadiging van Riet
veld worden gezien als een
vorm van zwijggeld?, vraagt
Hulkenberg zich af. Op zijn
manier probeert hij ook ande
re complotachtige voorvallen
van toen te ontrafelen, al blijft
het over het algemeen bij gis
singen.
Hoe het ook zij, van alle bewo
ners is vrij gedetailleerd de
doopceel gelicht. De familie
Van Nyenrode, Van Rietveld
Sypesteijn, Six, Van Wave-
ren, Brouwer, Leembruggen
en ga zo maar door. Hulken
berg, die in zijn boek ook een
groot aantal illustraties van 't
Hof heeft opgenomen, laat het
wel en wee op de voormalige
buitenplaatsen weer een
beetje herleven, al is het voor
de lezer soms moeilijk te be
palen waar het om feiten gaat
en waar de leraar aan een
tuinbouwschool de fantasie
even de vrije loop heeft gela
ten.
Hillegom was vroeger rijk aan
buitenplaatsen(buiten
verblijven). In de loop der ja
ren zijn echter de meesten
zonder slag of stoot verdwe
nen. Pas nu voelt men in het
vrij saai ogende dorp het ge-
De vorig jaar in het leven geroe
pen oudheidkundige vereni
ging heeft zich onder meer ten
doel gesteld zoveel mogelijk
gegevens en tastbare herinne
ringen van de voormalige
buitenplaatsen te vergaren
Maar dat heeft nog niet al te
veel resultaat opgeleverd. De
Hillegomse mevrouw Ham
berg, die zich daarmee heeft
belast,ziet het daarom somber
Meer dan jaar
Ik ben al meer dan een jaar be
zig", zegt ze, "maar vorderin
gen maken doe ik nauwelijks
Het beroerde is dat er in Hil
legom nauwelijks meer men
sen wonen van wie familiele
den destijds hier op een bui
tenplaats woonden. En om
nou heel Nederland af te rei
zen, dat zie ik ook niet zo zit
ten"
Het gaat hier om een hationale
orgelwedstrijd die is georga
niseerd door de Orgelkring
Bollenstreek en die met name
jonge amateurs de kans moet
geven eens eikaars muzikale
krachten te meten.
"Het peil van die amateurs is de
laatste jaren erg gestegen",
zei secretaris Boot. "Ze doen
nauwelijks onder voor de
vakstudenten. De wedstrijd is
een mooie gelegenheid voor
hen om te kijken hoe ze het er
op een vreemd orgel van af
brengen"
i Onder de vijftien die zich heb
ben aangemeld (stuk voor
stuk spelen ze al als organist
in een kerk) zijn er geen uit de
Secretaris Boot achter het wedstrijdorgel.
Bollenstreek. "De selectie
procedure is vrij streng ge
weest", zegt Boot, "al wil dat
nog niet zeggen dat er hier in
de omgeving geen talent zit.
Men heeft zich in elk geval
niet aangemeld"
Uit de 15 die volgende week
vrijdag achter het orgel krui
pen worden drie finalisten
gekozen die op zaterdag vier
november nogmaals aan
moeten treden. Aan de orgel
wedstrijd zijn kleine geldprij
zen verbonden, beschikbaar
gesteld door de gemeente
Lisse. Nummer drie ontvangt
50 gulden, nummer twee 75
en voor de winnaar ligt een
briefje van honderd klaar.
i het zelf "een grap" maar dat neemt
niet weg dat het twee minuten durende ama-
teur-geluidsfilmje "Goed begrepen" van het
Leiderdorpse echtpaar Anke en Ben Teenin-
ga door leden van de Noordwijkse Filmclub
als beste is gekozen uit een totaal van elf.
Het echtpaar, dat pas twee jaar met de c
bezig is, mag nu met de film meedoen aan het
in Amstelveen te houden Cinefleurfestival.
Hun "Goed begrepen" is een voorlichtings-
fïlmje op seksueel gebied, waarbij moeder
Ank middels animatiebeelden haar zoontje
laat zien hoe één en ander in elkaar steekt.
(Door dr. mr. dr. W Schuurmans Stekhoven, jurist-verze
keringsarts)
NAARDEN (GPD) - Wie m de krant - vooral op de voorpa
gina - met vette letters het woord „BEWAKINGSDIEN
STEN" tegenkomt denkt onmiddellijk aan ON-veilig-
heid. En in de tweede plaats aan kennelijk falen van de
normale „politie" En als men dan weer een nog vettere
kop tegenkomt, waaruit blijkt, dat in tal van gemeenten
de bewoners zelf onderling „straat"- en „buurt-bewa-
kingsdiensten" aan het organiseren zijn en tijdens vakan
tie eikaars woningen systematisch in de gaten gaan
houden, dan moet het hier en daar toch wel erg bedenke
lijk met de veiligheid zijn (dat is dan ook zo).
De enige, die daarvan aardig profi
teert is de „alarminstallaties-in
dustrie" en -handel. Of er vol
doende politionele en al dan niet
commerciële bewaking is om bij
alarm snel ter plaatse te zijn?
'rlelaas begint gezien de snel stij
gende hoeveelheiAaandacht, die
de publiciteitsmWia aan de
„kwaliteits-bewaking" van met
name de specialistische hulp in
de ziekenhuizen besteden, het
publiek - terecht - zich veront
rust af te vragen of die kwaliteit
dan zover is gedaald, dat zij zo
nodig georganiseerd „bewaakt"
moet worden, (dat is dan helaas
ook zo).
Het ziekenhuisbedrijf - vooral het
„ziekenhuisgrootbedrijf(dat
zijn de academische ziekenhui
zen met 1000 patiënten en 1000
man personeel van diverse plui
mage) is een van de „gevaarlijk-
Hinderlijke
ste" bedrijven. Men durft het
daar niet eens meer in het Ne
derlands te zeggen en spreekt
daarom van „accidents and nea-
raccidents"
Net zoals men in de internationale
petrochemische industrie werk
nemers operators, afdelingen
plants, directeuren superinten
dents, ovens fornuizen (furnaces)
noemt. Zo werd in een Neder
lands ziekenhuis de „medical au
dit" geboren. En verkeerd ver
taald met „medische accountan
cy" om het afgrijselijke woord
„verantwoording" te vermijden
Sla uw Engels woordenboek er
maar op na en dan zult u vinden
dat in Engeland The General Au
dit-office de Algemene Reken
kamer is, die niet aarzelt minis
ters ter verantwoording te roepen
en de vinger te leggen op ten on
rechte gedane, respectievelijk
overbodige uitgaven.
De hardnekkigheid v
land in het Engels voor die vorm
van „interne kwaliteitsbewa
king" showreclame wordt ge
maakt - alleen zonder STER-
spots en muziek - is hinderlijk
voor wie weet, dat men nooit iets
van de uitkomsten hoort: die
blijven geheim.
In de betere ziekenhuizen houdt
men er - ook weer in het Engels
committees for accidents and
nearaccidents op na. Voor acci
dents bestaat een deugdelijke
Nederlandse vertaling, namelijk
ongevallen. Insiders weten, dat
daar ook alle ernstige kunstfou-
ten, soms met dodelijke afloop,
soms met levenslange invaliditeit
(bijvoorbeeld anaesthesie-onge-
vallen met duurzaam hersenlet
sel) onder vallen. Bij de nearacci
dents heeft men het net nog kun
nen redden, al heeft het soms
maar een haar gescheeld.
Een al oude goede vorm van kwali
teitsbewaking vormden de „ne
crologie-besprekingen" door chi
rurgen van grote ziekenhuizen en
hoogleraren, met name in de chi
rurgie, die elke week met hun staf
en met hun leerlingen (assistent
artsen in opleiding) aan de hand
van de sectiebeviridingen en
ziektegeschiedenissen alle die
week in hun kliniek overleden
patiënten bespraken.
Met de zeer tot op de bodem door
dringende vraag: „Hoeveel van
deze patiënten zouden deze week
niet zijn overleden, indien er geen
enkele fout gemaakt en geen en
kele vergissing was begaan"9
Fouten en vergissingen (ook te
kortkomingen bij vooronder
zoek, voorbehandeling, operatie
al dan niet onder narcose, nabe
handeling, enz.).
Een op vijf
Het was de hoofd chirurg van het
grote Haagse Zuidwalziekenhuis
dr. Kuyper (de huidige Gro
ningse hoogleraar in de chirur
gie), die in 1964 in het Nederlands
Tijdschrift voor Geneeskunde
een gespecificeerd overzicht van
de uitkomsten van vijf jaar ne
crologiebesprekingen gaf en tot
een percentage van 20 kwam; een
op de vijf... De helft daarvan lag
op het terrein van de diagnos
tiek.
Dat men ook bij het meest uitge
breide en zorgvuldige onderzoe
kingen in academische zieken
huizen met de meest volledige
outillering op het terrein van mo
derne onderzoekingsapparatuur
nog tot verkeerde diagnosen kan
komen, komt nu eenmaal mee
aan de beperktheid van het men
selijk wetenschappelijk inzicht -
ook op medisch gebied.
Niet ten onrechte stond al 60 jaar
geleden op de „grote sectiezaal"
van hetpathologisch-anatomisch
instituut in Utrecht met zoiets als
20 cm hoge letters: „Hier onder
wijzen de doden de leyenden'
(VIVOS MORTUI DOCENT")
En professor Nieuwenhuysen gaf
elke week een demonstratiecol
lege, waarbij hij grove afwijkin
gen toonde, die bij het leven niet
waren ontdekt (afkomstig uit alle
klinieken).
Geen haan
Een dergelijke kwaliteitsbewaking
is natuurlijk in kleinere en kleine
ziekenhuizen niet eens mogelijk
voorzover er van elk specialisme
maar een paar zijn, die dan bo
vendien nog een maatschap ple
gen te vormen. En als er dan niet
eens een patholoog-anatoom is
en men zich strikt houdt aan het
consigne, dat sectie (lijkopening)
niet geoorloofd is zonder schrif
telijke toestemming van de nabe
staanden, dan beperkt zich het
onderzoek vrijwel tot de acci
dents and nearaccidents en wor
den de meeste slachtoffers zon
der dat er een haan naar kraait
begraven of gecremeerd...
Aan het dringende voorschrift, dat
de behandelende geneesheer ten
aanzien van na operatie (met of
zonder anaesthesie) overledenen
geen verklaring van „natuurlijke
dood" mag afgeven, wordt nau
welijks de hand gehouden, ter
wijl ook de gemeentelijke lijk
schouwers niet voor hun taak zijn
berekend.
Afgezien van de twijfel, die er be
staat of de inspecteurs van het
geneeskundig staatstoezicht wel
krachtens enige wet belast zyn
met-het toezicht op de ziekenhui
zen - wat dezerzijds (behalve voor
de psychiatrische ziekenhuizen
en de psychiatrische afdelingen
van ziekenhuizen) ontkend
wordt - missen ze zowel de man
kracht als de vereiste deskundig
heid en ontdekken ze soms bij
toeval al jarenlang bestaande
ernstige misstanden (als er ern
stige klachten van patiënten bin
nenkomen).
Een mooi, neen een afschuwelijk,
voorbeeld vormt de afwezigheid
van voldoende elektronische
bewakingsapparatuur en voor
het bedienen daarvan speciaal
geschoold personeel in vele ope
ratiekamers. Thans - na 25 jaar
strijd - komen daarover pas bin
dende voorschriften.
Beschamend
Wel dwingende voorschriften voor
overheidscontrole bestaan er
voor de zogenaamde psychiatri
sche ziekenhuizen en psychiatri
sche afdelingen van ziekenhui
zen. Dat is dwingend voorge
schreven bij de nog altijd gelden
de Krankzinnigenwet van 1884.
De inspecteurs op krankzinnigen
en krankzinnigengestichten (die
thans inspecteurs voor de
geestelijke volksgezondheid he
ten) hebben in die ziekenhuizen
(en op die afdelingen die krach
tens artikel 7 van die wet zijn
„aangewezen) dag en nacht toe
gang.
Maar het is wel in hoge mate be
schamend, dat de speciale com
missie ter waarborging van de
kwaliteitsbewaking in die zie
kenhuizen (onder voorzitter
schap van de Groningse hoogle
raar in de klinische psychiatrie
prof. dr. W. K. van Dijk) in haar
interimrapport moest vaststel
len, dat nergens meer de hand
werd gehouden aan de wettelijke
verplichting van dag tot dag een
register bij "te Houden van alle
toegepaste dwangmaatrege
len.
Een van de nooit verzuimde taken
van de inspecteurs op krankzin
nigen en krankzinnigengestich
ten bestond in het bij elk bezoek
aan elk gesticht controleren van
dat register. Dat die taak thans al
jaren wordt verwaarloosd kan
best verband houden met, maar
allerminst verdedigd worden
door, het sedert in zwang geko
men moderne dwangmiddel van
wat plastisch als platspuiterij
(met zogenaamde psychofarma
ca pleegt te worden aange
duid.
Dat de gestichtspsychiaters op gro
te schaal die platspuiterij gedele
geerd hebben aan het verpleeg
kundige personeel en dat van het
gebruik - lees misbruik - van dit
dwangmiddel geen aantekening
wordt gehouden in het dwang-
middelenregister is zeker in strijd
met de wet.
AMSTERDAM (GPD) - „Men
sen met bijstand moeten net
als iedereen in deze maat
schappij krediet kunnen krij
gen. Kredietverlening be
hoort tot de normale voorzie
ningen in de samenleving",
aldus de heer J. Maasdam,
adjunct-directeur van de
Gemeentelijke Sociale Dienst
van Amsterdam. Hij heeft zijn
filosofie over kredietverle
ning aan bijstandstrekkers
uiteengezet tijdens een con
gres van de Vereniging voor
het Volkskredietwezen in
Amsterdam dat deze week
door vertegenwoordigers van
vijftig gemeentelijke banken
en diensten wordt bijge
woond.
Ook mensen met bijstand halen
hun brood bij de bakker, zegt
de heer Maasdam. „Zij rijden
niet met een bijstandstram en
zij gaan niet naar een bij
standsschoenwinkel. Dat is
wel eens anders geweest. De
hulpvragende burger is mon
dig geworden na de invoering
van de Algemene Bijstands
wet (ABW) in 1963 die de Ar
menwet uit 1912 ver
ving".
Er zal nog heel wat moeten ge
beuren in het denken, zowel
van het publiek, de cliënten
van de Sociale Dienst, de be
stuurders en de ambtenaren.
„Maar dat we van de volwaar
digheid van de hulpvrager
uitgaan staat vast", zegt de
heer Maasdam.
Het college van Burgemeester
en Wethouders van de woon-
gemeente heeft rechtspücht
om te voorzien in de noodza
kelijke kosten van het be
staan van de ingezetenen.
Daarmee worden volgens de
heer Maasdam niet uitstelba-
re noodzakelijke uitgaven
bedoeld die de financiële ca
paciteit van iemand te boven
gaan en waarvoor hij niet
heeft kunnen sparen. Kort
om, een niet te voorziene ca
lamiteit. „Het is duidelijk dat
het niet in de eerste plaats om
bijstandsontvangers gaat
maar om alle mensen die een
inkomen hebben dat niet ho
ger is dan de bijstands-
In Amsterdam is een goede sa
menwerking gegroeid tussen
de Gemeentelijke Krediet
bank en de Sociale Dienst.
„In de begintijd van de ABW
herinner ik me explosies van
leenbijstand door de Sociale
Dienst voor bepaalde ge
bruiksgoederen", zegt de
heer Maasdam. „Berucht uit
die jaren zijn de gashaardle
ningen van zo'n 300 tot 500
gulden". In totaal ging het om
hoge bedragen. In 1975 ont
vingen in Amsterdam 2011
mensen een leenbedrag voor
in totaal f 4.385.800. Twee jaar
later was het aantal leningen
en het totaal bedrag van de
Sociale Dienst tot tien pro
cent teruggebracht. De Ge
meentelijke Kredietbanken
gaan thans de oude naam
weer eer aandoen, volgens de
heer Maasdam. „Zij verlenen
de meer sociaal-gerichte kre
dieten".
In de praktijk komt het erop
neer dat iemand die dringend
geld nodig heeft van de Ge
meentelijke (Volkskrediet)
bank. eventueel een lening
krijgt en door middel van een
aanvullende bijstandsuitke
ring van de Sociale Dienst in
staat wordt gesteld om zijn
aflossingsverplichting te vol
doen. Het betreft met name
bedragen boven de 1800 gul
den bruto, omdat gebleken is
dat tot een dergelijk bedrag
over het algemeen gesproken
de „cliënt" voldoende aflos
singscapaciteit in zijn uitke
ringsbedrag heeft.
De Amsterdamse Kredietbank
krijgt per maand ongeveer
300 aanvragen voor een le
ning. De helft wordt afgewe
zen op grond van onvoldoen
de kredietwaardigheid of
overtrokken aanvragen. De
Sociale Dienst verleent aan
vullende bijstand voor een
kwart van de aanvragers. De
afgewezen aanvragers wor
den individueel nog eens be
keken. De termijn van de le
ning is meestal maximaal 30
maanden. „Onze filosofie is
dat als je langer moet aflossen
er niets terechtkomt van bij
voorbeeld sparen". De heer
Maasdam vraagt zich wel af of
de „reserveringstheorie" in
deze tijd nog wel opgaat. Hij
zegt: „Het lenen wordt zo'n
duidelijk maatschappelijk
gebeuren dat ook de uitvoe
ring van de Algemene Bij
standswet hierop duidelijker
afgestemd zal moeten, wor
den".
Op het congres van de Vereni
ging voor Volkskredietwezen
is de speciale functie van de
gemeentelijke banken in de
sociale hoek van de krediet
markt benadrukt. Vooral nu
ook de „Postbank" een strikt
commerciële functie wordt
toegedacht. Het probleem
van de overkreditering waar
toe niet de commerciële ban
ken zelf maar wel hun bemid
delingsbureaus zouden aan
zetten wordt met zorg beke
ken.
„De gemeentelijke banken zijn
de enige groep instellingen
die schuldregeling tot hun
taak rekenen", aldus de voor
zitter van de vereniging. „De
landelijke overheid zal bij het
bestrijden van overkredite
ring en het opvangen van de
gevolgen daarvan steun moe
ten verlenen aan het gemeen
telijke volkskredietwe-
