„hete" winter
Rassendiscriminatie
vooravond van
Nederland aan
Blik in de weekbladei
Nu al oorlog tussen bonden en werkgevers
EISEVIERS
De nieuwste mop in Den Haag: Bestek 81, het is meer mes
dan vork. Het is duidelijk, de moppen zijn er al dus het
grote debat over het "heilsplan" van Van Agt kan begin
nen. De politici op het Binnenhof hebben het nog even
uitgesteld tot begin oktober, maar voor twee andere par
tijen, de vakbeweging en de werkgevers is de strijd om de
miljarden al in volle hevigheid ontbrand. Een strijd die
nog wel tot ver na het kamerdebat zal voortduren. Want de
maatregelen die in de bezuiningsnota van Van Agt staan
afgekondigd, zullen rechtstreeks van invloed zijn op het
arbeidsvoorwaardenoverleg voor het komende jaar]
De stellingen voor dit overleg zijn
dan ook dit jaar vroeger dan ooit
betrokken. De laatste cao voor dit
jaar was nog maar nauwelijks ge
tekend, of het werd bekend wat
de eis van de vakbeweging voor
het komende jaar zou worden.
Was het dit jaarapo, het komende
arbeidsvoorwaardenbeleid zal in
het teken komen te staan van de
arbeidstijdverkorting. Twee za
ken die min of meer in eikaars
verlengde liggen. De werkgevers
hadden weinig tijd nodig om over
het idee van de vakbeweging na
te denken. Het antwoord van de
voorzitter van het VNO, Van
Veen, was kort maar krachtig:
onmogelijk, daar is geen geld
Eigen plan
Inplaats daarvan kwam hij samen
met andere werkgevers met een
eigen plan, dat tevens een reactie
was op de bezuinigingsnota van
het kabinet Van Agt. Geen tien
miljard bezuinigen, zeggen de
werkgevers, maar twaalf tot vijf
tien miljard. De koppeling van
het minimumloon aan de mini
mum sociale uitkeringen moet
worden verlaten, een sterkere
controle op de uitvoering van de
sociale verzekeringen en een her
ziening van de maatstaf wanneer
iemand arbeidsongeschikt ver
klaard wordt.
De vakbeweging reageerde woe
dend: "Dit is de meest grove aan
val op de sociale zekerheid van.de
werknemers na de oorlog" zei
FNV hoofdbestuurder Frans
Drabbe en hij loste alvast een
waarschuwingsschot "Als de
werkgevers deze opstelling
handhaven dan dagen zij de vak
beweging uit tot een spijkerharde
confrontatie"
Kloof
Drabbe zou daar wel eens gelijk in
kunnen krijgen. Want tussen de
voorstellen van de werkgevers en
de ideeën van de vakbeweging
voor arbeidstijdverkorting lijkt
een onoverbrugbare kloof te lig
gen.
Arie Groenevelt, de voorzitter van
de Industriebond NW, concreti
seerde vorige week tijdens een
forum in Leiden het idee van de
arbeidstijdverkorting enigszins.
Hij maakte er vrijdagmiddag vrij
van. Volgens hem is dat veel ef
fectiever dan per dag een uur
minder werken. Dat uur is zo in
gehaald, een vrije vrijdagmiddag
niet.
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs.
Door
Mark Kranenburg
apo onderhandelingen ook al de
wens van arbeidstijdverkorting
door. Zoals bij Hoogovens, waar
een groot aantal arbeidsplaatsen
op het spel stond vanwege een re
organisatie. Bij dit staalconcern
pleitten de Industriebonden voor
de invoering van een vijf-inplaats
van een vierploegendienst. Met
deze maatregel zou een deel van
de op de tocht staande arbeids
plaatsen behouden kunnen blij-
De leden van de Industriebonden
waren bereid in ruil voor de vijf
ploegendienst 1,5 procent van
hun loon in te leveren. Intussen
had Dick van der Laan, econoom
van de Industriebond NW uit
gerekend dat apo's (waarin ar
beidstijdverkorting is opgeno
men) zichzelf terug verdienen
Op de duur zouden de extra kos
ten worden goedgemaakt door
het afnemende aantal mensen dat
een sociale uitkering nodig heeft
en door de stijging van de ar-
beidsproduktiviteit (minder
ziekteverzuim) in de onderne
ming.
Overheid
Bij de onderhandelingen over een
vijfploegendienst werd daarom
door beide partijen ook met een
Februari 1977. Voor het eerst sinds lange tijd kreeg
prijscompensatie. Komend jaar zal de arbeidstijdver
land weer een 'hete' winter te wachten7
schuin oog naar de overheid ge
keken. Was de regering bereid
ook te delen in meerkosten van
een vijfploegendienst? Zy had er
immers zelfbelang bij dat er meer
mensen aan het werk zouden
blijven. Uiteindelijk bleek minis
ter Albeda van sociale zaken be
reid 50 miljoen te stoppen in de
experimenten met de vijfploe
gendiensten.
Het is logisch dat de vakbeweging
het niet gelaten heeft bij het be
pleiten van een vijfploegen
dienst. Zoveel bedrijven zijn er
niet meer in Nederland die in vier
ploegen draaien. Er is dus geke
ken naar andere arbeidsverkor-
fende maatregelen: uitbreiding
van de vakantie en vervroegde
pensionering.
De vervroegde pensionering is ook
weer een maatregél die al van
kracht is in de wat zwakkere be
drijfstakken en waar de overheid
financieel bijspringt. Zo is in de
metaal al enige tijd de SUM rege
ling van kracht die het voor
werknemers van 63 en 64 jaar
mogelijk maakt met behoud van
hun salaris eerder met pensioen
te gaan.
Toch doen de werkgevers of ze de
eis van arbeidstijdverkorting
voor het eerst horen. Dat is na
tuurlijk niet zo verwonderlijk
want ze zien de bui al hangen. Tot
nog toe heeft de vakbeweging
alleen maar gepleit voor arbeids-
tijdverkortende maatregelen bij
bedrijven waar arbeidsplaatsen
direct op het spel stonden. De
overheid was dan in veel gevallen
bereid met geld over de brug te
komen.
Het zit er echter dik in dat de vak
beweging de eis voor een 35 urige
werkweek of een vrije vrijdag
middag nu juist bij de sterke be
drijven gaat stellen. Arie Groene
velt noemde er vorige week al een
paan Philips, waar in de eerste
helft van dit jaar meer winst ge
maakt werd maar ook meer ar
beidsplaatsen verloren gingen,
en het bank- en verzekeringswe
zen. Dit zijn geen bedrijven waar
.geen geld
Voor een deel van de bevolking zal
de inwilliging van de eis voor een
vrije vrijdagmiddag niets meer
zijn dan de bevestiging van iets
wat allang bestaat. Want hoe
moeilyk is het niet om nog ie
mand op kantoor op vrijdagmid
dag rond een uur of drie te berei
ken. En wie durft er nog op vrij
dagmiddag een vergadering te
beleggen? Hooguit een luchbij-
eenkomst kan nog óp voldoende
deelnemers rekenen.
Arie Groenevelt heeft nu echter de
vrije vrijdagmiddag gevraagd
voor de werknemers die weke
lijks hun 40 uur netjes moeten
volmaken. De vrije vrijdagmid
dag of de 35 urige werkweek is
het logische antwoord van de
vakbeweging op de alsmaar meer
verdwijnende arbeidsplaatsen
Apo's
Dit jaar stonden de zogenaamde
arbeidsplaatsenovereenkomsten
(apo's) centraal in het cao overleg.
Onder de noemer van een apo zijn
dit jaar een heleboel verschillen
de afspraken gemaakt: sommige
ondernemingen garandeerden
het aantal arbeidsplaatsen voor
één jaar, andere voerden een sa
nering door waarna een apo in het
vooruitzicht werd gesteld en bij
weer andere bedrijven werd al
leen maar afgesproken dat de
vakbeweging tijdig zou worden
ingelicht wanneer er zich ingrij
pende verschuivingen in het per
soneelsbestand zouden gaan
voordoen.
Kortom met de apo kon men alle
kanten uit. En wanneer de vak
beweging zich maar bereid toon
de dat "akelige" woord apo maar
niet in de mond te nemen, waren
de ondernemers best bereid iets
wat in die zin op papier stond, te
ondertekenen.
Arie Groenevelt gaf het vorige
week tijdens het forum in Leiden
dan ook toe: de apo's zijn een flop
geworden.
Vijfploegen
Bij enkele bedrijven klonk in de
Terwijl tallozen samen met het
Nederlands Elftal van Koos
Postema zich het hoofd breken
over wel of geen 4V2-daagse
werkweek, zit er nog een ad
der onder het gras van de Ne
derlandse samenleving, en
wel de rassendiscriminatie
Het ondier begint steeds meer
koppen te krijgen.
We zijn natuurlijk allemaal te
gen rassendiscriminatie
maar wat zullen we uiteinde
lijk met de Molukkers doen9
Of met de buitenlandse gast
arbeiders? En hebben we nu
liever dat Surinamers hier
wél of niet blijven. Een paar
concrete voorbeelden
In Den Haag werd een jonge Su
rinamer van vijftien jaar
verdacht van diefstal, door
agenten zeer hard aaiigepakt
De politie ontkent dat hier
sprake van mishandeling
was, maar als je leest wat voor
kwetsuren de jongen heeft
vraag je je af wat er dan wel
op dat politiebureau is ge
beurd. Er is ook gescholden
volgens de jongen zeer racis
tisch, maar volgens de poli
tiewoordvoerder is niet meer
te achterhalen wat er precies
is gezegd. De Haagse burge
meester geeft er wel blijk van
door het verhaal heen te kij
ken maar blijft vervolgens
steken in loze spijtbetuigin
gen en sussende taal. Rond het
gedrag van de politie is nog
steeds een ondoordringbare
vesting opgetrokken", aldus
een landelijk ochtendblad.
Een andere zaak is de film Mid
night Express waarover de
vice-president van de Am
sterdamse rechtbank mr. BJ
Asscher oordeelde dof hij er
begrip voor had dat de Tur
ken als volk en als een in Ne
derland wonende bevolkings
groep in het diepst van hun
ziel, cultuur en menszijn bele
digd zijn over een bepaalde
passage uit deze film. Maar
dat hij geen reden zag te be
velen om volgens de eis van
enkele in Nederland wonende
Turken dat die passage uit de
film zou worden verwijderd
Een al eeuwen slepende zaak die
nu weer actueel is, is de dis
criminatie van de zigeuners
De geschiedenis van de zigeu
ners dateert al uit het begin
van de Middeleeuwen toen zij
uit Noordwest-lndiè west
waarts trokken.. In de eerste
helft van de vijftiende eeuw
kwamen zij in onze streken
Aanvankelijk werden zij
goed ontvangen, maar al
spoedig stak de vreemdelin
genhaat de kop op. Deze
duurde eeuwen en vond zijn
dieptepunt in de Tweede We
reldoorlog. Hitler-Duitsland
beschikte in de "Rassenhygië-
nische und Bevölkerungsbio-
logische Forschungsstelle'
over ongeveer 20.000 dossiers
met gegevens over zgn. zuive
re en onzuivere zigeuners. In
de oorlog werden in de con
centratiekampen tussen de
250.000 en 400.000 zigeuners
vermoord.
Het is een grote schande dat de
Nederlandse samenleving
weinig of niets geleerd heeft
van de gevolgen van deze ras
sendiscriminatie en. haar on-
verdraagzame houding
handhaaft. Volgens de wet
lijkt het keurig geregeld,
maar in de praktijk blijkt er
niets van terecht te komen. Zi
geuners mogen best in ons
land leven, maar niet in ons
nette dorp. Ze belemmeren het
mooie uitzichtze roven de
'waslijnen leeg, stelen alles
wat los en vast zit, hebben een
slechte invloed op de jeugd. In
één woord: ze maken de buurt
onveilig.
Zo maken we het volgende tafe
reel mee dat in Veendam
Nieuwegein en Ede de ge
meentebesturen wel goedwil
lend zijn maar worden ge
dwarsboomd door de plaat
selijke bevolking. Zo zagen we
op het journaal het weerzin
wekkende beeld van een zaal
vol brallende, pilsdrinkende
zweterige gemeentebewoners
die hun veto uitspraken over
de komst van die paar zigeu
nerfamilies in het dorp. "Een
enkeling pleitte vóór de zi
geuners. Een boegeroep volg
de daarop", aldus de presen
tator
We schijnen nog steeds niet ge
noeg geleerd te hebben van
alle ellende die minderheids
groepen ondervinden in een
net bevolkt, goed georgani
seerd, uitstekend geregeerd
land.Het zou zin hebben ons te
herinneren hoe een volk als de
Indianen, op den duur een
minderheidsgroep in hun ei
gen land, uitgemoord werd
door de overheersende blanke
bevolking. Ik bedoel daarmee
de Indianen in Noord-Ameri-
ka. In het aangrijpende boek
Bury my Heart at Wounded
Knee" van Dee Brown wordt
beschreven hoe stam na stam
van de Indianen met trots en
wéllust werd uitgemoord of
murw gemaakt. Indiaanse
stamhoofden hielden aan
grijpende toespraken om de
blanken te weerhouden,Hier
mogen enkele citaten vólgen:
"De blanken probeerden de
Indianen altijd te overreden
hun leven op te geven en als de
blanken te leven - word boer,
werk hard en doe zoals zij - en
de Indianen wisten niet hoe
zij dat moesten doen, en ze
wilden het ook nietAls de
Indianen hadden geprobeerd
de blanken te laten leven zoals
zij, zouden de blanken zich
hebben verzet, en met vele In
dianen was dat hetzelfde."
Wamditanka van de Santee-
'Toen ik jong was liep ik over
dit hele land, oost en west, en
ik zag geen ander volk dan de
Apachen. Vele zomers later
liep ik weer over dit land en
ontdekte ik, dat een ander ras
van mensen gekomen was om
het in bezit te nemen. Hoe is
het nu? Waarom wachten de
Apachen tot zij sterven -
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1978
waarom dragen zij hun leven
op hun vingernagels? Zij
zwerven over de heuvels en de
prairies en hopen dat de he
mel op hen neerstort. De Apa
chen waren ooit een groot
volk. Nu zijn zij nog met wei
nigen, en daarom willen zij
sterven en dragen hun levens
op hun vingernagels"Cochi
se van de Chiricahua-Apa-
chen. "Men verkoopt geen
aarde, waarop de mensen lo
pen." Tashunka Witko.
"De blanken hebben maar één
kant verteld. Zij hebben het
verteld om zichzelf te
rechtvaardigen. Zij hebben
veel verteld, dat niet waar is.
Alleen hun eigen beste daden,
alleen de slechtste daden van
de Indianen hebben de blan
ken verteld." Heinmot
Tooyalaket van de Nez Per-
De zigeuners noemen zichzelf
rom. Dat betekent mens.
de overheid de extra kosten zal
gaan subsidiëren en dus de kos
ten door de onderneming zelf ge
dragen zullen moeten worden.
De werkgevers hebben echter al la
ten weten dat er geen geld voor is.
Ook bij de goed draaiende be
drijven niet. De vakbeweging is
steevast van plan de kortere
werkweek in ieder geval bij een
aantal bedrijven, doorgevoerd te
krijgen.
De uitkomst zal ook hier wel weer
in het midden, in de buurt van de
38 uur dus, liggen. Maar voordat
dat bereikt is zal ons land als de
voortekenen niet bedriegen, een
lange hete winter hebben door
gemaakt.
De weekbladen haken deze week
gretig in op het voorstel van Arie
Groenevelt voor een vrije vrij
dagmiddag. Zoals te verwachten
was, wijst Ferry Hoogendijk in
Elsevier het idee totaal af: "Met
dit idee heeft Groenevelt zich
meer als futuroloog gepresen
teerd dan als een verantwoorde
lijk vakbondsman".
Het is trouwens opmerkelijk hoe
het taalgebruik van Hoogendijk
overeenkomt met dat van WD-
leider Koos Rietkerk. Hoogen
dijk vergelijkt de vakbondsbon
zen Wim Kok en Harm van der
Meulen met patiënten die bij de
dokter komen en na het voor
schrijven van het recept hem
dwingen te zeggen dat de medi
cijn voor 100 procent zal helpen.
En wat zegt Rietkerk in hetzelfde
nummer van Elsevier in een in
terview met Frans de Lugt? "Er is
geen garantie dat de patiënt er
door de toediening van een be
paald geneesmiddel er weer he
lemaal bovenop zal komen"
Toeval of steekt er meer achter?
In het omslagartikel herdenkt El
sevier dat het tien jaar geleden is
dat de mammoetwet werd inge
voerd. Onderwijsspecialist dr. J.
Pennock schreef een somber
verhaal: "Zoals de situatie er nu
voorstaat, weet de leraar niet
waar hij aan toe is. En een grote
groep middelbare scholieren moet
wel blokken, maar weet niet
waarvoor"
i/n
VRIJ NEC
IERLAND
Had Elsevier een interview met
Rietkerk over vooral de sociaal-
economische problemen, Vrij
Nederland voelt oppositieleider
Joop den Uyl aan de tand over
hetzelfde onderwerp. Den Uyl
ontvouwt tegenover Joop van
Tijn en Feike Salverda een vrij
origineel plan. Hij wil dat de
mensen in kleinere, goedkopere
'auto's gaan rijden. "Bij vijftien
procent versobering kom je al op
zon anderhalf miljard per jaar,
besparing dus. Als de mensen die
anderhalf miljard zouden beste
den aan woningverbetering, wo
ningisolatie, voor maatschappe
lijke diensten of bijvoorbeeld dat
ze weer wal thuis bezorgd kunnen
krijgen. Dan zou het werkgele
genheidseffect al enorm zijn"
In hetzelfde interview zegt Den Uy.
dat één van de vier hervormings
voorstellen van zijn kabinet, de
Wet Investerings Rekening
(WIR) achteraf niet zo geslaagd
was. En, het moet maar eens ge
zegd worden, of het nu aan foto
graaf Bert Nienhuis ligt of de ex-
premier zelf, de foto van Den Uyl
bij het verhaal is weer schitte
rend.
Bibeb had een lang gesprek met
minister Van der Klaauw van
buitenlandse zaken. Het spel in
de Tweede Kamer, de polarisatie
in de binnenlandse politiek heeft
hij onderschat, '"t Is een duik in
een totaal andere sfeer, hè. De di
plomatie zou je met judo kunnen
vergelijken, de politiek met bok-
Van der Klaauw waarschuwt zijn
opponenten: "Ja, ja ik ga los
branden. Ze zullen het merken
Als Relus ter Beek straks begint,
nou dan lust ik hem". Onder het
kopje DS'78 bespreekt Haris
Smits de toenaderingspogingen
De rubriek Terzijde tenslotte: Toch
betekent korter werken een lan
ger huwelijk.
Het omslagverhaal van de Haagse
Post is gewijd aan het geheime
landgoed van Gerard Reve. Eelke
de Jong weet maar liefst zes pa
gina's vpl te schrijven over de
vrienden, oude ervaringen en
nieuwe woonruimte van de
schrijver. De bronnen voor dit
verhaal: enkele boeken van hem,
gesprekken met vrienden van de
schrijver erï dorpsgenoten, en
met de schrijver zelf die de mini
male duur van drie minuten had
den. Het is een verhaal geworden
wat ook in het weekblad Privé
niet zou hebben misstaan. Maar
ja, het staat in de Haagse Post en
het is van Eelke de Jong, dus het
Interessanter is het verhaal van
economisch redacteur Leon de
Wolff over de kosten van de vrije
vrijdagmiddag. Hij heeft er zo
zijn twijfels over. Volgens hem
zal het betekenen dat vier miljard
aan overheidsgeld ongeveer 100
duizend arbeidsplaatsen gaat
opleveren. En dan is er nog geen
rekening gehouden met regio
nale verschillen in werkloosheid
en met de bedrijfsgrootte.
Verder in de Haagse Post van deze
week een ooggetuigeverslag uit
Nicaragua en het verhaal van een
commune die zyn tiende levens
jaar is ingegaan.
Onder dé kop De Ruiter of Andries-
sen- dat is de kwestie, zet parle
mentair redacteur Rob Vermaas
nog eens de abortus-perikelen op
een rijtje. De conclusie: "Op dit
moment is nog niet goed in te zien
hoe het kabinet-Van Agt met een
eigen wetsontwerp kan komen en
in ongewijzigde samenstelling de
drempel naar het jaar 1979 (de
datum waarop er een wetsont
werp inzake abortus móét liggen
red.) overstappen.
Vanzelfsprekend gaat De Tijd nog
even jn op de benoeming van een
'nieuwe paus in Rome. Hans
Bronkhorst is voorzichtig opti
mistisch over Joannes Paulus I:
"In de eerste tien dagen heeft de
nieuwe paus zich een origineel
man getoond. Het was een ver
frissend begin met enkele verras
sende gebaren en uitlatingen"
Ook aandacht in De Tijd voor Chili
waar het deze week vijfjaar gele
den is dat het bewind van presi
dent Allende met geweld werd
vervangen door een fascistische
dictatuur. Het blad heeft het ver
slag opgenomen van een West-
duitse journalist. "De ultra
rechtse aanhangers van de presi
dent moeten zich niet alleen ver
dedigen tegen links, maar wor
den thans ook met soortgelijke
wensen van rechts geconfron
teerd. Want steeds meer Chilenen
twijfelen aan de werkzaamheid
van de uit de VS geïmporteerde
economische strategie".
