Nederlandse naieven te boek
a
DE STAD IN DE VULKAAN
£2
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1978
PAGINA 21
De grote tentoonstelling over de
seksualiteit in Rotterdam is
op aandringen van het CDA
en bisschop Simonis geopend
zonder de geplande peep
showSpreek uit: piepsjo
Toen dit bericht wereldkun
dig was gemaakt, ontstond
overal in het land blijkbaar
grote verwarring over de
vraag wat precies een „peep
show" was, want van alle
kanten bereikten mij verzoe
ken om eens haarfijn uit de
doeken te doen waar het pre
cies om gaat. Particulieren
(„U komt nog wel eens in de
grote stad, kunt u niet eens
nagaan hoe zo'n peep-show in
elkaar steekt?" - een lezeres
uit Oldeberkoop), maar ook
verenigingen, die zich af
vroegen of je zo'n „peepshow"
voor de feestweek kon inhu
ren, zoals je een acrobatenduo
kunt arrangeren.
Aldus geruggesteund door vele
duizenden lezers en lezeressen
heb ik mij in Amsterdam naar
een „peep-show" begeven. Er
zijn er genoeg, op het Damrak
twee, op de Nieuwendijk een
tje, in de Reguliersbreestraat
eentje, in de Kalverstraat een
tje, en wie weet nog wel meer,
in achteraf gelegen buurten
viaarin ik mij zonder de rug
gesteun van mijn lezers niet
graag zou wagen. Maar laat
ik er niet omheen draaien en
een zo exact mogelijk verslag
geven van de gang van za
ken.
Mijn aanvankelijk voornemen
om net als bij bezoeken aan
musea en sportwedstrijden op
vertoon van mijn perskaart
binnen te dringen, liet ik al
snel varen bij de aanblik van
de nors kijkende toezichthou
der, bij wie papiergeld kan
worden ingewisseld tegen de
guldens die u nodig hebt om te
piepen. Ik betrad een scheme
rige, door rode lampjes wat
louche uitgelichte ruimte,
waar de ene wand in beslag
werd genomen door film-
boxen waarin je, na het in
werpen van een gulden, gedu
rende enkele minuten door
een kijkgat een unverfroren
pornofilm kon bezichtigenen
wpar de andere kant uit een
batterij smalle klapdeurtjes
bestond, waarboven een rood
lampje aangaf of de kabine
bezet was of niet. Ik wrong'mij
in een vrije kabine, deed de
klapdeurtjes achter me dicht,
haalde een gulden te voor
schijn en wierp die in het
schemerduister in een gleuf,
waarna een op ooghoogte
aangebracht luikje omhoog
gehesen werd en ik ietwat be
teuterd in mijn eigen gezicht
staarde.
Peeping-Tom
Even nog dacht ik dat ik in zo'n
kermisattractie was getuind
waarin de buiten aangepre
zen dikste en lelijkste man ter
wereld bij binnenkomst uit je
eigen portret in een lachspie
gel blijkt te bestaan, maar het
volgende ogenblik verscheen
al heupwiegend, als een ver
traagd go-go-danseresje, een
fraai en geheel naakt meisje,
dat met ingekeerde blik
dwars door mij heen keek in
de richting van het uur waar
op zij weer naar huis zou mo
gen. Ik zou liegen als ik zei dat
haar aanblik mij onberoerd
liet, want wat is de grote
kracht en het geheim van de
peep-show? Dat je als toe
schouwer tegelijk voyeur en
exhibitionist bent.
Toen JPeeping Tom", op die be
faamde dag in het jaar 1040
dat Lady Godiifa naakt te
paard door Coventry reed
opdat haar hardvochtige
echtgenoot Leofric de zware
heffingen van zijn pachters
zou verlichten, als enige van
de inwoners de afspraak
schond de luiken gesloten te
houden en zijn ogen uitkeek.
was hij alleen nog maar
voyeur. Hoeveel groter zou
zijn opwinding niet geweest
zijn als Lady Godivaop het
moment dat zij zijn huis pas
seerde, hem had zien kijken,
hem had toegeglimlacht of
zelfs had toegesproken!
Mata Hari
Persoonlijk houd ik daar overi
gens niet van. Niets gruwelij
kers dan de violist die ostenta
tief aan je tafeltje gaat staan
spelen, of het moderne toneel
stuk dat het publiek in de
handeling betrekt. Het is al
erg genoeg dat je, ietwat béte
en ernstig kijkend door het
luikje dat na enige minuten
weer automatisch nederdaalt
zodat je een volgende gulden
moet offreren om het weer om
hoog te krijgen, op twee meter
afstand jezelf omlijst in de
spiegel ziet, die de hele wand
beslaat en naast je de even
ernstige en béte gezichten
toont van je medetoeschou-
Erger is, dat het meisje je door
het ruitje rechtstreeks aan
spreekt en je uitnodigt in een
duurdere kabine te komen,
waar zij, geheel voor jou al
leen, haar bewegingsritme
opvoert. Op dat moment ver
breekt zij immers de afstand
tussen toeschouwer en actrice,
ze tracht je medeplichtig te
maken zoals de fakir je mede
plichtig maakt zodra hij je uit
het publiek haalt om op zijn
borst te- gaan staan als hij
naakt op de spijkers ligt,
waardoor zij de adeldom van
de peep-show vulgariseert en
zichzelf deklasseert van Mata
Hari tot Blonde Greet. Als dit
geen literatuur is die de Prijs
van de Stad Amsterdam ver
dient, dan weet ik het ook niet
De naïeve schilderkunst is een van
de weinige kunstuitingen die
door zeer velen direkt gewaar-
deerd wordt, en, wat net zo be
langrijk is, direct begrepen. De
naïeve schilderkunst wekt ont
roering, een glimlach, enthou
siasme en vooral een stuk her
kenning op. Wie weet is iedereen
die onbevangen met schilderen
begint een naief te noemen. Het is
hierom, en om nog meer redenen,
een verheugend feit dat er een
boek is uitgebracht waarin aan
dacht wordt besteed aan de Ne
derlandse naïeve schilderkunst.
Sinds Henri Rousseau, de Franse
douanebeambte die aan het be
gin van deze eeuw de ganse
kunstwereld verstomd deed
staan met zijn onbevangen naïe
ve schilderijen, is de naïef^ steeds
meer in de belangstelling komen
te staan, en zijn het vooral de Joe
goslavische naïeven uit de zoge
heten school van Hlebine die de
laatste jaren de internationale
galeries bevolken en hoge prijzen
voor hun doeken weten te van
gen.
Dat er Nederlanders zijn die niet
alleen bijzonder aardig naïef
kunnen schilderen, maar ook
buiten de grenzen ongekende
faam hebben verworven, zal niet
velen bekend zijn. Het Boek van
de Maand "Naïeve schilders zien
ons land" kan daar nu eindelijk
verandering in brengen. Het is
een bijzonder aardig boek, vol
kleurige reprodukties van schil
derijen van een groot aantal Ne
derlandse naïeven, met een inlei
ding van W. A. Braasem, direc
teurvan het Westfries Museum in
Hoorn, een bij de schilderijen zo
veel mogelijk aansluitend ver
haal van de Duitser James Krüss
(vertaald door Anne Otten) en een
collage levensbeschrijvingen van
Rob van Dobbelsteen, W. A.
Braasem geeft in zijn inleiding
een helder en beknopt beeld van
wat een naïef is, wat zijn drijfve
ren zijn, wat de problemen zijn bij
het bepalen van wat wel en wat
niet naïef genoemd kan worden,
en hoe de naïeve ontwikkeling
vanaf Henri Rousseau loopt. Het
is (gelukkig) geen hoogdravend
kunsthistorisch stuk geworden
maar een prettig leesbare uiteen
zetting, geheel in overeenstem
ming met de getoonde voorstel
lingen.
Het Westfries Museum te Hoorn
bezit als enig museum in Neder
land een permanente collektie
(Westfriese) naïeven. Een groot
deel van deze collectie was in fe
bruari 1976 in Leiden te zien, in
het Academiegebouw en de foyer
van het Leids Akademisch
Kunstcentrum.
De tekst van de "naïeve schrijver'
James Kruss, zoveel mogelijk
aansluitend bij de naar thema ge
rangschikte schilderijen, is een
wat kneuterig geheel waarin hij
zijn kijk geeft op Nederland. Het
doet enigszins afbreuk aan de
charmante naïeve afbeeldingen
die in feite geen verhaal behoe
ven daar ze al vertellend genoeg
zijn. Ook zou men kritiek kunnen
hebben op de keuze die door de
samenstellers is gemaakt, aange
zien niet alle naïeven even naïef
zijn (bijv Kathia Berger, Johan
Jeuken).
Dit is echter een zuiver persoonlij
ke mening, en het is dan ook be
ter dat iedereen voor zichzelf
uitmaakt wie men onder de naïe
ven wil scharen aangezien het ka
rakter van hun werk van zeer per
soonlijke aard is. Het boek is,
hoewel er wat dieper op het werk
van de genoemde kunstenaars
ingegaan had mogen worden, een
belangrijke stap in de richting
van het bekendheid geven en
samenbundelen van een voor ons
land unieke uiting van kunst.
Gelijk met het uitgeven van dit
boek van de maand (vanaf 7 sep
tember in de winkel verkrijgbaar)
is er een aantal exposities inge-
Schepen
Acmaea 3 vn Shellhaven nr Eastham,
Alkmaar 3 vn Pto Plata nr Tenerife,
Alnati 2 dw St Pauls Rock nr Rotterdam,
Aludra 3 vn Nassau nr Belize.
Amersfoort 3 te Lissabon.
Amstelhof 2 530 ono Miami nr Keywest,
Amstelwal 4 vn San Nicolas nr Wilming
ton,
Atlantic Star 4 te Halifas,
Baarn 4 te Montreal,
Begonia 3 vn Ancona nr Patras.
Bilderdijk 2 vn Rotterdam nr Savannah
Bussum 3 120 zo Mosselbaai nr Antwer
pen,
Capiluna 3 te Port Dickson,
Chevron Eindhoven 3 vn Freeport nr
New York,
Chevron The Hague 3 vn Rotterdam nr
Convey Isl.,
Coral Maeandr
kil,
Diloma 3 160 zzw Havana nr Curacao,
Farmsum 1 te Amsterdam.
Flevoland 3 te Amsterdam,
Ventspils nr Sluis-
Fulgur 3 vn Curacao nr Sal,
Ganymedes 4 te Callao,
Gooiland 2 vn Paranagua nr Hamburg,
Hercules 1 vn Amsterdam nr Antwer
pen, Hollandia 4 te IJmuiden,
Katendrecht 3 te Durban,
Mercurius 1 vn Amsterdam nr Parama
ribo,
Nedlloyd Kimberley 2 vn San Francisco
nr Los Angeles,
Nedlloyd Niger 2 vn Le Havre nr Dakflr,
Nedlloyd Schelde 3 vn Tampa nr Balti-
Prinses Margriet 1 te Amsterdam,
Rijnborg 4 te Wilhelmshaven,
Straat Forcados 4 te Matarani,
Straat Nagoya 4 te Rio de Janeiro,
Thuredrecht 4 te Thunderbay,
Trident Amsterdam 3 vn IJmuideh nr
Hamburg,
Ulysses 4 130 nnw Cape St. Antonio nr
Kingston,
Vitrea 3 vn Singapore nr Salomons eil.,
Waterland 4 te Bremen,
Zwijndrecht 4 te Rotterdam.
<K!eine vaart)
Adara 2 60 z Kp. Verdische eil. nr Santos,
Anna Broere pass 4 Wight nr Rotterdam,
Apollo 2 rede Karachi,
/JIJ efMT t7U5 MAAI? IK HEP
(SEEM ÉP6LMAM? Y Ml£T> GSPAAN
CAM MA&JÊ HIEf? IKHÊPAH-fTgN
nietkomem.'! jÊËEwr/ MAAR ÉËM SPIÊÖEU-
OKZE ÓEVAN6ËSJÊ £l.O£M 6EHAALP UIT
WAAREMPEL!
HU IS££H
EPEUMAN l!
y
De avonturen van Jommeke
i L Zeg. mannen, en weet ge
C wat ik zie 1 OF liever, niet zie
C Wat, Filiberke L
De zon 't Ie klaarlichte dag, x
zonder wolken, en de zon etaat
--T niet aan de hemel
Verdraaid, Ziliberie,
ge hebt gelijk!
Een stralende dag
zonder zon!'!!
Lieve deugd'.... maar nu wordt
me alles duidelijk! Dat is
inderdaad het grootste wonder
van de wereld! Gewoonweg
verbijsterendOngelooflijk!
richt, die schilderijen toont van
de in het boek genoemde naïeven
In het Singer Museum in Laren
kan men bijna alle in het boek
afgedrukte voorstellingen zien.
Deze tentoonstelling is tot 2 ok
tober te bezichtigen. Boekhandel
De Ark in Weesp toont van 8 tot
22 september werken van de
"schilderende- kastelein" Joop
Smits. Boekhandel Van der Galie
in Utrecht organiseert van 7 sep
tember tot 8 oktober een tentoon
stelling van Nederlandse naïeve
schilderkunst. In V en D in Maas
tricht en in de Bijenkorf in Am
sterdam tenslotte kan men gedu
rende de maand september tus
sen koffiebonen en regenjassen
in naïeve kunst, aanschouwen.
Boek van de Maand Naïeve schil
ders zien ons land", uitgever
Ploegsma, prijs tlm 7 oktober
f 18J50, na 7 oktober f32,50
JURRIAAN VAN KRANEN
DONK
DEN HAAG - In het Provincie
huis aan de Koningskade in Den
Haag is tot en met 15 september
de nationale fototentoonstelling
"De mens en zijn omgeving" te
zien. De expositie omvat 130 fo
to's van Nederlandse beroeps- en
vrijetijdsfotografen.
NIERTJES MET KER
RIE
Neem eens - als i
anders wilt -
plaats van kalfsnier,
lamsniertjes. Wel
bestellen. Reken op
ongeveer 750 gran
Breng water met w«
at aan de kook en le
de niertjes twee. m
nuten in. Spoel ze daar
af. laat ze ev
koelen en snijd i
angs in tweeën.
Snipper een flinke u
fruit de snippers sar
twee volle theele
pels kerrie heel licht
goudgeel, boven laag
Laat de gehal
veerde niertjes vijf r
nuten zachtjes meebak-
en voeg dan i
gesneden tomaten
eventueel een ragfijn
gesnipperd teentje
Bulgaarse yoghurt los
met vjjf eetlepèls
warmde room en v
dan 10 minuten sudde-
Geef hierbij ge
kookte rijst.
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR: "Midnight Express", dag. 2.30,
7.00 en 9.30 uur; zo. 2.00,4.30.7.00 en 9.30
uur, a.l.
CAMERA: "Saturday night fever", dag.
2.30,7.00 en 9.15 uur; zo. 2.00,4.15,7.00 en
9.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Sleeper", vr. en za.
12 uur. 16 jr.
LIDO 1: "Convoy", dag. 2.30.7.00 en 9.15
uur; zo. 2.30, 4.45,7.00 en 9.15 uur, 16 jr.
LIDO 2: "The gray lady down", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur; zo. 2.30,4.45,7.00 en 9.15
uur, 12 jr.
LIDO 3: "The turning point", dag. 7.00
en 9.15 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Donald Duck", za.
i. 2.30 e
4.45l
STUDIO: „La vie devant soi" dag. 7.00
en 9.15 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", dag.
2.30 uur; zo. 2.30 en 4.45 uur, a.l.
TRIANON: "Jutti, de verschrikkelijke
sneeuwman", dag. 2.30,7.00 en 9.15 uur;
zo. 2.30, 4.45, 7.00 en 9.15 uur, a.l.
REX: "Het heetste hoertje aller tijden",
OnRevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendicii>l elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
scnhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisaheth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur van 13.45 - 14.30 uur.
Avondbezoekuur van 18.30 - 19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van 18.00 -
18.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van
Klasse afd., van 14-14.45, 18.30-19.30 en
11.15-12 uur.
Kraamafd., dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot). 15-16 en 18.30-19.30 uur;
laatste kwartier avondbezoek kraamafd.
babyshow.
Kinderafd., dag. van 15-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking), dag. van
14.15-14.45 en 19-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
Maandag tlm vrijdag
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
Bezoektijden Kinderklimek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: leen 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamafdeling
13.30-14.45 alleen voor echtgenoten 19
20 uur. Kinderafdeling voor ouders 18
18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
7.00 e
16 j
9.00 u
>.2.30,4.45,7.00 en
Bezoek aan ernstige patiënten
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver-
Arrow 3 te Rotterdam,
Aurora 2 vn Amsterdam nr Howdendy-
ke,
Bastiaan Broere pass 3 Casquets nr Im-
mingham,
Breehoek 2 620 zw Lissabon nr Antwer-
Breezand 3 40 zw. Kp. Palos nr Barcelo-
Corrie Broere 2 vn Rotterdam nr Ter-
Duplus pass 4 Beachyhead nr Rotter
dam,
Dutch Engineer 2 vn Rotterdam nr Tot-
ton,
Dutch Mate pass 4 Smithknoll nr Dor
drecht,
Electron 4 te Rotterdam,
Mare Iratum 3 vn Rotterdam nr Barry,
Mare Novum 2 vn Rotterdam nr Gonfre-
ville,
Margaretha Smits pass 3 Dakar nr Port
Harcourt, Neeltje Broere3 te Rotterdam,
Nieuwland 2 vn Rotterdam nr Leith,
Valkenburg 3 t.a. Cotonou,
Viscount pass 3 Humber nr Antwerpen,
Waddenzee 2 rede Lagos.
Wilhelmina 4 te Rotterdam,
Wilhelmina-V 3 te Rotterdam,
Willy-B 2 vn Rotterdam nr Mistley.
Kindervoorstelling: "Alice in Wonder
land", za. en wo. 2.30 uur, a.l
Nachtvoorstelling: "Porno in het Mid
den-Oosten", vr. en za. 12.00 uur, '16 jr.
Alphense bioscopen:
EURO 1: "Convoy", dag. 1.30, 6.30 en
9.00 uur, zo. 1.30,4.00,6.30 en 9.00 uur, 16
Nachtvoorstelling: "Convoy", za. 12.15
uur, 16 jr.
EURO 2: "Convov", dag. 6.30 en 9.00 uur,
16 jr.
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", dag.
Nachtvoorstelling: "Dwars door de
vuurlinie", za. 12.15 uur. 16 jr.
EURO 3: "Saturday night fever", dag.
1.45,6.45 en 9.15 uur; zo. 1.45,4.15,6.45 en
9.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Network", za. 12.15
uur. 16 jr.
EURO4: "Rollercoaster", dag. 2.00,7.00
en 9.00 uur; zo. 2.00,4.45,7.00 en 9.30 uur,
ge-
Bioscoop Voorschoten:
GREENWAY: "Face to Face", do t
8.45 uur; di. 8.15 uur, 16 jr.
"Kung fu-boss Wang Yu". vr. en z;
en 9.00 uur; ma. en wo 7.00 uur; z.
uur. 12 jr.
Kindervoorstelling: "De avonture
Hammetje r
2.30 l
2.00 i
<£ÈLu&cYLLeuuxs
5 september 1978
Honderd jaar geleden stond in
ie krant:
-Bij de inneming van Serajewo
door de Oostenrijkers hebben zij
in het geheel dertig kanonnen en
ruim tienduizend geweren ver
overd. Onder de laatstgenoem
de zijn ook die meegeteld, welke
de Mohammedaansche inwo
ners der stad op last van den
opperbevelhebber hadden in
geleverd. Overigens kan men
veilig aannemen, zegt een be
richtgever, dat er nog wel tien
duizend geweren in de stad ver
borgen zijn. Twee der buitge
maakte vestingskanonnen
droegen den Oostenrijkschen
dubbelen adelaar en vertoon
den den stempel van Weenergie-
Zij
den
laatsten Oostenrijksch-Turk-
schen oorlog in Serajewo ach
tergebleven. Bij de afgeleverde
geweren waren niet minder dan
duizend achterladers. Intus-
schen heeft de 18de Oostenrijk-
sche divisie eind Augustus zon
der slag of stoot Nevesinje bezet
en een begin gemaakt met het
ontwapenen der bevolking. Bij
Doboj heeft een kort gevecht met
het artillerie der opstandelin
gen plaats gehad: van hun vijf
stukken geschut werden er vier
tot zwijgen gebracht.
Vijftig jaar geleden:
-Bij Union, in den Amerikaan-
schen staat Missouriis een vijf
tigjarige boerenvrouw in hech
tenis genomen. Sedert 1912 moet
zij negen personen door vergif-
liging om het leven hebben ge
bracht.
-Uit Pressburg (thans Bratisla
va, in TsjechoSlowakijeRed.)
wordt vernomen dat in de na
bijheid van Sillein door het in
slaan van den bliksem een ge
heel dorp een prooi der vlam
men is geworden. Daa r het mee-
rendeel der bewoners zich op het
veld bevonden, kwamen de
blusschingspogingen te laat.
Twee kinderen worden vermist.
Zij zijn waarschijnlijk in de
vlammen omgekomenEen oude
vrouw kon worden gered, doch
zij stierf spoedig daarna aan
haar brandwonden
-In de dynamiet fabriek van
Ablon bij de Fransche stad
Honfleur heeft een ernstige ont
ploffing plaats gehad. Het
grootste deel van het gebouw is
in de lucht gevlogen. Acht ar
beiders werden gedood en twin
tig gewondvan wie vier zwaar.
Deze ontploffing is niet de eer
ste, die in deze kruitfabriek
heeft plaats gehad. De vorige
zijn echter niet zoo ernstig ge
weest als thans het geval was.
