Les van Montreal geleerd
„Moskouse Spelen geen
dissidenten-wedstrijd"
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1978
"Ik zal nooit vergeten hoe ont
roerd we waren toen op 1 augus
tus 1976 in het stadion van Mon
treal met grote letters op het
neonbord stond "Gegroet Mon
treal, tot ziens in Moskou". We
hoeven nu nog maar twee jaar te
wachten". De Moskouse journa
list Mikhail Eflmov geeft met
bovenstaande woorden aan hoe
zeer de Russen in de ban zijn van
de Olympische Spelen in 1980.
Onze redacteur Theo Temmink
proefde tijdens een bezoek aan
Moskou de sfeer en had er o.m.
een gesprek met een lid van het
Olympisch Comité. Vandaag
zijn eerste indrukken. Volgende
week publiceren we zijn tweede
serie verhalen over de Moskouse
Spelen, waarvan de voorberei
dingen al in een ver gevorderd
stadium zijn.
De strijd om de Olympische medailles van
1980 wordt op vijf plaatsen uitgevoch
ten. Het leeuwedeel speelt zich af in Mos
kou. De zeilwedstrijden worden gehou
den in de Tallinn-baai in Estland - op
100 kilometer afstand van Helsinki -.
terwijl de kwalificatiewedstrijden van
het voetbaltoernooi worden gespeeld in
Kiev. Minsk en Leningrad.
In Moskou wordt momenteel de laatste
hand gelegd aan tien nieuwe sportcom
plexen. Het zijn:
- Europa's grootste indoor-stadion dat
plaats biedt aan 35 tot 40 duizend toe
schouwers. Het wordt gebruikt voor bok-
- Een zwembad met gescheiden delen voor
de zwemwedstrijden 10.000 plaatsenen
het schoonspringen (5.000 plaatsen).
- Een multi-functioneel indoor-stadion in
de catacomben van het grote Lenin-sta-
dion,voor het volleybal (3.000 plaatsen).
- Een arena met 5.000 zitplaatsen voor het
gewichtheffen
- Een stadion met gescheiden c
worstelen (8.000 plaatsen) e
(6.000 plaatsen).
- Een indoor-wielerbaan (6.000 plaatsen).
- Een cirkelvormige wielerbaan (3.000
plaatsen) voor de wegwedstrijden.
- Een schietbaan (3.000 plaatsen).
Een elfde nieuwbouwproject,een zeilsport-
cenfrum met een haven, overdekte lig
plaatsen en een Olympisch dorp, wordt
gebouwd in Tallinn. Hier kunnen 5.500
zeilsportliefhebbers de wedstrijden be
kijken.
Naast de nieuwe stadions wordt een groot
aantal sportcomplexen in Moskou gere
construeerd. Het gaat om het Lenin-sta-
dion, dat bestaat uit een groot stadion
(103.000 plaatsen) waarde belangrijkste
evenementen worden gehouden en een
klein stadion (10.000 plaatsen) voor het
volleybal, een zwembad (10.000 plaat
sen) voor het waterpolo en een sportpa
leis 11.000 plaatsen) voor turnen en ju
do. Ook wordt gewerkt aan de roeibaan
(21.000 plaatsen), het Dynamo-voetbal
stadion (53.000 plaatsen) en het hockey-
stadion (10.000 plaatsen).
Vrijwel de gehele Olympische accommoda
tie zal tijdens de Spartakiade in januari
1979 al in gebruik genomen worden. Dat
is anderhalf jaar voordat het Olympisch
vuur in Moskou gaat branden! De Rus
sen hebben de les van Montreal blijkbaar
Het officiële embleem is een ont
werp van Vladimir Arsentiev
In dit zwemstadion kunnen straks tienduizend toeschouwers de wedstrijden volgen
Vrijdagochtend in Moskou
kwart voor tien. Met een vaar
tje van 60 kilometer per uur
loodst een nors kijkende taxi
chauffeur me door het drukke
verkeer van Rusland's hoofd
stad. Hij rijdt zoals alle Russi
sche automobilisten: hard en
schijnbaar roekeloos. Res
pect voor voetgangers is er
niet bij. Wie een straat over
steekt doet dat geheel op ei
gen risico, zelfs op een zebra
pad. Het blik op vier wielen
heeft in de Sowjet-Unie altijd
voorrang op het individu op
twee benen, 's Lands wijs 's
lands eer.
Doel van de rit is het Poesjkin-
plein, in het hart van de stad,
waar het kantoor is van het
persagentschap Novosti dat
samen met Tass - de officiële
spreekbuis van de regering -
de nieuwsvoorziening in de
Sowjet-Unie verzorgt. Tama
ra Shachnazarova, een Engels
sprekende medewerkster van
Novosti, ontvangt-me in een
fraai zaaltje waarin een uit
stekend ventilatiesysteem de
drukkende hitte van buiten
de baas is gebleven. Ze heeft
voor mij een afspraak ge
maakt voor een interview met
Nikol^j I. Lubomirov, lid van
het organisatie-comité van de
Olympische Spelen van 1980
in Moskou.
Om twaalf uur worden we bij de
heer Lubomirov verwacht.
Tamara geeft wat gestencild
informatiemateriaal over de
voorbereidingen van de
Olympische Spelen en laat
me alleen met een grote kop
thee en een schaaltje heerlijke
bonbons. Even later komt ze
terug, gevolgd dooreen stevig
gebouwde dame. "Het is me
een genoegen u mevrouw
Makarova voor te stellen",
zegt Tamara triomfantelijk.
Tot mijn stomme verbazing
begroet mevrouw Makarova
me in het Nederlands. "Ik
spreek uw taal een heel klein
beetje", zegt ze accentloos. Al
gauw blijkt dat ze onze taal
vrijwel beheerst.
De 56-jarige vrouw heeft in het
verleden een jaar op de Sow-
jet-ambassade in Den Haag
gewerkt en bezocht nadien
nog vele malen ons land. Ver
der vertaalt ze Hollandse en
Vlaamse schrijvers. Hoewel
ze gepensioneerd is doceert
ze nog enkele uren per week
Nederlands aan de universi
teit van Moskou. "Toen ik
hoorde dat een Nederlandse
journalist voor een interview
in Moskou was heb ik meteen
mijn afspraken voor vandaag
afgezegd. Ik wil u graag hel
pen".
Per taxi begeven we ons aan het
eind van de ochtend naar de
Kotsjanskistraat waar Niko-
l^j Lubomirov zijn kantoor
heeft. Tamara zit naast de
chauffeur, terwijl mevrouw
Makarova en ik breeduit op
de achterbank hebben plaats
genomen. Ze vertelt over haar
bestuursfuncties in de ver
enigingen Nederland-USSR
en België-USSR, over haar
28-jarige dochter die schilde
res is maar nu tijdelijk als
Door
Theo Temmink
Een maquette van het grote in
door-stadion in het midden) waar
in bijna 40.000 toeschouwers een
plaats kunnen vinden. Links het
velodrome, goed voor zesduizend
plaatsen (foto rechts).
postbode werkt omdat ze van
de dokter meer in de buiten
lucht moest zijn, en over de
schrijver/journalist Willem
Oltmans met wie ze enkele ja
ren geleden de Sowjet-Unie is
doorgereisd.
"Willem begreep eerst niets van
ons land. Hij bekeek alles
door een westerse bril. Door
de gekleurde informatie die
jullie op school en via de pers
krijgen zitten jullie vol met
vooroordelen over de Sowjet-
Unie. Ook Willem had veel
vooroordelen. Maar toen ik
hem had laten zien hoe de
Sowjet-Unie werkelijk is en
hoe de mensen hier werkelijk
leven, zei hij tegen mij: "Ik ga
nu een boek schrijven waarin
ik de waarheid over de Sow
jet-Unie vertel". Dat heeft hij
ook gedaan".
Een paar minuten te vroeg arri
veren we in de Kotsjanski
straat. We lopen een gebouw
binnen en komen in een hal
met tientallen afbeeldingen
van de Olympische ringen en
van het beertje Misha, de
mascotte van de Moskouse
spelen. Na een tijdje komt een
jonge vrouw op ons toelopen.
Ze begint in het Russisch te
gen me te praten. Het enige
dat ik kan verstaan is mijn
naam. Ik zeg "da" en loop met
haar mee naar een grote ka-
Een langwerpige, massief-hou
ten tafel en een stuk of vijftien
leren stoelen vormen het
meubilair. De ramen staan
wagenwijd open. Aan de
wand hangt een enorm grote
kleurenfoto van het Lenin-
stadion, waar in juli 1980 de
openings- en slotceremonie
van de spelen worden gehou--
den. Centraal op de tafel staat
een dienblad met enkele
flesjes mineraalwater en
vruchtensap. De glazen staan
nog omgekeerd.
Ik sta nog wat onwennig om me
heen te kijken als een korte,
gedrongen man binnenkomt.
De Olympische Spelen van 1980 starten officieel op zaterdag 19 juli. De slotceremonie is op zondag
3 augustus. In 21 takken van sport zijn in totaal 203 gouden medailles te verdienen. Bij de Moskouse
Spelen zullen ongeveer 12.000 deelnemers en officials uit 125 tot 130 landen aanwezig zijn. De
wedstrijden worden geleid door 3.500 scheidsrechters, van wie er duizend van buiten de Sowjet-
Unie komen. Er worden 7 miljoen toeschouwers verwacht (600.000 per dag). In Montreal kwamen
twee jaar geleden 3 miljoen mensen naar de wedstrijden kijken. Overigens staat het programma al
van uur tot uur vast...
Krullend, achterover gekamd
haar. Felle blik in de kleine
ogen. Nikol^j Lubomirov
Binnen het Olympisch Comi
té is hij belast met de public
relations. Hij is oud-hoofdre
dacteur van Sowjet-Sport
en was vice-president van de
internationale schermbond.
Lubomirov promoveerde ooit
op een proefschrift over de
betekenis van de Olympische
Spelen. Vanaf 1952 woonde
hij alle spelen bij. Alleen
"München" zag hij op tv.
Nikol^j Lubomirov geeft me
een hand en wijst me een stoel
aan. Tamara gaat links naast
me zitten, mevrouw Makaro
va rechts. Lubomirov neemt
tegenover me plaats met
naast zich zijn secretaresse
die tijdens het twee uur du
rende gesprek constant aan
tekeningen maakt.
De glazen worden gevuld, de
kelen geschraapt. Lubomirov
wil weten wat voor vlees hij in
de kuip heeft. Hij vraagt voor
welke krant ik werk en welke
functie ik op de redactie heb.
Zijn secretaresse - met een
stem zo ruw als schuurpapier
- vraagt tot twee keer toe hoe
je "Leidsch" precies moet
schrijven. Intussen bekijkt
haar baas me op dezelfde wij
ze als een rechter een ver
dachte keurt: Is-ie te ver
trouwen of niet?
Ik ben vast van plan hem naar
zijn mening te vragen over
een mogelijke boycot van de
Spelen door kapitalistische
landen, maar uit 'taktische
overwegingen bewaar ik die
vraag voor straks. Eerst pra
ten we over de betekenis van
de Olympische Spelen voor
de Sowjet-Unie. "Dat is een
interessant onderwerp", zegt
Lubomirov en gaat er eens
goed voor zitten.
Hij steekt een lang verhaal af
over de Olympische idee, die-
in de Sowjet-Unie nog leeft.
En niet alleen op papier. De
sport moet de mensen dienen,
zo staat te lezen in artikel 41
van de grondwet. De Spelen
zijn dan ook niet alleen voor
de Russische sportploeg,
maar voor het hele volk van
groot belang. Ook draagt de
Olympiade bij aan de verbe
tering van de betrekkingen
met andere landen. Lubomi
rov legt uit dat de USSR al
vanaf de revolutie van 1917
een vredelievende politiek
voert. Men wil vrede en
vriendschap met iedereen.
Als ik laat merken de woorden
vrede en vriendschap ("mir"
en "droezhba") zonder verta
ling te begrijpen is het ijs ge
broken. De sfeer wordt naar
mate het gesprek duurt
steeds prettiger. Nikolai Lu
bomirov praat enthousiast
over de bouw van de Olympi
sche accommodatie en over
de steun van de studenten en
de communistische jongeren
daarbij. "In ons land is geen
werkloosheid. Dus als er iets
extra's gebouwd moet wor
den zoals nu, iets dat boven
het vijf-jarenplan uitgaat,
werken studenten en jonge
ren mee. Wij hebben tiendui
zenden brieven gekregen uit
het hele land van mensen die
als bouwvakker bij de bouw
van de stadions ingezet wil
den worden. De hele Russi
sche bevolking wil meehel-
Het is al na enen. De secretares
se heeft de flesjes leegge
schud en Lubomirov werpt
een vluchtige blik op zijn
horloge. "Meneer Lubomi
rov", waag ik. "U weet dat er
in de westerse landen mensen
zijn die de Spelen in Moskou
willen boycotten, omdat ze
vinden dat de USSR de men
senrechten schendt, wat
vindt u daarvan?". Mevrouw
Makarova vertaalt onver
stoorbaar. Lubomirov is weer
een en al concentratie. Hij
strekt zijn rug en kijkt even
schuin naar boven. Dan legt
hij zijn ellebogen weer op ta
fel, wrijft in zijn handen en
priemt zijn ogen in de mijne.
"Enkele reactionaire krachten
proberen de internationale
spanningen te doen stijgen",
zegt hij beheerst. Ik begrijp
dat het een lang antwoord zal
worden. "Die reactionaire
krachten maken een hetze te
gen ons land. Zij willen de
Koude Oorlog-tijd terug
brengen. Helaas zijn er zulke
Zijn handen laten elkaar los en
pakken twee kroonkurken
die ruim een uur eerder van
een flesje mineraalwater zijn
gewipt. Hij slaat de kurken
tegen elkaar. "Die mensen
willen sport en politiek ver
mengen. Ze doen dat voor
hun eigen doeleinden. Dat is
een oneerlijke daad. Ze ge
bruiken zogenaamde
problemen met de mensen
rechten, terwijl die proble
men in de Sowjet-Unie hele
maal niet bestaan. Waarom
willen die mensen zich men
gen in onze aangelegenhe
den? Laat ons toch met rust.
Wij bemoeien ons toch ook
niet met Holland; dat is uw
eigen zaak. Welk reent heeft
de Amerikaanse senaat om
zich met ons te bemoeien? Wij
zeggen toch ook niet hoe
breed de trottoirs, van de
Amerikaanse straten moeten
zijn". Terwijl mevrouw Ma
karova vertaalt kijkt Lubomi
rov me verwachtingsvol aan.
Hij is trots, omdat hij erin is
geslaagd problemen met de
mensenrechten te vergelijken
met een verkeersprobleem.
Hij gaat door. "Wij wijzen elke
politieke inmenging af. Wij
streven naar een groot, ge
lukkig feest voor sportmen
sen uit de gehele wereld. Een
feest van vrede en vriend
schap. Ik vind het erg jammer
dat er krachten zijn die - ex
cuseert u mij de grove woor
den - vuile middelen gebrui
ken om dit prachtige sport-
feest te besmetten".
Ik vraag of hij verwacht dat me
destanders van de Sowjet-
dissidenten in juli 1980 zullen
proberen westerse journalis
ten te benaderen. Lubomirov:
"De journalisten die naar
Moskou komen hebben inte
resse in de Olympische Spe
len. Het zijn sportwedstrij
den. geen dissidenten-wed
strijden. Journalisten die in
teresse hebben in dissidenten
moeten hier niet komen".
Heftig gebarend, iets feller nu:
"De beste strijders voor de
mensenrechten zijn de men
sen van de communistische
partij. Ik beschouw mezelf als
een actief strijder voor de
mensenrechten. Ons volk
kent de dissidenten niet eens.
Hoeveel zijn en vier, vijf? Ze
gebruiken het Russische volk
om hun eigen zakken te vul
len. Ze hebben zelf nooit voor
de mensenrechten gevoch
ten".
Hij zakt weer iets terug in zijn
stoel. "Wie echt geëerd moe
ten worden zijn de ruimte
vaarders en
met ijsbrekers de r
de zeeën hebben bevaren. Of
de mensen die hebben mee
gewerkt aan de opbouw van
Siberië. Al die helden zijn
belangrijke mensen. Niet al
leen voor ons land, maar voor
de gehele wereld. Ik zal u een
mooi voorbeeld geven. Uw
landgenote mevrouw Koen
won tijdens de Spelen van
1948 in Londen vier gouden
medailles. Daarna heeft ze
een keer een bezoek gebracht
aan Moskou. Duizenden
mensen hebben haar toen
hier toegejuicht en geëerd.
Mevrouw Koen zal nog eeu
wen bekend zijn in de Sowjet-
Unie; niemand kent dan nog
Sjtsjaransky en Ginzburg.
Maar we zyn nu te ver afge
dwaald van ons onderwerp:
de Olympiade".
Hij glimlacht spottend, gooit de
kroonkurken in zijn handen
op en neer. Ik besluit toch nog
een poging te doeYi en vraag
hem of journalisten, die bui
ten de Olympische Spelen om
nog meer over de Sowjet-
Unie willen schrijven daar
voor de kans krijgen. Nikol^j
Lubomirov kijkt wat ver
veeld naar buiten en verza
melt nieuwe energie. "De
journalisten worden niet door
ons aan de hand vastgehou
den. Ze zijn vrij. Maar het is
niet beleefd om de gastheer te
schaden. Ik ben ervan over
tuigd dat de wereld meer
aandacht zal hebben voor de
Olympische Spelen dan voor
de dissidenten. De sport zal
interessant zijn voor de lezers.
De journalisten kunnen daar
beter over schrijven dan dat
ze in vuilnisbakken gaan zoe
ken. Veel journalisten in de
kapitalistische landen zijn
echter verplicht slecht te
schrijven over ons land. On
langs nog zyn in Moskou twee
Amerikaanse corresponden
ten gestraft. Die moesten ne
gatief schrijven over de Sow
jet-Unie. Als ze positieve arti
kelen hadden gemaakt had
hun baas ze ontslagen".
Lubomirov gelooft overigens
dat de 7400 journalisten die in
juli 1980 de Spelen bijwonen
meer hinder zullen hebben
van de gedachtenkronkels
van Amerika's president
J immy Carter dan van Leonid
Breznjev en zijn kornuiten.
"De journalisten zijn de dupe
van Carter's weigering om het
persbureau Tass bepaalde
computertechnieken te leve
ren. Die Carter is gek. Maar
zet dat niet in de krant, want
dan mag ik nooit meer naar
Amerika".
