HP deTijd 'Pas op jongens Kilsdonk uitkijken' L/n EISEVIERS HAVANA - Op het moment dat je het vliegtuig op Schiphol instapt op weg naar Havana, via Oost-Berlijn, besef je al snel datje een andere wereld tegemoet gaat. Het toestel van de Oostduitse maatschappij Interflug vliegt over Dene marken naar de DDR. Het is immers nog steeds verboden voor Oosteuropese maat schappijen over Westduits grondgebied te vliegen. Om èèn nacht in Oost-Berlijn te overnachten moeten we ruim twee uur in de rij staan voor het invullen van papieren. Twee uur vliegen van Am sterdam en je krijgt direct het gevoel dat je moet boeten, omdat je uit het kapitalisti sche Westen komt. De volgende dag bij het vertrek naar Cuba worden we op nieuw op de proef gesteld. Gelaarsde douaniers houden een van de Nederlandse jour nalisten aan omdat hij een stapel, vooral Spaanse, boe ken in zijn handbagage heeft. Die boeken zouden weieens schadelijk voor Cuba kunnen zijn; alsof de Cubaanse doua ne niet bij machte is dat zelf te beoordelen. De „internatio nale solidariteit" gaat ons op dat moment wat al té ver. Na wat heen en weer gepraat mogen de boeken mee. Op het Canadese eiland New Foundland, nog zes uur vlie gen van Havana, maken we een stop van een uur. Onze Oosteuropese medepassa giers verlaten met ons het vliegtuig. Een Oostduitse passagier houdt het meteen voor gezien en blijft in Cana da. Wanneer we eindelijk op Cuba landen voelen we onmiddel lijk het verschil met Oost- Duitsland, al was het maar de temperatuur. Er is een vrien delijke ontvangst, dat het leed van opnieuw in te vullen for mulieren verzacht. Tijdens de tocht, onder begeleiding van een motoragent, naar ons ho tel zien we de vele affiches en vlaggen met revolutionaire leuzen. De revolutie druipt letterlijk van de muren. Op het vliegveld van Havana krijgen we de eerste gids toe gewezen. In het luxueuze ho tel Habana Libre, het genaas te Hilton-hotel, komen er nog enkele gidsen bij. Gedurende ons verblijf lijkt het aantal gidsen met de dag toe te ne men. Bovendien heb ik nog nooit in mijn leven zoveel formulieren ingevuld. Mijn opleiding, de naam van mijn ouders, mijn adres en geboor teplaats en noem maar op, moet iedere keer opnieuw worden vermeld. De Cuba nen weten na èèn dag meer van mij dan ik van Cuba. Respect De revolutie die op 1 januari 1959 een feit was, heeft in Eu ropa altijd veel respect gekre gen. Het socialistische sys teem verschilt op het eerste gezicht erg veel met dat in Oosteuropese landen. Het is natuurlijk een knappe presta tie dat Cuba zich heeft kun nen ontworstelen aan de Zuidamerikaanse wantoe standen als dictatuur, honger slechte gezondheidszorg en pure armoede. Chili, Argenti nië, Brazilië, Bolivia zijn wat dat betreft schrijnende voor beelden. Maar de kritiek op Cuba is de laatste jaren sterk toegeno men. De positie van het land van Castro in met name Afri ka wordt fel bekritiseerd door de westerse mogendheden. Cuba heeft mensen in Angola, Mozambique, Guinea, Ethio pië. Castro noemt deze men sen adviseurs. Hij vindt dat overal ter wereld de Cubanen de revolutie moeten onder steunen uit „internationale solidariteit" In een interview met enkele Amerikaanse journalisten zei hij onlangs: „Wij krijgen kri tiek van de imperialistische landen omdat wij de strijd van de volkeren in Afrika steunen. Maar wat deden de Amerikanen in Vietnam?" Vooral Angola spreekt de Cubanen aan. In dit land, ge regeerd door de MPLA van Neto, zitten enige duizenden Cubanen. „Niet om Angola te regeren, maar om ze te steu nen tegen reactionaire krach ten", aldus Castro. Ogenschijnlijk hebben de Cu banen geen enkel probleem met de hulp aan Angola. Een Cubaanse vrouw vertelde me dat ze het uitstekend vindt dat haar man in Angola mee helpt. Maar als hij nu om komt, vroeg ik. "Dan ik hij een held van de revolutie", antwoordde ze Na enig doorvragen vertelde ze dat er voor de „internationale solidariteit" inderdaad erg "Veel opofferingen getroost moeten worden. De economie in Cuba is hoe dan ook nog steeds erg kwetsbaar en de steun aan Afrikaanse landen vertraagt zonder twijfel de Cubaanse ontwikkeling. Twijfels Over de positie van de Cubanen in Ethiopië bestaan meer twijfels. Een felle urenlange discussie met enkele Cuba nen verduidelijkte dat. Onder het regime van Haile Selassie steunde de Sowjet-Unie met enkele andere socialistische landen de onafhankelijk heidsstrijd van Somalië en Eritrea. Nu Haile Selassie is verdwenen en Ethiopië onder leiding van Mengiftu socialis tisch is verklaard, zijn deze landen radicaal omgedraaid De Eritrese onafhankelijk heidsstrijders zijn nu opeens contra-revolutionairen. In feite gaat het om een enorme machtsstrijd. Het bleek tij dens de discussie met de Cu banen dat zij erg weinig we ten van dit voorspel in Ethio pië. Een Cubaanse ingenieur „Ja, misschien is er een ge brek aan informatie. In Granma (de Cubaanse partij krant) heb ik dat niet gele- Tijdens het festival vroeg Oli vier Tambo van de Zuidafri-' kaanse verzetsbeweging Af rican National Congress steun aan Castro. Daarmee wordt de betrokkenheid van Cuba sterk vergroot. Op dit moment zitten er drie Cuba nen gevangen in Zuid-Afrika. De Cubaanse krantelezer weet hier nog niets van. Als je vraagt of Cuba op deze ma nier niet als pion door de Sowjet-Unie wordt gebruikt op het schaakbord van de macht, wordt dat fel afgezwo- Het eind juli tot en met begin augustus op Cuba gehouden elfde Wereldjeugdfestival was voor de Cubanen een uitgelezen mogelijkheid de resultaten van de revolutie aan de vele buitenlanders te tonen. Onze medewerker Kees Boonman was gedu rende het festival op Cuba en schreef een verslag over dit socialistische eiland. De hulp van de Sowjet-Unie aan Cuba is overigens enorm. Op dit moment zijn op Cuba zo'n 20.000 Russen aanwezig. En kele miljarden dollars wor den per jaar aan Cuba gege ven. Het valt niet te ontken nen dat Cuba zonder die steun niet zo ver was geko men in haar ontwikkeling. Sinds de Amerikaanse blok kade in 1961, en nadat de „on afhankelijke" Latijnsameri- kaanse staten in 1964 even eens de handel met Cuba hebben stilgelegd, was het land economisch praktisch lamgelegd. Door Kees Boonman De Sowjet-Unie was het enige land dat zijn hand uitstak Daar ligt meteen een verkla ring voor het dreigende af glijden van Cuba naar Oost europese trekken. De com munistische partij op Cuba heeft voor de revolutie ver klaard dat Castro en Che Guevara eigenlijk een stel letje avonturiers waren. Op 26 juli 1953 deden zij een aanval op de Moncada-kazerne in Santiago de Cuba (duizend kilometer van Havana) om aan wapens te komen en het land vervolgens te bevrijden van de dictatuur van Batista. De aanval mislukte, maar het was de aanleiding tot de re volutie die volgend jaar 1 ja nuari haar 20e verjaardag viert. Na de revolutie werden de anarchistische trekjes snel verwijderd en \verd het de communistische partij die het voor het zeggen kreeg, met Castro aan het hoofd. Dat Che Guevara minder genoemd wordt op Cuba is een teke nend voorbeeld. Hij wilde bijvoorbeeld het geld afschaf fen. Nu zie je steeds meer de bureaucratie de overhand krijgen. Met een bonboekje kunnen de mensen goederen krijgen. Per jaar één broek, een paar schoenen en twee overhemden. Ook het voedsel is gelimiteerd, behalve dan in de dure hotels. Er moet wel bij gezegd worden dat ieder een te eten heeft. Dat was vóór de revolutie wel anders. Fruit en aardappelen zijn nog steeds schaars, evenals groente. De export, dus de deviezen, is belangrijker. Een liter melk voor kinderen en bejaarden per dag. de mensen daar tusêenin hebben het minder nodig en krijgen het dus niet. Wie meer wil hebben kan goederen ruilen of de zwarte markt opgaan, al staan daar wel zware straffen op Voor dertig gulden per maand huur je een nieuw huis, al is er nog een schro melijk tekort aan huizen. Speciale brigades, vrijwilli gers bouwen De meeste aandacht is gericht op de jeugd. Tijdens het festi val werd trouwens een spe ciale Kinderwet gelanceerd, met de rechten en de plichten van de kinderen. Tot het veer tiende jaar gaan de jongeren, pioniers, naar school. Meestal zijn dat internaten. De Staat voedt de jeugd op met „res pect voor het socialisme", zo staat het althans in de wet. Toch is het merkwaardig om kinderen van zeven jaar, in een weliswaar vrolijk uni form, te horen roepen: „Weg met de imperialisten, voor de internationale solidariteit" Maar de kinderen zijn letter lijk de kinderen van de revo lutie. Het meest opvallend is dat er totaal geen onderscheid wordt gemaakt tussen blank en zwart. Gratis De gezondheidszorg is vrijwel gratis. Het is dan ook geen wonder dat epidemieën op Cuba de laatste jaren vrijwel niet meer voorkomen. Toch zijn er mensen „meer gelijk" op Cuba en dat is het partij kader. Het is een privilege om lid van de enige partij te mo gen worden. Er zijn op een bevolking van negen miljoen ~i slechts 300.000 leden. Zij rijden wél in de r to's, Russische Lada's of af hankelijk van je plaats in Alfa Romeo's. De meeste Cubanen rijden in oude Amerikaanse auto's uit de jaren vijftig. In het openbaar klaagt niemand daarover. „We hebben wel andere dingen aan ons hoof'", werd me verteld. De meeste Cubanen hebben di recte invloed in hun wijk in de comités ter verdediging van de revolutie (CDR). Hierin wordt gesproken over wijk- verbetering, onderwijs en an dere zaken waarbij de men sen direct zijn betrokken. Ie dereen is in principe lid van zo'n CDR. Er worden pogin gen ondernomen om de men sen meer directe invloed te geven op het democratisch centralisme. Alle wijken zijn weer onderverdeeld in zones, daarboven heb je de volks macht (Poder Popular), de gemeenten, provincies en uiteindelijk de nationale as semblee waar Fidel Castro de baas van is. Overal in het land zie je dat de mensen betrokken zijn bij de opbouw van het land. De kin deren, die nu een speciale wet hebben waarin hun rechten en plichten staan, de werkers, de studenten en de vrouwen, die georganiseerd zijn in de vrouwencomitès (FMC). Is iedereen het dan eens met het systeem, vraag je je af. Er zijn wel degelijk ménsen die vin den dat revolutie een insti tuut dreigt te worden. Ook zijn er mensen die liever wil len vertrekken naar westerse landen, de zogenoemde apa- tico's. De meeste Cubanen zijn echter zelfverzekerd over hun geslaagde revolutie. Ze durven, zij het voorzichtig, zelfs weer betrekkingen aan te gaan met de Verenigde Sta ten. Een oude Cubaan daar over: „En als ze weer probe ren ons land de nek om te draaien, hebben we de CDR's om ze te grijpen." Het is voor een westerse jour nalist een ervaring om op Cu ba rond te kijken. Er is duide lijk meer te zien dan een sui kerplantage. Het is ongetwij feld een prestatie dat in ja nuari de 20e verjaardag van de revolutie wordt gevierd. Cuba is geen paradijs op aar de, ook al is het heerlijk om te zwemmen in de Caraibische Zee. Ondanks de kritiek ver dient het land het voordeel van de twijfel. ilezo pagina zijn voor rekening van do auteurs Door Piet Wesseling Er gaat geen dag voorbij of we lezen, horen en zien over vele actie groepen die bezig zijn te protesteren tegen wat zij als onrecht beschouwen. Het betreft zaken van de meest uiteenlopende aard. Staatssecretaris Haars kan nu wel hartstochtelijk roepen dat ze zo blij is in een integere rechtsstaat te mogen regeren, maar een grote groep Marokkanen zat allang in de gevangenis van Ma- rokkko en omstreken wanneer niet een stel doorbijters dag in dag uit voor hun medemensen gepleit had. Naar mijn gevoel hebben actievoerders tegen de Urenco-affaire een nederlaag geleden, maar de regering zal de komende jaren ook in dit opzicht wel op haar tellen moeten passen. De fiets wordt in bescherming genomen door warmbloedige Amsterdammers tegen de auto. Ze hebben nog niet gewonnen, maar het begint te dagen Dit waren maar een paar voorbeelden uit ons eigen land. Maar het eigenzinnige Nederland is vanouds gewend zich te bemoeien met wat er buiten zijn deur plaats vindtArgentijnse kolonels hebben vast niet met veel plezier de Nederlandse sportcommentaren op de wereldkampioenschappen voetbal gevolgd. En nu: het grote woord moet eruit, gaat er een nieuwe paus gekozen worden. Laat Nederland zich onbetuigd? Allerminst. Onverwoestbare profeet Als een onverwoestbare profeet uit het begin der tijden hoorde ik Jan van Kilsdonk weer eens even tekeer gaan. Deze vrome weer barstige Jezuïet, die elke zondag bij de studentenecclesia in Am sterdam zeer actief bezig is en tot nu toe elke bisschop en klooste roverste de baas is gebleven, houdt schitterende preken. Want hij kent niet alleen de bijbel, maar ook de mensen voor wie de bijbel geschreven werd. In zijn zwarte archaïsche pak, zijn hoed op, op zijn eeuwige kreupele damesfiets, rijdt hij dwars tegen het ver keer in, maar iedereen schijnt met hem in Amsterdam rekening te houden. "Pas op jongens, Kilsdonk, uitkijken." Hij had het op het Malieveld in Den Haag over de nieuwe paus. IK citeer hem letterlijk: "Na de pauskeuze zullen wij op het balkon van de Sint P ieter niet een jeugdige .vindingrijke vrouw zien Ook nieteen besluitvaardige jonge man,niet eens een manvanveertig jaar Niemand zou dit verwachten of zelfs maar gewenst hebben. Maar wat dan wel? En dan wordt het moeilijk.Zou het deze keer voor de tweede maal in de wereldgeschiedenis een niet-Italiaan worden? Of een niet-blanke, een niet-kardinaal of een niet-bisschop? Het kan allemaal, maar het zal niet gebeuren. Wat die groepjes weerbarstige katholieken overal in het land aan wensen op spandoeken en hardop roepend meedragen, gaat veel verder. Ik denk aan de droom van Martin Luther King. Het is bij zijn droom gebleven. Als je het de dromers van deze dagen zou vragen, zouden ze je onmiddellijk toegeven dat ze helemaal niet verwachten dat het uitvoerbaar is wat zij verlangen Maar ze willen dat het gezegd wordt. Ze willen het geworpen hebben als zaad in een nog onvruchtbare bodem. Het komt in grote lijnen hierop neer. Het werd talloze malen op verschillende wijzen geuit door de man van Nazareth. In zijn bergrede, in zijn gelijkenissen en parabels, vooral in zijn wijze van handelen, zijn manier van doen. Een aantal hoogleraren, theologen van internationale klasse, heejt een profiel geschetst van de toekomstige paus. In alle eerbied die zoveel geleerdheid eist waag ik toch eraan te twijfelen of die voging enig nut heeft. Verstandiger leken mij de opmerkingen van pater Van Kilsdonk cum suis dat een ideale paus ondenkbaar is. Immers, een man die alle geleerdheid en alle heiligheid, alle kennis in zich bevat, bovendien weet wat er in alle volkeren van de wereld omgaat, de boodschap van het heil tot in de diepste bodem heeft doorwrocht, verder ijzersterk moet zijn van gezond heid, alle deugden tot in de hoogste mate moet bezitten- gaat U zo nog maar een tijdje door-is onvindbaar op deze gammele aarde We zouden gaan denken aan een of ander bionisch wezen,de man van zes miljoenhet produklvan de meest uitgekiende computers. Zo'n man bestaat niet In één woord: zo'n man bestaat niet, kan ook niet bestaan. Vandaar dat de mensen op het Malieveld in Den Haag de verslaggevers eenvoudig meedeelden dat hun wensen onvervulbaar waren. De enige, door God gezondene en door God gedrevene, het Woord van God zelfwerd vermoord kort na zijn dertigste jaar. Het is oprecht te vrezen dat ieder ander die, hoe aarzelend ook, zijn voetstappen tracht te gaan, hetzelfde lot zal overkomen. Maar die ene, Jezus de Heer, probeerde toch zijn doel te bereiken door kleine groepjes. Terecht. Het laatste groepje waarmee hij aan tafel zat vlak voor zijn dood, vroeg hij te blijven doen als hij. Overal ter wereld waar die groepen klein zijn gebleven kon het werk doorgaan. Maar waar het grote afmetingen ging aannemen stortte het ineen. Geringe kloosterorden en geringe congregaties begonnen in alle eenvoud, zonder pretenties. Maar bij het groeien van het aantal leden kwam de ondergang steeds dichterbijNu zijn het machtsinstituten geworden met grote rijkdom en wie gelooft nog in hun voortbestaan? Het machtsinstituut van de kerk, het grootste en rijkste, het meest wereldomvattende, staat ook op instorten. Kleine groepen van mensen die zich van hun geringheid bewust zijn.zullen het telkens weer reddenOok de groep op het Malieveld die ik hier als symbool wil zien. Maar helaas niet de wereldom spannende groep waaruit het conclaaf bestaat, dat dezer dagen de strijd op leven en dood gaat aanvangen. VRU NEDERLAND "Nog zeven, acht jaar Van Agt, houdt daar maar terdege reke ning mee". Dat zegt in hot ope ningsverhaal van Vrij Nederland niet iemand van confessionele huize, zoals je zou verwachten, maar Cees Schelling van de Voe dingsbonden FNV. Het stuk gaat over de verwijdering die lang zaam aan het groeien is tussen PvdA-kopman Den Uyl en de FNV. Groenevelt laat zich ook weinig vriendelijk uit. Hij zegt aan het kabinet-Den Uyl geen beste her inneringen te hebben: "Den Uyl sprak als minister-president ook steeds over offers en liet onder tussen Lubbers het kapitaal uit delen met kwistige hand, en, keek niet waar het terecht kwam" Volgens de schrijver van het arti kel, Salverda, gelooft overigens op dit moment ook geen enkele econoom meer dat loonmatiging zal leiden tot omvangrijke nieu we werkgelegenheid. En daar mee zou dan de basis zijn ontval len aan Bestek '81, de beleidsnota van het kabinet-Van Agt. Kort en goed, we kunnen een mooie, poli tieke herfst verwachten. Voorts duikt VN in de manoeuvres van het bouwbedrijf Melchior, "de hoeksteen van de Maas trichtse gezondheidszorg", een verhaal met Nollen-achtige as pecten. Grootmeester Genna Sosonko kan zich "nauwelijks voorstellen dat de tweekamp Karpov-Kortsjnoi een gewoon einde krijgt". Dat zegt hij in een uitvoerig interview met Max Pam. De vlucht van Kortsjnoi naar het westen blijkt hem bepaald niet geïmponeerd te hebben. "Als hij in 1974 niet zijn eerste tweekamp van Karpov had 'verloren maar gewonnen, zouden de rollen wellicht volstrekt om gedraaid zijn". Verder in VN: "De blinde machts honger van Mario Soares" en "Het vertrouwen van Anthony Perkins". Het kleurenkatern gaat over het elfenvolkje en "De juf frouw uit de eerste klas", erva ringen van o.a. Maarten 't Hart en Piet Grijs over het eerste school jaar. Tot slot Ter Zijde: "Als Wil- lebrandts straks wordt gekozen mogen de cafés in de binnenstad de hele nacht openblijven". Het aantal nonnen in Nederland neemt af. Er zijn nu nog 23.000 (5000 minder dan in 1968). Vier vrouwen, die er ongeveer tien jaar geleden uit gingen, vertelden aan HP in een veel ruimte be slaand artikel ("Het taaie onge rief') wat het leven in het klooster voor hen betekend heeft. "Rita .vertrok in september 1968. Ze was 48 jaar. Ze nam van niemand afscheid, dat kon ze niet. Later dacht ze: wat afschuwelijk datje veertien jaar met elkaar samen leeft en zonder gedag weggaat" Emma Brunt laat haar licht schij nen over het criminologendebat, "Om de bruidsschat van Buik- huisen", de zoveel lawaai veroor zakende kwestie van de Leidse hoogleraar, die aan zijn benoe ming de voorwaarde verbond dat hij de biologische eigenschappen van de delinquenten zou onder zoeken. 'Buikhuisen wint ieder duel op zijn sloffen. Zijn beste verdediging is een meewarige blik naar de geachte opponenten en de vraag: "Maar heren, waar hebt u het ei genlijk over? Ik heb mijn onder zoeksplan nog niet eens ont vouwd". Een-nul voor Buikhui sen. Een ijzersterke strategie, maar hij verliest met het verstrij ken van de tijd wel aan geloof waardigheid". 'Wetenschappelijk en ethisch ge sproken staat Buikhuisen in de rode cijfers en hoe langer hij blijft zwijgen, des te onwaarschijnlij ker wordt het dat hij het tekort kan aanzuiveren". Het Leids Criminologisch Instituut had het hiervoor uitgetrokken kwart miljoen beter nog even in de zak kunnen houden, aldus de conclusie van HP. Verder "De opiumboeren van de Gouden Driehoek", "De padvin derij doet aan relatievorming" en het volksverzet in Oost-Gronin- gen tegen de komst van een aan tal zigeunerfamilies. MAGAZINE Na een paar jaar gezwegen te heb ben over de kwaliteit van het kopje koffie in Nederlandse etablissementen, neemt Elsevier de draad weer op met de befaam de koffie-tests. De reden? "Sinds enige tijd bereikten ons van ver schillende zijden alarmerende berichten over het kopje koffie dat men de passant voorzet" Elsevier is na de test van oordeel dat "blijvende waakzaamheid gewettigd is". De Nederlandse horeca-ondernemer koopt wel koffié van behoorlijke kwaliteit in, maar de behandeling van het produkt laat veel te wensen over. En de bediening in de diverse res taurants is vaak treurig. Elsevier biedt verder een interview aan met president Carter. Hij zegt "het niet erg te vinden tegen de bierkaai te moeten vechten. Dit is geen ambt dat men kan uitoefe nen door alleen naar bijval te streven. Als mijn enige doel zou zijn in 1980 herkozen te worden dan zou ik behoedzaam alle con troversiële onderwerpen vermij den". Ook Elsevier buigt zich over de zo omstreden figuur van staatsse cretaris mr. Elbarta Alijda Haars, "de liefdeloze tante van justitie". Ze wenst hier geen stuwmeer van vluchtelingen "Er is een groeiend aantal vreemdelingen dat zich hier als vluchteling meldt, niets te vrezen heeft, maar heeft gehoord van de sociale voorzieningen...". Ook in Else vier. bewogenheid en trauma van het IKON, "Studiemogelijkhe den een onoverzichtelijk geheel", "Ziekenfondsen willen artsen op de loonlijst" en zeer veel aan dacht voor de pauskeuze. "Ik ben niet van plan me dat keuri ge diplomaten etiket te laten op plakken". Dat zegt Carters rellenschopper nr. 1, VN-ambassadeur Andrew Young, in een interview in De Tijd. Over zijn controversiële uit spraken meldt hij koeltjes: "Wat ik in het openbaar heb gezegd, werd privé in diplomatieke krin gen al lang gesproken". Ook hier ruime aandacht voor het geen de nieuwe paus moet zijn ("meer katholiek dan rooms"). DeTijd beticht de ABN ervia "t. collecteren voor Videla" en somt de problemen op die de AVRO heeft met TopPop.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1978 | | pagina 21