"Je moet heel goed lezen,
dan staat het er"
f|§|r ffrup01
vvy/ >>v\>
•x^
5fi®88 ünrmMM^
Ai
te»3
Vrouwenbladen doen voorzichtig aan emancipatie
*<«N
f 5S?5tf FtF^e'''
- xis vrouwen samen dingen afspraken,
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1978
EXTRA
DOh*,
nu e" siraTsen'^"^
\ii^ ëT £q%
SgtfSV»»*,
■fc^era/ <foe„ 'e« ne
w^/c ?;.°»i nj,^aa
"Vrouwenbladeii" moeten, de damesbladen tegenwoordig genoemd
worden, want dat laatste woord is denigrerend vinden de redac
ties van de tijdschriften. Laten we geen discussie opzetten over de
definitie van het woord „dame", want wat een vrouw is, weten we
en daar zeggen de makers van de bladen voor te schrijven. Het
blijft echter de vraag of ze nu echt brengen wat de vrouw van deze
tijd wil lezen. In dat geval zou de moderne vrouw verdacht veel
houden van lectuur die de commercie geschikt voor haar acht, van
het beeld van haarzelf zoals dat door mannen gevormd wordt en
van kalm-aan-dan-breekthet-lijntje-niet. Hier klopt iets niet,
want wie van andere media als krant, televisie en radio ge
bruikmaakt of wie simpelweg om zich heen kijkt, meent toch een
andere vrouw te zien. Schrijven de vrouwenbladen voor de zwij
gende meerderheid of lopen ze gewoon achter?
De eerste Europese vrouwentijd
schriften, die vanaf meer dan
twee eeuwen geleden versche
nen, waren in een bepaald op
zicht progressiever dan die van
nu: er kwam politiek in voor.
Voor het overige waren deze bla
den nog grotendeels educatief en
alleen weggelegd voor de elite,
die geld, tijd en ontwikkeling ge
noeg had om ze te lezen. Na wat
feministische perikelen in het
tijdschriften wezen die niet ge
duld werden, verschenen de
voorlopers van de vrouwenbla-
den zoals we die nu kennen op de
markt. Bladen die door mannen
gemaakt werden, die ook de
nieuwe uitvinding deden: het
modetijdschrift.
In haar boekje „Vrouwenbladen
Spiegels van een mannenmaat
schappij" zegt Iris Wassenaar
hierover „De „uitvinding" van
de mode door de man kan gezien
worden als een poging de vrouw
af te leiden van bredere maat
schappelijke interesses. Het door
mannen gemaakte vrouwenblad
brengt ontspanning, terwijl in
structie en informatie de hoofd
bestanddelen van het vrou
wenblad waren dat door vrouwen
werd geredigeerd. Literatuur
maakt plaats voor lectuur"
Oppervlakte
Wat dan ook de opzet mag zijn ge
weest, feit is dat de vrouw inder
daad genoegen nam met vrij op
pervlakkige informatie, informa
tie in ieder geval die zich beperk
te tot tips voor het wassen, strij
ken, koken en de mode. Wat moet
een goede huisvrouw weten om
haar gezin te behagen? In de cri
sistijd, toen Margriet, Libelle en
Eva, de voorloper van Viva, ont
stonden, gaven de damesbladen
adviezen hoe met de beperkte
middelen rond te komen.
Na de Tweede Wereldoorlog neemt
de populariteit van de dames
weekbladen enorm toe. Om de
ellende van de grauwe oorlogsja
ren te vergeten is er behoefte aan
glamour en luxe. De tijdschriften
leveren een dergelijke droom om
even in een andere wereld te
kunnen stappen. De romantisch
voorgestelde wereld van film
sterren en vorstenhuizen. Wan
neer onze financiële middelen
weer wat toenemen wordt daar
prachtig op ingesprongen: de
meest fantastische artikelen
waaraan het geld besteed kan
worden schitteren vanaf de pagi-
Parodie
Zo was het toen. Anno 1978 worden
de meeste redactiestoelen wel
door vrouwen bezet, maar de di
rectie, die het laatste woord heeft,
bestaat nog steeds uit mannen.
Hoe zien de vrouwenbladen van
vandaag eruit? Momenteel ver
schijnen er in Nederland een hele
serie weekbladen voor de vrouw
(Elegance en Avenue zijn
maandbladen), waarbij Story,
Weekend enzovoort onbenullig
genoeg zijn om voor zich zelf te
spreken. Blijven over Libelle,
Margriet en Viva, met een geza
menlijk oplagecijfer van onge
veer anderhalf miljoen. Wie de
eerste twee leest krijgt het idee
dat er sinds die Tweede Wereld
oorlog nog niet veel veranderd is
in de positie van de vrouw.
Libelle bracht in juni een verhaal
dat zelfs deed vermoeden dat de
redactie de tijd terug zou willen
draaien. Een achtentwintigjarige
huisvrouw vertelt hoe zij zeven
dagen per week druk is met haar
driepersoons huishoudentje.
Haar man werkt hele dagen, dus
kan zij geen baan zoeken vanwe
ge het kind. Het enige wat hij in
de huishouding doet is de borrel
inschenken. Zij vindt het toch
wel een beetje jammer dat hij het
weekeinde en twee avonden in de
week druk is met de jeugdclub,
maar ze gunt het hem graag. Wel
doet ze sinds kort een VOS-cur-
sus (Vrouwen Oriënteren zich in
de Samenleving) waarover haar
man eens tegen een bezoeker zei:
„Zij mag toch ook wel eens een
pretje hebben?". Haar commen
taar „En dat vind ik toch zo hart
stikke leuk van hem..." Je zou
het bijna als een geslaagde paro
die kunnen lezen, ware het niet
dat Libelle het verhaal bloedse
rieus presenteert en het ook pri
ma in de formule van het blad
past.
Voor wie schrijft de redactie het
blad nu eigenlijk?
Mieke de Haas, chef-redactrice:
„We weten dat Libelle door
vrouwen van alle leeftijden gele
zen wordt en ook door mannen,
maar de groep waar we op mik
ken is die van de getrouwde
vrouwen met kinderen, tussen de
25 en 35 jaar. Maar we schrijven
toch ook genoeg dingen die voor
anderen interessant zijn. We pro
beren de vrouwen vertrouwd te
maken met wat om ze heen in de
maatschappij gebeurt, op een
manier die voor iedereen begrij
pelijk is en niet schokt. We doen
ook wel mee aan de emancipatie
van de vrouw, maar op een milde
manier. Je moet hèèl goed lezen,
dan staat het er"
Rob van Vuuren, waarnemend
hoofdredacteur, formuleert ui
terst bedachtzaam: „We willen
zoveel mogelijk vertellen, maar je
wilt natuurlijk ook dat iedereen
het blijft lezen. Daar balanceren
we eigenlijk voortdurend tussen.
Revolutionaire artikelen worden
zo gauw als kwetsend ervaren.
Toch is Libelle wel met haar tijd
meegegaan. Vier jaar geleden
kon je er nog niets over bijvoor
beeld echtscheiding in vinden of
over jaloezie in het huwelijk; nu
wel. Het huwelijk is niet meer zo
heilig voor Libelle. We drijven
niet mee op de voorste emancipa-
tiegolf, maar van de golf die daar
direct achteraan komt zijn wij
toch echt wel de eerste drup
pels". Beide medewerkers for
muleren heel voorzichtig, alsof ze
het moeilijk te verdedigen vin
den wat ze doen.
Zelfontplooiing
Rond de jaren zeventig heeft ook
Libelle geprobeerd op het Dolle
Mina-gebeuren in te springen.
Het duurde echter niet lang, want
zowel uit brieven van lezeressen
als uit de verkoopcijfers bleek dat
men er helemaal niet aan wilde.
Sommigen zullen het een voor
uitgang gevonden hebben, maar
van sommigen kan een commer
cieel blad nu eenmaal niet leven.
Terug naar de vertrouwde for
mule was dus het parool.
Een blad dat er ogenschijnlijk niet
genoeg van krijgt te schrijven
over alle denkbare vormen van
samenleven buiten het gezin,
vrijen, drugproblemen enzo
voorts is Viva. Het lijkt, met arti
kelen over Bob Dylan en Eric
Clapton, duidelijk gericht op de
jongste categorie vrouwen.
Jet den Blanken, hoofdredactrice:
„Viva is niet alleen bedoeld voor
jonge vrouwen, maar voor hen
die jong denkend zijn. Voor men
sen die de oude patronen losgela
ten hebben en nieuwe waarden
willen accepteren. Dat dit in
praktijk toch vaak de jongeren
zijn is voor de hand liggend. We
richten ons niet tot de huisvrou
wen, die zien we niet als een apar
te groep, maar tot vrouwen in alle
mogelijke leefvormen. Je zult ons
nooit de traditionele man-vrouw
kind-relatie horen bevestigen,
hoewel we die natuurlijk ook
nooit zullen ontkennen. Iedereen
moet vrij zijn samen, of alleen, te
leven in de vorm die zij verkiest.
Door Hetty Janssen
Onze drie standpunten zijn: de
gevestigde rolpatronen doorbre
ken; korte metten maken met ta
boes; niet betuttelen. Je zou kun
nen zeggen dat de zelfontplooiing
van de lezeres onze formule
Commercie
„We doen heel bewust mee aan de
emancipatie van de vrouw, maar
we zijn geen feministisch blad,
want een houding waarbij man
nen alles fout doen, wijzen we af.
Ook reclame waarin de traditio
nele rolpatronen bevestigd wor
den, accepteren we niet, evenmin
als seksistische advertentiès. We
hoeven overigens niet vaak te
gaan drammen over reclame,
want de adverteerders weten wei
wat in Viva past en wat niet"
Blijkbaar weten de adverteerders
dat ook precies van Margriet en
Libelle, daarin wemelt het van de
Mieke de Haas: „De reclame is ons
terrein niet, daar wordt elders
over beslist. Eèn enkele keer
hebben we ons wel kwaad ge
maakt over een advertentie. Dat
'was dan te tuttig of onnodig
bloot, kortom te onnozel, en dat
vinden we beledigend voor de le
zeres. Je kunt dat rustig een vorm
van feminisme noemen, vind
ik"
Voor alle vrouwenbladen geldt dat
de scheiding tussen advertenties
en redactiepagina's niet altijd
even duidelijk is. Geen enkel
tijdschrift is zozeer de etalage van
wat de industrieën ons te bieden
hebben als juist het tijdschrift
voor de vrouw. De vrouw die in
koopt voor het hele gezin, gebaat
is bij de nieuwste snufjes in huis,
modebewust gekleed en opge
maakt wil gaan. Kortom de
vrouw als speelbal van de com
mercie, maar ook haar blad.
Het is een druk komen en gaan op
de vrouwenbladenmarkt. Regina
Mode, Prinses, De vrouw en haar
Huis, om er maar een paar te
noemen die de afgelopen tien jaar
uit de roulatie zijn verdwenen. De
functie van het tijdschrift is voor
de uitgever minder belangrijk
dan wat het opbrengt. In het, nog
niet zover achter ons liggende,
verleden zijn heel wat vrou
wenbladen van uitgever veran
derd door fusie of verkoop, een
actie die ze lang niet allemaal
overleefden. Margriet, Libelle en
Viva maken inmiddels alle drie
deel uit van de VNU (Verenigde
Nederlandse Uitgeversbedrij
ven), het grootste uitgeverscon
cern van Nederland en tevens een
van de grootste van Europa.
Gladde bekkies
Een flink deel van de redactionele
pagina's van de vrouwenbladen
is aan het onderwerp mode ge
wijd. Voor Viva is dat deel onge
veer een kwart. „Niet te veel",
vindt Jet den Blanken. Wel vaak
erg extravagant en onbruikbaar,
vind ik. De Viva-meisjes kom je
op straat maar weinig tegen.
.Misschien is het inderdaad wel
~eens wat extravagant, maar de
mensen willen nieuwtjes weten.
Wat ze toch altijd al bij C en A zien
hangen, hoeven we niet nog eens
te presenteren. Ik kan je trou
wens ook allerlei mode in ons
blad aanwijzen die heus voor
niemand te gek is"
Het zijn wel altijd de superslanke,
knappe meisjes die je op de foto's
ziet. Dat zal de minder door de
natuur bedeelden toch niet snel
doen besluiten zich ook in derge
lijke kleding te steken?
'Het is nu eenmaal zo dat de mo
dellenbureaus geen dikke of le
lijke mensen in dienst hebben,
maar wij doen ons best een beetje
van die gladde bekkies af te ko
men. We zetten zelfbewust
grietjes op de foto en brengen er
wat grappen in. Met de regelmaat
van de klok komen we met mode
voor de grote maten, zodat ook
die aan hun trekken komen"
De romantisch mooie meisjes zijn
volgens Jet den Blanken dus zo'n
beetje op hun retour. Hoe zit het
met de overige romantiekd ie van
de damesbladen-van-weleer met
een grote lepel was af te schep
pen? Hebben de vrouwenbladen
nog steeds tot taak de ontsnap
pingsmogelijkheid naar die an
dere wereld te bieden?
"Die escape-functie vind ik meer
iets voor tijdschriften als Story en
dergelijke. Voor zover Viva ont
snapping aanbiedt, dan toch
zonder onwaarheden. Die gla-
mourtoestanden zijn voor
bij".
Rob van Vuuren: „Libelle wil de
mensen geen valse droom voor
spiegelen, die tijden hebben we
gehad, maar er zit misschien toch
nog wel een vluchtelement in het
lezen van een tijdschrift. Er even
induiken, hé! Alleen het ko
ningshuis, dat wil men graag,
hoewel we er echt niet meer zo
gul mee zijn tegenwoordig. Ik
denk dat je dat nog wel eens een
beetje die droom kunt noemen.
We hebben ook een serie over
filmsterren als Rudolph Valenti
no en Rita Hayworth, maar die
zijn al geschiedenis. Je moet
zoiets gewoon beschouwen als
een stuk leesgenot, want naast de
andere functies heb je ook die
van entertainer, de mensen aan
genaam bezighouden".
Wat zijn die andere functies?
Mieke de Haas: „Natuurlijk het
verschaffen van informatie en je
moet ook raad geven aan mensen
die je per brief hun probleem
voorleggen. We beseffen daarbij
goed ook niet alles te weten en
doen ons best ons zelf te relative
ren. Je moet geen misbruik ma
ken van je positie als raadgeefster
en proberen degelijk te zijn".
Vriendin
„Wat ook een heel belangrijke func
tie is, en dat klinkt misschien een
beetje raar, is die van het vrou
wenblad als vriendin. In deze
snel veranderende samenleving
liggen we eigenlijk met z'n allen
in een groot zwembad te ploete
ren en weten niet altijd waar we
nou heen moeten. Juist nu, met
deze grote werkloosheid, wordt
de behoefte aan zo'n „vriendin"
steeds groter. De rubrieken zijn
daarom ook van belang. We
schrijven daarin over onszelf,
over wat de lezeressen dus ook
iedere dag mee kunnen maken.
Op die manier bied je een identi
ficatiemogelijkheid. Veelgelezen
rubrieken zijn het geheim van
een goed blad".
Of het tijdschrift voor de vrouw, of
je het nu volpropt met rubrieken
of niet, het ook in de toekomst zal
blijven redden, kun je je afvra
gen. Het vrouwenblad ontleende
oorspronkelijk haar bestaans
recht aan de grote achterstand
die vrouwen hadden, alle infor
matie was in feite nieuws voor ze.
Nu de seksen'meer en meer op
gelijke voet komen te staan, zou
logisch gesproken een apart blad
voor de wouw overbodig wor
den. Een redactrice van de Haag
se Post schreef eens: „Het goede
damesblad heft zichzelf op. Het
schrijft voor i
Politiek
Zover is het echter nog niet. Zolang
vrouwenbladen wel schrijven
over de afgezette borst van Betty
Ford, maar niet over de praktij
ken van Nixon; Rita Corita met
Hans Wiegel laten praten en
Truus van Hanegem met Frans
Andriessen over alles behalve
politiek, zolang politiek taboe is
(ook voor Viva) in de vrou
wenbladen, schrijven ze blijk
baar toch nog voor een afwijkend
soort mens. Het soort mens dat
vrouw heet en te dom is om poli
tiek geinteresseerd te kunnen
zijn. Ik durf dus rustig te stellen
dat het tijdschrift voor de vrouw
voorlopig niet bang hoeft te zijn
zichzelf, op die positieve manier,
op te heffen.
uanu ui Ikldl
SS"
heen zip/ffe, n
