Kruiswoord
Bespiegelingen over cijferzegels
WANHOOP
NOOIT
Gemiste kansen door
gebrek openingskennis
m
m m s
Oplossing
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1978
Onderstaand spel vormt een le
vendige illustratie van de stel
ling dat u nooit moet wanho
pen wanneer u in de verdedi
ging tegen een hoge kleur-
manche beschikt over drie
vaste slagen, zonder enig uit
zicht op een vierde. U zit
zuid in een tweede positie,
kwetsbaar tegen niet-kwets-
baar, en hoort oost rechts van
u openen met 1 Sch (vijf-
kaart). U volgt 2 KI, links
komt 2 Ru, partner past en
rechts wordt na enig naden
ken 3 Ru geproduceerd. U
past nu natuurlijk en links
wordt 4 Sch geboden, wat het
eindcontract wordt.
N
♦.5.3.2
S>HV8
OAHV 107
B 5
#.A83
<?-9 5
O 64
4b AH 10 94 3
U komt natuurlijk uit met KI A
en de dummy komt op tafel.
Partner speelt in slag 1 KI 2 (u
speelt normale distributie
signalen) en de leider bekent.
U probeert nu KI H; partner
bekent, en de leider produ
ceert KI V. Hoe nu te vervol
gen: geen van beide tegen
standers heeft nog klaveren,
en het is onmogelijk een oost
hand te bedenken zonder Ha
A. Een eventuele downslag
zal dus uit de troefkleur moe
ten komen.
Het is ook niet mogelijk
een oosthand te beden
ken zonder twee schoppen
plaatjes, waaronder de heer,
dus een troefslag voor de ver
dediging kan slechts op bij
zondere wijze tot stand ko
men. Bijvoorbeeld door mid
del van een zogenaamde up
percut, d.w.z. als partner
dermate hoog introeft, dat er
een troefslag ontstaat die er
van nature niet is door het ge
dwongen hoog overtroeven
van de leider. Partner zal
hiervoor tenminste over troef
9 plus honneur moeten be
schikken, maar er is toch geen
andere kans, dus u .speelt
hierop.
U speelt klaveren in de dubbél-
renonce en de leider troeft op
tafel en gooit in zijn hand iets
weg (wat hij weggooit is niet
belangrijk). De leider speelt
nu troef van tafel, waarop uw
partner de negen (het zichtba
re bewijs dat de uppercut gaat
lukken) produceert en de lei
der Sch. B. U neemt met Sch
A en speelt weer klaveren, de
ze keer in de triplerenonce
Partner troeft voor met Sch
10, de leider moet overtroe
ven met Sch V en zie: uw on
betekenende Sch 8 is een slag
geworden. Een kaart, die u
nooit had gedacht te zullen
maken. Nog even ter informa
tie het gehele spel:
10 9
7 6432
O 963
862
53 2 ♦HVB74
<?HV8 CAB10
O A H V 10 7 O B 8 2
B5 V7
A 8 3
95
O 64
A H 10 9 4 3
Omdat de laatste tien jaren een
aantal schaakspelers tot
grootmeester werden be
noemd door de FIDE (We
reldschaakbond), zijn er en
kele toonaangevende' feno
menen ietwat op de achter
grond geraakt en helaas op de
lijst geschoven van de groep
der "vergeten grootmees
ters"... Om ze allen te noemen
heeft weinig zin, maar twee
wil ik vandaag aan u voor
stellen: Bruno Parma (Joego
slavië) en Jan Smejkal
(Tsj.Slowakije). Zij wonnen
kortgeleden een toernooi in
de Duitse stad Kiel, ter her
denking aan de legendarische
schaakmeester Friedrich
Samisch.
Parma en Smejkal, die vele
malen hebben deelgenomen
aan Nederlandse toernooien
(Hoogoven bijvoorbeeld) be
hoorden ongeveer tien jaar
geleden tot de beste spelers
ter wereld, maar gezien de
"uitschieters" van Larsen, de
Russen en een paar Joegosla-
ven (Ljubojevic e.a.) geraak
ten zij wat op de achtergrond.
Daarbij kwam dat Timman
(Nederland), Miles en Keene
(beide Engeland), Portisch
(Hongarije), Karpow (USSR)
en Ulf Andersson (Zweden)
de eerste viool bespeelden en
zij steevast de eerste gasten
waren in de schaakrubrieken
van Nederlandse dagbladen,
als De Telegraaf de Volks
krant en het Algemeen
Dagblad. Het verzuim aan de
grootmeesters "op de tweede
sport van de schaakladder"
tracht ik dus goed te maken
door enige partijen van hen te
publiceren.
Siciliaans
1. e2-e4 c7-c5 2. Pgl-f3 d7-d6 3.
d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6
De Siciliaan kent niet zwart
een groot aantal varianten.
Men heeft al van alles gepro
beerd om een afdoende ver
dediging op te bouwen tegen
de witte strategie, maar tot
dusver maakte de witspeler
"de dienst uit", d.w.z. van de
twintig partijen wön wit er
ongeveer vijftien, maar de
zwarte spelopbouw is nim
mer in de opening op afdoen
de wijze weerlegd, vandaar
dat zwart op 1 .e4 steevast naar
l...c5 grijpt! 5. Pbl-c3 a7-a6 6.
a2-a4 e7-e6 7. Lfl-e2 Pb8-c6 8.
Lcl-e3 Lc8-d7 9. f2-f4 Lf8-e7
We hebben nu een soort
Scheveningse-variant op het
bord. De z.g. "Draken-va-
riant" (een gekke naam, ver
moedelijk van Tartakower
afkomstiger) ontstaat na ...g6,
benevens Lg7.
10. 0-0 0-011. Kgl-hl Dd8-c7 12.
Ddl-el Pc6xd4 13. Le3xd4
Ld7-c6 14. Del-g3 g7-g6 15. f4-
f5 e6-e5 16. Ld4-e3 b7-b5 17.
Le3-h6 Tf8-b8 18. Le2-d3 b5-
b4 19. Ld3-c4 Kg8-h8?! 20.
Lc4xf7! B4xc3 21. f5xg6
h7xg6 22. Lh6-g7+! Kh8xg7
23. Dg3xg6+ Kg7-f8 24. Lf7-e6
Lc6xe4 25. Dg6-f7+ mat.
De laatste zetten van zwart wa
ren bijzonder slecht...
Wit: Schramm
Zwart: Smejkal
Joegoslavisch
1. e4 g6 2. d4 Lg7 3. Pc3 d6 4. f4
c6 5. Le3 Db6 6. Dd2 Db2: 7.
Tbl Da3 8. Pf3 Da5 9. h3 e6 10.
Ld3 Pe7 11. g4 b6 12. Tgl La6
13. f5 Ld3: 14. cd3: h6 15. Ke2
Pd7 16. Tb3 d5 17. Lf4 de4: 18.
de4: e5 19. de5: Pe5: 20. Tdl
0-0 21. Pe5: Le5: 22. Lh6: TfdB
23. Dd8: (Hier staat Smejkal
opeens voor problemen, maar
zijn tegenstander was reeds in
tijdnood geraakt) 23... Td8: 24.
Td8: Kh7 25. Ld2 c5 26. Td7
Da6+ 27. Pb5 Da2: 28. Tbd3 c4
29. Te3 Lf6 30. e5 Lg5 (Zie
diagram)
(In hevige tijdnood heeft wit het
nu niet gemakkelijk) 31. Pc3
Dc2 32. Tf3 gf5: 33. gf5: Ld2:
34. Td2: Del 35. Td7 Pc6 36. e6
Dc2+ 37. Td2 Pd4+ 38. Ke3
Pf5:+ en wit verloor door
tijdsoverschrijding. Later
bleek dat hij met 31. f6! had
kunnen
Er wordt vaak gezegd en geschre
ven dat het Leidse damdistrict
één der zwakste damdistricten
van de provincie Zuid-Holland is
De resultaten van de Leidse ver
tegenwoordigers in de provin
ciale titelstrijd van de afgelopen
jaren, laten dan ook zien dat deze
bewering niet helemaal uit de
lucht komt vallen. Zowel Jan
Passchier, Albert Huisman, Jan
Fase en Fred Noord oven (die
vanaf 1970 namens het Leids
damdistrict meededen) kwamen
nooit hogèr dan een middenposi
tie in de staart oftewel ze werden
één of twee na laatste.
De hoofdoorzaak is m.i. dat men in
Leiden geen of te weinig ope
ningskennis heeft. Dit is niet al
leen een handicap voor de top-
spelèrs, maar over de gehele
Leidse linie is dit bemerkbaar. In
de lagere regionen ziet men ope
ningen, die óf zeer oppervlakkig
gespeeld zijn, óf dat er onverant
woorde risiko's genomen wor
den. Bij de top ziet men dat die
speler die geen openingskennis
heeft, vaak in een al zo nadelig
middenspel terecht gekomen is,
dat verlies onvermijdelijk is.
In een wedstrijd tussen het Kat-
wijkse KDC en 'Kijk uit' uit Zeg
veld kwam aan één der topbor-
den deze opening voor: 1. 33-28
18-22, 2. 38-33 12-18, 3. 43-38 7-12,
4.49-43 1-7, 5. 31-26 19-24,6.37-31
met de bedoeling om een hakje
naar achteren ^te nemen. De
zwartspeler speelde nu 14-19 en
na 31-27 was de zoveelste saaie
opening weer een feit. Zwart mis
te echter óp de zesde zet een
fraaie openingskans, die heel ris
kant aandoet, maar die altijd
minstens gelijkspel oplevert. Hij
had namelyk 6. 24-29, 7. 33x24
Pachman, hier op archieffoto, met echtgenote en schoonmoeder tijde,
Tsjech Ludek Pachman. Vol
gens mijn laatste informatie
schaakt Pachman in een
Duitse vereniging, die te ver
gelijken is met het Neder
landse team VOLMAC/Rot-
terdam. Pachman werd in
mei jl. kampioen van West-
Duitsland.
Pachman-Treppner
Damegambiet
1. d2d4 Pg8-f6 2. c2-c4 c7-c6 3.
Pbl-c3 d7-d5 4. e2-e3 g7-g6 5.
Pgl-f3 Lf8-g7 6. Lfl-e2 0-0 7.
0-0 Lc8-f5 8. c4xd5 Pf6xd5 9.
Lcl-d2 Pd5xc3 10. Ld2xc3
Pb8-d7 11. Pf3-h4 Lfo-e6 12.
e3-e4...
Pachman is een grote kenner
van het Damegambiet en
heeft er dan ook in zijn vele
Pachman exit?
Ook een bekende grootmeester
die de laatste jaren wat op de
achtergrond is geraakt, is de
m, m
u ÉL,
B 13 iS
m> n m
<3
B M s a
m s s q
20x29, 8. 34x23 18x29 (zie dia
gram) moeten spelen. We zullen
in deze openingsstudie, die trou
wens afkomstig is van ene mon
sieur Haye, het sterkste spel van
wit aangeven, dat uiteindelijk zal
resulteren in een gelijke stelling.
9. 39-34 (op 31-27, 41-37, 32-27
volgt 22x33, 39x28, 29-34, 40x29,
17-21 met schijfwinst. De zetten 9
35-30 en 9. 39-33 worden zo even
tjes apart behandeld, omdat die
nogal wat moeilijke variantjes
hebben 9. .22x33 10.34x23 17-21
(op 13-19, 38x29, 19x37, 41x32
heeft zwart groot positievoor
deel. Op 17-22, 38x29, 22-28 wint
wit een stuk door 23-18) 11.26x17
11x22, 12. 38x29 22-28 en zwart
staat na deze afwikkeling bedui
dend beter, daar schijf 29 een
hinderlijk obstakel is voor wit.
Na 8. 18x29 kon wit ook 9 39-33
spelen. Dit is niet goed: 9. .14-20,
10. 33x24 20x29, 11. 31-27 (op
43-39,22x33,39x28, komt weer de
schjjfwinst) 22x33, 12. 35-30
(gedw) 15-20, 13. 41-37 (op 30-25
en 43-39 wint 29-34, op 30-24 dan
33-39, op 40-35 volgt 20-25) 13.
.20-25, 14. 27-22 25x34, 15. 32-28
13-19, en zwart heeft een schijf en
de aanval gewonnen.
Rest nog 9. 35-30 22x33, 10. 39x28
(zie het tweede diagram) 17-21,11.
26x17 11x33, 12. 40-35 14-20, 13.
44-40 (op 30-24 wint 33-29- 43x23,
20x18 een schijf, op 43-39 komt
20-25, 39x28, 25x34, op 30-25,
20-24 44-40?, 33-29, 43x23, 14-20,
25x14, 10x26 en zwart heeft 2
schijven winst) 13. 16-21 (ver
hinderd 40-34 door 21-26) 14.
31-27 21-26, 15. 41-37 13-18, 16
40-34 29x40, 17. 45x34 (gedw,
want op 38x29 wint zwart door
40-44, 50x39, 18-22, 27x18, 12x25
en op 35x44 volgt 20-25, 38x29,
25x23) 20-25,18.38x29 met betere
stellingskansen voor zwart, want
zwart heeft een sterkere samen
hang tussen zijn schijven.
Door 24-29 op de zesde zet niet te
spelen, miste zwart dus een be
hoorlijke kans op beter spel. De
zet doet echter wat riskant aan.
Met wat meer kennis zou het ris
kante nicht im Frage komen.
Probleem voor dammers
Het probleem van de vorige week is
van de hand van de bekende Dirk
Vuurboom. Wit schijven op 26,
25,34,37,39,40,42,45,47,48,50 -
zwart schijven op: 7, 9, 11/13, 15,
17, 23, 22, 28, 29. De vraag was of
29-33 geoorloofd was. Het ant
woord is nee, want wit wint dan
door: 25-20 (33x35) 34-29 (20x33)
26-21 (17x26) 37-32 (28x37) 42x31
(26x37) 45-40 (35x44) 50x6 (22-27)
en het eindspel zal wit wel win-
9
!p <3
S B
B W
Q, 3
Q
B
Ter oplossing van deze week: wit
speelt en wint.
JOOP BURGERHOUT
bezoek aan Nederland in 1973
schaakwerken uitvoerige
analyses aan gewijd.
12... Pd7-b6 13. Ph4-f3 c6-c5 14.
d4-d5! Lg7xc3 15. B2xc3 Le6-
g4 16. Pf3-d2 Lg4xe2 17.
Ddlxe2 e7-e5 18. c3-c4 Pb6-c8
19. P2-f4 f7-f6 20. De2-f2 b7-b6
21. f4xe5 f6xe5 22. Df2-g3
Tf8xfl+ 23.Talxfl Dd8-e8 24.
Tfl-f6! en zwart gaf op.
Lieb-Pachman
1. Pf3 d6 2. d4 Lg4 3. g3 Lf3: 4.
ef3: e6 5. Lg2 g6 6. h4 Pf6 7.
Lg5 h6 8. Lf6: Df6: 9. f4 d5 10.
h5?! g5 11. fg5: hg5: 12. c3 Pd7
13. Pd2 c5 14. Dg4 cd4: 15.cd4:
Lb4 16. 0-0-0 (Gedwongen)
Df2: 17. Ld5: ed5: 18. Thel
Kf8 19. Tfl Ld2:+ 20. Kbl Pf6
21. Dh3 Dd4: 22. Tf6: Df6: 23.
Td2: Dg6+! en wit gaf op.
Een merkwaardige partij!
Voor de achtste keer i:
sie heeft de PTT samen met
de Staatsuitgeverij in Den
Haag een jaaroverzicht Ne
derlandse postzegels uitge
geven, waarin ook nu "ach
tergronden, emissiegege-
vens, vormgeving en eerste-
dagstempels" van in 1977 uit
gegeven zegels uitvoerig
worden belicht. En voor de
achtste keer is het een inte
ressant boekwerkje gewor
den, niet zozeer vanwege de
hoofdstukken "achtergron
den en vormgeving" (daarin
staat zo goed als niets wat ook
al niet is vermeld in de diverse
rubrieken in de loop van
1977), alswel door de illustra
ties van zegelontwerpen die
het niet hebben gehaald.
Blijft natuurlijk een feit dat
deze boelges uitermate han
dig en handzaam zijn, omdat
men steeds alle emissiegege-
vens van één jaar bijeen heeft.
Deze 8e editie (uitgave 1977) be
gint overigens met een inte
ressante driedelige inleiding
over de nieuwe cijferzegels
waarmee, zo wordt 'opge
merkt, een lacune wordt ge
vuld, die het Postzegeljaar
boekje over 1976 vertoonde:
daarin wordt namelijk nog
niet over de cijferzegels ge
sproken, terwijl ze toch reeds
gedeeltelijk waren uitgege
ven. De drie bijdragen zijn
van de hand van de ontwer
pers, die in 1974 een meer
voudige opdracht tot het
ontwerpen van nieuwe cijfer
zegels kregen, zegels die de
wereldberoemde Van Krim-
penzegels uit 1946 zouden
moeten gaan vervangen, te
weten Willem Sandberg, Ger-
rit Noordzij en Wim Crouwel.
Sandberg schreef een infor
meel verhalend stukje,
waarin hij vertelt hoe hij een
cijferserie ontwierp. "...Ik
krabde met een pennemes de
vormen weg - daardoor kreeg
ik een ruwe contour, die' ook
paste bij de kartelrand van de
zegels - op die manier maakte
ik een soort sjablone, ik legde
er een kleurenreproduktie
onder uit een catalogus het
resultaat was een serie sterk
gekleurde zegels: het was ge
worden wat ik me had voor
gesteld, geen rechthoek, maar
een sterk gekleurde vrije
vorm van cijfers op witte
grond in de rechter-boven-
hoek van de envelop.alleen
het ontwerp heeft de PTT-di-
rectie niet kunnen beha
gen
Gerrit Noordzij schreef een filo
soferende beschouwing en
een uitvoerige toelichting op
de rol die cijfers in ons
schriftstelsel spelen. Noordzij
heeft in zijn ontwerpen met
contouren gewerkt, waarbij
de cijfers sterk tegen de ach
tergrond afsteken, mede om
dat ze in verschillende kleu
ren (cijfer en achtergrond)
kunnen worden opgezet.
Als derde is Crouwel aan het
woord die een zakelijke uit
eenzetting geeft over ideeën
die hem tot zijn ontwerp heb
ben geïnspireerd, dat uitein
delijk werd gekozen. Crouwel
zegt De zegels zouden voor
mij aan een drietal uitgangs
punten moeten voldoen; ze
r zouden duidelijk en zéér on
derscheidbaar moeten zijn
door middel van waardeaan-
duiding en kleur, want een
cijferzegel is primair een
functioneel ding; de cijfer- en
lettervorm zouden een een
voudig mathematisch karak
ter moeten hebben om zich
daarmee te kunnen distancië-
ren van de Van Krimpenserie,
de ontwerpen zouden een
soort ruimtelijkheid moeten
hebben die optisch vergro
tend werkt."
"Vanzelfsprekend hebben deze
specifieke uitgangspunten
alles te maken met een aantal
algemene principes die ik aan
mijn werk ten grondslag pro
beer te leggen. Vormgeven
zonder principes leidt uitslui
tend tot mooimakerij"
De enige eisen van PTT-zijde
waren het formaat en de wens
om per zegel zo mogelijk niet
meer dan één kleur toe te pas
sen. "De cijfers kregen elk
hun eigen breedte die mee
wordt bepaald door de basis
constructie. De plaatsing is a-
symmetrisch, steeds links op
het veld met rechts de aan
duiding voor cent."
Crouwel vertelt dat hij altijd
grote moeite heeft gehad met
symmetrie, het is hem te ge
makkelijk, het geeft volgens
hem een versierend karakter
en het leidt meestal tot onge
wenste monumentaliteit.
Door achtergrond en cijfer
en letterbeelden in een verlo
pend raster uit te voeren en
deze tegen elkaar te gebrui
ken, ontstond de gewenste
ruimtelijkheid. Voor deze
ruimtelijkheid werdén dus
geen middelen als perspec
tief, horizon of schaduw toe
gepast; dat zijn schilderachti
ge kunstmiddelen die vol
gens Crouwel niet op een gra
fisch zegeltje thuishoren.
De kleuren zijn op'persoonlijke
voorkeur gekozen en hebben
een goed onderscheidend
vermogen; het is een reeks
met naar het koele neigende
kleuren zoals grijs, sepia,
azuur- en korenbloe
men blauw en lila. Voor de
laagste waarde (5 cent) is op
zettelijk het neutrale grijs ge
kozen, omdat deze zegel
vooral als bijplakzegel fun
geert en dus, meer dan andere
zegels, met alle denkbare
kleuren gecombineerd zal
worden.
HERO WIT
HORIZONTAAL 17
1. Italiaans eiland 18
4. afstandsmaat 19
8. eerste mens 24
11. plaats in Gelderlanc 25.
13. vreemde munt 26.
apegaai 28.
15.
18. elkander 31.
20. kort ogenblik 33.
21. vakantieganger 34.
22. soort 35.
23. jong dier 36
25. gevuld 41
27. opening
28. schel
30. masker
32. voorzetsel
34. zangvogel
36. lidwoord
37. visnet
38. verzadigd
39. lengtemaat
40. platte steen
42. muzieknoot
43. vaartuig
44. jongensnaam
45. vocht doorlatend
47. zwemvogel
50. haarkrul
52. vochtmaat
53. oud
55. baan
57. ontstemd
59. leidsman
61. groente
62. zaak
64. watering
65. crème
66. verfstof
67. zin.
VERTIKAAL
1. peulvrucht
2. belegsel van met
3. groet
5. boom
6. hond
7. voegwoord
8. woonschuit
9. bijwoord
10. planeet
12. loot
14. zangstem
16. niet dik
hoogste punt
europeaan
paling
mistletoe
eten
zuivelprodukt
belegering
inwendig orgaan
soepel
eilandje
varkensvlees
pret
waterkering
degelijk
43. plaats in Overijssel
46. vaartuig
47. halm
48. onderwereld
49. vertragingstoestel
51. omroepvereniging
52. putemmer
53. etiket
54. troefkaart
56. rijstbrandewijn
58. plaksel
60. bekeuring
62. muzieknoot
63. muzieknoot.
QQQSQBl 0 /0QC3E1DH
la^QBDBia w-8
De eerste prijs van f 10,- werd toe
gekend aan L. Algra, Valerius-
plein 100, Alphen aan den Rijn.
De tweede prijs van f7,50 werd
toegekend aan mevr. J. Imthorh-
van Delft, Burg. Lotsystraat 3,
Valkenburg ZH. De twee prijzen
van f5,- gingen naar R. van Dij],
Juffermansstraat 24, Oegstgeest
en G. J. Roest, Oostban 4, Lei-
muiden. De prijzen worden de
winnaars toegezonden. Oplos
singen met in de linkerboven
hoek "kruiswoordraadsel" voor
donderdag zenden aan Redactie
Leidsch/Alphens Dagblad, Witte
Singel 1, Leiden.
