Frans-Duitse
kunst in Parijs
DINSDAG 1 AUGUSTUS 1978
Ik heb een kans voor open goal
gemist. Ik zag de bal n iet en ik zag
het doel niet. Vorige week schreef
ik over de kruising, of beter fusie
tussen de aardappel en de to
maat, naar aanleiding van een
bericht hierover in de krant. Ik
stelde voor de bastaardplant
„pomato" of „totato" te dopen.
Jonny Mirani uit Santpoort rea
geerde daarop met de vraag, of ik
als beweerd kenner van de Riissi-
sche dissidente literatuur de op
zienbarende satirische roman
van Wladimir Wojnowitsj, ,JJe
merkwaardige lotgevallen van
soldaat Iwan Tsjonkin", niet ge
lezen had. En zo toch, of ik daar
uit dan niet dat verhaal over die
bastaardplant heb overgenomen,
in plaats van uit de krant, zoals
ik suggereerde.
De waarheid is bijna te erg om te
verwoorden. Ik ben in dat boek
begonnen, en ben blijven steken
op (schat ik) pagina 55, vermoe
delijk omdat ik kort tevoren ook
al ,X>e lotgevallen van de brave
soldaat Svejk" van Hasek had
gelezen, en een mens kan, zoals
bekend, maar een beperkte dosis
satire per jaar verwerkenEn wat
blijkt nu? Op pagina 56 van ,f)e
merkwaardige lotgevallen van
soldaat Iwan Tsjonkin" staat te
lezen
„Maar afgezien van al deze ter
loopse ideetjes had Gladysjev een
groot idee waar hij zijn leven aan
besloot te wijden om zodoende
zijn naam onsterfelijk te maken
in de wetenschap. Geïnspireerd
door de progressieve leer van Mit-
soerin en Lysenko was hij op het
idee gekomen aardappels met
tomaten te kruisen en een plant te
kweken waarbij aan de onder
kant aardappels groeiden en aan
de bovenkant tegelijkertijd toma
ten zouden rijpen. Zijn toekom
stige hybride noemde Gladysjev
in de geest van die grootse tijd
„Weg naar het Socialisme" ofte
wel „WENS"."
Wibonisatie
Toen ik schreef dat we als Neder
landers geneigd zijn zo'n bericht
over de staatsgreep in Bolivia (of
de gevechten in Libanon) te
grootschalig te zien, terwijl we de
gebeurtenissen in werkelijkheid
door drie zouden moeten delen (in
Bolivia) of zelfs door zes (in de
Libanon), omdat Nederland res
pectievelijk drie en zes maal zo
veel inwoners heeft, werd dit door
een der lezers opgevat als ,fien
voorbeeld van relativeren van
onrecht op grond van het aantal
slachtoffers".
Maar het tegendeel is natuurlijk
het geval. Ik heb juist duidelijk
proberen te maken dat het niet om
onduidelijke, verre landen met
een grote bevolking gaat, maar
qua inwonertal om de provincies
Utrecht, Noord-Holland en Zuid-
Holland (Bolivia), en om de pro
vincies Limburg en Noord-Bra
bant (Libanon). De gebeurtenis
sen (staatsgreep, straatgevech
ten) blijven wat ze zijn, maar
omdat ze een kleiner totaal aan
tal mensen aangaan dan je als
doorsnee-krantelezer beseft, zijn
ze verhoudingsgewijs des te erger
Vanuit de kosmos bekeken is een
gesneuvelde Libanees even erg als
een gesneuvelde Nederlander
maar vanuit Libanon bekeken
weegt die ene gesneuvelde Liba
nees tegen zes gesneuvelde Ne
derlanders op, want er zijn nu
eenmaal zes maal zoveel Neder
landers als Libanezen Toen in
1966 in het plaatsje Aberfan bij
een landverschuiving 116 kinde
ren en 28 volwassenen omkwa
men, was dat voor dat mijndorp
een veel grotere ramp dan de
wervelstorm van 3 op 4 april 1974
ondanks zijn 350 doden voor de
getroffen staten Alabama, Geor
gia, Tennessee, Kentucky en Ohio
was. Door eraan te herinneren
dat landen met grote gebeurtenis
sen als Libanon en Bolivia in feite
kleiner zijn dan we geneigd zijn
te denken, heb ik de gebeurtenis
sen en het onrecht daar dus niet
gerelativeerd, maar gewiboni-
seerd (wiboniseren is krek het te
genovergestelde van relative
ren).
Vivisectie
Toen ik mijn blik langs de
weekbladen liet dwalen, bleef hij
opeens steken bij een alarmeren
de zin op de cover van ,£tory":
„Vallen Pieter's handen ten prooi
aan vivisectie?".
Pieter's, met apostrof s, kon alleen
op Pieter van Vollenhoven slaan
want zoals we altijd maar èèn
Abe, èèn Faas en èèn Pietje heb
ben gehad, zo kennen we momen
teel maar èèn Pieter, - even afge
zien natuurlijk van de Sint Pie
ter. Ik werd bestormd door tegen
strijdige gevoelens. Wat een pech
dat nu juist Pieter's handen, met
die mooie lange pianovingers (de
Siamezen onder de koningshan
den), verloren dreigden te gaan.
Maar waarom eigenlijk niet aan
reumatiek, waarom aan vivisec
tie? Je kan er toch geen parfum
van maken? Het zijn toch geen
muskusratten? Ik wilde het blad
in mijn verbouwereerdheid al
kopen toen ik het opeens zag. Er
stond niet „handen" maar „hon
den". Nog erger dus!
(Van onze correspondent)
PARIJS - Wat het nieuwe Parijse
supermuseum „Centre Beau
bourg" dit keer allemaal bij el
kaar heeft geharkt voor zijn zo-
mertentoonstelling „Parijs-Ber-
lijn, Frans-Duitse verbanden en
tegenstellingen" vormt een
nieuw hoogtepunt in moderne
tentoonstellingskunst. De ont
wikkelingen op het gebied van
schilderkunst, architectuur,
film, fotografie en literatuur
tussen 1900 en 1930 - de periode
die de tentoonstelling beslaat -
zijn niet zomaar niets, en toch is
het er allemaal. Alleen de cata
logus weegt al twee kilo en ga
maar eens met twee-kilopakken
suiker onder je arm een uur lang
door een museum slenteren.
Sinds de renaissance van de 15e
eeuw was er nimmer een grotere
en allesomverwerpende reactie
als die tegen het impressionisme
als laatste bolwerk van traditio
nele kunst. Expressionisme, ku
bisme, dadaisme, surrealisme en
al die andere ismen hadden èèn
ding gemeen: ze wenden zich af
van iedere poging natuur en wer
kelijkheid weer te geven. Wat de
nieuwe bewegingen met de wer
kelijkheid nog bindt is dat ze hem
op alle mogelijke manieren ge
weld proberen aan te doen. Een
ontmoeting met deze kunst geeft
dan ook de indruk te zijn binnen
gegaan in een super-wereld, waar
alles groter, erger, heviger is dan
de werkelijkheid en ook: vol
ideeën, problemen, aanklachten,
worstelingen. Voorlopers op deze
nieuwe, revolutionaire weg wa
ren schilders als Van Gogh, Cè-
zanne en Gauguin.
Evenals de. bezoeker verpletterd
raakt onder de veelheid van fei
ten op de tentoonsteling in het
Centre Beaubourg (alias Centre
Georges Pompidou) is het een
onmogelijke taak hier verslag uit
te brengen van wat er allemaal
wel te zien is. Er zijn heel wat
boeiende tentoonstellingen ge
formeerd over niet meer dan mi
nuscule onderdelen van wat hier
allemaal is uitgestald. Natuurlijk
is er veel van Duitse bewegingen
als „Die Bruecke" en „Der blaue
Reiter", maar ook veel kunst van
na wereldoorlog 1 met zijn wan
hopige en angstaanjagende po
gingen de eigen ellende te over
schreeuwen en nieuwe wegen te
zoeken, wegen die in de jaren der
tig al doodliepen op een burger
lijk-fascistisch misprijzen ver
tolkt door Adolf Hitler, gevolgd
door de emigratie van het meeste
dat Duitsland aan onbegrijpelijk
groot talent bezat.
In een bepaald hoofdstuk in de ca
talogus wordt aandacht besteed
aan de academische vraag in
hoeverre de invloed in die dertig
jaren het meest van Franse dan
wel van Duitse kant uitging. On
tegenzeggelijk was de Franse in
vloed het grootst. Alle talent was
daar immers in Parijs geconcen
treerd, in Duitsland werkte men
in een geografische en politieke
chaos die maakte dat een bewe
ging als Die Brücke in het verre
Dresden kon ontstaan, de „Blaue
Reiter" in Munchen, terwijl de
werkelijk belangrijke geesten el
kaar tenslotte toch weer in Ber
lijn vonden.
Veel in het „Centre" is natuurlijk al
zo vaak en afzonderlijk elders
vertoond, zoals de historie van
het Bauhaus, eerbiedwaardige
mijlpaal in de westerse historie
van architectuur en „design"
waarvan de invloed nooit zal ver
gaan, hoewel door Hitler in de
emigratie gedwongen, een Hitier
die op de tentoonstelling op fo
to's en uit dia-kastjes de bezoeker
overal aankijkt.
En wat tenslotte het verschil tussen
Franse en Duitse kunst betreft,
zoals dat op de tentoonstelling
duidelijk wordt: hoeveel naiever,
vrolijker en onschuldiger komen
de Franse - althans in Frankrijk
werkende - kunstenaars op je
over. Een zekere zelfgenoeg
zaamheid spreekt er uit in de
trant van: in dit land kan me toch
niets gebeuren. Deze zelfgenoeg
zaamheid blijkt ook uit een
hoofdstuk in de catalogus waarin
wordt beschreven dat de Duitse
kunstenaars die naar Frankrijk
kwamen in vele gevallen Frans
spraken en - in geval van literato
ren: Rilke - er ook in schre-
Fransen daarentegen bleven altijd
maar zo kort mogelijk in Duits
land en konden nog geen regel
Duits op papier zetten. Dat dit
nog steeds zo is blijkt uit de cata
logus zelf: men spreekt er bij
voorbeeld voortdurend van ,;Der
blaue Reiter" zonder te beseffen
dat het woordje „der" zowel als
het woordje „blaue" veranderen
naar gelang de naamval waarin ze
staan.
Super-verschijnselen als deze ten
toonstelling „Paris-Berlin" in het
Centre Beaubourg (en de nu af
gelopen Cèzanne-expositie in het
Grand Palais) wijzen in een
nieuwe richting. Kennelijk voor
zien van een ongelimiteerd
staatsbudget, profiterend van
een op dit punt geoliede interna
tionale samenwerking (hoewel
heel wat museumdirecteuren
moeten worden omgepraat voor
dat ze hun mooiste stukken uit
lenen) en geleid door een staf
hoogwaardige wetenschappelij
ke ambtenaren kunnen sommige
top-musea zich op het gebied van
internationale tentoonstellingen
alles permitteren. Het aantal uit
leningen op de tentoonstelling
Paris-Berlin is weer adembene
mend (waaronder een prachtig
drieluik van Max Beckmann, af
komstig uit het New York Mu
seum of Modern Art). Toch loopt
de gewone bezoeker in dit alles
radeloos rond en verlaat hij deze
orgie mismoedig, want verplet
terd.
Schipbreuk
Zoals sinds de opening steeds weer
de filosofie voor de massa in het
„Centre Beaubourg" schipbreuk
leed, heeft de leiding van dit mu
seum nu voor de „massa" een su
per-tentoonstelling ingericht die
- ondanks haar teksten en zijn
borden en zijn alsmaar doorpra
tende dia-vertoningen - in feite
alleen voor een „wetende" elite is
bestemd. Een elite die dan ook
bereid zal zijn eer te betuigen aan
de organisatiekunst en het
kunsthistorisch inzicht van de in
richters.
Zo blijft het leeuwedeel van de toe
risten het „Centre" bezoeken
voor de roltrappen en het (morsi
ge) restaurant boven de daken
van Parijs. De ingewijden genie
ten dan in alle rust van de techni
sche en artistieke hoogstandjes
die de directie voor hen achter de
tourniquets heeft uitgehaald.
Waarmee we dan bijna weer zijn
aangeland bij de museumkunst
van voor de museumrevolutie,
met dien verstande dat het licht
nu beter valt en je kunt uitrusten
op Breuer-stoelen.
Schepen
(Kleine vaart)
Anna Broere 30 vn Rotterdam nr Tees,
Antares 29 50 nw IJmuiden,
Arina Holwerda 30 te Rotterdam,
Carebeka-8 31 35 z Brest nr Nantes,
Dutch Faith 31 60 nw Hoek van Holland
nr Rotterdam,
Els Teekman 29 25 n Kp Ferrat nr Sea-
ham,
Finlandia 30 vn Rotterdam nr Londen,
Heerengracht 31 te Rotterdam,
Inger Smits 31 5 zo Dover nr Bordeaux,
Jacobus Broere 30 vn Rotterdam nr
Tees.
Jacqueline Broere 30 te Rotterdam.
Jersey Express 31 40 z Lissabon nr Cas
ablanca,
Klazina 31 te Rotterdam,
Lauriersgracht 29 te Amsterdam,
Mare Altum 31 te Rotterdam,
Mare Iratum 31 te Antwerpen,
Margreet 30 vn Amsterdam nr Wagenin-
gen,
Marie Christine 31 35 z Beachyhead nr
Kopenhagen,
Marinus Smits 29 50 no Villano nr Sho-
reham,
Merwehaven 30 te Rotterdam,
Norstar 30 vn Rotterdam nr Huil,
Ringgracht 31 50 no Kalmar nr Finland,
Stella Fomax 30 te Rotterdam,
Stella Sirius 3110 o Startpoint nr Dublin,
Sylvia Gamma 31 dw Eastmaiden nr
Londonderry,
Walen burgh 29 vn Rotterdam nr Vent-
spils.
(Grote vaart)
Alkmaar 30 vn Santo Domingo nr Wil
lemstad,
Amstelland 28 te Amsterdam,
Amstelmolen 3 te Dampier verw,
Amstelwal 30 vn Nakhodka nr Colum
bia,
Atlantic Crown 29 vn Rotterdam nr Sou
thampton,
Bilderdijk 30 vn Bremerhaven nr Sa-
Chevron Arnhem 30 te Cristobal,
Chevron Eindhoven 31 te New York,
Coral Rubrum 29120 no Habana nr Split,
Diogenes 30 vn Cnstobal nr Rotterdam,
Dione 30 te Durban,
Dordrecht 30 vn Leningrad nr Bremer
haven,
Eemhaven pass 29 Kp Verdische Eilan
den nr Rio de Janeiro,
Eemsborg 29 45 nw Oporto nr Lissabon,
Esso Europoort 31150 w Sabang nr Bah-
arajoc-D
Receaj seeer
F/LUS
xaCVV cVJeruiT.
De avonturen van Jommeke DE STAD IN DE VULKAAN
IJSKOFFIE
1/4 liter sterke koffie, 1/4
liter melk, 50 g suiker.
1/8 liter slagroom.
Verhit de koffie met d>
[melk, los er de suiker ii
n laat hem in d>
koelkast door en door
koud worden. Verdeel
de drank over 4 glazen
gameer deze met een
toef stijfgeslagen rc
Agenda
Esso Nederland 27 750 wzw Luanda nr
Kaapstad,
Fossarina 30 ten Anker rede Dakar,
Gardenia 30 80 z Kreta nr Valencia,
Hollandia 31 vn Willemstad nr Oranje
stad,
Kennemerland 31 te Itaqui,
Meta 30 vn Mina al Fahal nr Los Angeles,
Mytilus 29 160 z Dakar nr Le Havare.
Neder Rijn 29 vn Malmo nr Gdansk.
Neder Waal 30 150 w Sabang nr Muscat.
Nedlloyd Adelaide31160 no Brisbane nr
Lyttelton,
Nedlloyd Madison 29 te Antwerpen,
Nedlloyd Main 30 vn Port Elizabeth nr
East London,
Nedlloyd Marne 29 300 w Luanda nr
Douala,
Nedlloyd Spaarnekerk 31 te Tauranga
Leidse bioscopen
LUXOR:" "Saturday night fever", da.
2.30, 7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00, 4.30 uur
enz., 12 jr.
CAMERA: "The graduate", da. 7.00 en
9.15 uur, 12 jr. Kindervoorstelling: "De
kleine zeemeermin", da. 2.30, zo. 2.00 en
4.15 uur. Nachtvoorstelling: "Dogday af
ternoon" vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "The man with the golden gun",
da. 7.00 en 9.15 uur. 12 jr. Kindervoor
stelling: "Pinkeltje", da. 2.30, zo. 2.30 en
LIDO 3: "Een bijzondere dag", da. 7.00
en 9.15 uur, 16 jr. Kindervoorstelling:
"Tomen Jerry", da. 2.30, zo. ook 4.45 uur.
REX: "De lieidesbnet van een non", da.
7.00 en 9.00 uur, 16 jr. Kindervoorstel
ling: "Sjors en Sjimmie", da. 2.30, zo. 2.15
en 4.30 uur. Nachtvoorstelling: "Girls
are for loving", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling Euro 1: "The scarlet
buccanneer", za. 12.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Bring me the
Ongeval lendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendiei»t elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diucones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tut za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur van 13 45 - 14.30 uur.
Avondbezoekuur van 18.30 - 19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van 18.00 -
18.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dag. van 14-14.45 i
Klasse afd„ van 14-14.45, 18.30-19.30 en
11.15-12 uur.
Kraamafd., dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot). 15-16 en 18.30-19 30 uur;
laatste kwartier avondbezoek kraamafd.
babyshow.
Kinderafd., dag. van 15-18.30 uur.
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18 30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t/m vrijdag
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten: wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkhniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14 15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-
14 15 en 18 30-19 30 uur Kraamafdeling
13.30-14.45 alleen voor echtgenoten 19
20 uur. Kinderafdeling vuor ouders 18-
18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol kun-
jrden gemeld bij
inl'ormatiece
Schiphol 1020-175000).
Geluidshinder
head of Alfredo Ga rei;
Nedlloyd Tasman 30 te Genua verw,
Safocean Auckland 31 900 zzw Cocosei-
land nr Port Louis,
Straat Fresco 30 vn Matarani nr Arica, 1.45. zo. ook 4.15
Straat Nagoya 30 te Singapore,
Trident Rotterdam 29 120 zw Guadelou
pe nr Hamburg,
Ulysses 30 vn Bridgetown nr Paramari
EURO 3: "Vergeten continent", da. 6.45
en 9 15 uur, za ook 12.15 uur. 12 jr.
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", da.
bo,
Vitrea 31 180 w Prince of Wales nr
Townsville,
Westland 30.vn Port Alegre nr Rio Gran
de,
Zwijndrecht pass 29 Sao Vicente nr Oort
EURO 4: "Onkruid vergaat niet", da.
2.00,7.00 en 9.30 uur. zo. ook 4.30 uur. al.
Nachtvoorstelling: "Stevige borsten, he
te dijen", za. 12,15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Close encounters", da.
7.30 uur, a.l.
Kindervoorstelling: "Assepoester", da.
ludCYlieuius
1 augustus 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant
- Het tweejarig zoontje van
eene juffrouw uit Amsterdam
die eergisteren met nog een kind
naar hare ouders te Amersfoort
ginghad het ongeluk tusschen
Hilversum en Baarn uit den
trein te vallen. Te Baarn gaf de
ontroostbare moeder van het
gebeurde kennis en terstond
gingen een paar spoorwegar
beiders met een zoogenaamde
"lor" het kind zoekendat in
het zand zat en hoegenaamd
geen letsel bekomen had. Men
kan zich de vreugde der moeder
voorstellen-
(Adv.) Voor een billijken prijs
wordt ter overname aangebo
den een Kostuum als Controleur
2de kl. bij het Binnenlandseh
Bestuur in Indië, bestaande in-
geborduurde Rok. wit cache-
mieren Pantalon, dito Vest,
Sleek en Pet met Galon en klein-
tenue Jas. Te bevragen met
franco brieven onder de letters
PK of in persoon bij den boek
handelaar JK.de Liefde te 's-
Gravenhage.
Vijftig jaar geleden:
- Een reizigerstrein is gisteren
op het traject Ulm-Augsburg in
het station Dinkelschcrben op
een goederentrein geloopen.
blijkbaar door het weigeren van
een wissel. De locomotief en drie
rijtuigen zijn in elkaar gescho
ven. Zestien personen werden
gedood en velen zwaar gewond.
Wegens electrificatie van de lijn
werden de wissels tijdelijk met
de hand bediend. De dienst
doende wisselwachter ver
klaarde, dat hij de wissel vol
gens voorschrift had omgelegd,
doch dat deze blijkbaar niet had
gefunctionneerd. Toen de ma
chinist de ramp zag aankomen,
heeft hij nog zooveel mogelijk
geremd, doch een botsing kon
niet worden voorkomen. De on
middellijk op de locomotief vol
gende moderne personenrijtui
gen bleven volkomen onbescha
digd. De rijtuigen van een ou
der type. die zich in het midden
bevonden, vormden een onont
warbare chaos. Onder de
slachtoffers bevinden zich vele
turners, die uit Keulen terug
keerden.
