Israël maakt geen 'gebaar'
Boliviaanse president wil kritiek vóór zijn
NAAST HET NIEUWS
Portugese oud-president
keert heimelijk terug
President van Cyprus gaat
voor overleg naar Athene
El Arish niet naar Egypte
Drie bewegingen eisen
verantwoordelij kheid
op van aanslag Spanje
MAANDAG 24 JULI 1978
JERUZALEM (GPD) - Israël zal El Arish, de districts
hoofdstad van de Sinai, niet aan Egypte teruggeven als
een gebaar van goede wil. Premier Begin zei gisteren na
een kabinetsvergadering die zes uur duurde, dat het we
zen van onderhandelen geven en nemen is, en dat er bij
zo'n proces geen plaats is voor „gebaren". Israël is echter
wel bereid om over de toekomst en teruggave van El Arish
te onderhandelen.
In een persoonlijke brief heeft
premier Begin dat aan president
Sadat meegedeeld. President
Sadat had de Israëlische regering
om een gebaar van goede wil ge
vraagd gedurende zijn ontmoe
ting tien dagen geleden met mi
nister van defensie Weizman.
Israël was bereid El Arish op te ge
ven als gebaar ter gelegenheid
van het bezoek van president Sa-
dat aan Jeruzalem, maar toen
wees Sadat dit van de hand, om
dat hij daarmee de verdenking op
zich zou laden dat hij alleen voor
de belangen van Egypte op
komt.
i het centrum van El Arish, het stadje dat Begi 1
x Egypte weigert terug te geven v
LISSABON (GPD) - Onder zware
politiebescherming kwamen gis
termiddag de stokoude Portuge
se ex-president Americo Tomas
en zijn vrouw aan op het vlieg
veld van Lissabon. Daarmee
kwam een einde aan een vrijwil
lige ballingschap van vier jaar
van de man die als eerste verant
woordelijke wordt beschouwd
van het Portugese fascisme dat in
1974 omvergeworpen werd. Om
dat de terugkeer van de ex-presi
dent tot het laatste moment ge
heim was gehouden deden er zich
geen demonstraties voor. De toe
gestroomde journalisten werden
door de politie op grote afstand
gehouden.
De uitnodiging voor de terugkeer
van de 88-jarige kwam van de
huidige president Ramalho Ea-
nes. Op grond van een rapport
van de onderzoekcommissie naar
de vergrijpen van de vroegere
Portugese geheime dienst, kwam
Eanes tot de conclusie dat Tomas
voor geen van deze vergrijpen
verantwoordelijk kon worden
gesteld. Enkele weken voor een
officieel bezoek aan Brazilië -
waar Tomas sinds 1974 gastvrij
heid genoot - liet Eanes hem we
ten dat hij bij een eventuele te
rugkeer niet voor de rechter zou
worden gedaagd. Dat besluit
leidde tot tevredenheid in con
servatieve kringen van Portugal
en Brazilië.
Protesten
Van linker zijde kwam echter een
stortvloed van protesten, die ook
vorige week nog niet tot bedaren
was gekomen. Een groep juristen
van de Lissabonse universiteit
concludeerde vorige week dat
Eanes een juridische blunder zou
hebben begaan. Americo Tomas
zou niet alleen voor de misdaden
van de geheime politie ter ver
antwoording moeten worden ge
roepen, ook de oorlogsmisdaden
in Afrika, de ongeoorloofde prak
tijken met verkiezingsuitslagen
en andere vergrijpen tegen de
mensheid zouden een berechting
van Tomas op grond van interna
tionale verdragen noodzakelijk
maken. Om een dergelijke
rechtszaak uit te lokken zou de
aanklacht van een willekeurige
Portugees voldoende zijn.
Ook een in oktober te houden pro
ces inzake de moord op umberto
Delgado kan nog nare gevolgen
hebben voor Tomas en de Portu
gese politiek. Generaal Humber-
to Delgado was Tomas' populaire
tegenkandidaat bij de presiden
tiële schijnverkiezingen van
1958. Omdat Delgado uitgroeide
tot een symbool van het anti-fas
cistisch verzet werd hij in 1965
door de Portugese geheime
dienst vermoord. De als altijd
meedogenloze Tomas heeft nooit
toegestaan dat het stoffelijk over
schot van Delgado in Portugal
begraven zou worden.
Critici
Sadat is nu wel bereid een Israëli
sche concessie te incasseren,
omdat hij tegenover het steeds
groter wordende aantal critici in
de Arabische wereld, waaronder
ook gematigde landen als Saoedi-
Arabië en Jordanië, en vooral
Egypte zelf, wil laten zien dat hij
op de goede weg is.
Minister van buitenlandse zaken
Dajan brengt vandaag verslag uit
aan de Knesset over de huidige
stand van zaken. Israël heeft in
gestemd met het Amerikaanse
voorstel om op 5 augustus in de
bufferzone van de Sinai de vre
desonderhandelingen voort te
zetten, met deelneming van de
ministers van buitenlandse za
ken Kamel en Dajan en verder de
ministers van defensie Gamassi
en Weizman.
In de brief die Begin aan Sadat
heeft gestuurd wordt de deur
opengelaten voor onderhande
lingen over El Arish. Het wordt
niet zo genoemd, maar er wordt
toch steeds meer gedacht aan een
deelakkoord tussen Israël en
Egypte om een volledige misluk
king van de vredesonderhande
lingen te voorkomen. Zo'n deel
akkoord, met El Arish en de berg
Sinai als voornaamste inzet, zou
dan voor oktober moeten worden
Nieuw
Geheel geruisloos is er een „nieuw
element" de Israëlische politiek
ten aanzien van de vredesonder
handelingen binnengeslopen,
waar Dajan vandaag nader op in
zal gaan. Israël is nu wel bereid na
afloop van vijfjaar autonomie op
de westelijke Jordaanoever te
onderhandelen over de definitie
ve status van de Westoever, op
voorwaarde dat de Westoever
niet geheel onder Arabische soe
vereiniteit komt. Nog maar en
kele weken geleden wees de re
gering zo'n suggestie van Weiz
man van de hand, na wekenlang
vergaderen over de beroemde
Amerikaanse vragen, waarna er
een vreselijke ruzie tussen Weiz
man, Begin en Dajan losbarst
te.
Kennelijk onder de indruk van de
Egyptische vredeswil is Dajan nu
overstag gegaan, hetgeen overi
gens in het geheel niet betekent
dat er een versoepeling van enige
betekenis in het Israëlische
standpunt moet worden ver
wacht.
Alweer bijna geruisloos en onuit
gesproken heeft de Israëlische
regering Sadat de mogelijkheden
verschaft om ..nieuwe elemen
ten" te ontdekken in het Israëli
sche standpunt, de elementen
waar Sadat de afgelopen week
om gevraagd had. Zowel de sug
gestie om over El Arish te onder
handelen als de bereidheid om na
vijf jaar autonomie de soevereini-
teitsvraag van de Palestijnse
„politieke eenheid" op de Wes
toever aan de orde te stellen -
want dat is de werkelijke beteke
nis van de term „definitieve sta
tus - stellen Sadat in staat nieuwe
lichtpunten in Israëls standpunt
te ontdekken - als hij dat tenmin
ste wil.
VERSCHOPPELINGETJE
Niet groter dan een laars is dit Syberische tijgertje. Het werd een
paar weken geleden in de dierentuin van Berlijn geboren. Omdat
de moeder het diertje meteen na de geboorte verstootte wordt
Natascha, zoals het tijgertje heet, nu door de oppasser grootge
bracht.
INSECTENETER
De 33-jarige Peter Radonicich in Toronto verkoopt onze-lieve-
heersbeestjes aan landbouwers in Canada. Het tachtig jaar gele
den uit Australië en Californië in Canada ingevoerde onze-lieve-
heersbeestje verorbert dagelijks tussen de 50 en 100 insekten en
kan zo volgens Radonicich hele velden met gewassen redden.
Voor een zak met 60.000 diertjes vraagt hij 720 dollar, voor een zak
met 500, 6 dollar.
NIET BRUIN, MAAR ORANJE
Een Franse nudist is aan een Corsicaans strand door twee onbe
kenden onder handen genomen en van top tot teen met oranje
verf ingekwast, zo heeft de politie bekendgemaakt.
Het strand van Pinarella bij Porto Vecchio wordt bezocht door
gezinnen die protesteren tegen de aanwezigheid van nudisten,
die volgens hen genoeg vrijwel verlaten stranden en inhammen
tot hun beschikking hebben.
MADRID (GPD) - De Baskische af
scheidingsbeweging ETA-Militar
heeft zaterdag in een uitvoerig
communiqué de verantwoorde
lijkheid opgeëist van de moord
aanslag op brigade-generaal Juan
Sanchez Ramos en diens adju
dant, luitenant-kolonel Juan Pe
rez Rodriguez, die vrijdagoch
tend in Madrid door een com
mando zijn doodgeschoten.
De ETA noemde de moord op de
militairen een wraakactie voor
het ongecontroleerde politieop
treden van de laatste tijd in de
Baskische steden Pamplona,
Renteria en San Sebastian. Vol
gens de ETA zijn de verwilderde
acties van de politie in het Bas
kenland de meest brute Fran-
quistische agressies tegen het
Baskische volk van de laatste
veertig jaar. De acties worden,
zegt de ETA, gedirigeerd door het
Spaanse leger.
In totaal hebben nu drie organisa
ties de verantwoordelijkheid op
geëist voor de moord op de twee
militairen in de Spaanse hoofd
stad: de ETA, de gewapende arm
van de heropgerichte communis
tische partij, die zichzelf de Gra-
po noemt en een onbekende
groepering, die onder de naam
Gewapend Proletariaat werkt.
Politiekringen houden er reke
ning mee dat ETA-Militar moge
lijk gebruik heeft gemaakt van de
Grapo om het leger te provoce
ren.
Onder strenge veiligheidsmaatre
gelen heeft zaterdagochtend in
Madrid de rouwdienst voor de
twee militairen plaatsgevonden,
die uitsluitend bijgewoond
Busongeluk
SEOEL (Reuter) - Door het in een
rivier storten van een bus zijn gis
teren dertig mensen om het leven
gekomen en zeven zwaar ge
wond. Tien mensen worden ver
mist.
De bus viel van een brug in de rivier
de Han waar deze door de Zuid-
koreaanse hoofdstad Seoel
stroomt.
mocht worden door de autoritei
ten van het Spaanse leger. Na de
rouwplechtigheid hielden onge
veer 300 extreem-rechtsen een
demonstratie van een uur, waar
bij zij het aftreden van het kabi-
net-Suarez eisten en kreten rie
pen als: „Het leger aan de
macht!"
De politie was tot vannacht nog
steeds "bezig met een uitgebreide
speuractie naar de daders van de
aanslag. Zevenhonderd politiea
genten, helikopters en speur
honden zijn tot nog toe zonder re
sultaat ingezet in de omgeving
van het dorpje Miraflores de la
Sierra, waar twee mannen en een
vrouw een veldwachter onder
bedreiging van een pistool
dwongen èèn van hen te verbin
den, die bij de vlucht na de moord
op de twee militairen in Madrid
door een politiekogel in zijn
schouder werd getroffen.
WASHINGTON - De Amerikaanse president Carter kust de 18-jarige
Amerikaanse Miss Teenager op de wang,nadat hij een cadeautje van haar
heeft gekregen: een bureauset waarin twee pennen passen.
LA PAZ, BOLIVIA (AP) - De
nieuwe Boliviaanse president
generaal Juan Pereda heeft in een
verklaring het afgelopen week
einde geprobeerd kritiek uit de
Verenigde Staten en Venezuela
voor te zijn met de mededeling
dat zijn regering vriendschappe
lijke betrekkingen met elk land
wil.
Pereda nam de macht in handen na
een opstand die precies een dag
duurde en die een einde maakte
aan de ambtsperiode vafi zijn
voorganger president Hugo Ban-
zer. Pereda verklaarde dat hij als
winnaar uit de presidentiële ver
kiezingen van 9 juli naar voren
was gekomen, hoewel de hoge
raad de verkiezingsuitslag nietig
had verklaard nadat een aantal
kandidaten en internationale
waarnemers Pereda's coalitie
hadden beschuldigd van fraude.
De Venezolaanse president Carlos
Andres Perez heeft reeds gezegd
zich pijnlijk gekwetst te voelen
bij de gedachte dat onze hoop op
democratie in Bolivia de grond is
ingeboord. Het invloedrijke
olieland heeft bekendgemaakt
dat het besprekingen gaat voeren
met andere Latijns-Amerikaanse
regeringen over de situatie in
Bolivia. „Het is onmogelelijk
voor de Venezolaanse regering
om het stilzwijgen te bewaren nu
het geconfronteerd wordt met
een situatie waarin het recht van
het Boliviaanse volk om zich zelf
democratisch te besturen met
voeten wordt getreden Aldus
een verklaring van het Venezo
laanse ministerie van buiten
landse zaken in Caracas, waarin
de staatsgreep „een treurig pre
cedent voor de politieke vooruit
gang in Latijns-Amerika" wordt
genoemd en waarin de hoop
wordt uitgesproken dat er spoe
dig nieuwe verkiezingen zullen
worden gehouden.
Zowel de Verenigde Staten als Ve
nezuela hadden duidelijke steun
betuigd aangaande Banzer's be
slissing vorig jaar om verkiezin
gen uit te schrijven. Toen de pre
sident enkele maanden geleden
begon te aarzelen lieten de Ver
enigde Staten weten ernstig ont
stemd te zullen zijn als er geen
verkiezingen zouden plaatsvin
den.
Een groot aantal politieke
mers zag de gebeurtenis als een
proef voor de campagne voor
mensenrechten van president
Carter, waarin ook wordt ge
streefd naar verkiezingen in de
militair geregeerde landen die in
Latijns-Amerika nog steeds de
boventoon voeren.
De reactie van de Verenigde Staten
op de recente gebeurtenissen is
van vitaal belang voor de Boli-
van de Turkse interventie op 20
juli 1974.
Oppositieleider Klerides had Ky-
prianou meteen verweten, de
Grieks-Cyprische positie afbreuk
te hebben gedaan door Denktasj'
voorstel, in plaats van ter bespre
king voor te leggen aan regering
en parlement, meteen klakkeloos
weg te honen op een bijeenkomst
diezelfde 20ste juli. Ook uit de
gelederen van de direct betrok
kenen, de vluchtelingen uit Fa-
magusta van wie er volgens
Denktasj zo'n 35.000 zouden
kunnen terugkeren, kwamen er
bedenkingen. Dit ondanks de
klemmende oproep van de rege
ringsgezinde socialistenleider,
dr. Lyssaridis, aan alle 180.000
vluchtelingen om solidair te blij
ven. En wat het meest opvallend
was: de communisten die op Cy
prus zeer sterk zijn en de regering
bijna blindelings steunen, gaven
in hun dagblad Charavgi voor
zichtig te kennen, dat Denktasj'
voorstellen niet bij voorbaat
hadden moeten worden verwor
pen.
Zijn er bressen geslagen in de tradi
tionele aanhang van Kyprianou,
ook de positie van zijn Turks-Cy
prische tegenvoeter Denktasj is
er niet hechter op geworden de
laatste tijd. De ontevredenheid
over de situatie in zijn "Turks-
Cyprische Federale Republiek"
wordt bij de burgers steeds mani
fester, naarmate het duidelijker
wordt dat Denktasj machteloos
is, iets te beginnen tegen de ca.
30.000 vasteland-Turken wier op
treden en invloed een doorn in
het oog is van de oorspronkelijke
Turks-Cyprische bevolking. De
ze „seizoenarbeiders" uit de arm
ste delen van Oost-Turkije zou
den zich in vele gevallen als „ko
lonisten" gedragen, en zich de
beste delen hebben toegeëigend
van de door de Grieks-Cyprische
vluchtelingen achtergelaten be-
vianen omdat het land meer zittingen en landerijen.
Amerikaanse hulp ontvangt dan Een toenemend aantal misdaden
ATHENE (GPD) - De president van
Cyprus, Kyprianou, wordt eind
deze week in de Griekse hoofd
stad verwacht voor een korte
vakantie, waarbij hij echter zeker
een ontmoeting zal hebben met
de Griekse premier Karamanlis.
Kyprianou's positie is er de laat
ste week niet sterker op gewor
den. Eerst de heftige aanval op de
onafhankelijke afgevaardigde
Tasos Papadopoulos waarbij de
ze niet alleen ongeschikt werd
verklaard als onderhandelaar
met de Turks-Cyprioten maar
ook - in gesluierde termen - werd
voorgesteld als het „brein" van
een samenzwering, zonder dat
daarvoor de bewijzen werden
verstrekt.
Daarna de overhaaste afwijzing van
de voorstellen van de Turkse lei
der Denktasj aangaande een
overgangsbestuur onder VN-su-
pervisie voor Famagusta, dat
door Kyprianou prompt als een
„bananeschil" werd betiteld,
neergelegd voor de Grieks-Cy
prioten om over uit te glijden en
voor de Amerikanen om het wa
penembargo tegen Turkije op te
heffen.
De Grieks-Cyprische regering
heeft sindsdien verduidelijkt dat
Denktasj' voorstellen desnoods
wel als schakel kunnen dienen
voor verdere onderhandelingen,
mits ze langs de afgesproken weg
worden ingediend bij VN-secre-
taris-generaal Waldheim, wat in
tussen afgelopen weekeinde is
gebeurd, en niet op de nu toege
paste demagogische wijze aan de
vooravond van de herdenking
welk ander land in Latijns-Ame
rika ook, hoewel de tijd voorbij is
dat de Amerikaanse hulp aan
Zuid-Amerika zo groot was dat
Washington duidelijke invloed
op binnenlandse aangelegenhe
den kon uitoefenen.
Terwijl Banzer nog aarzelde of hij
de verkiezingen al dan niet door
zou laten gaan werd er in de Ver
enigde Staten een hulppro
gramma van 85 miljoen dollar
goedgekeurd. Vervolgens werd
de ondertekening van hulpover
eenkomsten later opgeschort
totdat er een nieuwe regering was
verkozen en geïnstalleerd.
Nu zal Washington moeten beslis
sen over de vraag of Pereda's
verklaring dat er niet met de ver
kiezingsuitslag is geknoeid vol
doende onderbouwd is om zijn
machtsovername te rechtvaardi
gen.
(ontvoeringen, verkrachtingen,
roofpartijen) bracht onlangs dr.
Kutchuk, voormalig vice-presi
dent van het eiland, ertoe in zijn
dagblad „Halkin Sesi" (Stem des
Volks) te schrijven over een „pa
radijs dat in een hel was veran
derd" en de Turkse premier Ece-
vit op te roepen „het eiland dat hij
gered heeft niet een begraaf
plaats te laten worden". En: „Al
diegenen die uit de bossen en af
gelegen dorpen van Oost-Turkije
waren gekomen terug te halen".
Al eerder had hij geschreven dat
de Turkse zone was overstroomd
met „gevangenisboeven, sociale
parasieten, handelaren in verdo
vende middelen, verkrachters
van vrouwen en kinderen, gok
kers en moordenaars". Toen zijn
krantegebouw het object werd
van zwarte kransen en andere
bedreigingen, zwakte hij zijn be
de af: niet alle nieuwkomers
hoefden terug, alleen de „leeglo
pers en onruststokers die zich
niet aan de wet houden".
Begin augustus, weer tien dagen
vroeger dan vorig jaar, wordt het
ramadan, de vastenmaand
waarin het elk jaar tot meer inci
denten komt naarmate zij in een
warmere periode valt. De fana
tieke en vrome nieuwkomers uit
het Verre Oosten van Turkije
houden zich strikt aan de regels
en raken slaags met de oorspron
kelijke bevolking die het niet zo
nauw neemt met het rook- en
drinkverbod.
De inflatie in het Griekse deel,
slechts vijf procent in driejaar -
bijna de geringste ter wereld -
bedroeg in de Turkse sector hon
derd procent. De werkloosheid,
in de Griekse sector afwezig,
staat in de Turkse op 35 procent.
Onlangs demonstreerden Turks-
Cyprische arbeiders met als leus:
„Men heeft ons vrijheid beloofd
maar honger-gebracht". Leuzen
tegen Denktasj verschijnen meer
en meer op de muren.
Er gaan speculaties dat de Turkse
premier Ecevit „afwil" van Denk
tasj (zoals Karamanlis wellicht
„afwil" van Kyprianou) en in zijn
plaats een van de huidige opposi
tie-leiders, Alpan Orhon, wil in
stalleren. Vervanging van de lei
ders op Cyprus is echter niet zo
eenvoudig aangezien bij hun
aanwijzing de democratische re
gels in acht zijn genomen. In elk
geval heeft de Cyprische presi
dent een extra fout gemaakt door,
in zijn bovenvermelde rede,
Denktasj al bij voorbaat af te
schrijven als een leider die geen
been meer heeft om op te staan.
Hij was bereid met Ecevit te on
derhandelen en met iedere
Turks-Cyprioot, aldus Kypria
nou, alleen niet met Denktasj.
Deze „interventie in Turkscypri-
sche interne aangelegenheden"
is tactisch geen gelukkige zet en
kan ertoe bijdragen dat het pro
ces van Denktasj' afgang juist
wordt vertraagd.
Gc vangenisopstand
PONTLAC (AP) - Een gevangeni
sopstand in de Pontiac-gevange-
nis van Illinois heeft het leven
gekost aan drie bewakers. Het
was de tweede maal binnen vier
dagen dat zich in het gebouw on
geregeldheden voordeden.
Zaterdagmorgen overmeesterden
ruim 200 gedetineerden de on
gewapende bewakers waarna een
groot deel van de 1.100 gevangen
zich op de binnenplaats verza
melde en vernielingen begon aan
te richten. Ze staken de voor
raadkamer, de wasserij en de ka
pel in brand en veroorzaakten
voor drie miljoen dollar schade.
