Bel voor nieuw vredesgesprek luidt NAAST HET NIEUWS 17 M BELANGSTELLING BOSTON- VLUCHTEN LOOPT TERUG Viktor Kalnins: afwezige bij proces tegen Ginzboerg UW EIGEN DAGBLAD 00K IN DE VAKANTIE? n ZATERDAG 15 JULI 1978 BUITENLAND PAGINA 9 TUSSEN SADAT EN WEIZMAN President Sadat heeft de bel geluid voor de tweede ronde van zijn vredesinitiatief, zonder dat het vooralsnog duidelijk is of er nu grotere kansen zijn dan bij de eerste vastgelopen ronde. President Carter van de Ver enigde Staten mengt zich onder het Duitse volk tijdens de officiële ver welkoming voor een twee dagen du rend staatsbezoek aan West-Duits- land. Het bezoek van Carter gaat vooraf aan de economische topcon ferentie in Bonn waar de leiders van zeven landen aan deelnemen. Na afloop van een drie uur durend gesprek met bondskanselier Schmidt verklaarde Carter dat "de banden tussen de Bondsrepubliek en de Verenigde Staten nooit ster ker en gezonder waren dan nu". De beide regeringsleiders hebben een politieke tour d'horizon gemaakt, waarbij bleek dat eigenlijk alle gro te politieke vraagstukken met "de zelfde ogen werden bekeken" "Mensenrecht" groepen voor Nobelprijs voorgedragen WASHINGTON (UPI) - De Ameri kaanse senaat heeft in overgrote meerderheid een resolutie aan genomen waarin de kandidatuur voor de Nobelprijs voor de vrede aan de groepen die in de Sovjet- Unie toezicht houden op de ak koorden van Helsinki, wordt ge steund. "Met hun buitengewone toewijding aan vrede en fatsoen verdienen ze de speciale erken ning die het best kan worden verleend door het Nobel-Insti- tuut", aldus indiener senator Henry Jackson. De kandidatuur van deze groepen is eerder al ge steld door parlementariërs uit Noorwegen, België en Engeland. ROME - Voor de tweede keer in een week zijn vrijdag 700.000 werk nemers in de Italiaanse -horeca voor 24 uur in staking gegaan om een nieuwe cao af te dwingen. Voor 20 juli is opnieuw een sta kingsparool uitgegeven door de bonden. Israëlische zegslieden zijn nu be duidend optimistischer dan enige dagen geleden: het feit dat Sadat en Weizman elkaar gesproken heb ben, en ook het feit dat kennelijk Egypte flexibel is ten aanzien van de Egyptische voorstellen die op ta fel liggen. Minister van defensie Weizman heeft direct na zijn terugkeer in Is raël gistermiddag aan premier Be- ,v.' gin verslag uitgebracht van zijn uitvoerige besprekingen met pre- •V. sident Sadat in de Oostenrijkse .V.j stad Salzburg. Zegslieden in Jeruzalem geven Dat kan, doch uitsluitend met deze bon. Graag 3 weken voor u vertrekt opzenden naar: Alphens Dagblad, Julianastraat 19. Alphen aan den Rijn. Leidsch Dagblad, Witte Singel 1Leiden. Plakt u dan wel een postzegel? (55 cent). Huls adrw: S.v.p. in blofctotters Invultenl n leder vakje e.v.p. een letter Vakantieadres: NIET INVULLEN NIET INVULLEN NIET INVULLEN Opzending is gratis in Nederland en België. Overige landen 1.90 per dag. De praktijk heeft geleerd dat ondanks al c zorgen de bezorging in sommige landen te wensen overlaat. Wij kunnen dus helaas geen verantwoording nemen voor het niet tijdig arriveren van kranten op uw va kantieadres. geen details over de besprekingen Weizman-Sadat, maar wijzen erop dat de gesprekken „zeer gedetail leerd" waren, en zowel de militaire en politieke aspecten van de on derhandelingen als het Palestijnse vraagstuk omvatten. Alhoewel de officiële Egyptische woordvoerder zei dat Weizman „nieuwe ideeën naar Salzburg heeft gebracht, is dat van Israëlische kant ten stelligste ontkend. Maar afgaande op de verklaringen die Begin en Sadat hebben afge legd is er geen sprake van een doorbraak. Egypte blijft ontrui ming van alle bezette gebieden ei sen, kleine grens wij zingen op de westelijke Jordaanoever voorbe- Geos-2 in VS gelanceerd CAPE CANAVERAL -De Eu ropese wetenschappelijke satel liet Geos-2 is gisteren met gevolg goed gelanceerd vanaf Cape Ca naveral in de Verenigde Staten De eerste satelliet van dit type kon men niet precies in zijn ge wenste baan om de aarde krijgen doordat het voortstuwingssy- teem niet goed werkte. Geos-2 moet gegevens leveren voor bestudering van de magnetosfeer door middel van zeven experi menten opgesteld door 11 onder zoekinstituten van acht landen van het Europese bureau voor ruimtevaart en wel Frankrijk, Denemarken, Italië West-Duits- land, Zweden, Zwitserland, En geland en ons land. De Geos-2 is de eerste wetenschap pelijke kunstmaan ter wereld, de Amerikaanse en Russische inbe grepen dus, die in een dergelijke baan wordt gebracht. Het onderzoek dat met de nieuwe kunstmaan zal worden verricht werpt ook resultaten af voor de telecommunicatie, omdat deze kunnen bijdragen tot verbetering van radio-en televisie-ontvangst over lange afstand Voor dit laat ste doel heeft Europa onlangs de ots-2 gelanceerd (orbiting tech nological satellite), die inmiddels goed blijkt te functioneren en op weg is Europa op het gebied van de communicatietechniek zelf standiger te maken MÜNCHEN - De Brennerpas lus sen Italië en Oostenrijk is weer vrij. De Italiaanse vrachtauto chauffeurs, die sinds het begin van deze week de pas blokkeer den als protest tegen de Oosten rijkse wegbelasting en belasting op de brandstof, gaven hun actie gisteren op. houden, terwijl Israël het autono- mieplan als uitgangspunt voor on derhandelingen blijft beschouwen. Weizman is daar ook niet van afge weken, zo is nadrukkelijk gesteld. Succes President Sadat verklaarde bij zijn terugkeer in Cairo dat „zijn bezoek aan Oostenrijk meer dan een succes was en dat men in de nabije toe komst zal weten of dit besliste re sultaten zal opleveren" In antwoord op een vraag over het komende bezoek van minister Weizman antwoordde de Egypti sche president: „Wij wachten op de komst van minister Weizman naar Alexandrië om de missie te voltooi en die hij in Oostenrijk begon en om mij op de hoogte te brengen van wat hij heeft kunnen bereiken" Sadat zei dat dit bezoek zou plaats vinden na de bijeenkomst van de ministers van buitenlandse zaken van Egypte, Israël en de Verenigde Staten in Londen die op 18 juli be gint. KANAALZWEMMER De elfjarige Kevin Anderson uit Zuid-Afrika is er gisteren niet in geslaagd het Engelse Kanaal over te zwemmen en zo de jongste kanaalzwemmer ter wereld te worden. Kevin, een schooljongen uit St. Helena in de Oranje Vrijstaat, was nog maar negen kilome ter van de Franse kust verwijderd toen hij. uitgeput van zevenen een half uur zwemmen, uit het water werd gehaald. Hij was om half negen gisterochend met zijn recordpoging begonnen vanaf Dover. De jongste kanaalzwemmer is en blijft nu Engelse David Morgan, die dertien jaar en negen maanden oud was toen hij vorig jaar juli het Kanaal overstak. KOSTBAAR STUK Een altaarstuk van de Duitse kunstenaar Adam Elsheimer - hij leefde rond 1600 - is gisteren voor 50.000 pond sterling verkocht op de kunstveiling van Bonham in Londen. Het stuk hing eerst in de toonkamer van een Engels gezin, dat de waarde ervan niet kende. Het gezin had gehoopt dat het misschien 200 pond zou opbrengen. STAKENDE POLITIEMANNEN De grootste stad van de Amerikaanse staat Ohio, Cleveland, werd gisteren "bewaakt" door slechts een handjevol hoge politieamb tenaren, omdat tweeduizend agenten en inspecteurs staakten uit protest tegen het ontslag van dertien collega's. Burgemeester Kucinich kreeg een gerechtelijk bevel dat de sta kende agenten het werk moesten hervatten, maar hun bond liet weten dat ze aan het bevel geen gehoor zouden geven. De bond van de stadsreinigers liet weten dat zijn leden ook thuisbleven uit sympathie voor de agenten. De derüen agenten werden ontsla gen toen zij weigerden alleen serveillance te verrichten in wijken die bekend staan om hun hoge misdaadcijfers. (Van onze redacteur) SCHIPHOL - Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan blijkt de belangstelling voor de zeer goed kope vluchten tussen Amster dam en Boston terug te lopen. Nadat gistermiddag het Pan Am- vliegtuig was vertrokken naar de VS, waren er op Schiphol nog een kleine 300 wachtenden voor vol gende vliegtuigen, zodat er op dat moment nog ruimte was in het toestel van zondag. Volgens Bill Cowden, manager van Pan American op Logan in Bos- ton, wasde situatiedaai'ongeveer Grote Spectrum Encyclopedie. formeel verkrijgbaar, omdat het 'ongeveer een week geleden al duidelijk was dat voor dit tarief niet meer op een zitplaats hoefde te worden gerekend. Vanwege "onvoldoende" maatre gelen van Panam zelf stuurt het beheersorgaan van havens en vliegvelden in de Amerikaanse staat Massachusetts een eigen "noodhulpteam" van vier man naar Amsterdam om toeristen die daar vast zouden komen te zitten te helpen. Dit om te voorkomen dat de inter nationale luchthaven Logan van Boston een slechte naam zou krijgen, zo zei directeur Davis W. Davis van dit orgaan, Massport - Massachusetts Port Authority. NIEUWE UITGAVEN gelijk. "Slapers in de hal zijn hier vrijwel niet meer", aldus Cow den. Op Schiphol is de check ■riHjHHI overgebracht naar de onderdoor gang tussen de aankomsthal en het in afbouw zijnde stationsge bouw. Oorzaak van de verminderende belangstelling is volgens Erastus Corning III, directeur-Europa van Pan American, het feit dat met de 14e juli de datum verstre ken is tot welke de tickets voor het laagste tarief konden worden gekocht. Vanuit Amsterdam kostte een enkele reis f115, vanaf 15 juli f285. In werkelijkheid waren de goed koopste tickets alleen nog maar deel 17. Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht. 'd O pstapvluchten Bouman. Serie Anatomie van de toekomst. Uitgeverij Het We reldvenster, Baarn. 29,50. Het A.B.C. voor de vogelliefheb ber. Kooi- en volièrevogels door Dr. Thijs Vriends. Uitgeverij Hollandia, Baarn. 49.50. Medische raadgevers voor diabe ten, door Prof. Dr. H. Mehnert en Dr. E. Standi. Onder redactie van G. van de Bruinhorst, Med. Drs. Hollandia. 19.50. Blijf de overgang de baas. Prakti sche hulp voor man en vrouw, door Hermann Schreiber. Uitge- vrij L.J. Veen. 19.90. Chinese sagen en verhalen, door M.A. Prick van Wely Uitgeverij Unieboek, Haarlem, 15,— Rechercheur Baantjer van bureau Warmoesstraat vertelt. Uitgeve rij Teleboek, Amsterdam 12,50. Ik Claudius, door Robert Graves. Het boek van de TV-serie. Uitge verij Elsevier, Amsterdam. ƒ24.50. Stijloefeningen, door R. Queneau. De Bezige Bij. 2250. Schetsen uit de pastorie te Mast land, door C.E. van Koetsveld. Amstel-paperback. Uitgeverij L.J. Veen, Wageningen 12,50. Echte vinken houden.1 1 verzor ging en kweek van vinken, gor zen, kardinalen, sijzen en wild zang, door Thijs Vriends. L.J. Veen. 24,75. Antieke meubels in kleur, door Lanto Synge. Foto's: Bob Loos emore, Uitgeverij Moussault, Baarn. 24.50. WENEN - De afwezige getuige bij het proces tegen Alexander Ginz boerg, de in Letland geboren jour nalist Viktor Kalnins (40), zit op het bed van zijn tijdelijke vrijgezellen- kamer in Wenen en luistert naar de radioverslagen over het proces. De man die door de Russische gehei me dienst een jaar lang ononder broken van het ene verhoor naar het andere is gesleepttoen hij en Ginzboerg waren betrokken bij een aantal protest- en hongerstakingen, is een eenzaam mens. De KGB heeft hem letterlijk alles afgeno men. Hij is zijn baan, zijn gezond heid, zijn vrouw en zijn land kwijt. En daar bovenop wordt zijn goede naam bedreigd. Aan het begin van het Ginzboerg- proces greep hij naar de fles en zocht vergetelheid in goedkope, rode Oostenrijkse wijn. Nu heeft hij er spijt van en zit met een reuzen grote kater achter een kop sterke zwarte koffie. Maar in gedachten probeert hij niet te denken aan de ellende die hij doorstond voordat het Russische systeem, na hem geestelijk en lichamelijk ontwricht te hebben, hem uitspuwdeen op 10 juni van dit jaar als balling over de grens zette. „Ik wilde helemaal niet weg", zegt hij langzaam en verdrie tig. „Ik heb nooit willen emigreren. Maar ik had maar twee kansen, emigreren of terug in de gevange nis. Ik heb al bijna tien jaar in een werkkamp gezeten. Wat voor een keus had ik? Ze hebben mij m'n land afgenomen". Viktor Kalnins, Letlandse nationa list. wiens academische loopbaan voorbeeldig was en die een jonge, succesvolle journalist in Riga was. werd in 1962 gearresteerd omdat hij deel uitmaakte van een groep die onafhankelijkheid van de door de Russen ingenomen Baltische lan den bepleitte. Hij kwam er goed van af met een straf van 10 jaar die hij doorbracht in zware werkkam pen, waar hij Ginzboerg ontmoette „Ginzboerg is mijn vriend", zegt hij. „We mogen het dan politiek niet met elkaar eens zijn. vrienden zijn In mei 1977 kreeg Viktor een op roep om in Koelag te verschijnen voor een verhoor door de KGB. Hij weigerde. Als hij niet vrijwillig zou komen zou hij met geweld naar Koelag worden gebracht, zo werd hem gezegd. Bij de volgende op roep ging hij daarom maar uit eige ner beweging. Het verhoor vond plaats in de buurt van Kaloega, vlak bij de plaats waar Ginzboerg werd vastgehouden en terecht staat. Doodsbenauwd KGB-agent Sauschkin ondervroeg hem eerst over uit Kamp 17-A ge smokkelde brieven naar de onder grondse pers en leidende openbare figuren. Hij probeerde van Kalnins de beschuldiging af te dwingen dat Ginzboerg de schrijver ervan was. Maar Kalnins zei dat hij zelf de brieven had geschreven. Zelfs toen de KGB hem confronteerde met het bewijs dat een andere gevange ne, Platonov, de brieven had ge schreven zei Kalnins dat hij er aan had meegewerkt. Toen hij werd ondervraagd over een artikel vertelde hij de KGB- agenten dat hij niet wist wie de schrijver was. Het zou Ginzboerg hebben kunnen zijn maar de KGB wist net zo goed als hij dat alleen verdenking zonder bewijsmate riaal voor de rechtbank niet genoeg zou zijn. Daarop werd hij door de molen gehaald over een aantal ge tekende portretten van gevangen dissidenten in Kamp 17-A die bij de ondergrondse pers terecht waren gekomen. Kalnins weigerde ook dat te vertellen. Hij is nog altijd doodsbenauwd voor de lange arm van de Russische geheime dienst. Categorisch wei gert hij een foto van zich te laten nemen zoals hij er nu uitziet. „We nen zit vol met KGB-agenten", zegt hij. „Ik was bang dat jij er ook een zou zijn". Op 18 augustus vorig jaar kregen Kalnins en zijn vrouw, de kunste nares Helena Celmina, te horen dat er een uitreisvisum voor hen klaar lag. Kalnins reisde van Riga naar Moskou voor een bezoek aan het Amerikaanse consulaat. Op de stoep van het consulaat werd hij gearresteerd, geslagen door de mi litaire politie en in de gevangenis gegooid. KGB-majoor Alberts Kondretov kwam per vliegtuig naar Moskou om hem terug te ha len. Geboeid als een misdadiger werd hij naar zijn woonplaats te ruggebracht. Daar kreeg hij op nieuw te horen dat de uitreisvisums waren ingetrokken, maar dat hij nu voor de keus stond te emigreren of de gevangenis in. In november 1977 reisde KGB- agent Sauschkin naar Riga in de hoop dat hij was bijgedraaid. Deze keer wilde hij gedetailleerde gege vens hebben over het privé- en sek suele leven van Ginzboerg. „Als je jaren lang met een man in een werkkamp hebt gezeten heb je niet veel geheimen meer", zegt Kalnins. „Maar ik zei geen woord". Trots ook nu bijna niet praat. En waarom hij halverwege elke zin stopt. Ginz boerg is politiek geen vriend van hem. De Letlandse nationalisten en de groep-Ginzboerg staan recht te genover elkaar. Ook is Kalnins geen jood zoals Ginzboerg, even min is hij een Rus, zoals hij bij her haling zegt. Hij is een Let en is trots op zijn nationaliteit. Van de Russen in het algemeen heeft hij geen hoge dunk. Maar hij wil niet praten. .Begin januari kregen Kalnins en zijn vrouw bericht dat ze toestem ming kregen om op 28 januari te emigreren. Op 10 januari moest hij zijn identiteitspapieren inleveren en zijn nationaliteit opgeven. Op 20 januari kreeg hij van een zekere lui tenant Bergamis uit Riga te horen dat alleen zijn vrouw het land mocht verlaten maar dat hij nog moest blijven om te getuigen tij dens het Ginzboerg-proces en dat van Viktoras Petkoes, lid van de Letlandse Helsinki-groep. Op 6 februari arriveerde Helena Celmina in Wenen zonder man. Haar huwelijk was gestrand, maar voor Viktor hield zij de schijn op en voerde acties voor zijn vrijlating. Veertien dagen voordat hij vrijgela ten werd reisde zij naar Ameri ka. „In mijn land had ik geen familie. Dat was de officiële reden die zij gaven om mij niet te laten gaan", zegt Kalnins. Het maakt deel uit van de gebruikelijke chantageme- thode in de landen achter het IJze ren Gordijn. Niemand krijgt toe stemming naar het Westen te reizen als hij geen familie als gijzelaars achterlaat die moeten boeten als iemand niet terugkomt. Op 24 april begon hij een hongerstaking en verklaarde in het openbaar dat de KGB kon doen wat het wilde maar dat zij geen regel informatie uit hem zou krijgen. Nog één keer pro beerde Sauschkin het met al zijn overtuigingskracht, maar Kalnins hield vol. Toen de KGB in de gaten kreeg dat er niets met hem te beginnen was kreeg Kalnins de mededeling dat als hij de hongerstaking zou opge ven hij binnen een maand het land uitmocht. Op 6 juni kreeg hij zijn uitreisvisum naar Israël, waar hij helemaal niet naar toe wilde. Hij is geen jood en hij heeft er geen fami lie. Achter zijn rug om begon de Russische lastermachine te draai en. Het gerucht werd verspreid dat Kalnins tegen Ginzboerg zou ge tuigen en dat hij als beloning daar voor zou worden vrijgelaten. In werkelijkheid hadden ze geen be hoefte aan Kalnins tijdens het Ginzboerg-proces, uit angst dat hij zou vertellen hoe het bewijsmate riaal voor het proces bij elkaar ge bracht was. Prikkeldraad Kalnins benadrukt keer op keer dat hij een Letlandse nationalist is en dat Ginzboerg een Russische dissi dent is die vecht voor de zaak van de democratie. Hoewel zij in poli tieke zin geen directe band met el kaar hebben kennen zij wel de band van mensen die de beste van jaren van hun leven achter prikkeldraad hebben doorgebracht. Kalnins ge looft dat de Russische geheime dienst er op uit is een wig te drijven tussen de verschillende groepen dissidenten die vaak tegengestelde opvattingen hebben en een volko men ander doel nastreven. Persoonlijk voelt Kalnins zich meer betrokken bij het proces te gen de Letlandse nationalist Vikto ras Petkoes, die hij ook erg goed kent maar die minder publiciteit krijgt dan de andere twee op het ogenblik terechtstaande dissiden ten. Een paar andere zeer goede vrienden van hem zijn in Riga ach tergebleven. Zij werden voor de zelfde keus gesteld: gevangenis of „vrijwillig" emigreren. Het zijn de filmcriticus Uldis Ofkants en kun stenaar Juris Ziemielis. Viktor Kalnis leeft nu in Wenen, met het gevoel dat de schaduw van de KGB van minuut tot minuut voor hem uitwandelt. De Wereld raad van Kerken doet zijn best hem tegen de buitenwereld te bescher men uit angst dat zijn kansen om een visum voor Amerika te krijgen door publiciteit gevaar lopen. Het is vreemd dat in een tijd waarin kosten noch moeite worden ge spaard om over de processen in de Sowjet-Unie te rapporteren, een man die tot op de botten gemangeld is omdat hij weigerde te getuigen in diezelfde processen, onvoldoende hulp heeft en niet de morele steun krijgt die hij zo hard nodig heeft. Maar Viktor Kalnins heeft uiterst snel de harde waarheid van de wes terse wereld leren kennen. „Wenen is het paradijs van de bourgeoisie", zegt hij bedroefd. Oostenrijk is een soort Finland geworden, dat bang is voor de sterke buurman aan de andere kant". Hij is zich ook pijn lijk bewust van het feit dat minder bekende dissidenten niet zoveel marktwaarde hebben. „Ik wilde nooit emigreren", zegt hij, „maar na tien jaar werkkamp weet ik zeker dat ik zo'n tijd in een kamp niet meer zal overleven". Angstvallig Voor Viktor Kalnins wordt mate rieel goed gezorgd. Zijn flat in het centrum van Wenen houdt hij angstvallig schoon en opgeruimd Hij draagt een digital horloge, maai de twee plastic tassen waarin zijn nieuwe schoenen verpakt wai die hij kreeg toen hij in Wenen ai veerde hangen als een relikwie s de muur. Voor de meeste i achter het IJzeren Gordijn is een plastic tas de uiterste vorm van luxe. Kalnins' pikzwarte haar van vroe ger is nu grijs en zijn baard heeft iets wit en bruinachtigs. Hij is uit Kamp 17-A gekomen met schou ders als die van een stratenmaker, maar zijn conditie is na zes maan den van gedwongen nietsdoen be neden peil. Ze hebben hem licha melijk niet gemarteld en niet vaak geslagen. Ze hebben hem psy chisch kapotgemaakt onder drei ging met geweld, bedreiging van zijn vrienden, terwijl ze hem tege lijkertijd het beloofde land in het Westen voorspiegelden. Op het moment dat hij dacht dat de be loofde vrijheid binnen zijn bereik lag, trokken zij hun belofte weer onder zijn neus vandaan. Zo is hij systematisch kapotgemaakt. En het ergste van alles: hij is een zaam. Kalnins weet dat de modder die de KGB heeft gegooid verstikt. Ondanks een mooi document dat de World Federation of Free Lat vians heeft verspreid met de hand tekening van het hoofdbestuurslid Julijs Kadelis, gedateerd 22 juni 1978, waarin gedetailleerd staat wat Kalnins de Russische geheime dienst tijdens de verhoren wel en niet vertelde In het café om de hoek krijgt Vik- tors Kalnins geen glas wijn meer. „Het is voor meneer z'n eigen best wil". zegt de ober verontschuldi gend en veelbetekenend. Dan be stelt hij koffie en als hg even latei In de bovenop drijvende room staart, zegt lm vooi de an e< 1ste keei mi l verdrietige stem: „Ik ben eenzaam Ze hebben mij m'n land afgeno men. Ik ben zo eenzaam".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1978 | | pagina 9