Expositie Japanse
(kalender)prenten
Jan Bomans
over
Godfried Bomans
DE STAD IN DE VULKAAN
ZATERDAG 15 JULI 1978
VARIA
In Rijksmuseum voor Volkenkunde
JP HAU-O, 0AA6....I
f MEreeM ALrf£roe
EN J'J OOK AU-, Zi
eAAM we IN De AUTO
HANDEL?
Eén. van de Japanse prenten, die in het Rijksmuseum voor Volkenkunde ziin te i
LEIDEN - Tot eind septem
ber duurt de expositie van
Japanse kleurhoutsneden,
die in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde wordt
gehouden. Het gaat hier
om kalenderprenten en
gelegenheids-grafiek uit
de achttiende en negen
tiende eeuw. De tentoon
stelling is ingericht door
de conservator van de af
deling Japan van het mu
seum, drs. Willem R. van
Gulik.
De prenten die op deze tentoon
stelling te zien zijn hebben alle
een punt van overeenkomst. De
ze overeenkomst ligt in het feit
dat ze, in tegenstelling tot de an
dere Japanse prenten, niet voor
de verkoop bestemd waren. Ze
werden bij speciale gelegenhe
den onder een beperkte groep
vrienden verspreid. Een van deze
gelegenheden was het nieuw
jaarsfeest. Door de maan-zon ka
lender die men in Japan vóór de
invoering van de Gregoriaanse
kalender op 1 januari 1873 had,
verschilde de lengte van de
maanden elk jaar. De volgorde
van lange en korte maanden werd
voor elk jaar opnieuw vastge
steld. Vanaf het begin van de
18de eeuw dateert het gebruik
om naast de officiële kalenders,
die alleen met speciale vergun
ning gedrukt en verkocht moch
ten worden, zogenaamde afge
korte kalender onder vrienden en
bekenden te verspreiden. Hierop
stonden alleen de lange en korte
maanden aangegeven.
Van de vroege geïllustreerde ka
lenders (egoyomi) zijn slecht een
klein aantal bewaard gebleven.
De vroegste voorbeelden van
veelkleurenhoutsneden zijn bij
na allemaal kalenders die voor
het jaar 1765 werden ontworpen.
Een groot aantal van deze pren
ten, voor het merendeel getekend
door Suzuki Harunobu, is nu be
kend. Ze verdwenen daarna bijna
net zo plotseling als ze ontstaan
waren. Pas omstreeks 1786-1792
was er sprake van een tweede
bloeiperiode van geïllustreerde
kalenders. Bij deze 'egyomi is
echter een aantal veranderingen
ten opzichte van de vroegere
waarneembaar. In het algemeen
gesproken zou men kunnen zeg
gen dat ze meer op het nieuw-
jaarsteest gericht zijn. De zeven
geluksgoden, symbolen van ge
luk en lang leven, de dieren van
zodiac (die om beurten met een
jaar verbonden zijn) en voorbe
reidingen voor het nieuwjaars
feest spelen op deze geïllustreer
de kalenders een veel belangrijke
rol van daarvoor. Ook ging men
er gedichten met goede wensen
voor het nieuwe jaar beschrijven.
Zo ontstaan in het begin van de
jaren negentig nieuwjaarspren-
ten waarop geen kalendertekens
voorkomen.
Deze 'saitansurimono 'horen tot de
prenten die meestal voor speciale
gelegenheden als nieuwjaar,
naamsveranderingen etc. werden
ontworpen voor verspreiding
onder een kleine groep vrienden.
Tot de mensen die "surimono
ontwierpen of bestelden, be
hoorden vooral kunstenaars, ac
teurs, schrijvers en dichters. De
ze waren vaak in clubs verenigd
die voor culturele bijeenkomsten
een 'surinono' lieten drukken. De
aankondigingen voor deze bij
eenkomsten werden op het zoge
naamde 'yokonagaban formaat
gedrukt. De teksthelften zijn ech
ter helaas vaak verloren gegaan
Behalve met de programma,s van
deze bijeenkomsten, werden de
ze teksthelften ook wel met ge
dichten beschreven.
Het schrijven van gedichten op
"surimono", vooral door dich-
tersclubs, is waarschijnlijk de
oorzaak geweest van de verande
ring die omstreeks het midden
van de jaren negentig plaats
vindt. 'Surimono' met gedichten
zijn vaak niet meer een speciale
gelegenheid ontworpen. "Suri
mono", waren in deze tijd name
lijk zo'n vast onderdeel van het
culturele leven geworden, dat er
zelfs verzamelingen van werden
aangelegd. De gevolgen hiervan
ziet men vooral duidelijk in het
begin van de 19de eeuw 'Suri
mono' krijgen steeds meer over
eenkomsten met de gewone
prenten: ze verschijnen in series,
en vanaf ca. 1808 verschijnen de
meeste in een voor 'Surimono
geldend standaardformaat
Egoyomi (geïllustreerde kalen
ders dus) bleven vaak in kleinere
formaten verschijnen. Dat dit pa-
riculiere drukwerk prachtige
prenten heeft voortgebracht wil
deze tentoonstelling aantonen.
HEEMSTEDE/LEIDEN - Jan Bou-
mas. archivaris in Heemstede is in
de voetsporen getreden van zijn
grote broer Godfried. Hij heeft de
afgelopen maanden veel tijd er zorg
besteed aan twee boeken, die beide
zijn broer tot onderwerp hebben
In het eerste boekIn de stoel van
Godfried, verhaalt hij van zijn be
zoek aan het medium Leslie Flint,
die hij op uitnodiging van de NOS-
radio in Londen bezocht Jan
trachtte toen via deze paragnost in
contacht te komen met zijn overle
den broer
Zijn ervaringen staan in dit boekje
beschreven. Voor het tweede, door
Jan Bomans geschreven boek God
fried achteraf bekekenwas door
uitgeverij Fidessa in Bussum het
Heemsteeds Boeken Comité en Hans
Krol (namens de bibliotheek van
AkajouP
UERICLAA^T
DE
Founee
APNOOO,KOW J'J OAlC
VBfSTBCOBAl WAT PB
fAiHOU» VAAü HET
CES)E«/AjciSP^aciEAAi li?
FRED BASSET
De avonturen tan Jommeke
Ja, op Tenerife, Kf OkeeWe zulten
het grootste i/an deze 1 zijn spoor daar
zeven eilanden, xA-, we! vinden
Ja, we huren 'n autootje
en proppen het voi
eten ik bedoel, voor
onsnatuurtVik
En dekens, want we
zullen we! 'n tijdje
in de bergen
kamperen T
Professor, als ik u was dan
pakte ik een ezeltje Dat kan ook
veel dragen, en 't kan daarbij nog
Y goed over de rotsen klimmen
TOMAAT
Kook 250 g elle-
boogmacaroni (liefst
geen snelkook) nét
gaar en giet af. Snijd
van 8 flinke tomaten
een kapje af en hol ze
uit. Pel ze niet, dan
houden ze wat beter
vorm. Fruit een klein
gesnipperd uitje heel
even in halfom boter
en olie en voeg dan
de goed uitgelekte
macaroni toe. Kruid
met een ziertje
knoflook en munt,
leg een deksel op de
pan en laat de maca
roni zo even heel
zachtjes bakken, dus
op zeer laag vuur.
Voeg versgemalen
peper naar smaak toe
en zout. Vul de toma
ten met de macaroni
en zet ze dan op een
licht beboterde en
voorverwarmde
bakplaat. Strooi
elke tomaat
laagje geraspte Par
mezaanse kaas en leg
er een klontje boter
op. Zet de bakplaat
boven in een hete
oven tot kaas en
ter samen een licht
goudbruin korstje
hebben
vormd.
Museum voor Volkenkunde, Steen
straat. Chinese tentoonstelling "Taal en
teken". Geopend tot eind augustus.
Oranjerie Leidse Hortus, Rapenburg 73.
Tentoonstelling over het onderzoek der
;anen. Geopend dag. van 10-16.30, zo.
i 12.30-15.30 uur, t/m 17 september.
Pulchri Studio, Kempei
Oegstgeest. Zomertentoonstelling ii.
Geopend van 30 juni t/m 20 juli, dag. van
vO-16 uur (zo. gesloten).
Galerie De Poort, Herensteeg 11. Ten
toonstelling landschapsschilderijen van
o.a. Alex Rosemeier. Geopend do. van
19-21, vr. en za. van 13-17, zo. van 14-17
uur, t/m 30 juli.
Godfreid Bomans
Heemstede) een officiële overhan
diging van het eerste exemplaar
georganiseerd.
De aanbieding van dit boek ge
schiedde door dr. E. Brongersma
aan wethouder CJ.J. Sprangers,
van Heemstede.
Vooral dit tweede, lijvige, boekwerk
verdient aandacht. Jan Bomans
kijkt hiel terug op een leven met en
een leven zónder Godfried. Zeer
opmerkelijk zijn de bijzondere
reacties, die de dood van Godfried
bij een groot aantal Nederlanders
heeft losgemaakt.
Als geen ander weet Jan de verhou
ding tussen z,n vader en Godfried te
schetsen Een verhoudingdie door
Godfried in z.n boeken met de nodi
ge mystificatie was omgeven.
BK.
Agenda
Leidse bioscopen
Luxor "Saturday night fever", dag, 2.30.
7 en 9.30 uur, zo. 2,4.30. 7 en 9.30 uur. 16
jaar.
Camera: "The Party", dag. 7 en 9.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Everything j
Lido 1: "Capricorne", dag. 7 en 9.15 u
Schepen
Atlantic Sea 13 35 zzw Planier eil. nr Va
lencia,
Dutch Spirit 14 dw Flamborough nr Rot
terdam.
Imke 13 te Port Harcourt.
Leidsegracht 14 25 no Ouessant nr Da-
StellaNova 14 120 nw Alexandria nr Por'
Said,
Twee Gezusters 14 lp de Sines nr Sharp
Velux 13 te Rotterdam.
Waddenzee 14 20 zo Barra nr Emden,
Wilhelmina 13 vn Rotterdam nr Ham
burg.
Willy Smits 14 35 no Kp Passero nr Vene
tië,
(GROTE VAART)
Abel Tasman 13 vn Fremantle rit Suez,
Aludra 14 vn Rotterdam nr Bremen.
Antilla Bay 13 200 nw Mangadory nr
Bilberdijk 14 New Orleans nr Savan-
Breda 14 te Grenada verw,
Britsum 13 rede Buenos Aires,
Capiluna 14 te Mina al Fahal,
Chevron Nederland 13 65 no Socotra nr
Kaapstad,
Chevron The Hague 13 te Antwerpen,
Coral Rubrum 13 vn Turku nr Vlissin-
gen,
Diadema 25 te Sydney,
Diloma 13 te Curacao,
Dione 13 80 ono Medan nr Durban,
Dordrecht 13 65 zw Kopenhagen nr Le
ningrad,
Eemhaven 14 vn Rotterdam nr Ham
burg,
Ecmsborg 14 vn Delfzijl nrMantyluoto,
Fossarina 14 te Dakar,
Fulgur 13 vn Rio de Janeiro nr Dakar,
Getafix 13 1000 w Canary Island nr Ca
pe Blanc.
Hercules 13 te Amsterdam,
Inca 13 100 n Paramaribo nr Port of
Spain,
Lovellia 15 te Lavan Island verw,
Maasrix 13 335 nno Fort Aleza nr Free-
port,
Marinula 13 30 zo Masira nr Le H^vre,
Nedlloyd Agulhas 13 vn Balboa nr Fort
Aleza,
Nedlloyd Bahrain 12 te Damman.
Nedlloyd Bovenkerk 13 vn Ijmuiden nr
Vlissingen,
Nedlloyd Ebro 13 ten anker Chittagong,
Nedlloyd Freetown 14 te Manula,
Nedlloyd Lek 13 te Rotterdam,
Nedlloyd Leuve 13 te Damman,
Nedlloyd Linge 13 250 zo Port Sudan nr
Rotterdam,
Nedlloyd Loire 13 vn Le Havre nr Ham
burg.
Nedlloyd Merwe 13 rede Madras,
Nedlloyd Nassau 13 vn Durban nr Sin
gapore,
Nedlloyd van Diemen 13 vn Port Elisa
beth nr Kaapstad.
Nedlloyd Waalekerk 14 te Koeweit,
Nedlloyd Wissekerk 13 vn Bugo nr
Lido 2: "Rollerc
Lido 3: "Een bijzondere dag", dag. 7 en
9.15 uur. 16 jaar.
Kindervoorstelling: "Tom en Jerry",
dag. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur. AL.
Kindervoorstelling: "Abba, the Movi
dag. 2.30 uur. zo. ook 4.30 uur. AL.
Nachtvoorstelling: "Emanuelle", vr.
OnRevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisaheth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30
derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur
•alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
erigefar
de kinderafdeling.
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dag. van 14-14.4
Kraamafd., dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot). 15-16 en 18.30-19.30 uur;
laatste kwartier avondbezoek kraamafd.
babyshow.
Kinderafd., dag. van 15-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking), dag van
14.15-14.45 en 19-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
•Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten, wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver-
Bezoektijden Kinderkhniek:
Dagelijks
15 00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14 15-15.00 uur
18.30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30"; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.80-
14.15 en 18 30-19 30 uur Kraamafdeling
13.30-14.45 ween vooi echtgenoten 19-
20 uur. Kinderafdeling vuoi ouders 18.-
18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
Straat Fresco 14 vn Acapulco nr Bal-
Zaankerk 13 vn Hongkong nrDjeddah. 0 15
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", dag.
1.30 en 4 uur. AL.
Nachtvoorstelling (1): "The Eagle has
landed", za. 0.15 uur. 16 jaar
Nachtvoorstelling \2)\ "The Amsterdam
kill", za. o.l5 uur. 16 jaar.
Euro 3: "Onkruid vergaat niet", dag. 1.45
en 4.15 uur. AL.
"The Genius", dag. 6.45 en 9.15 uur, za.
ook 0.15 uur. 12 jaar.
Euro 4: "Live and let die", dag. 2, 4.30, 7
en 9.30 uur. 12 jaar.
Nachtvoorstelling: "Sex-rivalen", za.
16 j
<^.udCyiieuiu&
15 juli 1978
Honderd jaar gelden stond in de
krant:
- In de Fransche stad Nantes
verscheen dezer dagen in het
stadhuis een paar jongelieden,
die een wettig huwelijk wensch-
ten aan te gaan. Op het beslis
sende oogenblik weigerde echter
de ambtenaar van den burge
lijken stand het huwelijk te vol
trekken. omdat de bruid tot het
mannelijk geslacht behoor
deHet register van den
burgelijken stand verklaarde
dit ten stelligste en als de jonge
dame een huwelijk had willen
sluiten met eene andere dame.
had de ambtenaar er zich met
tegen kunnen verzetten. Of de
bruid al verzekerde, dat zij ive-
zenlijk eene vrouw was, het
baatte niet: de ingezetenen
moesten niet wijzer willen we
zen dan de overheid! De offi-
cieele waarheid zegepraalde
echter slechts tijdelijk over de
werkelijke. De bruid heeft na
melijk de hulp der rechterlijke
macht ingeroepen om behoorlijk
in hare rechten hersteld te wor
den.
Vijftig jaar geleden:
- Gistermorgen verscheen te
Belgrado bij den leider van de
polietie politie in Macedonië,
Lazitsj. een man die zich voor
stelde als inwoner van de Mace
donische stad Istip en als Bul-
gaarsch onderdaan. Hij trok
een revolver en loste verscheide-
neschoten op Lazitsj, die ernstig
gewond ter aarde stortte. Na
den aanslag richtte de man het
wapen op zichzelf. Op den aan
valler werden geen documenten
gevonden, die eenige ophelde
ring ontrent zijn persoon kon
den geven. Toch twijfelt men
niet of het betreft hier een Mace
donische politieke wraak, daar
Lazitsj als leider der politieke
politie een der krachtigste te
genstanders der Macedonische
rebellenorgainsaties is. Bij een
nader onderzoek is gebleken,
dat de dader,een zekere Montilo
Ivanov, lid was van het Mace-
donisch revolutionair comité.
Lazitsj, die na den aanslag da
delijk naar een ziekenhuis is
vervoerd, verkeert weliswaar in
ernstigen toestand, maar de
artsen hopen hem te behouden.
