'Camping': film van Chanowski en Werktheater Invasie van wilde spinnen, woeste wormen en dolle bijen Opgedoken uit het niets Cynisch en triest relaas in „De Amerikaanse vriend CAPRICORN, EEN SINISTERE FILM Films deze week VRIJDAG 14 JULI 1978 SCHELLINKHOUT- Weer een nieuwe Nederlandse speelfilm. Zomaar opgedoken uit het niets, zonder voorpubliciteit. Vorige week beleefde de film zijn wereldpremière in Lon den op een dag gewijd aan de Nederlandse film. Daartoe uitgenodigd, lieten functiona rissen van CRM zes Nederlandse speelfilms aan zich voorbijtrekken. Ze kozen de film Camping als de beste en meest representatieve. En die Britten hebben het laten weten. Ze hebben gelachen en open doekjes gegeven dat het een lieve lust was. Half augustus komt Camping van Thijs Chanowski en het Werkteater in vijftien Nederlandse biosco pen. Een klein stukje werkkopie op vi deo laat Peter Faber zien, moppe rend bezig een enorme caravan in te parkeren. Een veelbelovend stukje. Thijs Chanowski heeft er in alle stilte aan gewerkt. Drukte- maken vooraf ligt hem niet. Hij is het type stille werker, dat graag de eer oogst die hij verdient, maar alles op z'n tijd en ieder zijn deel. Het zit hem nog steeds niet lekker dat zijn naam verbonden werd aan de Fabeltjeskrant, terwijl mensen als de schrijver Leen Valkenier en de regisseur Cocky Andreoli eigenlijk het werk de den. ,,Toen het eenmaal liep, heb ik er niets meer aan gedaan. De meeste afleveringen van de Fa beltjeskrant heb ik zelfs niet ge zien. Aan iedere fabel werkten zo'n veertien mensen, maar ik ei genlijk nooit. Maar mijn naam kreeg er bekendheid door, alleen maar doordat Chanowski-pro- ductions de Fabeltjeskrant maakte". „Twee jaar geleden ben ik eruit ge stapt, omdat ik er genoeg van had steeds maar dingen van anderen op de buis te brengen. Ik wilde zelf weer gaan filmen. Ik kwam in contact met het Werkteater en vroeg hun of ze ervoor voelden een film te maken. In eerste in stantie weigerden ze, omdat ze bang waren dat hun wijze van spelen niet over zou komen als je er een camera op zette. Maar een jaar later zijn we tot elkaar geko men. De acteurs zouden alle vrij heid krijgen. De techniek mocht geen hinderpaal zijn. Dat kon al leen door de techniek te vervol maken". „We maakten toen Toestanden. Dat was een leuke start. De film werd door veel landen op de televisie gedraaid. Toevallig deze week heeft de BBC hem vertoond. De mooiste waardering was de Prix RAI by de Prix d'Italia, die wordt gegeven voor het opmerkelijkste programma. In het juryrapport werd ingegaan op de buitenge wone werkwijze van het Werk teater en de manier waarop de filmtechniek die heeft overge bracht. Die reacties hebben ons gestimuleerd om samen nog een film te maken". „Het meeste werk zat in de voorbe sprekingen, waar ideeën lang zaam vorm kregen. Toen eenmaal was vastgesteld dat het op een camping zou spelen, werden er in onderling overleg rollen ver deeld. Rense Rooyaards gaf bij voorbeeld de wens te kennen dat hij de beheerder wilde spelen Geen gewone beheerder, maar een die aan een rolstoel gekluis terd was. Shireen Strooker wilde een huishoudster spelen. Samen hebben ze verschillende cam pingbeheerders ondervraagd naar hun werk en de problemen die ze daarin tegenkomen. Ver volgens heeft Rense Rooyaards drie dagen doorgebracht in een tehuis voor gehandicapten om de problemen van het leven in een rolstoel te leren kennen. Zo heeft iedereen van tevoren de achter gronden van zijn rol onder zocht". „Er was een voorlopig scenario ge schreven. Tijdens de voorberei dingen werd dat steeds gewijzigd onder invloed van nieuwe ideeën, die in kleinere groepen werden ontwikkeld. Toen alle scènes in volgorde stonden, werden er op nieuw ingrijpende veranderin gen aangebracht, en tenslotte werden er op de set nieuwe scè nes uitgewerkt" Lokaties „We huurden een afgelegen lokatie op het kroondomein bij Uddel, een weiland, een bos en een klein meertje. Daar konden we onge stoord werken. We trokken er met alle medewerkers en hun ge zinnen naar toe en richtten er een echte camping in, die een dub bele functie had: om er geduren de de opnamen te wonen en als lokatie voor de film. Door de inzet Thijs Chanowski: eindelijk van iedereen konden we vorig jaar juli de film binnen veertien dagen draaien. De scènes werden niet gerepeteerd. Als we begon nen, wisten we niet hoe het zou eindigen. Alle acteurs speelden gewoon zichzelf, maar wel in een gespeelde situatie. Alle dialogen zijn ter plaatse geimproviseerd. Dat is een kunst die niet alle ac teurs beheersen, maar de acteurs van het Werkteater werken altijd zo. Zij zijn ware virtuozen in het improviseren". „Het beeld wat je krijgt te zien, is zeer levensecht. De techniek was helemaal ondergeschikt gemaakt aan hun wijze van werken. Dus geen hinderlijke geluidshengel boven de spelers, geen camera man of regisseur die hen uit hun concentratie bracht. We werkten meestal met drie of vier camera's, die tegelijk dezelfde scène vanuit verschillende gezichtspunten opnamen. Verder had iedere ac teureen klein bandrecordertjcen een microfoontje in zijn kleding verborgen. Niemand hoefde op de microfoon te letten. Gevolg van deze wijze van werken is dat je als resultaat viermaal de scène op film hebt en vijf geluidsban den. Daar gaat de regisseur mee naar huis". „Daar begint pas het grote werk. Het mixen van het beste geluid en het beste beeld uit de onvoor stelbare hoeveelheid materiaal. Omdat ik tijdens de opnamen een lid van het collectief was met evenveel stemrecht als de ande ren, kon ik pas achteraf een draaiboek maken, gebaseerd op het materiaal. Dat geeft een veel grotere flexibiliteit bij de monta ge dan bij de traditionele manier van werken het geval is". Avontuur Thijs Chanowski, een kleine tien jaar compagnon in een produk- tiemaatschappij die hij kreeg door de Fabeltjeskrant. Daarvoor vele jaren regisseur bij de televi sie. „Ik deed van alles, toneel, do cumentaires, amusementspro gramma's. Ik was de regisseur van het programma Domino, re gisseerde Lou van Burg in Een kwartje per seconde, maar werd altijd aangetrokken door het avontuur. Ik ben altijd voorstan der geweest van drastische ver anderingen". „De laatste jaren heb ik binnen Chanowski Productions BV nog voor de NOS „De vloek van woes- tewolf' geregisseerd. Dat was een serie waarin acteurs met te kenfilm gemixt waren. Nadat ik twee jaar geleden de produktie- maatschappij verlaten had. was ik vast van plan iets nieuws te gaan doen. Het element van im provisatie had altijd al een rol ge speeld bij mijn tv-werk. Maar hoe voer je dat door bij speelfilms. Ik had het geluk met het Werkteater in contact te komen. Daar heb ik fijn mee gewerkt. Maar dit wil niet zeggen dat ik in de toekomst met dit experiment zal door gaan". „Ik wil van de pluspunten gebruik maken bij een film waarin een echt verhaal zit. Het idee heb ik al, maar daar wil ik liever nog niets over zeggen. Wel wil ik ruimte laten voor improvisatie van de acteurs, maar zij moeten de dramatische lijn van een be staand verhaal volgen". „Camping heeft geen verhaal. Het is een situatiebeeld van echtpa ren op een camping. Verschillen de echtparen, aanstaande echt paren, sleurechtparen, echtparen met veel, weinig en zonder kinde ren, ontmoeten elkaar toevallig op dezelfde camping. Of ze willen of niet, ze krijgen met elkaar te maken, want ze zijn slechts ge scheiden door heel dunne wand jes. Dan krijgt een van de cam pingbewoners dreigbrieven. Daar krijgt iedereen mee te ma ken. Ik denk dat veel Nederlan ders zichzelf herkennen in deze film" UTRECHT - Geen enkele trend in de amusementsfilm van de laat ste twintig jaar is zo markant en veelomvattend uitgepakt als de rampenfilm en speciaal de af splitsing daarvan: de enge bees tenfilm. Waar de spaghetti-westerns en de karatefilms aan de vraag bleven voldoen met een aanvoer vanuit een of twee landen en met pro- dukten van voor negentig pro cent inferieure kwaliteit, daar zijn de rampenfilms breed uitge waaierd en haalden - met tenslot te Hollywood als voornaamste energiebron - een veel hoger ge middeld niveau. De uitgesproken rampenfilms (hotelbranden, vliegtuigongelukken, aardbe vingen) zijn over hun hoogtepunt heen, al hebben we onder meer nog een lawine en een meteoorin slag te goed. Maar de afgeleide vorm met dood en verderf zaai ende beesten blijven de mens heid op het filmdoek teiste- Wilde spinnen In dat genre zijn er nog i komst van wilde spinnen (King dom of Spiders), woeste wormen (Squirm) en dol geworden bijen (The Swarm), die op 31 augustus in Nederland in première gaat, maar een ander griezelig bijen filmpje „The Savage Bees" is al enige tijd in roulatie. Zeker geen meesterwerk, maar er valt toch genoegen te scheppen in dit hor- rorvermaak, dat je dan vooral zo min mogelijk serieus moet ne- Laten we even proberen het onge dierte op een ordentelijk rijtje te krijgen. Als filmgenre is het enge beestenspul jonger dan de klas sieke rampenfilm, want in de ja ren dertig werden er al intensief hotels in brand gestoken en pas sagiersschepen tot zinken ge bracht. Het idee om horrorfilms te maken met niet mensen, maar dieren als kwaadaardige tegen partij stamt uit de jaren vijf tig. In 1953 leverde Byron Haskin „The Naked Jungle" af en daarin wer den Zuidamerikaan se planters omsingeld door termieten. In hetzelfde jaar liet Gordon Douglas in „Them" gemuteerde diersoorten los op Los Angeles In 1957 werd de beschaving aan gevallen door „The Deadly Man tis" (van Nathan Juran), een soort Dol geworden bijen terroriseren de mensheid. Een nieuw 'genoegen' de filmwereld. reuzenmeikever. En Edward Ludwig joeg in '59 de goege meente de stuipen op het lijf met „De Zwarte Schorpioen" Deze eerste hausse van beestenhor ror werd in '63 afgesloten met de film, die nog altijd overeind staat als het meesterwerk van het gen re: „The Birds" van Alfred Hitch cock. Een film, die niet enkel bij zonder was vanwege de sublieme trucages en perfect gedoseerde en uitgewerkte suspence, maar vooral door de briljante gedachte om brave burgers,aangevallen te laten worden niet door diersoor ten, die om hun agressiviteit be kend staan, maar juist door dier tjes, waarvan je het juist niet ver wacht; onze gevederde vriendjes, de vogels dus. Na „The Birds" was het enthousia- se enthousiasme beetje over, want iedere beestenfilm zou na dien immers worden gemeten met de normen van „The Birds" en dat was voor filmers een ont moedigend vooruitzicht. De tweede golf beestenfilms kwam in de jaren zeventig opzetten. In '71 bracht George McGowan een kikvorsplaag op gang (Frogs) en je had die rattenfilm „Ben". Maar er ontstond pas een trend na het succes van „Jaws". Typerend was dat de eerste inhakers ook allemaal films waren met indivi duele moordenaars als dierlijke hoofdrolspelers: een reusachtige grizzly-beer, een joekel van een inktvis en een rancuneuze orca. En daarnaast zijn pas weer de diersoorten gekomen, die groepsgewijs in de aanval gingen. We zagen de mieren uit „Phase 4" (trouwens al van '73) de vuurke- vers uit „Bug" (van Jeannot Swarc, die nu „Jaws 2" gemaakt heeft), de reuzenratten uit „Food of the Gods en het revolterende natuurpark „Day of the Ani mals". Dankbare films, als men over een goede dresseur beschikt, want men is dan in staat massa-scéne's te maken met hele zwermen van gedisciplineerde en goedkope fi guranten. Een worm vraagt wei nig salaris. Heel eigenaardig is het, dat juist in dit soort confec- tiefilms de makers zich altijd verplicht hebben gevoeld om zich zogenaamd moralistisch op te stellen. Want in een filmver haal heeft de moordlust van èèn beest niet per sé een gedegen mo tief nodig, maar wil men een hele diersoort plotsklaps amok laten maken, dan behoeft dat collectief wangedrag een soort van pseudo- wetenschappelijke argumenta tie. En dan kan je lachen! Dan blijkt aan de hand van juist die wonderlijke sensatie-filmpjes precies wat er aan discussiestof in de mode is. Want mode-gevoe lig zijn de makers van trendfilms altijd in meer dan èèn opzicht. Zo had je kunnen denken dat de griezelspecialisten van de jaren vijftig stuk voor stuk doorgewin terde pacifisten waren, want alle onheil werd verklaard vanuit de nawerking van Hiroshima en atoomproeven elders. Milieubewust De bezorgdheid is tegenwoordig volledig aangepast. De enge beesten filmers stellen zich nu op als would-be ecologen. Milieu bewust verklaart men de razernij van de tarantula's in „Kindom of Spiders" vanuit het gebruik van landbouwgiften. De ratten uit „Food of the Gods" kregen hun monsterlijke afmetingen via groeihormonen die voor kippen waren bedoeld. In „Day of the Animals" raakten de beesten van de kook als gevolg van een gaatje in de ozonlaag, veroorzaakt door de drijfgassen uit spuitbus- Even komisch als de oorzaak van de ellende is dan desnoods de verklaring voor het einde van de natuurramp. De ozonlaag bij voorbeeld herstelt binnen een dag haar gaatje en de fauna te kent dan haastig wapenstil stand. Maar een dergelijk happy-end ont breekt als regel aan de films van dit type. Meestal verliezen de ac teurs hun slag tegen het dieren rijk en als er toch wordt gewon nen zul je altijd zien dat er net een hondsdolle kakkerlak of vuur spuwende huisjesslak de vernie- tigingsdans te ontspringen weet, zo het einde openhoudend tot het begin van een mogelijke vervolg film. En zo zie je maar dat alles wat leeft en bloeit (vleesetende planten vormen een hoofdstuk apart) ons altijd weer boeit. Pessimisme, noodlot en gevoel loosheid overheersen in de film van de Duitse cineast Wim Wen- ders die deze week in het Studio theater draait. Wenders is een van de nieuwe Duitse filmers die, evenals Fassbinder en Herzog, de laatste jaren goed aan de slag weet te komen, dankzij de steun van het autonome filmerscollec tief „Filmverlag der Autoren" Deze filmbeweging werd een jaar of zes geleden opgericht en zette zich af tegen de impasse in het Duitse filmbedrijf. Een toestand die we ook in Nederland hebben gekend: Geen initiatief, geen geld, geen publiek. Tot nu toe waren Wenders films (Falsche Beweging" en "lm Lauf der zeit") vooral systeemkriti- sche films die tot dusver voor namelijk in de art house en in Nederland in de filmhuizen het progressieve burgelijk publiek Titel:"Der Amerikanische Freund"; regie: Wim Wenders; hoofdrollen: Dennis Hopper, Bruno Ganz; theater: Studio; 16 jaar. hebben getrokken. Het zijn psy- cho-sociologische films met een bepaalde boodschap waarbij Hitchcock veelal mede als voor beeld dienst kijkt te hebben ge daan. Het belangrijke verschil met Hitchcock films is echter dat er geen happy end is en dat Wen ders noch Fassbinder de brede lagen van het volk zullen berei ken die zij wensen. De film "Der Amerikanische Freund", die is gebaseerd op Pa tricia Highsmith's thriller "Ri pley's game", heeft veel aandacht gekregen op het festival in Can nes. De film vertelt het bittere verhaal van Jonathan Zimmer man (Bruno Ganz) een lijstenma ker in Hamburg die lijdt aan een ongeneeslijke bloedziekte. De man wordt benaderd door gang sters die hem proberen te verlei- T>T> den om hun tegenstanders in een Mafia-bende te vermoorden. Zimmerman, die gelooft dat een dure behandeling zijn leven kan verlengen, zwicht voor het geld en stemt toe. Dat bezegelt eigen lijk zijn noodlot. De film heeft niets gemeen met de gladde Amerikaanse misdaad films. Het verhaal is tegelijkertijd triest en cynisch kalm. De span ning ontstaat vooral uit het zien van sprekende beelden met steeds een deprimerende onder toon. Op een bepaald moment, midden in een wild gevecht, wordt de brave amateur-moor denaar geholpen door een pro fessionele killer, gespeeld door Dennis Hopper. De vriendschap die ontstaat in een spannend ge vecht is eigenlijk het meest fasci nerende deel van de film. In Wenders film zijn geen helden en schurken. Hij geeft een realisti sche weergave van de werkelijk heid. Het is duidelijk dat hij daarmee ook de gigantische schijn van onze grote steden openbaart zonder daar de nadruk op te leggen. De huidige situatie in Duitsland wordt door leuzen over de RAF (Baader-Meinhof- groep), op de muren in de straten van Hamburg, subtiel maar toch opvallend in beeld gebracht In de film van Wenders betekent geld onpersoonlijkheid, ver vreemding en gevoelloosheid. Dat kille beeld rond de hoofdper soon en zijn vrouw wordt vooral op een beklemmende wijze naar voren gebracht. De adembene mende werkelijkheid krijgt meer de nadruk dan een adembene mende spanning. Wenders laat het inwendige en het uitwendige van een wereld zien dat niets an ders is dan een lege gevoelloze omgeving. Voor wat betreft de Duitse film doet hij daarmee, ook al zal hij er niet om bejubeld wor den, een stap in de goede rich ting. JAN RIJSDAM. De geschiedenis wil, dat regiseur Peter Hyams enkele jaren gele den met het verhaal van de Ca pricorn one geen poot aan de grond kreeg. Maar na Watergate, de ontluistering van het Ameri kaans gezag, bleek het verhaal van Hyams helemaal niet zo on werkelijk. In elk geval stelde Capricorn one; regie Peter Hyams; voornaamste rollen James Bro- lin, Elliot Gould, Karen Black; a.l.; Lido 1. producent Lazarus III Hyams toen in de gelegenheid iets met dat gegeven van de Capricorn one, te doen. Het gaat om de eerste bemande ruimtevlucht naar Mars. Helaas, de pakken van de drie astronau ten blijken echter van inferieure kwal iteit, maar de vlucht kan. om politieke redenen, niet worden afgelast. De raket vliegt dus on bemand naar Mars en in een ver laten kamp 450 km buiten Hous ton wordt in een gigantisch decor de eerste wandeling op mars ge simuleerd. Een slimme technicus ruikt onraad en verdwijnt. De even slimme journalist, EUiot Gould, belandt in de gevangenis. En tot overmaat van ramp ver liest de capsule zijn hittschild bij terugkeer in de dampkring, zodat de astronauten officieel dood zijn en derhalve moeten worden geli quideerd. Peter Hyams heeft er een span nende film van gemaakt. De start is wat traag en tegen het einde maakt hij het net iets te bont, als hij Telly Savalas (Kojak) als lou che piloot in een prehistorisch vliegtuig een salto laat maken, terwijl er iemand aan de vleugel hangt. Dat en enkele oneffenhe den in de regie kunnen echter de pret niet drukken. Voorzover je bij een dergelijke sinistere film nog van pret kunt spreken. Een goede vakantiefilm, Capricorn °ne' WIMSCHEURER Blijvers "Saturday night fever" - Een wat mager verhaaltje rond John Travolta en de muziek van de Bee Gees, Luxor, Lei den. "Rollercoaster" - Huivering wekkende gebeurtenissen in de achtbaan. Lido 2, Leiden. "Een bijzondere dag" - Prach tige sfeertekening van een kort stondige verhouding, Lido 3, Leiden. "Onkruid vergaat niet" - Louis de Funes en Annie Girardot in een ingewikkelde kibbelarij, Trianon, Leiden, Euro 1 en 3, Alphen. "Live and let die" - James Bond in de bocht, Euro 4, Al phen. Terug "The Party" - Peter Sellers, Camera, Leiden. "The Genius" - Terence Hill, Euro 3, Alphen. Kindermatinee "Laurel en Hardy als straat muzikanten"-Camera. Leiden. "Tom en Jerry" - Lido 3, Lei den. "Pinkeltje" - Lido 1, Leiden, Euro 2, Alphen. "Abba the movie" - Rex, Lei den. Nachtfilms "Everything you always wan ted to know about sex, but you were afraid to ask" - Camera Leiden. "Emmanuelle" - Rex, Leiden. "The eagle has landed" - Euro 1, Alphen. "The Amsterdam Kill" - Euro 2, Alphen. "The genius" - Euro 3, Alphen. "Sexri valen" - Euro 4, Alphen. Rex "Horror express" - Ter afwis seling van de sex nu eens grie zelen in Rex met de "horror ex press". Voorschoten "Abba, the movie" - vr., ma. di. en woe. 7.00 uur, za. 4.00 en 7.00 uur, zo. 4.00 en 6.30 uur, Green- way-theater, a.l. "King Kong contra Godzilla" - vr., za., ma. en di. 9.15 uur, zo. 8.30 uur, Greenway, 12 jr. "Pippi Langkous" - vr. tm. woe. 2.00 uur, Greenway. a.l. Haagse bioscopen APOLLO 1 "De vier vuisten van de duivel", dag. 2.30, 7 9.30 uur, zo. 1.45,7 en 9.30 uur. jaar. APOLLO 2 "Close encoun ters", dag. 8 uur. AL. ASTA "Coma", dag. 2.30, 7 en 9.30 uur, zo. 1.30,4,7 en 9.30 uur 16 jaar. BIJOU "The one and only", dag. 2, 7.30 en 9.45 uur, zo. ook 4.15 uur. AL. CALYPSO "Dr. Zhivago", dag. 2 en 8 uur. 12 jaar. CAMERA "Saturday night fe ver", dag. 1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 uur. 12 jaar. CINEAC "Pinkeltje", dag. 11.30,1.30 en 3.30 uur. AL. "De pikante avonturen van een taxichauffeur", dag. 7 en 9.30 uur. 16 jaar. CORSO "Rollercoaster dag. 1.30, 4, 7 en 9.30 uur. 12 jaar. DU MIDI "Annie Hall", dag. 8.15 uur, vr. en za. 7 en 9.30 uur, zo. 4, 7 en 9.30 uur. 16 jaar "De fluit met de zes smurfen", vanaf za. 2 uur, zo. 1.30 uur. EURO "The sound of mus: dag. 1.45 en 7.45 uur, za.. zo. woe. 3,45 en 7.45 uur AL. METROPOLE 1 "Capricorn one", dag. 2,6.45 en 9.30 uur, 1.15, 4. 6.45 en 9.30 uur. AL. METROPOLE 2 "l'Hotel de la plage", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4,6-45 en 9.30 uur. 12 jaar. METROPOLE 3 "Saturday night fever", dag. 2, 6.45 en 9 30 uur, zo. 1.15,4,6.45 en 9.30 uui METROPOLE 4 "The Medusa touch", dag. 7.15 en 9.30 uur. jaar. 'Pinkeltje", dag. 1.30, 3.30 5.30 i AL. METROPOLE 5 "The man with the golden gun", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4,6.45 en 9.30 uur. 12 jaar ODEON 1 "Driver", dag 1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo. ook 4.15 uur.. 16 jaar. ODEON 2 "Abba, the movie'*, dag. 2 uur. zo. 2 en 4 30 uur. AL. "Beuk broeders beuk", dag. 6.45 en 9.15 uur. 12 jaar. ODEON 3 "Donald is niet ii) z'n een(d)tje", dag. 2,6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur. AL. ODEON 4: "The turning point" dag. 2, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur. 16 jaar PASSAGE "Onkruid vergaat niet", dag. 1.30, 4, 7 en 9.30 u AL. STUDIO 2000 "Donald is niet inz'neen(d)tje",dag 145,3.45,7 en 9 uur, zo. 1.30, 4, 7 en 9 uur. AL. DE UITKIJK "Violette Nozie- redag. 7 en 9.30 uur. 16 jaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1978 | | pagina 11