„Ik geloof dat het
nou het hart is..."
AVONDONDERWIJS PER VAK UITGEBREID
Spel en kunst
op plein van
St. Jansehool
AZL traint medische studenten
met hulp van simulatiepatiënten
v.d. Water
jesktófl
ZATKRDAG 8 JULI 1978
LEIDEN
Rector Van Kooten: „Unieke mogelijkheid om alsnog deeldiploma te halen
LEIDEN - De Avondscholen
gemeenschap Boerhaave, de
enige in de Leidse regio, start
het komende cursusjaar met
een grote uitbreiding van het
cursorisch onderwijs, oftewel
het onderwijs per vak. 'Voor
mensen die om de een of an
dere reden geen diploma
hebben kunnen behalen voor
een bepaald vak, een unieke
mogelijkheid dit alsnog te
doen, zonder een complete
opleiding te moeten volgen'
aldus de heer DJ. van Koo
ten, rector van de Leidse
Avondscholengemeenschap.
Enorme loop
'Stel dat iemand een VWO di
ploma heeft gehaald, maar
Frans buiten zijn vakken
pakket heeft gelaten. Het is
zeer goed mogelijk dat hij
daar later spijt van krijgt, dat
hij best nog wat aan Frans zou
willen gaan doen. Tot nu toe
was het altijd zo dat hij dan
een volledig vakkenpaket
moest nemen wilde hij ein
dexamen Frans op VWO-ni-
veau kunnen doen. Nu kan hij
echter een certificaat of deel
diploma halen, waarop staat
dat hij het VWO-eindexamen
heeft gehaald voor de Frans
taal. Deze mogelijkheden zijn
er voor een zeer groot aantal
vakken op Mavo-4, Havo,
VWO en Meao-niveau.
De heer van Kooten verwacht
dat dit cursorische onderwijs
een enorme toeloop teweeg
zal brengen. Van Kooten: Het
afgelopen jaar hebben we on
der andere met een aantal
Meao-vakken (Meao is de af
korting voor middelbaar eco
nomisch en administratief
onderwijs-red.) i
proefgedraaid met deze wijze
van onderwijs. Het was al snel
duidelijk dat hier sprake was
van een succesformule.
Vooral de interesse voor
Meao-Engels, handels-Engels
dus, was overweldigend. Ook
was er veel animo voor de
vakken Bedrijfsadministatie
(Boekhouden) en Statistiek.
Russisch en Spaans zijn ook
van die vakken waar een
enorme belangstelling voor
bestaat. Mensen van allerlei
slag nemen aan zo/n cursus
deel. Mevrouw Segaar, lera
res Frans op het Visser 't
Hooft Scholengemeenschap,
zit bijvoorbeeld braaf bij ons
in de schoolbanken Russisch
te volgen. Notabene iemand
die pas gepromoveerd is tot
doctor.
Ook nieuw is dat gegene die een
volledig vakkenpaket hebben
en gezakt zijn voor het ein
dexamen een deeldiploma
krijgen voor alle vakken
waarvoor ze een voldoende
hadden. Die vakken hoeven
ze dan niet meer over te doen.
Voor de vakken die ze onvol
doende hadden gemaakt en
weer over willen doen kun
nen ze ook deeldiploma/s
krijgen. Wanneer ze dan alle
vakken voldoende hebben
k.unnen ze.die deeldiploma/s
laten omzetten in een com
pleet diploma. Dit geldt al
leen voor het avond en dag
onderwijs voor volwassenen.
Voor al die mensen een
enorme geruststelling. Je
hoort straks natuurlijk een
groot aantal mensen praten
van voortrekken van het
avondonderwijs. Dat is ge
deeltelijk waar, maar deze,
leerlingen, hebben het al
zwaar genoeg. Een klein
beetje voortrekken is daarom
wel op z/n plaats dacht ik,.
Service
Het tweede-kansonderwijs
voorziet zo langzamerhand in
een enorm scala van behoef
ten. De heer Van Kooten is
dan ook van mening dat
avondscholengemeenschap
pen (de naam is trouwens wat
misleidend, omdat dergelijke
scholengemeenschappen ook
dagopleidingen verzorgen)
enorm veel service verlenen.
Van Kooten: Je kunt bij ons
cursorisch onderwijs volgen»
in allerlei vakken en op aller
lei niveau, volledige vakken
pakketten nemen en zelfs een
gen in de vakken Nederlands,
rekenen, geschiedenis en
aardrijkskunde op het niveau
van de vijfde en zesde klas la
gere school. Deze cursus is
bedoeld als voorportaal voor
het Mavo. In Katwijk hebben
zich al 100 personen voor deze
cursus laten inschrijven. En
om de service zo'n beetje
compleet te maken, beginnen
we ook nog eens een crèche
voor kinderen van volwassen
die een dagopleiding volgen.
Uitde woorden van de heer Van
Kooten blijkt dat het tweede
kansonderwijs nogal wat te
bieden heeft. De toekomst
ziet er dan ook gunstig uit
voor deze tak van onderwijs.
De avondscholengemeen
schappen worden steeds gro
ter. Boerhaave bijvoorbeeld
is in een betrekkelijk kort
.tijdsbestek uitgegroeid tot
een gemeenschap van 1500
leerlingen (de paar honderd
schakeleursistcn meegere
kend), 150 leraren en vier
mensen (een rector, twee con
rectoren en een administra
teur) in Vaste dienst. Het zal
niet lang meer duren of Boer
haave is de grootste scholen
gemeenschap in deze regio
geworden. Wie meer wil we
ten over het tweede-kanson
derwijs. met name over het
cursorisch onderwijs kan
volgende week maandag (10
juli) vanaf 19.30 uur terecht in
de aula van het Louise de Co-
ligny-schoolgebouw. Kager-
straat 7 in Leiden, voor een
voorlichtingsavond. Na de
zomervakantie, vanaf 15 au
gustus, zijn deze voorlich
tingsavonden iedere maan
dag.
JAAP VISSER
LEIDEN - De dokter kijkt vertwij
feld om zich heen. De patiënt aan
de andere kant van de tafel blijft
onverstoorbaar. "Ik geloof dat
het nou het hart is", roept de arts
uit, "ik wil hem nou maar gaan
onderzoeken". Stem uit de zaal:
"Je vindt wel dat je voldoende
gevraagd hebt?". De arts: Ik zou
wel meer willen weten". Stem:
"Je zou nog door kunnen vragen
over de pijn die hij heeft". Arts:
"Ja. dat kan ik doen".
Dit niet alledaagse spreekkamerta
fereel staat op een videoband van
het Leidse academisch zieken
huis. Het gesprek tussen de dok
ter en de patiënt is niet echt. De
medische studente die voor dok
ter speelt is wel bijna dokter.
Maar de patiënt die zij onder
vraagt, is simulatiepatiënt. Ie
mand die zich vrijwillig heeft
aangemeld om ten behoeve van
ADVERTENTIE
Quarts - Horloges
De Aller Beste
EIGEN ATELIERS
LEIDEN - Verschillende lagere
scholen in Leiden hebben op hun
speelplaats een grote, kale muur,
waartegen de leerlingen bijvoor
beeld een balletje kunnen trap
pen. Zo'n muur staat ook op de
speelplaats van de St. Jansehool
aan het Bizetpad. Maar hier is het
stenen gevaarte door de beelden
de kunstenaar Frans van de Veld
uit Lisse omgetoverd tot een lu
diek speelwerktuig.
De speelplaats van de St. Jansehool
- die aanstaande maandag defini
tief naar het Bizetpad verhuist na
vanaf 1955 in een pand aan het
Rapenburg 48 te hebben gezeten
- verdient eerder de benaming
speeltuin. Naast de fraaie muur
zijn er een voetbalveldje (com
pleet met een ruime dug-out),
een zithoek, een mini-amfithea
ter, een hinkelbaan en klimrek-
ken. Ook de tweede, kleinere
speelplaats mag er zijn met een
volleybalveld, een honderdveld,
een overdekt fiets-en wachthok,
medische studenten af en toe
voor patiënt te spelen.
Bij de medische faculteit van de
Leidse universiteit heeft men de
beschikking over vijftien van de
ze namaak-patiënten, die alle
maal van buiten het ziekenhuis
afkomstig zijn. Volgend jaar is
dat aantal zeker verdubbeld.
Het idee van de simulatiepatiënt is
overgewaaid uit de Verenigde
Staten en hier zo'n driejaar gele
den opgepikt bij de Leidse en
Utrechtse medische faculteit.
Aanvankelijk werden er uitslui
tend medewerkers als simulatie
patiënt ingeschakeld. Maar dit
jaar is er voor het eerst geëxperi
menteerd met vijftien getrainde
vrijwilligers.
Het voornaamste doel van het in
zetten van simulatiepatiënten in
de medische opleiding is de aan
komend arts te trainen in de om
gang met de patiënt. De studen
ten leren op die manier sociale
vaardigheden ontwikkelen, ge
sprekstechnieken toepassen en
anamneses afnemen (aan de hand
van een gesprek een ziektever-
haal reconstrueren).
Selectie
Het initiatief hiertoe werd geno
men door de Dienst Onderwijs
ontwikkeling van de medische
faculteit, de vakgroep sociale ge
neeskunde en het huisartsenin
knikkerputjes en eveneens een
zithoek en een hinkelbaan.
De aankleding van de speelplaats,
waaraan veel zorg is besteed, is
erop gericht de leerling van de St.
Jansehool (kinderen met leer- en
opvoedingsmoeilijkheden) zo
veel mogelijk afwisseling te ge
ven in hun speelmogelijkheden.
In het pand aan het Rapenburg,
waar de school gisteren voor het
laatst de lessen afwerkte, waren
de speelmogelijkheden een stuk
geringer. Schoolhoofd B.
Schenk: "Het was een mooi en
gezellig gebouw, maar onge
schikt als schoolgebouw. Het was
er zeer gehorig en in sommige
klaslokalen kon zelfs geen
daglicht komen. Bovendien was
het moeilijk te verwarmen".
De 131 kinderen van de St. Jan-
school (van de Stichting Katho
liek Onderwijs Leiden) zijn nu in
een aanmerkelijk prettiger situa
tie terecht gekomen. Het gebouw
aan het Bizetpad, waarin tot voor
stituut. Via een oproep aan Leid
se huisartsen werden er kandida
ten geworven en geselecteerd op
"bruikbaarheid". De vijftien die
overbleven, kregen vervolgens
een training van tweemaal twee
middagen.
"De voornaamste criteria waaraan
deze mensen moeten voldoen
zijn dat ze duidelijk een bood
schap kunnen uitdragen, dat ze
klachten goed kunnen formule
ren en dat ze achteraf kunnen
verwoorden wat ze van het ge
sprek met de arts hebben gevon
den", zegt dr. W. van Hilten,
hoofd van de Dienst Onderwijs
ontwikkeling.
Voor de rol die ze moeten spelen,
krijgen de simulatiepatiënten
een stevig uitgewerkte roltekst.
Daarop staan personalia (bijv.:
heer De Groot, 30 jaar. assistent
boekhouder, twee kinderen,
woont in een flat in Leiden), de
klacht(en) en verdere bijzonder
heden. Hoewel de klachten en
bijzonderheden essentieel zijn
voor de aankomend arts, krijgt
deze alleen de personalia te zien.
De overige gegevens moet hij uit
het gesprek zien te plukken.
Dat dit lang niet altijd even een
voudig is blijkt uit de videoban
den die van de gesprekken ge
maakt worden. Het komt bij
voorbeeld wel voor dat de arts
wel de goede vragen stelt, maar
dat de patiënt niet geneigd is
een jaar een lagere en een kleu
terschool waren ondergebracht,
is erg mooi opgeknapt. Dankzij
architectenbureau De Bruijn uit
Wassenaar, aannemer IBB-Kon-
dor en bouwkundige W. Meester
daarop uitvoerig te antwoorden.
Een situatie die zich ook in de
praktijk ongetwijfeld wel eens zal
voordoen.
Drs. T. Hoeks, medewerker van de
Dienst Onderwijsontwikkeling:
"Het is wel eens voorgekomen
dat een simulatiepatiënt de ene
student meer informatie gaf dan
de ander. Achteraf zei die patiënt
dan tegen die ene student: ik voel
me bij jou nou eenmaal meer op
m'n gemak dan bij die ander, ik
praat dan veel gemakkelijker".
De gesprekken tussen aankomend
arts en simulatiepatiënt worden
na afloop besproken met de na-
maak-patiënt. studenten en do
centen. Ook dat is via de video
band te beluisteren. Tijdens die
bespreking worden er geen kwa
lificaties gegeven. Maar wel
wordt er op bepaalde onderdelen
van het gesprek kritiek gespuid.
"Wat het beste gesprek is, daar
houden wij ons niet zozeer mee
bezig", zegt Van Hilten. "Maar
wel: hoe kan de medische stu
dent met zijn of haar karakter
structuur de patiënt het beste
helpen. Daar gaat het om. De ene
arts is de ander niet. Maar daarom
kunnen ze allebei wel een goeie
arts zijn. Ze zullen het alleen op
een verschillende manier aan
pakken. Daarom moet je die ge
sprekken per geval bekijken".
In de gesprekken tussen student(e)
en namaak-patiënt wordt - howel
van de Stichting Katholiek On
derwijs, die sinds de start van de
verbouwing in augustus 1977 erg
veel werk heeft verzet, ziet het
gebouw er weer als nieuw uit.
Ook werd een prachtige gymzaal
niet altijd - grote aandacht be
steed aan de sociale achtergrond
van de klachten. Ook wordt het
de aankomend arts wel eens be
hoorlijk lastig gemaakt. Bijvoor
beeld: er komt een man de
spreekkamer binnen. Heeft last
van z'n maag, wil tabletten daar
voor hebben. Zegt dat-ie maar
tien minuten de tijd heeft omdat
hij naar een vergadering moet.
Wat moet de dokter dan doen?
Die tabletten zonder meer geven?
Erop staan dat die man, ondanks
die tien minuten, lichamelijk on
derzocht wordt? Of voorlopig
tabletten voorschrijven en dan op
een bepaalde tijd laten terugko-
De simulatiepatiënten worden in
het lastig en agressief zijn ge
traind, althans als hun rol dat
vereist. In de praktijk is dat van
groot belang gebleken. Studen
ten die na hun stagejaar (het zes
de studiejaar) bij de opleiding te
rugkwamen. hadden wat dat be
treft zeer praktische ervaring op
gedaan.
Van Hilten: "In dat stagejaar kwa
aangebouwd. die van de laatste
snufjes is voorzien. Maandag
wordt de nieuwe 8-klassige
school in gebruik genomen.
Hiervoor is een speciaal feest
programma samengesteld.
BENOEMD
LEIDEN - Prof. mr. T. Koopmans,
hoogleraar staats- en administra
tief recht aan de Leidse universi
teit, is één van de dertien nieuw
benoemde leden van de afdeling
letterkunde van de Koninklijke
Nederlandse Academie van We
tenschappen. In de afdeling wer
den verder drie buitenlandse le
den en drie correspondenten be
noemd.
men de studenten met allerlei
dingen in aanraking waar ze grote
moeite mee hadden. We hebben
daar toen rollen voor gemaakt.
De een zei bijvoorbeeld: ik ben
bang voor agïessief gedrag. Dan
maakten wij rollen over agressie.
De ander zegt: ik kan niet tegen
verdriet. Dan wordt er een rol van
een huilende patiënt gemaakt. Zo
proberen we de studenten te con
fronteren met dingen die ze in de
praktijk ook zullen tegenko-
Do gesprekken met simulatiepa
tiënten zijn in de eerste plaats be
doeld voor studenten die het mo
gelijk in te voeren zg. Algemeen
Co-schap ingaan. Ze krijgen dan,
alvorens ze de kliniek binnen
stappen, een soort voortraining
van zes weken. In die periode le
ren ze technische vaardigheden
ontwikkelen (bijv. injecties ge-
chamelijk onderzoek doen. Ver
der worden de simulatiepatiën
ten ook ingeschakeld aan het
eind van de opleiding voor so-
ciale geneeskunde en - in het ze
LEIDEN - Aan de Leidse universi
teit zijn geslaagd voor het docto
raal examen biologie mej. L. D.
Adhin (Leiden), Nederlands C. A.
de Ru, klassieke taal en letteren J.
C. Kortweg (Oegstgeest), cum
laude, artsexamen oude stijl G. F.
A. F. Slooff (Leiden), artsexamen
nieuwe stijl mej. W. Bergman
(Sassenheim), mej. M. Bontebal
(Leiden), emj. M. E. E. Hibeln
Leiden), mevr. C. M. de Blecourt-
Kuiper (Leiden), C. Mahabier
vende jaar - voor de huisartsen-
geneeskunde.
De simulatiepatiënten - in maat
schappelijke posititie variërend
van postbestellertot huisvrouw-
krijgen voor hun werk betaald (f
15 per uur, f90 per trainingsmid
dag). Maar volgens Van Hilten en
Hoeks is dat niet hun voornaam
ste drijfveer. "Ze doen het omdat
ze het leuk vinden en omdat ze
het belang ervan inzien", zegt
Van Hilten.
WIM WIRTZ
ADVERTENTIE
ANTIEKE EN
STIJLKLOKKEN
Uw vakadres
Eigen ateliers
De betere kwaliteiten
in de voordeligste prijzen
v. d. Water
Haarlemmerstraat 181
ETALAGE IN DE STEEG
(Leiden), L. van der Meide (Kat
wijk), S. Sanwikaija (Leiden),
doctoraal examen geneeskunde
nieuwe stijl C. Bol (Hazerswou-
de), F. F. M. van Exter (Oegst
geest), K. van Groningen (Lei
den), A. Chr. Hagedoorn (Lei
den), C. A. G. Holleboom (Lei
den), A. K. J. Horst (Leiden), R.
M. Kurk (Katwijk), mej. M. C. C.
Langezaal (Leiden), A. P. M. van
der Lee (Leiden), O. Chr. Leeks-
ma (Leiden), G. Th. J. Schaep-
man (Voorschoten), J. W. Stuijf-
zand (Leiden), J. B. Verhoeff
(Waddinxveen), mej. C. H. van
Westendorp (Wassenaar) en A. G.
M. Zeegers (Wassenaar).
BOA-karavaaii
weer terug
naar Leiden
LEIDEN - De afgelopen weken
is een karavaan van de Boycot
Outspan Aktie langs een veer
tigtal steden in ons land ge
trokken. De karavaan, die op
3 juni jl. in Leiden startte
heeft daar volgende week
woensdag ook z'n eindpunt.'
De groep zal die dag ook ver
sterkt worden door Jan Wol
kers.
De tournee wordt woensdag
avond besloten met een slot
manifestatie in het St. Anto-
niusclubhuis aan de Lange
Mare. Een medewerker van
de BOA zal dan een eerste
evluatie geven van de tour
nee. Ook zal het woord wor
den gevoerd door het Neder
lands Juristen Comité voor de
Mensenrechten.
Zij zijn de afgelopen weken ver
schillende malen in actie ge
komen, wanneer gemeente
besturen weigerden om de
BOA-bus toe te laten op cen
traal gelegen plaatsen in de
gemeente. Tenslotte zal in het
Antonius Clubhuis de film
"Brief aan Vorster" worden
vertoond, terwijl er geluisterd
kan worden naar de Zuidafri-
kaanse zanger-cabaretier
Brian Isaacs, die de tournee
door Nederland heeft mee
gemaakt. Eén van de tastbare
resultaten van de BOA-tour-
nee is dat in een tiental plaat
sen nieuwe werkgroepen
konden worden geformeerd.
Bij de BOA wordt er dan ook
over gedacht om volgende
jaar zomer opnieuw een der
gelijke tocht langs Neder
landse gemeenten te onder-
In het VPRO-radioprogramma
van gisteravond werd aan
dacht besteed aan de BOA-
karavaan. De opnamen van
dit programma werden afge
lopen woensdag in Alphen
aan den Rijn gemaakt.
Juli staat in het teken van de Kreeft.
Bij alle restaurants van Dikker Thijs. Van 1 juli t/m 15 juli.
Uitgelezen Europese kreeft.Op bijzondere wijze verwerkt
in speciale gerechten, tegen speciale prijzen.
Hoogstpersoonlijke kreaties van de Patron Cuisinier ter plaatse.
De Maand van de Kreeft bij Dikker Thijs.
Zomers hoogtepunt in de kunst van de haute cuisine.
Dikker&Thijs
Zo lang erfijnproevers rijn.
Oegstgeestde Beukenhof, tel. 071-153188
Delft. Le Chevalier, tel 015-121621 Den Haag. r Goude Hooit ad Ik
4||k
Amsterdam. Dikker «t Thijs.Calé du Centre. De Prinsenkelder.
lel.020-267721 Amsterdam.Garden Hotel. tel.020-642121
