Eigen risico" bij ziekte: omstreden zaak
Pakt Ecevit het probleem van
de Koerden lichtvaardig aan?
Bewoners vechten ontruiming aan
Ziekenfondsen zetten vraagtekens bij „tientjesplan" van kabinet
PAGINA 4
VARIA
VRIJDAG 7 JULI 1978
HILVERSUM - De invoering van een verplicht eigen risico
voor ziekenfondspatiënten, zoals die in de Bezuinigings
nota van het kabinet-Van Agt wordt voorgesteld, is vol
gens secretaris J. de Vries van de Vereniging van Neder
landse Ziekenfondsen (VNZ) een omstreden zaak. Er is al
zoveel op gestudeerd, maar telkens is weer gebleken dat
er grote vraagtekens achter zo'n eigen risico gezet moeten
worden.
De bedoeling van het eigen risico
voor huisartsen- en apothekers-
kosten - dat in de Bezuinigings
nota op maximaal f 100 per gezin
per jaar is vastgesteld - is de ver
strekking van geneesmiddelen
en geneeskundige voorzieningen
af te remmen. Of het eigen risico
inderdaad maximaal f100 zal
worden, is nog de vraag. Mogelijk
zal de Tweede Kamer nog aan de
hoogte van dit bedrag gaan tor
nen, wanneer de nota meteen na
het zomerreces in het parlement
zal worden behandeld.
Tien jaar geleden is er ook al eens
zo'n eigen-risicoregeling voorge
steld. Dat was het zogenaamde
Veldkamp-tientje. Dat plan hield
in dat een ziekenfondspatiënt uit
eigen portemonnee tien gulden
per verpleegdag zou moeten bij
dragen als eigen risico tijdens de
eerste 30 opnamedagen.
Politieke kopstukken zoals Aan-
tjes, Rietkerk, Den Uyl en Dui-
senberg hebben zich, toen het
voornemen tot invoering van een
eigen risico uitlekte, al danig ge
roerd in deze zaak. Men is vooral
beducht voor het gevaar dat aan
het verworven goed dat de volks
gezondheid is, schade zal worden
toegebracht.
Uit déze en andere verklaringen
valt te beluisteren, dat het hier
niet zomaar om een centenkwes
tie handelt. Het gaat tevens om
een sociaal-politieke keuze,
waarbij het peil (de kwaliteit) en
het assortiment van de gezond
heidszorg voor fondsverzeker
den in het geding is.
Het is tevens gebleken, dat een niet
onbelangrijk deel van de op
brengst van de bijbetalingen
verloren zal gaan als gevolg van
de administratieve rompslomp.
En dan zou er wel eens gezocht
Ziekenfondsen-voorzitter H.J.
Anbeek: "Zorg voor patiënten
mag niet in gevaar komen.."
Verschuiving
Toen na het Veldkamp-tientje deze
kwestie opnieuw in 1972 speelde,
adviseerde de Centrale Raad voor
de Volksgezondheid de minister
desgevraagd: „Het nut van eigen
betalingen dient niet zozeer ge
zocht te worden in de opbrengst
van die bedragen, welke boven
dien door de administratieve
complicaties onvermijdelijk voor
een deel verloren gaan, maar in
een vermindering der aanspra
ken, dan wel in een verschuiving
van kostbare naar minder kost
bare vormen van verzorging
Voor het invoeren van eigen be
talingen (zgn. eigen risico), zoda
nig dat geen gevaren voor de ge
zondheidsverzorging der verze
kerden te duchten zijn, is naar de
mening van de Raad een coöpera
tieve attitude van de ziekenfond
sen, de medewerkers en de me
dewerkende instellingen onmis
baar".
Een ambtelijke volzin, waarin net
als door de politici het peil en het
assortiment van de gezondheids
zorg feitelijk aan de orde wordt
gesteld.
Voor een ongewenste verschuiving
in de gezondheidszorg heeft
VNZ-voorzitter H. J. Anbeek ge
waarschuwd op de algemene
vergadering van de Nederlandse
ziekenfondsen. Anbeek onder
bouwde zijn vrees met het be
faamde radio-optreden van ex-
premier Den Uyl voor de VPRO-
radio op 2 januari 1976, toen de
socialistische voorman ten aan
zien van een ombuigingsoperatie
met de benen op tafel verklaarde:
„Maar we besteden verschrikke
lijk veel geld aan de gezond
heidszorg, ongeveer 8,5 procent
van ons nationale inkomen. Dat
betekent 16 tot 17 miljard vol
gend jaar (1977). Je kunt ook zeg
gen: is dat allemaal zo nodig?
Draagt dat nu allemaal bij tot het
menselijk geluk? Zijn we niet
door allerlei grenzen heen ge
schoten? Kortom, er is op het
hele terrein van de gezondheids
zorg, dunkt me, veel te doen aan
kostenbeheersing, zoals in de he
le sociale sector"
Uit eigen beurs
De VNZ-voorzitter verklaart dan
ook dat verschuivingen niet zul
len uitblijven, waarbij kosten niet
door het ziekenfonds maar uit ei
gen beurs worden betaald. An
beek: „Dit moeten we nuchter
onder ogen zien. Welnu, de zie
kenfondsorganisaties hebben er
in het verleden nimmer twijfel
aan laten bestaan, dat het zgn. ei
gen risico, voor zover dat moest
dienen om de consumptie af te
remmen, niet als een oplossing
voor alle moeilijkheden kan wor
den aanvaard. De zorg die patiën
ten nodig hebben, mag niet in ge
vaar komen"
Anbeek zei verder, dat de zieken
fondsen ook in de toekomst tegen
het nemen van maatregelen zul
len zijn die het gezinsbudget op
het terrein van de gezondheids
zorg wezenlijk zouden belasten.
Hij voegde eraan toe, dat op het
peil en het assortiment van de ge
zondheidszorg in Nederland niet
beknibbeld mag worden, omdat
dit „voor verzekerden van ele
mentaire betekenis is".
De VNZ staat op het standpunt, dat
de gezondheidszorg in beginsel
bij de bezuinigingsoperatie moet
worden ontzien. „Er is de laatste
jaren al veel ingeleverd", zegt al
gemeen-secretaris De Vries. Uit
cijfers van het ministerie blijkt
dat de kostenstijgingen uit de ja
ren '60 vanaf 1973-1974 zijn af
gevlakt. „Dat blijkt uit het ach
terblijven van de premiepercen
tages ten opzichte van eerder uit
gewerkte prognoses", aldus
voorzitter Anbeek.
Enorme administratie
Afgezien van de sociaal-politieke
argumenten over het eigen risico,
is het dus de vraag of invoering in
de praktijk niet op enorme admi
nistratieve problemen zal stuiten
Hoe moeten bijbetalingen van
ongeveer drie miljoen zieken
fondsgezinnen verwerkt wor
den? De kosten en de moeite
zouden wel eens niet voldoende
kunnen opwegen tegen het om
streden afremeffect en de be
trekkelijk geringe besparing in
de collectieve sfeer.
VNZ-secretaris De Vries zegt wat
dit betreft, dat er meer dan ge
noeg studies over deze zaak zijn
verricht. „Als je het opnieuw be
studeert, kom je toch weer op
hetzelfde resultaat uit"
De heer De Vries wijst voorts naar
voorbeelden in het buitenland,
waar het invoeren van het finan
cieel eigen risico een fiasco werd
In West-Duitsland had men bij
voorbeeld het „Krankenschein"
Tegen betaling ontving de pa
tiënt een bewijs waarmee hij de
huisarts kon bezoeken. Voor elk
niet gebruikt bewijsje kreeg de
patiënt een bedrag terug, een
soort no-claim-korting dus, zoals
bij de autoverzekering.
De Vries: „De proef met de no-
claim-korting heeft twee jaar ge
duurd. Hiervan is men afgestapt.
Er was namelijk geen enkel effect
op het aantal bezoeken bij de
Ziekenfondsen-secretaires J. de Vries: "Krankenschein in Duitsland
had geen enkel effect..."
huisarts. Daarnaast was het ren
dement van de besparing gering.
Een kwart (25 procent) werd weer
besteed aan administratiekos
ten"
Over-consumptie?
De VNZ neemt trouwens afstand
van het meten of onderzoeken
van het consumptievraagstuk
„Wat is normaal voor een pa
tiënt", vraagt De Vries zich af.
"Dat is sterk afhankelijk
van de aard van de patiënt en
van de omstandigheden, die van
plaats tot plaats kunnen ver
schillen. Je kunt nog niet spreken
van een aanvaarde normering in
de verstrekking en in het gebruik
van geneeskundige middelen en
voorzieningen"
Cr is al met al een aantal kantteke
ningen te plaatsen bij de sociaal-
politieke keuze tot een financieel
eigen risico voor de totaal tien
miljoen ziekenfondsverzekerden
in Nederland:
Het inbouwen van een eigen risi
co veronderstelt bij voorbaat dat
een heleboel mensen onnodig
veel naar de huisarts gaan. Er zou
dus sprake zijn van over-con
sumptie, van een profiteren, in
het gebruik van de eerstelijns ge-,
zondheidszorg (de huisarts en de
apotheker o.a.) en in de verstrek
king van de geneeskundige mid
delen en voorzieningen.
Het draagkrachtbeginsel van het
ziekenfondswezen (het samen
dragen van de lasten) wordt bij
financieel eigen risico verplaatst
van de collectiviteit naar het in
dividu. Bovendien is het de
vraag, of het doel van kostenbe
sparing niet omver gekegeld
wordt door een kostenverplaat-
sing naar een particuliere herver
zekering. Het zou ongewenst en
ondoelmatig zijn, als door de ad
ministratieve en technische ver
werking anderzijds aanzienlijke
kosten zullen ontstaan.
Niemand kan voorspellen dat de
veronderstelde overconsumptie
door een financieel eigen risico
wordt beïnvloed. Is het wel gun
stig, dat zieke of hulpbehoevende
mensen gestimuleerd worden op
de centen te letten, voordat ze de
dokter zullen bezoeken?
Ziekenfondsraad
De regering kan in elk geval niet
zomaar het eigen risico presente
ren. De Ziekenfondsraad zal eerst
gehoord moeten worden voor een
advies. De heer Marselis van de
Ziekenfondsraad vertelt dat de
raad zich vaker over het eigen ri
sico heeft bezonnen. In beginsel
is Ziekenfonderaad tegen, mede
op grond van de genoemde kant
tekeningen.
De heer Marselis: „De opbrengst is
financieel onbetekenend. En als
het wél van financiële betekenis
zou zijn, wat zijn dan de andere
effecten? Als het om grote bedra
gen zou gaan, krijg je toch dat
mensen zich voor die bijbetaling
gaan herverzekeren op de verze-
keringsmarkt. Dat is een ver
schuiving van de financiële last,
die uiteindelijk toch op het ge
zinsbudget drukt. Bovendien
zouden wij deze ontwikkeling
niet juist vinden, omdat de effec-
ten in strijd zijn met hêt beginsel
van het ziekenfondswezen voor
wat de solidariteitsgedachte be
treft en een verstandige gezond
heidszorg".
ISTANBOEL (GPD)- De Turkse
premier Ecevit, sinds januari aan
het bewind met zijn sociaal-de
mocratische Republikeinse
Volkspartij, wil Oost-Turkije
„openbreken" Daartoe heeft hij
deze zomer een grootscheeps
project „Bereik het Dorp" gelan
ceerd. Dit betreft in de eerste
plaats een sterk geintensiveerd
plan voor wegenaanleg. Behalve
de reeds geprojecteerde zal er
nog 5000 km extra worden aan
gelegd door 50 teams, die elf in
plaats van acht uur per dag zullen
werken.
Honderden dorpen, tot nu toe geï
soleerd, zullen deze zomer met
asfaltwegen worden verbonden.
Het hele plan hangt samen met
een ander fundamenteel punt
van het program van de RVP: het
dorpsstad-plan volgens hetwelk
er in de provincie verstedelijkte
agrarische centra zullen komen -
niet langs de weg van verplichte
bevolkingsverplaatsing (zoals de
rechtse oppositie steeds poneert)
maar „organisch"
Irrigatiewerken zullen in versneld
tempo worden aangelegd en
vooral ook slachthuizen: bij ge
brek daaraan moeten jaarlijks 7
miljoen stuk vee uit deze berg
achtige contreien naar Irak en
Iran worden weggesmokkeld.
Overigens wil het project niet ten
koste gaan van de economie in
deze aangrenzende landen.
„Vanuit deze grensstad", riep
Ecevit toen hij dezer dagen in de
buurt van Hakkari het project
met een druk op een knop in
wijdde, „roep ik onze nabuurlan
den toe, dat we, als regering en
natie, de meest innige samen
werking nastreven. De olie die
hier niet is, is daar. Water en an
dere grondstoffen die zij niet
hebben, hebben wij. Als we allen
samenwerken zullen niet alleen
West- en Oost-Turkije ervan pro
fiteren, maar het hele Midden-
Oosten. Ik wens onze buren ge
zondheid, vrede en succes!"
Broederstrijd
Het klonk allemaal heel mooi, maar
hij ging niet in op wat alle om
standers wisten: dat nog slechts
enkele dagen tevoren in deze
zelfde contreien hevige gevech
ten hadden plaatsgevonden. Ge
vechten waarvan men de achter
grond nog niet helemaal heeft
kunnen reconstrueren, maar in
elk geval tussen Koerden onder
ling, met een vrij passieve rol
voor de Turkse strijdkrachten.
Het schijnt dat linkse, Talabani-
gezinde Koerden uit Syrië op
Turks grondgebied slaags zijn
geraakt met een overmacht aan
Barzani-gezinde Koerden en
daarbij grote verliezen hebben
geleden. Sjeik Barzani was de
feodale Koerdenleider die in
1973-*74 een opstand leidde tegen
het Iraakse bewind maar naar de
VS moest uitwijken toen de Sjah
die hem aanvankelijk steunde,
een eigen akkoord met Bagdad
sloot.
Ingewikkeld allemaal, en het is er
niet duidelijker op geworden nu
Syrië op zijn beurt een i
Koerdenbeweging tegen Bag
dad, ditmaal van linkse signatuur
en onder Talabani, lijkt te steu
nen. Hoewel troepen en wapenen
- deels door Bulgaarse vrachtau
to's aangevoerd - via Turks
grondgebied Irak schijnen bin
nen te komen, heeft de Turkse
regering tot nu toe een vrij pas
sieve houding aangenomen, wat
Bagdad zo moet hebben verdro
ten dat het de olietoevoer door de
pijpleiding naar Turkije stag
neert, onder de dekmantel dat
Ankara nog schulden heeft.
Ook voor Turkije, met zijn Koer
denminderheid van 6 a 8 miljoen,
kan de linkse beweging onder
Talabani gevaarlijk worden - een
ondergrondse separatistische
beweging, KAVA, is al enige tijd
actief. De Koerden in Oost-Tur
kije leefden vanouds in geiso-
leerde stammen, die zich bij ver
kiezingen leenden voor allerlei
plaatselijke politieke stromingen
van links of rechts. Dat Ecevits
RVP bij de laatste parlements
verkiezingen geen absolute
meerderheid kreeg, was mede te
wijten aan het feit dat in het Oos
ten onafhankelijke kandidaten
werden gekozen, omdat Ecevit
niet bereid was de formule „De
Volkeren van Turkije" over te
nemen. Bovendien voelt het Oos
ten zich chronisch verwaarloosd
en gediscrimineerd.
Ecevits „Bereik het Dorp"-cam-
pagne in Oost-Turkije is er onge
twijfeld op gericht om ook de
Koerden te „bereiken hun
sympathie en vertrouwen te win
nen. Maar andere waarnemers
zijn sceptischer. Zij zien eerder
het tegenovergestelde gebeuren:
dat niet Ecevit de Koerden vanuit
Ankara bereikt, maar de Koerden
Ecevit. De openbreking van het
Oosten, zo luidt deze theorie, zal
tot gevolg hebben dat de Koer
den zich in sterkere mate verste
delijken, en juist doordat ze dich
ter op elkaar komen, zullen ze ge
vaarlijker worden. Reeds nu is
het zo dat Koerdisch-politieke ac
tiviteit (en die vormt een belang
rijk bestanddeel van het politieke
geweld de laatste jaren) vanuit de
steden plaatsvindt, niet in de
bergen, en niet alleen Oostturkse
steden, maar ook Ankara en Is-
tanboel, waar de Koerdische stu
denten zijn te vinden.
Geweldpleging
Onlangs was ik in Diyarbakir, het
Oostturkse wegenknooppunt
aan de Tigris waar de Koerden
een overgrote meerderheid zijn
Niet alleen was overal het Koer
disch te horen, gesproken en ge
zongen - dat was vanouds al zo -
maar ook was de hele stad volge-
kalkt met Koerdische leuzen.
(Elke schriftelijke neerslag van
de Koerdische taal is in Turkije
streng verboden).
De grote treinroof. Nieuwe specta
culaire onthullingen, door Piers
Paul Read. Uitgeverij H. Meu-
lenhoff, Baarn. 24.50.
Wespennest Leeuwarden, deel III,
door Ab A. Jansen. De geschie
denis van de strijd van de Duitse
nachtjagers er. geallieerde
luchtmachten boven Noord-Ne
derland in de jaren 1940-1945.
Uitgeverij Hollandia, Baarn
29,50.
Een mooie tijd om later te worden,
door C. Buddingh. Uitgeverij De
Bezige Bij, Amsterdam 29,50.
Andere proza. Bloemlezing uit het.
Nederlandse experimenterende
proza samengesteld en ingeleid
door Sybren Polet. De Bezige Bij.
29.50.
De huizen. Gedichten van Jan
Blokker. De Bezige Bij. 16,50
In Diyarbakir, waar betrekkelijk
weinig geweldpleging plaats
vindt, laat Ecevit kennelijk de
teugel een beetje vieren. Niet al
leen van rechts, maar ook van
Maoistische zijde wordt hij er
echter van beschuldigd dat hij
het probleem te lichtvaardig
aanpakt. Zijn „opengooien" van
het Oosten zou trouwens ook de
Sowjet-Unie in de kaart spelen in
deze kritieke periode waarin
Moskou zijn aspiraties in de rich
ting van de Perzische Golf uit
leeft: de nieuwe wegen gaan tot
aan de Russische grens.
De opperbevelhebber van de Turk
se strijdkrachten, Evren, liet de
zer dagen een klemmende waar
schuwing horen dat van buitenaf
ingeblazen onrust en separatisti
sche activiteiten niet zullen wor
den geduld. Van uiterst rechts is
zelfs een fluistercampagne be
gonnen tegen Ecevit zelf, die zich
niet genoeg tegen de gedachte
van separatisme zou afzetten.
Waarom had hij, toen hij onlangs
als eerste land Joegoslavië be
zocht, na afloop verklaard dat hij
ook de grondwet van dat land -
die voorziet in republieken voor
etnische minderheden - „zorg
vuldig bestudeerd" had?
Gemeente: bedrijfspand Hoefstraat ongeschikt voor bewoning
T Wa...am A«n L.l rtm.rt .i.» r. rTArfniTAr. iimllrA 1. 1 .1tl„vi i
LEIDEN - De bewoners
pand Hoefstraat 40c maken be
zwaar tegen een aanschrijving
van B en W die ze enkele maan
den geleden ontvingen om het
pand binnen twee maanden te
verlaten. Het pand, eigendom
van de heer Groenendijk, zou be
drijfsruimte zijn en ongeschikt
voor bewoning. De heer Teekens
jr., raadsman van de beide bewo
ners, studenten, noemde de aan-
schijving tot ontruiming gisteren
tijdens de behandeling door de
commissie voor de beroepschrif
ten een onbegrijpelijke zaak.
"Het pand is zonder meer be
woonbaar. Bovendien is er geen
onmiddellijk aanwijsbare nood
zaak tot ontruiming. De gemeen
te heeft acht jaar lang de bewo
ning getolereerd en besluit nu in
eens op grond van artikelen die ze
altijd al had kunnen gebruiken
tot deze stap. Dan zou ik toch wel
graag zien aangegeven uit welke
noodzaak dat gebeurt, welk ge
meentelijk belang hier mee
speelt", aldus Teekens.
Teekens haalde ook een uitspraak
van de Raad van State aan, een
soortgelijk geval betreffend,
waardoor op grond van deze ja
renlange tolerantie door de ge
meente het besluit tot ontrui
ming werd vernietigd. Hij vond
dit ten minste pleiten voor een
soepeler overgangsregeling dan
de twee maanden die de gemeen
te Leiden heeft gesteld.Een heel
wat eenvoudiger oplossing was
volgens Teekens geweest om het
pand over twee jaar, wanneer de
bewoners klaar zijn met hun stu
die, niet meer voor bewoning vrij
te geven.
Namens de gemeente lichtte de
heer Bouwmeester het besluit
toe. Volgens hem heeft het (be
drijfspand voor een woning gro
te tekortkomingen. "Ik heb met
de eigenaar diverse lange ge
sprekken gehad, maar hij bleek
niet genegen er iets aan te doen.
Als je een pand als woonruimte
wilt verhuren moet het voldoen
aan bepaalde minimale eisen.
Dan kun je geen w.c. in de keu
ken hebben en geen kruip-door-
sluip-door trappetje naar de zol
derverdieping. Uitgaande van die
minimale eisen zou het ƒ45.000
tot ƒ50.000 gaan kosten om het
pand geschikt voor bewoning te
maken."
Onenigheid ontstond tussen de le
den van de commissie en de ver-»
tegen woord igers van de gemeen
te over de vraag of het pand wer
kelijk als bedrijfsruimte moet
worden aangemerkt. Gegevens
daaromtrent waren verkregen
van het bureau huisvesting van
de gemeente, waar het pand niet
als woonruimte staat geregi
streerd, en uit de meest recente
gegevens uit het kadaster. Met
name Beijen vroeg zich af of B en
W gegevens van een gemeentelij
ke dienst als huisvesting als ar
gument tegenover derden mogen
gebruiken. Daarnaast werd ver
ondersteld dat uit minder recente
gegevens uit het kadaster wel
eens zou kunnen blijken dat het
pand vroeger wel degelijk als
woonruimte heeft dienst gedaan.
De commissie besloot haar beslis
sing voorlopig uit te stellen,
vooral met het oog op een aan
vraag voor een woonvergunning
door de beide bewoners. Als B en
W die woonvergunning verlenen
wordt de bewoning namelijk le
gaal. Verlenen B en W de vergun
ning niet dan zal de commissie
voor de beroepschiften uitspraak
doen in deze zaak.
Uit colbert
6000 gulden
weggehaald
LEIDEN - Uit een winkel aan
de Steenstraat is gisteravond,
tijdens de koopavond voor
ongeveer 6000 gulden aan pa
piergeld en cheques gestolen.
Het geld is entvreemd uit een
colbert-jasje van een van de
verkopers.
Bij de vestiging van Vroom en
Dreesmann is gisteren een 17-
jarige Haagse aangehouden
die kort tevoren zes jurken
had gestolen met een geza-
melijke waarde van bijna dui
zend gulden. De dievegge
verklaarde speciaal voor het
stelen van die jurken naar
Leiden te zijn gekomen. Bij
Peek en Cloppenburg ten
slotte zijn twee nappa-da
mesmantels gestolen, die te
zamen 1700 gulden waard
zijn.
