"MINDER IS MOGELIJK
kwalijke maatregel
Bonden vinden
"Bestek '81
een pover stuk
"Een absolute garantie
kunnen wij niet geven"
Minister Frans Andriessen:
"Maar er kan geen 1V2 miljard vanaf
Kritiek uit gezondheidszorg:
Yan der Stee wil
pendel Antillen
DINSDAG 4 JULI 1978
Felle kritiek Wim Kok (FNV)
(Van onze
redactie economie)
AMSTERDAM - Volgens
FNV-voorzitter Wim kok
kunnen de bezuinigingen van
het kabinet een beperkter
omvang hebben dan de nu
voorgestelde tien miljard.
Voorts meent Kok, dan in de
nota wel de winsten van het
bedrijfsleven worden ver
groot, doch dat er geen maat
regelen in worden genoemd
die deze winsten ook inder
daad omzetten in meer werk.
Fel hekelde Kok ook het feit,
dat naar zijn mening de so
ciaal zwakkeren Veel lasten te
dragen krijgen. „Ik mis ten
enenmale ons uitgangspunt,
dat de sterkste schouders de
zwaarste lasten moeten dra
gen", zo zei hij na afloop van
de vergadering van de federa-
tieraad van de FNV, waar een
eerste reactie op de ombui
gingsplannen van het kabinet
werd vastgesteld. „Als aan
dat uitgangspunt niet tege
moet kan worden gekomen
kan men niet op de bereid
heid van de vakbondsleden
rekenen om er samen de
schouders onder te zetten"
aldus Kok.
Eind augustus hoopt de FNV na
een grondige studie met con
crete commentaren te komen.
„Dan zullen we de verant
woordelijke politici duidelijk
moeten maken, dat er wel het
een en ander aan de rege
ringsplannen gesleuteld moet
worden", zei Kok.
Inmiddels heeft de Stichting
van de Arbeid van het kabinet
een brief ontvangen, waarin
wordt aangekondigd dat een
kabinetsdelegatie met de so
ciale partners wil gaan praten
over de inhoud van de bezui
nigingsnota. „Als dat bete
kent, dat we de tien miljard
aan bezuinigingen onaange
tast moeten laten, ziet de FNV
in overleg niet erg veel heil.
Als het kabinet bedoelt, dat
alles, om tot de gewenste be
zuinigingen te komen, be
spreekbaar is, dan willen we
de komende tijd op alterna
tieven gaan studeren", aldus
Kok.
Ook de federatieraad had ern
stige kritiek op de bezuini
gingsplannen. „Nee, zo moet
het niet", is de mening van de
raad, zo deelde Wim Kok mee.
Hij zei, dat de FNV beslist de
ogen niet sluit voor de nood
zaak van beleidsombuigin
gen, om uit de huidige eco
nomische problemen te ko
men. Kok bestreed de stelling
van het kabinet, dat de werk
loosheid tot 150.000 terugge
drongen kan worden door al
leen het verbeteren van de
winsten van de bedrijven.
„De kern van de problemen is
niet de hoogte van de loon
kosten, maar de stagnatie in
de buitenlandse vraag naar
onze produkten en de hard
heid van de gulden", aldus
Kok.
Kok meent, dat aan deze twee
oorzaken van onze proble
men de nota van de regering
geheel voorbijgaat. Daarom
noemde hij „Bestek 81" een
Wim Kok: "De sterkste schou
ders moeten de zwaarste lasten
dragen."
pover stuk. „Vooral, omdat er
niet in wordt aangegeven hoe
de hogere bedrijfswinsten
moeten worden omgezet in
meer werk". FNV-bestuurder
Herman Bode meent, dat de
verantwoording voor het
scheppen van meer werk
moet worden gelegd op de
bedrijven. „En niet op de
werknemer, door in de nota te
spreken over meer controle
op de sociale-uitkeringstrek-
kers of te prater) over een an
dere formule van passend
werk".
-.Het kabinet presenteert nu de
rekening aan de laagstbetaal
den en aan de mensen die zijn
aangewezen op de sociale mi
nima, in plaats van ernaar te
streven de inkomensver
schillen te verkleinen. Nu
worden de hogere inkomens
de handen boven het hoofd
gehouden", zo meent hij.
„Het is merkwaardig wan
neer vastigheid in werk als
argument wordt gebruikt om
mensen er in salaris op ach
teruit te laten gaan. Zeker als
dat zou moeten gaan gebeu
ren met terugwerkende
kracht", zei Kok. Ook had hij
weinig waardering voor het
zgn. maatschappelijke kader,
waarin de nota is geplaatst.
„De FNV heeft weinig hoop
omtrent de mededelingen
over het collectieve deel van
de vermogensaanwasdeling
en het inkomensbeleid. „In
de nota wordt alleen aange
kondigd, dat de zaak nader zal
worden bestudeerd. En daar
blijft het bij", aldus Kok.
FNV-bestuurder Herman Bode
vroeg zich af, hoe hij het be
leid van het kabinet, handha
ving van de koopkracht,
moest rijmen met het feit dat
juist de laagste inkomens en
de AOW'ers straks f 100 voor
huisarts en apotheker moeten
gaan betalen. „Nergens in de
nota vind ik daarvoor een
compensatie. Dat zou op z'n
miiist rechtvaardig zijn, als
men de koopkracht voor deze
groepen wil handhaven", zo
meent Bode.
Overvragen
DEN HAAG (GPD) - Volgens minister Andriessen van
financiën is het mogelijk dat er minder dan tien miljard
gulden bezuinigd gaat worden. Een teruggang tot ach-
teneenhalf miljard gulden, vijftien procentminder, is
voor hem echter uitgesloten.
Dit zegt de minister in een interview met twee van onze redacteuren. In dit
vraaggesprek gaat hij in op vragen naar de grootte van het bedrag, het
"reële offer" van de hoger betaaldende vraag of de bezuiniging inder
daad meer werk op zal leveren en de verschillen met de plannen van
oppositieleider Den Uyl.
Op de vraag of hij het midden heeft willen houden tussen de vier miljard
gulden die de PvdA heeft willen bezuinigen en de zestien miljard gulden
van de VVDantwoordt de minister:
"Eind januari heb ik voor mijzelf als richtgetal 10 miljard genomen. Het
is nu 10 miljard geworden, meer dan vorig jaar nodig leek. maar dat
komt omdat de slechtere economische situatie dat noodzakelijk maakt. Ik
hou niet van majoreren, ik ga niet op 12 miljard zitten om later op 10 uit
te kunnen komen, dat is mijn gewoonte niet"
matiging op verzet stuit, op het
zelfde moment aanvullende be
zuinigingsplannen uit de kast
halen.
Andriessen: „Nee, dat wordt veel te
laat, dat hebben we in het verle
den gezien, het vorige kabinet is
al in augustus 1975 met ombui
gingen begonnen en er is nog heel
weinig van gerealiseerd, zoveel
tijd kost dat. De inkomensmati
ging heb je niet in de hand, dat
hebben we gezien bij de btw-ver
hoging van het aardgas, die on
middellijk in de prijscompensa
tie werd verwerkt. Den Uyl moet
niet doen alsof hij dat niet
weet".
U zegt dat de matiging niet haalbaar
is. Laten we nu eens een inkomen
nemen van f60.000 per jaar, iets
boven tweemaal modaal. U vindt
dat deze groep een „reëeloffer"
moet brengen en vraagt van hen
een teruggang van een half
procent p. jaar. Als men dan nog
am btenaar is, moet men nog eens
drie jaar lang 1 procent per jaar
inleveren, samen anderhalf pro
cent per jaar. Als dat kan, is Den
Uyls plan ook uitvoerbaar, want
hij vraagt een matiging oplopend
van 0 procent bij modaal
(f28.500) tot 3 a 4 procent bij
f 115.000. Iedereen tot f 60.000 zal
bij Den Uyl zo'n anderhalf pro
cent moeten inleveren. Vergele
ken met uw plan ten aanzien van
de ambtenaren ontloopt het el
kaar dus niets. Waarom is uw
plan dan wel haalbaar?
Andriessen: ..Ten eerste geloof ik
Wij herinneren hem eraan dat Aan-
tjes onlangs juist als opvallendste
maar ook als gevaarlijkste eigen
schap van Andriessen diens nei
ging om te overvragen heeft ge
noemd. Volgens Aantjes gaat
Andriessen altijd tot het uiterste,
waarbij hfj telkens over de rand
heen dreigt te vallen. Andriessen
wil er niets van weten. „Noem me
voorbeelden dat ik te hoog heb
ingezet". De formatie, waarbij
Van Agt met voorstellen van de
programcommissie van het CDA,
onder voorzitterschap van An
driessen, in zak telkens Den Uyl
voor het blok zette? „Dat was
geen majoreren", is alles wat hij
erover zegt.
De reacties op de nota zijn Andries
sen niet tegengevallen. Ook die
van Harm van der Meulen van het
CNV niet (de FNV beraadde zich
gisterochtend nog). „Van der
Meulen was wel vrij kritisch,
maar ik ben ervan overtuigd dat,
als hij de nota nog eens goed
leest, bijvoorbeeld op het punt
van het bedrijfstakoverleg, al
komt het woord bedrijfstak-ra-
den er als zodanig niet in voor, hij
er veel in terug zal vinden".
De tegennota van Den Uyl zit An
driessen niet lekker, dat is over
duidelijk. Voelt hij soms dat Den
Uyl met zijn plan tot vergaande
inkomensmatiging, waardoor
maar 4 miljard ombuiging nodig
is in plaats van 10 miljard, iets
kan presteren waartoe dit kabi
net niet in staat is? Andriessen:
„Ik vind het vervelend dat Den
Uyl elke keer de indruk wekt dat
zijn plan een fantastische oplos
sing is waardoor de collectieve
uitgaven overeind kunnen blij
ven. Dat is een voorstelling van
zaken die niet klopt met de wer
kelijkheid. Het is Den Uyl gedu
rende de vier jaar dat hij er alle
mogelijkheden toe had, ook niet
gelukt, ondanks de Machti
gingswet. Maar mijn voornaam
ste bezwaar tegen Den Uyls voor
stel is dat hij vooruit loopt op een
inkomensmatiging waarvan ik
niet geloof dat hij haalbaar is. en
daarop alvast zijn beleid baseert.
Dat is een veel te groot risico"
Afwachten:
Maar u neemt toch ook risico's. Om
te beginnen moet het kabinet
maar afwachten hoeveel er na het
grote afknabbelproces dat nu op
gang komt, van de 10 miljard
overblijft, en als u er niet in slaagt
de werkloosheid Hink terug te
dringen, kunt u moeilijk meer
gaan bezuinigen, want u zit al aan
het maximum haalbare. Den Uyl
kan echter, zodra de inkomens-
Minister Andriessen: "Ik vindt het vervelend dat Den Uyl elke keer de
indruk wekt dat zijn plan een fantastische oplossing is"
U belooft in de nota de koopkracht
van de inkomens tussen f30.000
en f50.000 „zoveel mogelijk" in
stand te houden. Dat lukt toch
niet? Is dat niet het koppig vast
houden aan de regeringsverkla
ring waarin deze zin op verzoek
van de WD is opgenomen?
„Ik weet niet of dat illusie is. Dat
Winst-werk
Welke garanties heeft het kabinet
dat de bezuinigingen ook resulte
ren in nieuwe arbeidsplaatsen?
Er wordt vaak gezegd dat de
mensen best willen inleveren, als
ze maar weten dat er voor hun
geld meer werk bijkomt. We moe-
zaakt, meer premies en dus de
noodzaak tot meer ombuigingen
of lastenverzwaring en dat laatste
is uitgesloten. Wij werken ook
wel aan het sheppen van arbeids
plaatsen in de vierde sector dus
bij overheid, onderwijs, enz). Een
aanzet daarvoor staat in de nota
en ik heb vanmorgen aan mijn
staf nog gevraagd wat cijfers te
verzamelen en waarschijnlijk za.
de MEV er inseptember nader op
ingaan. Je moet echter niet over
drijven. In het verleden is het wat
te snel gegaan en dat heeft werk
gelegenheid gekost. Bovendien
als je 20.00 arbeidsplaatsen bii de
overheid schept, blijven er uitein
delijk netto maar 15.000 over
omdat je door de extra lasten in
het bedrijfsleven werkeeleeen-
heid verliest en in debedrijvendat
is heel belangrijk, moet geld ver
diend worden om de invoer te be
talen. Nee. het is allemaal veel ge
compliceerder dan Den Uy
zegt".
Natuurlijk bestaan er grote ver
schillen tussen de wijze waarop
het vorige kabinet het probleem
van de werkloosheid aan wilde
pakken en de methode van de re
gering-Van Agt. Oud-minister
Duisenberg (financiën) typeerde
de verschillen onlangs zo: „Het
kabinet-Van Agt bekijkt de cij
fers. ziet dat er een hoog werk
loosheidscijfer voor de komende
jaren uitrolt en schrijft als recept
bezuiniging voor. want danwordt
de werkloosheid wat min
der".
De PvdA zou het anders doen
Dat blijkt uit het alternatieve be
zuinigingsplan van Den Uyl,
waaraan ook Duisenberg heeft
meegewerkt.
„Wu
zien dezelfde dingen en gaan dan
eerst kijken hoe jedatverken zelf
kunt aanpakken. Dat kan via bij
zondere maatregelen zoals ver
vroegde pensionering en eerlij
ker verdeling van werk. Daar
naast dienen de inkomens min
der snel te stijgen en zullen som
migen in inkomen achteruit
gaan".
Jjjigen risico een
AMSTERDAM (ANP/GPP) - De
voorgenomen bezuinigingen in
de gezondheidszorg en de maat
schappelijke dienstverlening
zullen een verdere aantasting ge
ven van de kwaliteit en de om
vang van de hulpverlening Dit
schrijven het Landelijk Aktie-
comité Gezondheidszorg (LAK)
en het Landelijk Overleg van
Eerste Lijnwerkers (LOVEL) in
een eerste reactie op de bezuini
gingsplannen van het kabinet-
Van Agt.
"Als kwalijkste maatregel wordt nu
het "eigen risico" weer van stal
gehaald of verder opgevoerd",
schrijven het LAK en het LO
VEL. Volgens de comite's is dit
een belemmering voor wie naar
dokter of tandarts wil gaan.
De stelling van de regering, dat de
bezuinigingen arbeidsplaatsen
zullen opleveren, wijzen de beide
actiegroepen van de hand. "In
onze sector staan voorlopig al
leen nog maar tienduizenden ar
beidsplaatsen op de tocht als ge
volg van de beddenvermindering
in de ziekenhuizen en de vacatu
re-stops in de gezinsverzorging
en het maatschappelijk werk".
Oud-minster van economische za
ken drs. R. Lubbers, nu lid van de
Tweede Kamer voor het CDA, zei
gisteravond in een televisiedebat
met FNV-voorzitter Wim Kok
wel aanwijzingen te zien dat het
bezuinigingsplan van het kabinet
inderdaad meer arbeidsplaatsen
zal opleveren.
"Het beleid van inflatieverminde
ring wordt voortgezet, wat ook al
gebeurde onder het kabinet Den
Uyl. Dit zal ongetwijfeld onze
concurrentiepositie ten opzichte
van het buitenland ten goede
komen. De regering heeft verder
ADVERTENTIE
geprobeerd haar eigen arbeids
plaatsen zoveel mogelijk in stand
te houden. Verder wordt denk ik,
het nodige gedaan aan het ar
beidsmarktbeleid, zoals vacatu
remelding en betere begeleiding
van mensen, zodat ze makkelij
ker werk kunnen vinden.".
Lubbers zei verder het niet eens te
zijn met de opvatting van socia
listische zijde dat de offers van de
ombuigingsoperatie vooral ge
vraagd worden van de sociaal
zwakkeren. "Het gaat erom een
aantal minimumvoorzieningen -
en daar pas ik de sociale voorzie
ningen nadrukkelijk in - ten
principale in stand te houden. Ik
ben bang dat, als je langer wacht
met ombuigen, je later allerlei
onverteerbare zaken krijgt".
Drs. J. Bons, voorzitter van de Raad
van Overleg voor de Handel, ver
klaarde dinsdag op de jaarlijkse
ledenvergadering te vrezen dat
de ombuiginsoperatie een sterk
getemperde inkomensontwik
keling tot gevolg zal hebben,
waardoor de omzetten in het ko
mende jaar verder in ongunstige
zin zullen worden beinvloed.
niet dat bij Den Uyl anderhalf
procent bij f 60.000 genoeg is. Dat
moet meer zijn, anders haalt hij
zijn uitkomsten niet. Verder is de
matiging van 4 procent bij
f115.000 alleen mogelijk als de
salarissen nominaal verlaagd
worden, dus in guldens omlaag
gaan. Dat kan niet, daar hebben
we gewoon de instrumenten niet
voor. Bovendien merk ik op dat
ambtenaren van f60.000 gemid
deld de komende periode maar
een kwart procent erop achteruit
gaan".
Hoe is dat laatste nu mogelijk, want
dat is nog minder dan de werk
nemers in het bedrijfsleven?
Andriessen: „Dat komt door de so
ciale premies".
De ambtenaren kunnen dus eigen
lijk nog meer inleveren dan het
kabinet al wil?
Andriessen: „Nou, dat moet Wiegel
maar aan de onderhandelingsta
fel uitvechten".
Reëel offer
komens boven f 50.000 wordt ge
vraagd. De term is het eerst ge
bruikt door Den Uyl tijdens de
kabinetsformatie. Den Uyl dacht
toen aan heel andere bedragen
dan het kabinet nu voor ogen
staat. Zonder over woorden te
twisten, kan men toch vraagte
kens zetten bij het „reële offer"
dat het kabinet vraagt. Opnieuw
als voorbeeld tweemaal modaal,
een vrij grote groep uit de bevol
king, in elk geval flink groter dan
die van viermaal modaal. Uit
moet een half procent aan koop
kracht inleveren, dat is als men
f30.000 per jaar netto overhoudt,
precies 150 of 12.50 per
maand. Een reël offer?
Andriessen: „Ik zie het zo. Ondanks
de slechte economie is er toch
nog een groei van 3 procent per
jaar. Een deel daarvan zou eigen
lijk naar de inkomens moeten
gaan. Als je de inkomens niet laat
meedelen of zelfs licht achteruit
laat gaan, vind ik dat inderdaad
een offer. De inkomens van
tweemaal modaal zijn er de laat
ste 4 jaar al een half procent op
achteruit gegaan (de modalen 10
procent vooruit, de laagste zelfs
20 pet) en de komende periode
van 4 jaar komt er nog eens -2 pet
bovenop. Als je nog meer wilt
matigen, met je de progressie in
de belastingen verder versterken
en u weet dat die al de hoogste is
in Europa.
moeten we nog bekijken. Ik wijs
er wel op dat wij het draaipunt
inde kinderbijslagoperatie ook al
hoger hebben gesteld. Verder
staat in de nota dat een lastenver
lichting dit najaar niet uitgeslo
ten is".
Wilt u zeggen dat er een belasting
maatregel komt ter verlichting
van de middengroepen?
„Dat hangt af van het beeld voor
1979, ik zeg daar nog niets over.
Het legt natuurlijk een grote druk
op de financiering, waarbij al
flinke problemen dreigen, onder
meer als gevolg van de WIR,
waarvan de inwerkingtreding
telkens is uitgesteld, maar die
volgend jaar veel zal gaan kosten.
In totaal, belastingen en premies
bij elkaar, zal zelfs - ondanks on
ze ombuiging-lastenverzwaring
in '79 niet helemaal voorkomen
kunnen worden. Zonder die om
buigingen zou et natuurlijk nog
veel meer geweest zijn dan 3 mil
jard, maar over de omvang en de
manier waarop moeten we nog
beslissen".
ten maar afwachten of via de in
directe weg van lastenverlich
ting, gevolgd door meer inves-
tengen, er ook arbeidsplaatsen
bij komen. Den Uyl zit wat dat
betreft op 2 sporen, omdat hij én
het bedrijfsleven meer lucht wil
geven én meer werk wil schep
pen via de overheid.
Andriessen: „As er een lastenver
lichting komt voor het bedrijfs
leven, zal er minder uitstoot van
arbeidsplaatsen komen. Er gaan
minder bedrijven kapot en de
economische veroudering van
de machines, reden om nog meer
mensen te vervangen door ma
chines, gaat dan minder snel.
Daar heb je al een zekere winst-
werk-relatie. Maar ja, een abso
lute garantie kunnen wij niet
geven. Alleen èèn ding is zeker:
als de lasten toenemen, komt er
minder werk".
"Den Uyl pleit telkens voor meer
werk via de overheid. Ik merk op
dat dat hogere kosten veroor-
Andriessen (fel): Dat kan Duisen
berg nu wel zeggen, maar toen
het CDA twee jaar terug pleitte
voor inkomensmatiging, zei de
zelfde Duisenberg dat het CDA
de vakbeweging naar huis wilde
sturen'.
Wisselgeld
Eind augustus gaat de Kamer over
de nota praten. In het najaar vol
gen de begrotingen, die een con
crete invulling van de nota moe
ten geven. Onvermijdelijk is
daarbij dat Andriesseneen deel
van zijn moeizaam verkregen 10
miljard weer moet offeren om de
talloze belangengroeperingen te
vriend te houden. Hoeveel wis
selgeld heeft hij van het kabinet
meegekregen? Andriessen leest
voor uit de nota.Overleg is alleen
zinvol als het kan leiden tot bij
stelling van de aanvankelijke
voorstellen. Die ruimte zal er zijn
Dat overleg is niet zinvol als de
uitkomstervan het herstel van de
economie op de lange baan zal
schuiven. Die ruimte mag er niet
zijn".
Waar ligt nu precies het breekpunt7.
Bij 9 miljard. 8.5? Aantjes zei en
kele weken terug een „uit-
kledng" van 15 pet niet onaan
vaardbaar te achten. Van Agt
sprak over „Beknibbelen wel,
maar vreten niet". Andriessen
heel beslist: „Vijftien procent is
te veel. Er is enige ruimte, maat
niet voor een wezenlijke aantas
ting van de nota. Een beknibbe
ling van anderhalf miljard is on
aanvaardbaar".
Waarschuwing
op pakjes
sigaretten
en shag
DEN HAAG (ANP) - Als de ad
viescommissie Warenwet ak
koord gaat, komt op een pakje
sigaretten de tekst "Roken
bedreigt de gezondheid", en
het teer- en nicotinegehalte in
milligrammen per sigaret. Als
het teergehalte hoger is dan
25 milligram staan de laatste
twee aanduidingen erop in
rode letters op een witte on
dergrond, bij een teergehalte
van 15 tot 25 milligram in
zwart op wit en daaronder in
blauw op wit. Minister Gin
jaar van volksgezongheid en
milieuhygiëne heeft dit aan
de commissie voorgesteld.
Op pakjes shag komt alleen de
aanduiding "Roken bedreigt
de gezondheid", omdat er
geen standaard onderzoek
methoden bestaan om het
teer- en nicotinegehalte van
een pakje shag te bepalen.
DEN HAAG (ANP) - Minister Van -
der Stee van Nederlands-Antil-
liaanse zaken vindt dat al het mo
gelijke in het werk gesteld moet
worden, om te komen tot de in
stelling van de Antilliaans-Ne-
derlandse werkgroep en is zelfs
bereid over te gaan tot een pen
deldiplomatie. Dit heeft de voor
zitter van de vaste tweede-ka
mercommissie van Antilliaanse
zaken, Van Zeil (CDA), gister
avond verklaard na een gesprek
van de commissies uit de Eerste
en Tweede Kamer met de minis
ter over diens besprekingen op
de Nederlandse Antillen van 14
en 15 juni.
Volgens Van Zeil vindt minister
Van der Stee wel dat alles nu
eerst zal afhangen van het ge
sprek dat vertegenwoordigers
van Curacao en Aruba zullen
hebben over deze kwestie.
Curacao is het niet eens met de ver
deling van het aantal leden en wil
verder dat alleen deskundigen
erin plaats nemen, die niet poli
tiek gebonden zijn. Verder vraagt
het eiland zich af of de staatsre
geling van de Antillen voorziet in
de mogelijkheid, dat naast de
Raad van Advies (een soort Raad
van State) ook nog een werk
groep kan bestaan die belast is
met het uitbrengen van adviezen
over verordeningen, die voor
uitlopen op de toekomstige
staatkundige structuur.
Het CDA-kamerlid zei, dat parle
mentsleden, die onlangs de An
tillen hebben bezocht, een ont
moeting met Van der Stee zinvol
zouden hebben gevonden tijdens
diens bezoek aan de Antillen De
bewindsman heeft geen contact
gezocht, omdat "op de eerste
plaats in Nederland regering en
parlement met elkaar in de kamer
discussieren en op de tweede
plaats de karakters van de bezoe
ken teveel verschilden".
