Polo en de
politiek
Me men
zjjn de baas
/c\
i -
O
a
T
a
1
I lil
ZATERDAG 1 JULI 1978
SCHIPHOL-BOSTON - Rood
wit gekleurde dranghekken
markeren de weg naar de balie.
Aan het eind van het pad een
man of tachtig op een kluitje.
Sommigen met rugzak of
plunjezak tussen de voeten.
Nerveus wachtend tot een van
de vrouwen achter de toon
bank hun naam afroept. Dan
wordt de knip tevoorschijn ge
haald, 115 piek uitgeteld en een
ticket voor de vliegreis naar
Boston, Amerika in ontvangst
genomen.
Een Rotterdammer heeft num
mer 27. Hij was 's morgens om
zes uur reeds aanwezig in de
vertrekhal van Schiphol. Een
jongeman naast hem meldt het
bezit van nummer 21. „Ik stond
hier al vannacht om vier uur.
Had met de KLM gebeld en die
vertelden dat er al zo'n 20 man
in het stationsgebouw sliepen.
Ik schrok, want er kunnen
maar 144 mensen mee. Ging
dus meteen hierheen".
Een tamelijk schril contrast in
tussen met de situatie in Bos
ton. De belangstelling voor de
ze goedkope vluchten is aan de
Amerikaanse kant overweldi
gend, zelfs aanzienlijk meer
dan PanAm's plaatselijke ma
nager, Bill Cowden, had ver
wacht. Er zijn daar al typisch-
Amerikaanse taferelen ont
staan, compleet met omkope
rijen en vechtpartijen. Onder
de passagiers, wel te ver
staan.
De hoek van de vertrekhal waarin
PanAm's check-in balie staat,
is herschapen in een soort
kampeerterrein. Er liggen klui
ten en rijen aspirant-passagiers
desnoods twee of drie dagen te
wachten tot zij aan de beurt zijn.
voor een ticket. Ze hebben
klapstoelen bij zich, slapen
midden op de dag onder kran
ten of liggen in een grote kring
te kaarten - de koppen bij el
kaar, de benen als zonnestralen
in alle richtingen.
Vriendekijk
Het ziet er op het eerste gezicht
weliswaar chaotisch uit, maar
het doet vriendelijk aan. De
werkelijkheid is anders. Plot
seling springt een knaap over
eind, loopt naar de balie en
neemt zijn ticket in ontvangst.
Hij is daar blij mee, mag wel
worden gezegd, want zijn reac
tie is als van een Indiaan die
zijn eerste geweer te pakken
heeft gekregen. Met overslaan
de stem joehoe gillend draaft
hij, geweldige luchtsprongen
makend, tientallen meters door
Bij hem heeft „het systeem" ge
werkt: meer dan 24 uur tevoren
was hij in de vertrekhal van
Boston's Logan Airport gearri
veerd en hij had zich laten in
schrijven op de wachtlijst die
de passagiers daar zelf aanleg
gen. Ook dat lijkt heel vreed
zaam, maar wie er geen zin in
heeft nog wel een paar dagen te
moeten wachten voor hij weg
kan, smijt er natuurlijk een
paar dollars tegenaan om op
een redelijke plaats voor het
eerstvolgende vliegtuig te ko
men. En dat nu wordt niet door
iedereen gepikt.
Die chaos staat Schiphol binnen
kort ook te wachten, zeer tegen
de zin intussen van PanAm's
directeur Nederland, Peter J.
Legro. „Ik moet er niet aan
denken", zegt hij, wanneer we
hem verhalen van de inmiddels
tot dagelijkse praktijk uitge
groeide situatie op Logan.
„Dan zie ik het nog gebeuren
dat Schiphol zegt: verhuis jij
met je check-in-balie maar naar
de RAI".
Hoezeer PanAm zelf ook is ver
rast door de geweldige belang
stelling voor deze vluchten, de
maatschappij zal er werkelijk
iets aan moeten doen. Ook al
krijgen de passagiers in feite
precies wat ze vragen - trans
atlantisch vervoer voor zo wei
nig mogelijk geld - het hoeft
niet nodig te zijn dat je werke
lijk dagen en nachten in de hal
van hetzij Schiphol, hetzij (op
de terugweg) Logan door
brengt om toch maar ooit aan
de beurt te komen.
Er moet toch een door PanAm
zelf in de hand gehouden sys
teem denkbaar zijn dat voor
komt dat de passagiers dagen
en nachten in de hal moeten
doorbrengen. Per slot gaat het
om twee dingen: een ticket en
een plaats. Het ticket is niet aan
een dag gebonden, de plaats
vanzelfsprekend wel.
Een andere mogelijkheid is de in
zet van grotere vliegtuigen. Zo
goed als thans Boeing-707's
met een capaciteit van 144
stoelen worden gebruikt, kun
nen er met 180 stoelen, of ande
re 747's worden ingezet. „Niet
helemaal", zegt Legro, „want er
is een geweldig tekort aan
747's. Niet alleen bij ons, maar
bij elke maatschappij"
Dat is juist. Stonden enkele jaren
geleden de nieuwe 747's „opge
slagen" in de Zuidcalifornische
woestijn, op het ogenblik is er
niet èèn meer te huur. De KLM
ziet geen kans haar onlangs
verworven lijndienst op Los
Angeles te openen, en Boeing
heeft vorige maand besloten de
produktie van anderhalve 747
per maand op te voeren tot ze-
Grote plas
Voor Nederland is dit soort vlieg
reizen over de Grote Plas iets
geheel nieuws. Iedere dag ver
trekt de PanAm-kist, en wie
zich het eerst aanmeldt, gaat
het eerst de lucht in. Plaatsre
serveringen zijn niet mogelijk.
Wel wordt degene die uit de
boot valt op de wachtlijst gezet.
Morgen beter, misschien.
Een woordvoerder van Martinair:
„Holland vindt de lijndienst
alleen geschikt voor avontu
riers. „Je zit in grote onzeker
heid of je wel mee kan. Stel dat
je een kampeerwagen in Bos
ton hebt besteld en je kan pas
na twee of drie dagen met de
PanAm-vlucht mee, dan kostje
dat evengoed nog een paar
honderd gulden". De onzeker
heid kan ook een gedeelte van
de vakantie opslurpen. Een
dame in de rij wachtenden op
Schiphol: „Ik moet hoe dan
ook op 14 juli weer terug zijn in
Nederland. We moeten dus
maar een paar dagen op het
vliegveld in Boston gaan zitten,
zodat we in ieder geval op tijd
zijn".
PanAm-directeur Legro gelooft
echter dat er een grote toe
komst in het verschiet ligt voor
de opstapdiensten. „Er is al een
grote animo. Van heel ver
schillende mensen. Er melden
zich niet alleen gitaarspelende
jongeren. Ook gepensioneer
den gaan mee. En mensen die
een extra emigrantenbezoek
willen afleggen. Het is een ech
te melange. We hebben dan ook
geen bepaalde doelgroep. Al
leen de zakenman-pur-sang
mis je. Logisch, want die kan
niet gaan wachten. We willen
trouwens ook graag verschil
lende tariefklassen houden. Op
die manier kom je pas tot een
goed eindprodukt".
Tarievenoorlog
De Engelsman Freddy Laker or
ganiseerde vanaf september
vorig jaar voor het eerst de op
stapdiensten vanuit Londen
naar New York. Zijn Skytrain
bewerkstelligde een enorme
daling van de tarieven op de
vluchten tussen Europa en
Amerika. Er ontstond een grote
slag op de transatlantische rou
te, mede veroorzaakt door de
grote overcapaciteit op die lij-
Het systeem van Laker is: het
verzorgen van kaal openbaar
vervoer. Eten wordt niet geser
veerd, want dat nemen de pas
sagiers toch alleen maar omdat
het toevallig wordt aangebo
den. Bovendien werd er te veel
weggegooid, terwijl de catering
verschrikkelijk duur is.
Broodpakketjes dienen dus
van huis meegenomen te wor
den.
Laker bleek met zijn Skytrain
groot succes te boeken. Grote
belangstelling, grote winst. De
„gevestigde" luchtvaartmaat
schappijen moesten ook hun
prijzen laten kelderen. PanAm
is nu de eerste maatschappij
die opstapdiensten a Ia Laker
start. In luchtvaartkringen
wordt gezegd dat er de eerste
weken dik geld bij die Wind-
mill-expres moet. Laker be
weerde eind vorig jaar dat de
pure kostprijs van een vlieg-
tuigstoel van Londen naar New
York en terug 250 gulden is.
Legro vertelt dat de Windmill-
expres met 343 gulden per re
tour net rendabel is. Met het ta
rief na 14 juli (642 gulden) is de
route voor PanAm dus zeker
winstgevend.
De vraag rijst of de consument
niet steeds teveel heeft betaald
voor zijn vliegreis. De Neder
landse PanAm-leider denkt
van niet. „Anders was PanAm
een aantal jaren geleden niet
bijna bankroet geweest en had
de KLM niet zo lang in de rode
cijfers gezeten. Door een nieu
we markt aan te tappen en de
kwantiteit te vergroten, kun
nen de prijzen nu wat om
laag".
Directeur Legro weerspreekt met
kracht dat het de bedoeling van
zijn maatschappij is om Laker
Airways kapot te concurreren,
waarna de prijzen weer stijgen.
„Dat is absoluut niet waar. La
ker heeft een deur opengetrapt
en die is niet meer te sluiten. We
willen hem niet kapot maken
om daarna de tarieven weer te
verhogen. Dat zou negatieve
public relations voor ons zijn
die we ons niet kunnen ver
oorloven".
De tarievenoorlog is, meent Le
gro, wel nadelig voor de char
termaatschappijen. Dat inte
resseert hem verder weinig,
want het waren tenslotte die
ondernemingen die zo nodig de
strijdbijl moesten opheffen te
gen de tarieven op de lijndien
sten. „Wie de bal kaatst, moet
hem terug verwachten. Maar
aan de andere kant de charters
zijn gericht op een doelgesteld
gebeuren. Een groep mensen
huurt als het ware een vliegtuig
om op emigrantenbezoek te
gaan, op vakantie, noem maar
op. Vaak wordt dat geregeld via
reisbureau's. Ik denk dat het
toch voor die maatschappijen
wel zal meevallen. Ze profite
ren er zelfs wel van, omdat wij
het vliegen populair ma
ken"
Lokkertje
Dirk Elzinga, voorlichter van de
Nederlandse chartermaat
schappij Martinair, is ervan
overtuigd dat de tarieven weer
omhoog gaan als de gevestigde
maatschappijen de macht bo
ven de oceaan weer hebben
veroverd. Hij vermoedt dat die
situatie zich voordoet als de
kleinere maatschappijen zich
op de langere termijn uit de
transatlantische route hebben
teruggetrokken. Hij denkt
daarbij ook aan zijn eigen Mar
tinair, die overigens slechts in
beperkte mate op Amerika
vliegt. Transavia, de andere
Nederlandse chartermaat
schappij, vliegt in het geheel
niet op de Verenigde Sta
ten.
De woordvoerder van Martinair
zegt dat er weinig negatief ef
fect merkbaar is van de Pan
Am-vlucht. "Misschien dat er
nu een klein aantal mensen
zegt: we gaan met de opstap-
dienst. Maar er is niet zo'n gek
verschil met het chartertarief.
En ik denk dat men toch wel
iets meer wil betalen om zeker
heid te hebben. Met charters
kun je tenminste vakantie
plannen maken. Ik denk dat de
meeste mensen daarvoor blij
ven kiezen". Elzinga wijst er
voorts op dat Boston niet zo erg
interessant voor Nederland is.
„En het kost toch ook weer een
hoop geld als je vanuit die
plaats naar New York of Los
Angeles wilt reizen"
De Nederlandse chartermaat
schappij is niet van plan haar
prijzen te verlagen. „Je kunt
niet onder de kostprijs wer
ken", stelt Elzinga. Hij bena
drukt dat de prijs van de Pan
Am-vlucht dan ook van zeer
tijdelijke aard is.
Desondanks is Martinair niet
gelukkig met de ontwikkelin
gen op de transatlantische ta-
riefmarkt. „Het komt de con
sument niet ten goede, want na
de dumping gaan de prijzen
weer drastisch omhoog".
Panam-directeur Legro erkent
dat de prijs van zijn Boston-
PAGINA 27
vlucht „een lokkertje" is. „We
willen het vlieggebeuren naar
de mensen brengen, aantrek
kelijk maken. Je moet het zien
als een kennismakingsprijs".
De heenreis is weliswaar tot 14
juli 115 gulden, de terugtocht
kost al bijna twee keer zoveel:
228 gulden. Vanaf half juli
wordt een retourtje al 642 gul
den. Dat is volgens de Panam-
man nog steeds 200 tot 250 gul
den goedkoper dan het laagste
tarief op de transatlantische
route.
De KLM heeft erg laconiek ge
reageerd op de Panam-aanbie-
ding en is niet van plan de
Amerikaanse uitdaging te vol
gen. De reactie van de reisor
ganisatoren op de toestemming
voor de Panam-vlucht naar
Boston is daarentegen bijzon
der fel. Zo heeft Gefau-direc-
teur Mike Koster, van reisbu
reau Gefau-Schiphol, staatsse
cretaris N. Smit-Kroes van ver
keer en waterstaat schriftelijk
toestemming gevraagd zijn le
ge vliegtuigplaatsen naar Ame
rika tot 1 augustus te mogen
verkopen voor èèn gulden. Ook
heeft hij het verzoek ingediend
om vanaf 1 augustus zijn char-
terprijzen te mogen verlagen en
tevens gevraagd zich te mogen
ontdoen van allerlei beperken
de maatregelen.
Koster vindt dat Smit-Kroes de
Nederlandse ondernemers dis
crimineert. „Wij zijn met han
den en voeten gebonden aan
bepalingen. Onze inkoop- en
verkoopprijzen zijn vastgelegd.
Maar omdat ze zo graag de
Amerikanen op Schiphol heb
ben, krijgen die allerlei facili
teiten. Wij mogen voor een re
tour naar New York niet min
der dan 733 gulden vragen. Die
prijs kan omlaag tot 598 gulden.
Dan hebben we nog brood met
kaas. Als we dit per 1 augustus
niet mogen doorvoeren, span ik
een kort geding aan tegen de
Staat. Dit is toch onbehoorlijk
bestuur".
Middels een persbericht heeft het
ministerie van verkeer en wa
terstaat benadrukt dat de Pa-
nam toestemming heeft en
verplicht is om de Boston-
vlucht uit te voeren tot 14 sep
tember van dit jaar. „Omdat er
geen ervaring is met deze voor
Nederland nieuwe zaak, moet
uit de praktijk blijken of het
met de voorgestelde tarieven
levensvatbaar is. Mede aan de
hand van de resultaten en de
effecten ervan op de markt, zal
de staatssecretaris overwegen
in hoeverre aanpassing van de
vastgestelde chartertarieven
geboden lijkt"
Politiek is een ingewikkelde en
moeilijke zaak. Volwassenen
hebben er al moeite mee om te
begrijpen hoe de regering pre
cies in elkaar zit. Nu heeft Hans
Ludo van Mierlo een erg leuk
leerboekje geschreven. Het gaat
over een hondje, Polo, dat zich
afvraagt wie nu eigenlijk de
baas is in Nederland en daar
door allerlei avonturen achter
komt. Er zit ook een werkboekje
bij, waar vragen in staan, die je
in de klas kunt behandelen. Om
jullie een beetje te laten zien hoe
de boekjes zijn, hebben we op
deze pagine een stukje uit het
leesboekje en uit het werkboek
je geplaatst.
Het boek heet "Polo en de poli
tiek" en is uitgegeven bij Wol-
ters-Noordhoff in Groningen.
Probeer nu in te vullen:
de minister van defensie
de minister van financiën
de minister van volkshuisvestii
de minister van buitenlandse zaken
Kies uit de zinnen die
hier staan:
1 zorgt dat de regering goed met
het belastinggeld omgaat
2 zorgt er voor, dat de mensen
3 geeft bevelen aan het leger
de vloot
4 sluit een verdrag met andere
landen in de wereld
maak het goede rondje zwart-
De ministers en de koningin zijn samen:
_v O een voetbalklub
V, O de regering
Polo maakt kennis met
het hondje van de konin
ginSara
C'*wGïv
O een vergadering
De voorzitter van de Tweede Kamer belooft om Polo alles eens
goed uit te leggen. Hij nodigt Polo uit om mee naar zijn kamer te
gaan. Daar is het rustiger dan bij de voordeur. En gezelliger.
Als ze eenmaal rustig zitten begint de voorzitter te vertellen. "Als er
een heleboel mensen in een huis wonen, moeten ze afspraken
maken. Dan moeten ze afspreken wie in welke kamer slaapt. En
hoe laat ze zullen eten. En wie er moet afwassen".
"Dat begrijp ik", zegt Polo, "anders wordt het een bende".
"Precies", zegt de voorzitter tevreden. Hij vindt dat Polo goed
oplet. "In een heel land wonen natuurlijk veel meer mensen dan
in een huis. En die moeten ook afspraken maken. Die moeten
afspreken waar huizen en scholen gebouwd moeten worden. En
of de auto's links of rechts van de weg moeten rijden".
"Dat weet ik", roept Polo blij. "Anders botsen ze. Dat weet ik al
lang. En de regering, die maakt daarvoor wetten. En iedereen
moet doen wat er in die wetten staat".
Hij
Wie is de baas?
De voorzitter is heel tevreden. "Dus je begrijpt er alles
staat op. "Wacht even", roept Polo vlug. "Ik weet al
heleboel, maar nog niet alles. De regering kan toch ook fouten
maken. Wat gebeurt er dan?"
"Helaas komt dat wel eens voor", moet de voorzitter toegeven.
"Maar gelukkig zijn wij er dan nog. Wij probéren fouten te voor
komen. Wij kunnen zo'n wet afkeuren". Dat is precies wat Polo
bedoelt. De regering mag wel wetten maken. Toch is ze niet
alleen de baas. Maar wie is er dan wel de baas? De Tweede
Kamer?
"Daar heb je bijna gelijk in", zegt de voorzitter. "De regering is wel
belangrijk, maar de Tweede Kamer kan de regering naar huis
sturen als ze die niet meer wil hebben".
Polo begint het te begrijpen. Die Tweede Kamer, daarmee bedoelt
de voorzitter die 150 mannen en vrouwen. Maar waar komen die
mannen en vrouwen vandaan? Wie zijn dat eigenlijk? Dat wil hij
wel eens weten. Hij besluit het de voorzitter te vragen.
"Dus d^t is wat je nog niet wist", zegt de voorzitter. "Dan zal ik je
dat eens uitleggen. Alle mensen die achttien jaar en ouder zijn,
mogen helpen om zo'n mijnheer of mevrouw voor de Tweede
Kamer te kiezen. Dat noemen ze stemmen. Dat wil zeggen dat ze
iemand mogen aanwijzen die ze leuk vinden. Iemand die ze dur
ven vertrouwen. En wie de meeste keren is aangewezen, mag hier
komen. Die moet helpen de regering te controleren. En de wetten
goedkeuren of tegenhouden. Dan kunnen de andere mensen ge
woon doorgaan met hun werk. Begrijp je het nu?"
Boze koning
"Bijna", zegt Polo. "Ik heb nog een paar vragen. Zijn die 150 mijn
heren en mevrouwen in de Tweede Kamer dus de hoogste baas?"
"Nee", antwoordt de voorzitter vlug. "De hoogste baas zijn de men
sen in het land zelf. Want als de 150 mensen in de Tweede Kamer
hun best niet doen, mogen ze de volgende keer niet meer terug
komen. Dan worden ze niet meer gekozen. En dat vinden ze
vervelend. Dus doen ze zo goed mogelijk wat de mensen in het
land willen".
Polo knikt. Hij begrijpt het nu helemaal. Dus niemand is alleen de
baasin het land. De koningin niet,deministers niet endeTweede
Kamer niet. Eigenlijk zijn de mensen allemaal samen eigen baas.
Maar niemand is helemaal de baas.
Gelukkig maar. Dan hoefje ook niet bang te zijn In sprookjes komt
wel eens een heks voor, of een reus of een boze koning. Die spelen
dan de baas over iedereen. Maar in het echt kan dat lekker niet.
Dat is toch wel fijn, vindt Polo.
(Dit
1 stukje uit "Polo en de politiek")
Helma Ravensbergen jaar) Oranjelaan k'<4. Rijnsburg
Voor kinderen van 4-12 jaar
elke zaterdag in deze krant
Inzendingen (met vermelding
van naam, adres, leeftijd) naa
Kinderrubriek
"De Klepperdoos'
Witte Singel 1
Lelden
Redactie:
Astrid Guns
